Όπως το 2010, έτσι και τώρα, δεν υπάρχει κανένα «αντικειμενικό» όριο για την περιβόητη «βιωσιμότητα».
Στα χρόνια της κρίσης του ελληνικού καπιταλισμού, δύο φορές το κρατικό χρέος ήρθε με τόση δύναμη στην πολιτική επικαιρότητα, καθορίζοντας τις εξελίξεις. Η πρώτη, ήταν η άνοιξη του 2010, όταν η κρίση χρέους κλιμακώθηκε οδηγώντας στην υπογραφή του πρώτου μνημονίου στις 10 Μαΐου του ίδιου έτους. Η δεύτερη είναι τώρα, που με αφορμή τη λεγόμενη «ρύθμιση» του χρέους (έχει εγκαταλειφθεί πλέον όχι μόνο ο όρος «κούρεμα» αλλά και ο όρος «ελάφρυνση…), έχουν ανοίξει όλα τα σενάρια για το μακροχρόνιο πλαίσιο διεθνούς διαχείρισης της ελληνικής χρεοκοπίας.
Στην πρώτη περίπτωση, ένας ορυμαγδός προπαγάνδας και παραπληροφόρησης από το φθινόπωρο του 2009 και ύστερα επιδίωξε να πείσει τις εργαζόμενες τάξεις ότι η κρίση χρέους ήταν «αντικειμενική», ότι οφειλόταν στο «σπάταλο Δημόσιο», ότι ευθυνόταν γι’ αυτήν το γεγονός ότι «οι Έλληνες έζησαν πάνω απ’ τις δυνάμεις τους», κι ότι το μνημόνιο με τη συμμετοχή του ΔΝΤ ήταν η μόνη λύση αλλά και έκφραση «αλληλεγγύης» εκ μέρους των Ευρωπαίων «συμμάχων».
Στη δεύτερη περίπτωση, σήμερα, ένας ορυμαγδός προπαγάνδας και παραπληροφόρησης θέλει να μας πείσει ότι η «ρύθμιση» του χρέους είναι ξανά υποχρεωτική, έκφραση ξανά της «αλληλεγγύης» των συμμάχων, κάτι σαν «δωράκι» για τις θυσίες των εργαζόμενων τάξεων της Ελλάδας, που ανοίγει το δρόμο για την ανάπτυξη και την έξοδο από τα μνημόνια. Όμως -φευ!- υπάρχει ένας «κακός» που χαλάει τη δουλειά, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, έναντι του οποίου μάχεται απεγνωσμένα η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ.
Το 2010, η πόρτα εισόδου στο κολαστήριο του μνημονίου έγραφε πάνω της «χρέος». Το 2017-18, η πόρτα εισόδου στο επιμηκυμένο ως το 2060 (!) «αίθριο» του νέου υπερμνημονίου λιτότητας, γράφει ξανά χρέος.
Από την απάτη
της «αλληλεγγύης»…
Τα παιχνίδια της αστικής προπαγάνδας διέπονται βέβαια από τον κανόνα της στρέβλωσης, ακόμη και της αντιστροφής των εννοιών. Το 2010, με την επιβολή του πρώτου μνημονίου, η μόνη πραγματική αλληλεγγύη που υπήρξε ήταν μεταξύ των εκπροσώπων των διεθνών τοκογλύφων (ΔΝΤ, όργανα της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης) και των ίδιων των τοκογλύφων (τράπεζες, funds κ.λπ.).
Όπως μας έχει διδάξει η Ιστορία, δεν αρκεί ένα υψηλό χρέος για να έχουμε ανοιχτή κρίση χρέους και χρεοκοπία μιας χώρας. Το ελληνικό κρατικό χρέος κυμαινόταν περί το 97 και 107% του ΑΕΠ για μια μακρά χρονική περίοδο, από το 1992 μέχρι και το 2007, χωρίς νε εγερθεί ζήτημα χρεοκοπίας και διεθνούς οικονομικού ελέγχου. Τι συνέβη μετά το 2007 που άλλαξε τα δεδομένα; Όλοι γνωρίζουμε: ξέσπασε η διεθνής κρίση υπερσυσσώρευσης με «επίκεντρο» τις τράπεζες και γενικότερα το χρηματοπιστωτικό τομέα. Η ιστορία όλων των χρεοκοπιών στην καπιταλιστική περιφέρεια, από το 18ο αιώνα ήδη, δείχνει ότι στις μεγάλες χρηματοπιστωτικές κρίσεις στα κέντρα του παγκόσμιου καπιταλισμού, οι τοκογλύφοι που επένδυαν (δηλαδή κερδοσκοπούσαν) στο κρατικό χρέος αντιδρούσαν με τον ίδιο, πανομοιότυπο τρόπο: αρχικά αρνούνταν να συνεχίσουν τη χρηματοδότηση του χρέους οδηγώντας τη χώρα με υψηλό χρέος στη χρεοκοπία και στη συνέχεια ζητούσαν από τα ισχυρά κράτη και πιο πρόσφατα από τους διεθνείς καπιταλιστικούς θεσμούς να εγγυηθούν τις επενδύσεις τους επιβάλλοντας μακροχρόνια και σκληρή ιμπεριαλιστική επιτροπεία.
Το ίδιο ακριβώς συνέβη με την Ελλάδα το 2010: οι αγορές έκλεισαν την πόρτα στο ελληνικό κράτος αρνούμενες να συνεχίσουν τη χρηματοδότηση ενός χρέους που ήταν σε επίπεδα λίγο πάνω από το 100% του ΑΕΠ επί μία δεκαπενταετία! Ύστερα επενέβησαν οι εγγυητές των διεθνών τοκογλύφων (ΔΝΤ και όργανα της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης) για να επιβάλουν τα μνημόνια και έναν επαχθή διεθνή οικονομικό έλεγχο, για να διασώσουν τις επενδύσεις των τοκογλύφων. Πρώτα απ’ όλα, των γερμανικών, γαλλικών και άλλων ευρωπαϊκών τραπεζών, που για τη σωτηρία τους, έπρεπε να σωθούν και οι ελληνικές τράπεζες – όλα με μια γιγάντια μεταβίβαση κοινωνικού πλούτου από τις εργαζόμενες τάξεις στην ελληνική αστική τάξη και τους διεθνείς τοκογλύφους.
Τόσο «αντικειμενική» ήταν η ελληνική χρεοκοπία του 2010. Αυτό ήταν το περιεχόμενο της «αλληλεγγύης των εταίρων και συμμάχων»…
…στην απάτη
της «βιωσιμότητας»
Καθώς η πρώτη φάση του μνημονιακού προγράμματος ολοκληρώνεται με τα μέτρα του τρίτου (Αύγουστος 2015 και του τέταρτου (Μάιος 2017) μνημονίου, που εκτείνονται ως το 2022, αλλά και εξαιτίας διεθνών εξελίξεων που τροποποιούν τα δεδομένα όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ των δανειστών (κυρίως μεταξύ ΔΝΤ και Γερμανίας), ήρθε τώρα η ώρα να συγκεκριμενοποιηθεί το πλαίσιο του διεθνούς οικονομικού ελέγχου και της ιμπεριαλιστικής επιτροπείας σε μακροχρόνια βάση ώστε οι ιδιώτες τοκογλύφοι να ξαναμπούν στο παιχνίδι της αναχρηματοδότησης του ελληνικού χρέους.
Αυτό είναι το πραγματικό περιεχόμενο της έννοιας «βιωσιμότητα» του χρέους: εγγυώμενοι τη «βιωσιμότητα» του χρέους, οι δανειστές εγγυώνται τη νέα κερδοσκοπία πάνω στο ελληνικό χρέος από τη στιγμή που η Ελλάδα θα ξαναβγεί στις αγορές. Όλη η συζήτηση για τη βιωσιμότητα του χρέους δεν είναι τίποτε άλλο από τη νέα έκφραση αλληλεγγύης των δανειστών προς τους τοκογλύφους. Ο ελληνικός καπιταλισμός, «ντοπαρισμένος» με τη μνημονιακή λεηλασία εις βάρος των εργαζόμενων τάξεων της Ελλάδας, θα ξαναβγεί στις αγορές, και οι διεθνείς και εγχώριοι τοκογλύφοι θα ξαναμπούν στο παιχνίδι της κερδοσκοπίας πάνω στο ελληνικό χρέος. Όσο για τους δανειστές καθαυτούς, θα εγγυηθούν για λογαριασμό τους ότι θα πάρουν τα λεφτά τους πίσω.
Όπως το 2010, έτσι και τώρα, δεν υπάρχει κανένα «αντικειμενικό» όριο για την περιβόητη «βιωσιμότητα». Τα όρια τίθενται όχι από κάποια αντικειμενικά οικονομικά στοιχεία, αλλά από τις εντελώς υποκειμενικές ανάγκες των δανειστών να εγγυηθούν μεταξύ τους αλλά και προς τους τοκογλύφους! Απόδειξη, ο παραλογισμός με τους υπολογισμούς γύρω από τη «βιωσιμότητα» του ελληνικού χρέους. Τα «μαγειρεία» των δανειστών καμώνονται πως υπολογίζουν τους ρυθμούς ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας μέχρι το 2060 (!) ενώ στην πραγματικότητα δεν πρόκειται παρά για υποθέσεις εργασίας εντελώς τον αέρα, αφού η έγνοια τους είναι μία: πού θα «κλειδώσουν» τα πρωτογενή πλεονάσματα μέχρι και το 2060, που εγκαθιστούν ένα υπερ-μνημόνιο 37 ετών!
Υπάρχει βέβαια ένα βαθύτερο, ταξικό, κριτήριο της «βιωσιμότητας» και είναι τούτο: να βρεθεί το βέλτιστο σημείο ισορροπίας όπου η σκληρή λιτότητα ενάντια στις εργαζόμενες τάξεις και η τοκογλυφική λεηλασία θα εξασφαλίζουν τη μακροχρόνια αποδοτικότητα του «πειράματος». Να το πούμε αλλιώς: βιωσιμότητα σημαίνει να βρεθεί πόση λιτότητα αντέχουν όχι οι εργαζόμενες τάξεις στην Ελλάδα αλλά τί πρωτογενή πλεονάσματα αντέχει ο ελληνικός καπιταλισμός ώστε να είναι «λειτουργικός» για τα κέρδη των Ελλήνων καπιταλιστών αλλά και των διεθνών τοκογλύφων.
Η κυβέρνηση και
οι μνημονιακοί συγγενείς
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ παριστάνει τώρα την εξαπατημένη, που τάχα οι δανειστές της αρνούνται το υπεσχημένο «δωράκι». Στην πραγματικότητα, εξαπατά η ίδια. Διότι ήταν αυτή που υπέγραψε όλα όσα ο Σόιμπλε υποτίθεται ότι επιβάλλει αυθαίρετα:
Στις 12 Ιουλίου 2015, προδίδοντας… τους πάντες και τα πάντα, υπέγραψε στην ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής, ότι θα εκπληρώσει «πλήρως και εγκαίρως» όλες τις υποχρεώσεις της προς τους δανειστές και ότι «το Eurogroup είναι έτοιμο να εκτιμήσει, αν χρειάζεται, πιθανά πρόσθετα μέτρα (ενδεχόμενες μεγαλύτερες περιόδους χάριτος και πληρωμής) (…)».
Στις 25/5/2016, όπου έκλεισε η πρώτη αξιολόγηση, εκτός από τα γνωστά «πακέτα» αντεργατικών μέτρων (μεταξύ των οποίων και η υποθήκευση της δημόσιας περιουσίας), η κυβέρνηση υπέγραψε ότι:
• Το ονομαστικό «κούρεμα» του χρέους εξαιρείται
• Τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος θα εφαρμοστούν μετά το τέλος του τρέχοντος προγράμματος το 2018, με βάση μια νέα ανάλυση της βιωσιμότητας του χρέους, ό,τι ισχυρίζεται εκ του ασφαλούς ο κ. Σόιμπλε.
Όσο για την παλαιο-μνημονιακή αντιπολίτευση, αυτή πιέζει την κυβέρνηση να «τελειώνει» με την αξιολόγηση για να «μη μπει η χώρα σε περιπέτειες» και καμώνεται πως η ίδια θα επιτύγχανε καλύτερη συμφωνία. Όσο για τους Έλληνες καπιταλιστές, δεν κρύβουν τη βουλιμία τους: θέλουν η κυβέρνηση να περάσει όπως-όπως και αυτό τον «κάβο», ώστε να συμμετάσχουν απερίσπαστοι στο πλιάτσικο της δημόσιας περιουσίας και φαντάζονται ότι θα καταφέρουν παρά τα υψηλά πλεονάσματα να συνεχίσουν στο δρόμο της κερδοφορίας χάρη στη συντριβή των μισθών, των συντάξεων και των εργατικών δικαιωμάτων.
Στάση πληρωμών - διαγραφή!
Η στιγμή είναι ξανά κομβική. Με πρόσχημα τη «ρύθμιση» του χρέους, όχι μόνο υπογράφτηκε ένα νέο μνημόνιο μέχρι και το 2022, αλλά προετοιμάζεται το πλαίσιο για «κλείδωμα» της λιτότητας και της ιμπεριαλιστικής επιτροπείας μέχρι το 2060, με ένα υπερ-μνημόνιο που υποθηκεύει τη ζωή και των μελλοντικών γενιών.
Ενόψει αυτού, η Αριστερά οφείλει να παρέμβει με όλα τα μέσα, να αναλάβει ενωτικές πρωτοβουλίες και να οργανώσει αντιστάσεις, προβάλλοντας ξανά τη μόνη απάντηση που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των εργαζόμενων τάξεων: ενάντια στην «αιώνια» λιτότητα και λεηλασία, στάση πληρωμών στο χρέος (τόκοι και χρεολύσια), μη αναγνώριση και έλεγχος για τον εντοπισμό του επονείδιστου - παράνομου - επαχθούς χρέους, διαγραφή!
*Αναδημοσίευση απο την Εργατική Αριστερά, Νο 385
