Πλατύ κόμμα και κόκκινη σημαία. Με αφορμή μια δήλωση του Μελανσόν

Δεν αποσκοπώ να ασκήσω κριτική στον Μελανσόν. Δεν γνωρίζω αρκετά καλά τη Γαλλία για να το κάνω. Και πιστεύω ακράδαντα ότι κάθε εθνικός κοινωνικός σχηματισμός έχει τέτοιες ιδιαιτερότητες που απαιτούν μια διαφορετική πολιτική στρατηγική, προσαρμοσμένη ώστε να απαντάει σε αυτές τις κοινωνικές, ιστορικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες. Όμως, ακριβώς για τον λόγο αυτό, αισθάνομαι την ανάγκη να σημειώσω κάτι το προφανές: η ελληνική σημαία δεν έχει κόκκινη λωρίδα. Αυτό είναι κάτι που κάνει τη δουλειά μας πιο δύσκολη, αν μας ενδιαφέρει -όπως ίσως τον Μελανσόν, όπως σίγουρα τον Γκράμσι-, η συγκρότηση μιας νέας πολιτικής ηγεμονίας, στο περιβάλλον που έχει διαμορφώσει η παλαιά, στον βαθμό που η πολιτική πράξη δεν αναπτύσσεται στο κενό. Γιατί ο Μελανσόν –ο κάθε Μελανσόν- μπορεί να αντιστρέψει έστω και ρητορικά τη φορά της γαλλική σημαίας και να βάλει το κόκκινο μπροστά. Και έχει ενδιαφέρον ότι το ίδιο ισχύει και για την ιταλική σημαία, τη σημαία της χώρας του ίδιου του Γκράμσι, μια σημαία που προέρχεται από τη γαλλική. Και μπορούμε να φέρουμε και άλλα τέτοια παραδείγματα. Για εμάς όμως, επαναλαμβάνω, είναι πολύ πιο δύσκολο: η ελληνική σημαία δεν έχει κόκκινη λωρίδα. Κατά κάποιο τρόπο, εμείς θα πρέπει να την προσθέσουμε. Αλλά τί είναι η κόκκινη σημαία;

Η κόκκινη σημαία δεν είναι η σημαία της ΕΣΣΔ, δεν είναι η σημαία των μπολσεβίκων, δεν είναι απλώς η σημαία των κομμουνιστών. Η κόκκινη σημαία, η σκέτη κόκκινη σημαία, έχει τη δική της ιστορία. Αρχικά, είναι η σημαία που σημαίνει ότι δεν θα υπάρξουν αιχμάλωτοι. Κατά τη διάρκεια της γαλλικής επανάστασης, το αιματηρό αυτό σύμβολο το υψώνουν οι δυνάμεις της αντίδρασης, όταν σκοπεύουν να διαλύσουν το πλήθος ανελέητα. Σε απάντηση, μετά το 1790, την παίρνει το πλήθος και την υψώνει αυτό. Η κόκκινη σημαία γίνεται λοιπόν η σημαία της αιματηρής απάντησης στην αιματηρή καταστολή, γίνεται η σημαία της λαϊκής βίας. Από τότε επανέρχεται με διάφορους τρόπους, ιδιαίτερα στην επανάσταση του 1848, πάντα σε αντιπαράθεση με την τρίχρωμη γαλλική σημαία, σύμβολο της αστικής καταπίεσης. Εκείνη την πρώτη φορά, το 1848, μέσα από μεγάλες αντιπαραθέσεις, το πλήθος υποχωρεί και δεν ανεβάζει την κόκκινη σημαία. Η επανάσταση του 1848 παραμένει πιστή στην τρίχρωμη. Την επόμενη φορά όμως, το 1871, στην Κομμούνα, η κόκκινη σημαία αντικαθιστά τη θλιβερή σημαία των μικρών αυτοκρατόρων και των αστών ιμπεριαλιστών. Η αναρχική Λουίζ Μισέλ γράφει τότε τι σήμαινε για τους κομμουνάρους η κόκκινη σημαία: «Η κόκκινη σημαία, η οποία πάντα αντιπροσώπευε την ελευθερία, προκαλεί φόβο στους δήμιους, γιατί είναι τόσο πορφυρή από το αίμα μας.».

Συνεπώς, όταν ένας Μελανσόν αντιστρέφει τη φορά της σημαίας και βάζει μπροστά το κόκκινο, αυτό που κάνει είναι υπενθυμίζει αυτή τη βία που «προκαλεί φόβο στους δημίους». Αυτή η υπενθύμιση της αρχικής βίας στη συγκρότηση μιας οποιασδήποτε δημοκρατικής Πολιτείας είναι αναγκαία, και μάλιστα ο Μακιαβέλι –αυτός ο σύντροφός μας στις γραμμές του εχθρού, ο πρώτος των γιακωβίνων- μας διδάσκει ότι πρέπει να γίνεται περιοδικά, γιατί αυτό είναι το μοναδικό εμπόδιο στην «ασυδοσία των ισχυρών». Ο Μελανσόν λοιπόν, μπορεί να υπενθυμίζει την γκιλοτίνα ως αφετηριακό σημείο του γαλλικού έθνους. Στην Ελλάδα αντιθέτως, ουδέποτε στήθηκε γκιλοτίνα. Η βία που ασκήθηκε με κρατική βούλα στη χώρα μας υπήρξε πάντοτε αντιδραστική, υπήρξε πάντοτε από τους πλούσιους και ισχυρούς προς τους φτωχούς και αδύναμους. Γι’ αυτό και δεν υπάρχει τίποτε το τρομακτικό «για τους δημίους» στην ελληνική σημαία αυτή καθ’αυτή, παρά το γεγονός ότι τη σήκωσε το ΕΑΜ και την τίμησε με το αίμα του το Πολυτεχνείο. Το ΕΑΜ δεν είχε δική του σημαία, δυστυχώς, πράγμα που δεν είναι τυχαίο, αλλά δεν είναι της παρούσης. Έτσι, «φόβο στους δημίους» στη χώρα μας προκαλούν μόνο η κόκκινη και εσχάτως (μετά τον Δεκέμβρη του 2008) και η μαύρη σημαία. Γι’ αυτό, στην Ελλάδα τουλάχιστον, δεν μπορούμε να «αποσπάσουμε την εθνική σημαία από τα χέρια του αντιπάλου», όπως λέγεται συχνά. Είναι λάθος σύμβολο. Δεν κάνει για τον σκοπό μας. Δεν συμβολίζει τη βία που αναγκαία θα περιέχει οποιαδήποτε ουσιαστική αλλαγή στην Ελλάδα σήμερα. Στη Γαλλία τη συμβολίζει –ίσως, αν και αμφιβάλλω. Στην Ελλάδα, όχι.

Αλλά μπορεί να υπάρξει πλατύ κόμμα με την κόκκινη σημαία; Εάν το πλατύ κόμμα έχει τον ιστορικό ρόλο να συγκρουστεί με τις κυρίαρχες τάξεις, τότε πλατύ κόμμα στην Ελλάδα σήμερα συγκροτείται μόνο μαζί με την κόκκινη σημαία και κάτω από την κόκκινη σημαία. Διότι είναι άλλο πράγμα το πλατύ κόμμα και άλλο πράγμα το αστικό κόμμα. Και στην πραγματικότητα, το πέρασμα στην επόμενη Ελληνική Δημοκρατία υπό την ηγεμονία των λαϊκών τάξεων θα είναι τέτοιο μόνο αν μπορέσει τελικά να επιβάλει τη δική του σημαία, μια σημαία που να υπενθυμίζει πάντοτε, σε όσους «ξεχνιούνται», ότι εκτός από τη βία των κυρίαρχων υπάρχει και η βία του λαού.