Βρετανικό δημοψήφισμα: Ρατσισμός, οικονομισμός και προοπτικές

Ήδη η σύνθεσή τους το μαρτυρά, καθώς σε αμφότερα συμμετέχουν πρωτοκλασάτα στελέχη και των δύο μεγάλων κομμάτων, της Δεξιάς και των σοσιαλφιλελεύθερων Εργατικών.

Ποιοι μιλάνε;

Η κύρια καμπάνια των «ευρωπαϊστών», η «Πιο Δυνατή Εντός» (Britain Stronger In), είναι η επίσημα αναγνωρισμένη για κρατική επιχορήγηση. Το συντονιστικό της απαρτίζεται από μεγαλοεπιχειρηματίες, υπουργούς και των δυο κομμάτων της Δεξιάς (Τόρηδες, Φιλελεύθεροι), Πράσινους και Εργατικούς, πολιτικούς και αρχισυνδικαλιστές. Αναμφίβολα, πολιτικός ηγέτης της είναι ο ίδιος ο Τόρης πρωθυπουργός, Ντέιβιντ Κάμερον. Στους χορηγούς συγκαταλέγονται οι Citibank, Goldman Sachs και τελικά το μεγαλύτερο τμήμα της βρετανικής άρχουσας τάξης που βλέπει την ΕΕ ως αναγκαιότητα για να ανταπεξέλθει στον διεθνή ανταγωνισμό.

Μετά τη συμφωνία του Κάμερον με τις άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις άλλωστε, φαίνεται ότι διατηρείται αλώβητη η «εθνική κυριαρχία» του βρετανικού κεφαλαίου και η ικανότητά του να μπορεί αναστέλλει τα εργασιακά δικαιώματα των ευρωπαίων μεταναστών για επτά χρόνια, να απαγορεύει την επανένωση οικογενειών εκτός ΕΕ και να εξαιρείται από όποια ευρωπαϊκή πολιτική ή οικονομική απόφαση πλήττει τα συμφέροντά του, όπως η «διάσωση» χρεοκοπημένων ευρωπαϊκών χωρών.

Από την άλλη, η επίσημη καμπάνια της Εξόδου είναι η «Ψηφίζω Έξοδο» (Vote Leave). Συμμετέχουν και εκεί όλα τα συστημικά κόμματα, Δεξιοί πρώην και νυν υπουργοί του Κάμερον, η μειοψηφία των επιφανών Εργατικών βέβαια και το ακροδεξιό UKIP. Ούτε εδώ δεν λείπουν οι καπιταλιστές αυτοπροσώπως. Η Salamanca Group, η Reebok, ο κάποτε πλουσιότερος άνθρωπος του City, Peter Cruddas, κανονικά χορηγός των Τόρηδων, όπως και ο χορηγός των Εργατικών, μεγαλέμπορος John Mills, ενισχύουν την κατάσταση ποικιλοτρόπως.

Η καμπάνια αλληλεπικαλύπτεται με τις υπόλοιπες για την «Έξοδο», όπως η «Leave.Eu» ή η «Εργατική Έξοδος» (Labour Leave). Ενδεικτικό της κατάπτωσης διαχωριστικών και πολιτικής ηθικής μεταξύ των συστημικών κομμάτων είναι ότι μέχρι και στην «Leave.Eu», που ίδρυσε πέρσι ο ίδιος ο ηγέτης του UKIP, Νάιτζελ Φάραζ, το 13% των δημοτικών συμβούλων που συμμετέχουν είναι στελέχη των Εργατικών, έναντι μόλις 18% του ίδιου του UKIP –και 50% των Τόρηδων!

Πολιτικές Πλατφόρμες

Κεντρικό επιχείρημα της «Εξόδου» είναι η εκροή βρετανικών πόρων προς τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και τη «βοήθεια» στους «τεμπέληδες» του Νότου. Η ταύτιση της Παραμονής με υπασπιστές της λιτότητας δίνει την ευκαιρία στους ακροδεξιούς «ευρωσκεπτικιστές» να λαϊκίζουν υπέρ του Συστήματος Υγείας, που «χάνει έτσι ένα νοσοκομείο το χρόνο» και κατά της JP Morgan και «των πλουσίων που δεν καταλαβαίνουν τους φτωχούς». Τα λένε αυτά υπουργοί της Δεξιάς, όπως ο Μάικλ Γκόουβ.

Οι «σάλτσες» περί απώλειας της εθνικής κυριαρχίας και αγγλικής ιστορίας τελικά δένουν στον βασικότερο ίσως πυλώνα της αντι-ΕΕ προπαγάνδας, τη συκοφάντηση των μεταναστών, τόσο ευρωπαίων όσο και άλλων. Αυτοί φταίνε για την υποβάθμιση του κοινωνικού κράτους, αλλά και για τα χαμηλά μεροκάματα προσθέτουν οι «Εργατικοί» της Εξόδου.

Ο προστατευτισμός υιοθετείται εξίσου από την «Εργατική Έξοδο»: η Έξοδος θα κάνει καλό στις εξαγωγές, τη γεωργία και τη βιομηχανία χάλυβα που διαλύεται από τον ανταγωνισμό της Κίνας. Γενικά οι ευρωσκεπτικιστές φαίνεται να εκπροσωπούν μια άρχουσα μειοψηφία που υπολογίζει να διαπραγματευτεί καλύτερα με τον διεθνή καπιταλισμό εκτός της ΕΕ παρά εντός, μάλλον υποτιμώντας τις αδυναμίες του αγγλικού καπιταλισμού.

Πώς απαντούν στα παραπάνω οι οπαδοί της Παραμονής; Λέγοντας τα ίδια με άλλη κατάληξη. Ο Κάμερον ισχυρίζεται ότι εκτός ΕΕ «θα μας έρθει όλο το Καλαί», αφού είναι οι ευρωπαϊκές συμφωνίες που «μας προστατεύουν» τόσο από τους Πολωνούς, όσο και από τους μουσουλμάνους μετανάστες! Δύσκολα αντικρούεις μια τέτοια χρησιμότητα των ευρωπαϊκών θεσμών…

Επιπρόσθετα, η πλειοψηφία των επιχειρηματιών συμφωνούν ότι η συμμετοχή στην ΕΕ είναι δύναμη –όχι γι’ αυτούς, αλλά για την «οικονομία», τις… δουλειές και τους μισθούς.

Η ψεύτικη Αριστερά

Ιδιαίτερα η σοσιαλδημοκρατία  έχει τεράστια ευθύνη για την κατάντια της δημόσιας συζήτησης. Αξίζει αναφορά η κινδυνολογία της Φράνσις Ογκρέιντι, ηγέτιδας της TUC (συνδικάτο 6 εκατ. εργατών): «εκτός της ΕΕ οι μισθοί θα πέσουν 150 λίρες και θα αυξηθεί η ανεργία». Βέβαια, οι μισθοί έχουν πέσει 160 λίρες μέσα στην Κρίση, εντός ΕΕ...

Αλλά το δηλητήριο κρύβεται αλλού. Κοινός στόχος τόσο της Δεξιάς όσο και κάθε επαγγελματία «αριστερού» μεταρρυθμιστή είναι να ταυτίσουν τα συμφέροντα εργοδοτών και εργατών με όρους περί «οικονομίας». Αν όποια δυσκολία αντιμετωπίσει το κεφάλαιο θα βαρύνει τους εργάτες, τότε φαίνεται λογικό αυτό που επιθυμεί η πλειοψηφία του κεφαλαίου να είναι αυτό που πρέπει και οι εργάτες να ψηφίζουν. Έτσι βέβαια δεν δικαιολογείται μόνο η «νεοφιλελεύθερη» Παραμονή ή η «προτεξιονιστική»  Έξοδος, αλλά το οτιδήποτε: ένας πόλεμος στη Μέση Ανατολή για να έχουν οι επιχειρήσεις φτηνό πετρέλαιο ή η σκληρότερη λιτότητα. Καλύτερα να είσαι κακοπληρωμένος σε μια κερδοφόρα επιχείρηση, παρά απολυμένος από μια κλειστή επιχείρηση! Πέρα από το διαζύγιό του απ’ την πραγματικότητα της κρίσης, το σκεπτικό ποντάρει στην υπαρκτή αδυναμία των εργατών να φορτώσουν τα βάρη στα αφεντικά τους και την ενισχύει, «ξεχνώντας» τις προηγούμενες νίκες του εργατικού κινήματος.

Πάντως, χαρακτηριστικό της πλήρους σύγχυσης που σπέρνουν όλοι είναι η απάντηση στην Ογκρέιντι από μια βουλευτίνα των Εργατικών, συντονίστρια του «Ψηφίζω Έξοδο», παρέα με τους άλλους μισούς Τόρηδες. Η Γκιζέλα Στιούαρτ επισήμανε ότι η ΕΕ υπερθεματίζει τη λιτότητα και έχει αυξήσει την ανεργία, άρα η λύση είναι η Έξοδος για να πάψουμε να της πληρώνουμε ενισχύσεις, όπως και για να διώξουμε τους μετανάστες που ρίχνουν τα μεροκάματα!

Ταυτόχρονα, ο Λόρδος Ρόουζ, μεγαλέμπορος και πρόεδρος της καμπάνιας του «Εντός», εκδήλωσε τους επιχειρηματικούς του φόβους ότι τυχόν απελάσεις ευρωπαίων μεταναστών μετά από μια Έξοδο θα… ανέβαζαν τους μισθούς!

Σε τελική ανάλυση οι δυο δεξιοί πόλοι, φιλο-ΕΕ και αντι-ΕΕ, πρακτικά προετοιμάζουν τον κόσμο ότι είτε εντός, είτε εκτός, λιτότητα και ρατσισμός θα κλιμακωθούν. Προετοιμάζουν τη δική τους «ερμηνεία» του δημοψηφίσματος, ανεξαρτήτως αποτελέσματος. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που Παραμονή και Έξοδος περίπου ισοψηφούν στις τελευταίες δημοσκοπήσεις. Ο κόσμος ξέρει ότι «εντός ΕΕ» και χωρίς να παραβιάζεται καμία «εθνική κυριαρχία», ο Κάμερον έκοψε τα επιδόματα των ανάπηρων, αποδυνάμωσε την εργατική διαιτησία, έφερε τις συμβάσεις μηδενικών ωρών και με τις περικοπές δισεκατομμυρίων από το κοινωνικό κράτος έστειλε ένα εκατομμύριο κόσμο στα συσσίτια κι αύξησε 40% τους άστεγους.

Αν και πολλοί μπορεί να καταλήξουν στην «Παραμονή» από απέχθεια στο UKIP, άλλοι τόσοι δεν βρίσκουν νόημα σε οτιδήποτε δεν απαντά καθαρά στα προβλήματά τους.

Γι’ αυτό όσο μεγαλώνει το βάρος της αποχής, μεγαλώνει και η πίεση να πάρει σαφή θέση η ηγεσία των Εργατικών, που σχετίζεται με την εργαζόμενη πλειοψηφία. Ο «αριστερός» Κόρμπιν φαίνεται ότι συνθηκολόγησε με τον βαθιά νεοφιλελεύθερο κομματικό μηχανισμό. Έστω αργά, στις 2 Ιούνη, δήλωσε στήριξη στην καμπάνια «Εργατικοί Μέσα» (Labour In For Britain). Στην ομιλία του χρησιμοποίησε δεξιά κλισέ υπέρ της ΕΕ: τα συμφέροντα των επιχειρήσεων και οι εξαγωγές, οι χαμηλές τιμές, η συνεργασία των αστυνομιών κατά του… εγκλήματος και της τρομοκρατίας. Βασική ήταν η παμπάλαια ιδέα της μεταρρύθμισης εκ των έσω. Περιέγραψε την ΕΕ ως εγγυήτρια των εργατικών κατακτήσεων, τετριμμένη αυτούς τους μήνες λαθροχειρία που παραγνωρίζει τόσο την πραγματική πολιτική της ΕΕ, όσο και τα συγκεκριμένα στοιχεία. (Π.χ. στην Αγγλία οι άδειες μητρότητας και διακοπών, που επικαλούνται οι ευρωπαϊστές, είναι πολύ μεγαλύτερες από ό,τι προβλέπει η ΕΕ, 39 αντί 28 και 259 αντί 98 ημέρες αντίστοιχα).

Από την άλλη, ο Κόρμπιν πήρε σαφείς αποστάσεις από την αντιμεταναστευτική μανία των υπόλοιπων, κατηγορώντας κυβέρνηση και εργοδότες για τα χαμηλά μεροκάματα των μεταναστών, ενώ υποσχέθηκε επανακρατικοποίηση των τρένων στο συνδικάτο των σιδηροδρομικών που τάσσεται με το «Έξω». Αυτό άραγε είναι μεταρρύθμιση με την άδεια της ΕΕ ή σύγκρουση μαζί της;

Παρόλο που η βοήθεια που προσέφερε κατηγορείται εκ δεξιών ότι δεν ήταν θερμή, το κέρδισμα της εμπιστοσύνης με αριστερές υποσχέσεις και αποστασιοποίηση από τα ακροδεξιά επιχειρήματα μπορεί να είναι καλή τακτική για να πειστεί ένα κρίσιμο ακροατήριο εχθρικό στη λιτότητα. Πάντως είναι καλύτερη απ’ την ανοιχτή στήριξη της Παραμονής εκ μέρους λαομίσητων στελεχών, όπως o παλιός υπουργός των Εργατικών, Μάντελσον εντός (ένας Άγγλος Γιαννίτσης), ή οι Ραχόι, Τουσκ και Μέρκελ εκτός.

Η κουστωδία αξιωματούχων εντός και εκτός χώρας, «στατιστικών» του ΟΟΣΑ και επιχειρηματικών ομίλων προσπαθούν να πείσουν ότι μετά από ένα Brexit θα επέλθει «αντικειμενικά» μεγάλη καταστροφή –στις πλάτες των φτωχών ψηφοφόρων. Εκ πρώτης όψεως, απλά υπερασπίζονται άγαρμπα την επιλογή των ευρωπαϊκών αρχουσών τάξεων, μαζί και της βρετανικής. Στην πραγματικότητα δικαιολογούν τα νέα μέτρα που θα έρθουν, διασφαλίζουν πολιτικά την επίταση της λιτότητας, της παγκόσμιας σταθερότητας, είτε μέσα είτε έξω απ’ την ΕΕ.

Προοπτικές

Ακόμη κι αν η λαϊκή βούληση εκφραζόταν συντριπτικά κατά της ΕΕ, έστω κι αν ήταν με τα σωστά ταξικά επιχειρήματα, ξέρουμε ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι να αγνοηθεί. Για παράδειγμα, ανακοινώνοντας εκλογές για να αναιρέσουν το δημοψήφισμα, όπως στην Ελλάδα. Ή παραπέμποντας την υλοποίηση του Brexit στις καλένδες μιας δεκαετούς περιόδου προσαρμογής, όπως ήδη υπάρχουν σκέψεις. Ή απλώς κάνοντας νέο δημοψήφισμα, όπως είχε γίνει για τη συνθήκη της Λισαβόνας στην Ιρλανδία το 2009, ενδεχομένως μετά από μια εμπειρία αντιποίνων για τη «λάθος» ψήφο. Παρ’ όλα αυτά το αποτέλεσμα έχει σημασία και είναι λάθος η προπαγάνδιση της αποχής, όπως λέει μια μειοψηφία Βρετανών συντρόφων.

Είναι σωστό ότι η εξέλιξη θα κριθεί τελικά από τους αγώνες. Αλλά αν υπερισχύσει το Brexit, σίγουρα το αγγλικό πολιτικό σύστημα θα περιέλθει σε κρίση. Κάμερον και Κόρμπιν θα χρεωθούν την ήττα τους και τα κόμματά τους θα κινδυνέψουν να διασπαστούν. Στους δε Εργατικούς αυτό θα σημαίνει ανακοπή της ομαλής ενσωμάτωσης του Κόρμπιν στο μπλερικό κομματικό σύστημα. Δευτερευόντως, θα υπάρξει ζήτημα και στις υπόλοιπες χώρες μιας ΕΕ που δεν θα μοιάζει τόσο απαραίτητο μέρος της λύσης κάθε προβλήματος.

Πρόκειται για ενδεχόμενα που ανοίγουν παράθυρο ευκαιρίας για καλύτερη παρέμβαση της ταξικής πάλης και της πραγματικής Αριστεράς. Εξάλλου, αν ο Κάμερον μείνει αλώβητος, αναμένονται 12 δισ. λίρες νέων περικοπών και νέος νόμος που θα κατάσχει τους μισθούς από παράνομους μετανάστες και θα σταματά τις εφέσεις των απελάσεων. Γι’ αυτό μάλλον έχουν δίκιο οι περισσότερες αριστερές οργανώσεις της Βρετανίας, μιλώντας για «Αριστερή Έξοδο». Ωστόσο, η ανάσα θα είναι σύντομη, χωρίς «έξοδο» της Αριστεράς από το περιθώριο. Οι μικρές και διασπασμένες αριστερές δυνάμεις θα πρέπει να βρουν τρόπο συνεννόησης μεταξύ τους. Διαφορετικά ο αντίπαλος με κατάλληλες μανούβρες θα καταφέρνει να κλείνει πάντα το καπάκι.

Είναι πιθανό η τοποθέτηση του Κόρμπιν να γείρει την πλάστιγγα υπέρ της ΕΕ στις 23/6. Ακόμα κι έτσι όμως, ένα μόνο χρόνο μετά την προδοσία του Τσίπρα, ο νεοφιλελεύθερος οδοστρωτήρας συναντά απροσδόκητες νάρκες στα εργοστάσια της Γαλλίας ή την πολιτική τύρβη της Ιβηρικής.