Σκάνδαλο Novartis, η κορυφή του παγόβουνου

Το πάρτι κερδών στο φάρμακο είναι διαχρονικό σε βάρος των εργαζόμενων και των λαϊκών στρωμάτων. Παρά τη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης με τα μνημόνια, η κατάρρευση των κρατικών δαπανών οδήγησε στην ολοένα και μεγαλύτερη μετακύλιση του κόστους των υπηρεσιών υγείας πάνω στις πλάτες του λαού με το μεγαλύτερο μέρος των απευθείας πληρωμών να κατευθύνεται προς την κερδοφορία των φαρμακοβιομηχανιών.

Οι αναδιαρθρώσεις στον τομέα του φαρμάκου στην εποχή της καπιταλιστικής κρίσης έχουν στόχο τη μείωση μεν της φαρμακευτικής δαπάνης, αλλά χωρίς να θιχτούν οι καπιταλιστές του κλάδου και με τη διατήρηση της κερδοφορίας τους. Αυτή η αλλαγή συντελείται διαρκώς και υποχρεωτικά σε βάρος όλων των υπόλοιπων παραγόντων της αγοράς του φαρμάκου: με μεγάλη αύξηση της συμμετοχής του κόσμου, με μείωση της ποσότητας και της ποιότητας των φαρμάκων στα νοσοκομεία, με βαθιές περικοπές και μαζικές απολύσεις στις φαρμακοβιομηχανίες, με μεγάλη μείωση του ποσοστού κέρδους των φαρμακείων, κλείσιμο των φαρμακείων και προοπτική μετατροπής των φαρμακοποιών σε υπαλλήλους των 600 ευρώ στα σούπερ μάρκετ...

Η απόσυρση του κράτους από τη φαρμακευτική δαπάνη με τη διαρκή μείωση της αποζημίωσης που καλύπτει ο ΕΟΠΥΥ έχει οδηγήσει σε δραματικές αυξήσεις στη συμμετοχή των φαρμάκων. Με μια κυβέρνηση που κυβερνάει στο όνομα της Αριστεράς, ο μέσος όρος συμμετοχής από 12% έχει σκαρφαλώσει στο 28% για τα γενόσημα και πάνω από το 50% συμμετοχή στα πρωτότυπα φάρμακα! Το κόστος του φαρμάκου για τους συνταξιούχους για τα φτωχά λαϊκά στρώματα έχει γίνει πλέον δυσβάσταχτο, με χιλιάδες ανθρώπους να αδυνατούν να αγοράσουν τα φάρμακά τους και να μην τα παίρνουν συστηματικά ή να τα κόβουν εντελώς!

Φυσικά όλες οι φαρμακευτικές εταιρείες επεδίωκαν ιδιαίτερες σχέσεις με τα κατά καιρούς κυβερνητικά στελέχη και μάλιστα διατηρούν και ειδικά τμήματα στις εταιρείες που οργανώνουν τη σχέση αυτή με στόχο να αποκτήσουν προνομιακή θέση και τιμή στην αγορά του φαρμάκου. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι πρόσφατα ήταν το υπουργείο Εμπορίου που είχε την ευθύνη για τον ορισμό των τιμών έξω από κάθε επιστημονικό κριτήριο. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση ογκολογικού φαρμάκου της Novartis που πήρε έγκριση με πολλαπλάσια τιμή από αντίστοιχο ισοδύναμο φάρμακο με παρόμοια δραστική ουσία. Μάλιστα, στην επιτροπή τιμών που τώρα έχει περάσει στο υπουργείο Υγείας συμμετείχαν οι φαρμακοβιομήχανοι (ΣΦΕΕ) αλλά όχι εκπρόσωποι των εργαζομένων. 

Τα τελευταία χρόνια αυτός το ρόλος είχε περάσει στο υπουργείο Υγείας. Με το πρόσφατο πολυνομοσχέδιο συστήνεται επιτροπή (ΗΤΑ) για την αξιολόγηση και αποζημίωση φαρμάκων ανθρώπινης χρήσης η οποία θα γνωμοδοτεί στον υπουργό Υγείας για την έγκριση νέων φαρμάκων καθώς και για την επαναξιολόγηση των όσων βρίσκονται ήδη σε κυκλοφορία, χωρίς πάλι τη συμμετοχή και την παρέμβαση του ΕΟΦ ως επιστημονικού φορέα, του πιο αρμόδιου να αποφασίσει για την αναγκαιότητα κυκλοφορίας ενός φαρμάκου.

Η Ελλάδα για τη φαρμακοβιομηχανία πέρα από μερίδιο αγοράς είναι σημαντική γιατί είναι χώρα αναφοράς και έτσι οι τιμές που θα πάρει ένα φάρμακο στην Ελλάδα επηρεάζουν την τιμή του σε όλη την Ευρώπη και άρα οι φαρμακοβιομηχανίες είχαν έναν πολύ σοβαρό λόγο να παίρνουν υψηλές τιμές. Η επιστροφή χρηματικού ποσού από τις φαρμακευτικές εταιρείες προς το Δημόσιο (clawback) είναι πολλαπλάσια στη χώρας μας σε σχέση με τις υπόλοιπες της Ευρώπης, για να μη μειωθεί η αρχική τιμή του φαρμάκου, ώστε να κρατηθεί ψηλά για να επηρεάσει την τιμή στην Ευρωζώνη. Αντιλαμβάνεται δε κανείς όταν μιλάμε για επιστροφή πάνω από 25% στο κράτος πόσο μεγάλη είναι η κερδοφορία των φαρμακοβιομηχανιών!

Ανταγωνισμός

Το σκάνδαλο Novartis σχετίζεται βέβαια και με την ολοένα και μεγαλύτερη εναρμόνιση των συμφερόντων του αμερικανικού ιμπεριαλισμού με τα αντίστοιχα του ελληνικού καπιταλισμού. Οι πολυεθνικές του φαρμάκου είναι αυτοκρατορίες με τεράστια δύναμη που δεν εκχωρούν αγορές στους ανταγωνιστές τους και στηρίζονται στη «μητέρα πατρίδα» τους για να υπερασπίσουν και να διευρύνουν την αγορά τους. Όταν η γερμανική Bayer απείλησε να εισχωρήσει σοβαρά στην αμερικανική αγορά φαρμάκου με ένα αντιλιπιδαιμικό φάρμακο, οι αντίπαλοί της μέσω της «δικαιοσύνης» τής απέδωσαν το θάνατο δύο ασθενών, αναγκάζοντάς την να αποσυρθεί από τη συγκεκριμένη φαρμακευτική κατηγορία. Η ελβετικών-γερμανικών συμφερόντων Novartis αναρριχήθηκε γρήγορα και έχει μπει στο μάτι των αμερικανικών πολυεθνικών που προκάλεσαν μια σειρά δικαστικών διώξεων και προστίμων για δωροδοκίες στο παρελθόν. Τώρα, επί προεδρίας Τραμπ, οξύνουν την επίθεσή τους βρίσκοντας συμμάχους στην κυβέρνηση... ΣΥΡΙΖΑ, που επιχειρεί επικοινωνιακά να αξιοποιήσει την εμπλοκή κορυφαίων στελεχών των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ-ΝΔ για να παίξει το χαρτί της διαφθοράς, μήπως διασωθεί από το βούρκο των μνημονίων και της αντιλαϊκής πολιτικής της.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ από τη στιγμή που απέρριψε το σχέδιο της σύγκρουσης με τους καπιταλιστές είναι καταδικασμένη να βολοδέρνει ανάμεσα σε αντιτιθέμενα καπιταλιστικά συμφέροντα και με κοινό παρονομαστή τη συνέχιση των περικοπών στις κοινωνικές δαπάνες. Αντίθετα η συγκρότηση μιας πλατιάς κοινωνικής συμμαχίας με το λαό, τους εργαζόμενους στο φάρμακο και τους επιστήμονες Υγείας ενάντια στις πολυεθνικές του φαρμάκου θα ήταν το απαραίτητο εργαλείο σε μια αυθεντική κυβέρνηση της Αριστεράς για να ελέγξει την πολιτική στο φάρμακο και να μπορεί να απαντήσει στους εκβιασμούς των καπιταλιστών. Γι’ αυτή την κατεύθυνση πρέπει να παλέψει σήμερα η ριζοσπαστική Αριστερά.

Μέτρα

Ο τρόπος για να γίνει αυτό είναι η άμεση ανάπτυξη των δημόσιων-κοινωνικών δομών σε όλα τα επίπεδα: έρευνα, παραγωγή, διακίνηση, διάθεση, με θεσμοθέτηση μορφών εργατικού ελέγχου. 

1. Το πιο κρίσιμο μέτρο είναι η άμεση επαναλειτουργία σύγχρονης και κάτω από δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο κρατικής φαρμακοβιομηχανίας και ίδρυση κρατικής φαρμακαποθήκης που θα εξασφαλίζει σε αρχικό στάδιο τα βασικά φάρμακα σε χαμηλές τιμές και θα επεκτείνεται διαρκώς σε βάρος του ιδιωτικού καπιταλιστικού τομέα, ντόπιου και ξένου. 

Ο τομέας της χημικής και φαρμακευτικής βιομηχανίας στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένος εδώ και πολλές δεκαετίες. Υπάρχει πολύτιμο εργατικό δυναμικό και η τεχνογνωσία για να προχωρήσουμε σε μια σύγχρονη εθνική φαρμακοβιομηχανία με την κρατικοποίηση χωρίς αποζημίωση κλειστών και χρεωμένων φαρμακευτικών εταιρειών.

2. Το μέτρο αυτό πρέπει να συνοδευτεί από αντικαπιταλιστικά μέτρα, με τον έλεγχο των επιχειρήσεων του φαρμάκου (λογιστικός έλεγχος, αποπληρωμή χρεών προς το κράτος και τα Ταμεία, παύση της φορολογικής ασυλίας, απαγόρευση των παράλληλων εξαγωγών, έλεγχος της κίνησης κεφαλαίων κ.λπ.). Η Novartis για παράδειγμα έχει πολύτιμα σύγχρονα φάρμακα για τη σκλήρυνση κατά πλάκας. Μια πραγματικά αριστερή κυβέρνηση δεν θα προχωρούσε μόνο στον καταλογισμό πολιτικών ευθυνών στο γαλαζοπράσινο καθεστώς, αλλά θα υποχρέωνε τη Novartis να αποζημιώσει το ελληνικό Δημόσιο είτε με τη μεγάλη μείωση της τιμής αυτών των φαρμάκων είτε με την κατάσχεση του φαρμάκου και την παραγωγή του από την κρατική φαρμακοβιομηχανία.

3. Έλεγχος από κρατικούς φορείς με ανάπτυξη του ΕΟΦ και του ΙΦΕΤ. Ανάληψη της έρευνας και της εκπαίδευσης από τα δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα και φορείς. Στην επικαιρότητα προσπαθούν να στρέψουν τα βέλη κατά των γιατρών και των εργαζομένων, αποκρύπτοντας συνειδητά ότι τα συνέδρια τα χρηματοδοτούν και τα οργανώνουν νόμιμα οι φαρμακευτικές εταιρείες με εισήγηση και κατόπιν έγκρισή τους από τον ΕΟΦ. Ο ΕΟΦ και τα κρατικά ιδρύματα θα έπρεπε να υποχρεώνουν τις φαρμακευτικές εταιρείες να χρηματοδοτούν τα προγράμματα που έχουν επιλέξει οι κρατικοί επιστημονικοί φορείς.

4. Αποκατάσταση των εργασιακών δικαιωμάτων για τους εργαζόμενους στο φάρμακο (συλλογικές συμβάσεις, σταμάτημα των απολύσεων).

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ είναι παγιδευμένη στα μνημόνια και την εξυπηρέτηση των κερδών του κεφαλαίου, υιοθετώντας πλήρως τη λογική για το φάρμακο-εμπόρευμα, την εξυπηρέτηση του κέρδους των φαρμακοβιομηχανιών και τη μετακύλιση της φαρμακευτικής δαπάνης στις τσέπες των ασθενών. Από τη στιγμή που δεν μπορεί να αναμετρηθεί με το μέγα σκάνδαλο λειτουργίας των φαρμακοβιομηχανιών δεν θα καταφέρει να τα βάλει με τη Novartis και το πολιτικό προσωπικό των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ-ΝΔ και θα διολισθήσει στη στοχοποίηση γιατρών, επιστημόνων και εργαζομένων ως δήθεν υπεύθυνους για τη διαφθορά στο χώρο του φαρμάκου.

Η παρέμβαση της Αριστεράς των συνδικάτων και του λαϊκού παράγοντα είναι κρίσιμη για να καταδικαστούν μαζί με το καθεστώς της διαφθοράς και οι περικοπές και η κερδοσκοπία των φαρμακοβιομηχανιών, είναι ο αγώνας για φάρμακο αγαθό και όχι εμπόρευμα, για αύξηση της χρηματοδότησης της δημόσιας υγείας.