Ένα μοντέλο που αφήνει πίσω του στην κυριολεξία κοινωνικά και περιβαλλοντικά συντρίμμια, επιφέροντας μη αντιστρεπτές επιπτώσεις στις κοινωνίες και στο φυσικό περιβάλλον.
Η χώρα σώθηκε. Μεταξύ άλλων, η σωτηρία της καπιταλιστικής ανάπτυξης βασίζεται στην αξιοποίηση του "συγκριτικού πλεονεκτήματός" της που αφορά στη γεωστρατηγική της θέση, όπως πολλάκις έχει δηλώσει ο πρωθυπουργός και βεβαίως στην εκμετάλλευση των πιθανολογούμενων ορυκτών ενεργειακών πόρων της. Στόχος, να μετατραπεί σε ενεργειακό κόμβο, κάτι μεταξύ Ουκρανίας και Μέσης Ανατολής ή μήπως όχι; Ένα παλιό σχέδιο που, μέχρι μια δεκαετία πριν, αποτελούσε, κατά κόρον, προμετωπίδα και σημαία πολιτικών κύκλων της ακροδεξιάς ή εγχώριων συγγενών απόψεων και πολιτικών του Ν. Τράμπ. Έκτοτε, όμως, έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι. Καπιταλιστική κρίση, μνημόνια, μαζική φτωχοποίηση και νεοφιλελεύθερη αναδιάρθρωση της κοινωνίας, ανεργία, στρατηγική συμμαχία με ΗΠΑ- Ισραήλ - Αίγυπτο και Κύπρο για την Ανατολική Μεσόγειο, τις ΑΟΖ και τους υδρογονάνθρακες, το "δίκαιο του επενδυτή" έγινε νόμος επί Σαμαρά - Βενιζέλου (και Μανιάτη), οι ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ολοκληρώνουν τα μνημόνια και ο Τράμπ έχει ήδη γίνει πλανητάρχης!
Έτσι λοιπόν έχει έρθει η ώρα να "αξιοποιήσουμε την κρίση ως ευκαιρία" και να προσελκύσουμε διεθνείς και εγχώριους (βεβαίως - βεβαίως ) επενδυτές που θα φέρουν την ανάπτυξη. Οι επιτυχίες είναι ήδη εδώ. Και όμως, υπάρχουν ορισμένοι/ες μίζεροι/ες! Αριστεριστές/στριες και αναρχικοί/ες κατά της ανάπτυξης, οικολόγοι/ες, κάτοικοι που πάσχουν από το σύνδρομο NIMBY (not in my back yard, όχι στην πίσω αυλή μου) και τοπικοί φορείς που αντιδρούν και αντιστέκονται.
Λίγες ημέρες πριν, για πρώτη φορά έσπασε το φράγμα της σιωπής, στη δημόσια σφαίρα, από μια κινητοποίηση που κατόρθωσε και πήρε ευρύτερη δημοσιότητα. Επιτροπές αγώνα, συλλογικότητες, οργανώσεις, κόμματα, αυτοδιοικητικές παρατάξεις και φορείς από τους νομούς των Ιωαννίνων, της Άρτας, της Πρέβεζας και της Θεσπρωτίας διαδήλωσαν με σύνθημα "Όχι στις εξορύξεις πετρελαίων".
Η χώρα οικόπεδο των πολυεθνικών και των μεγάλων εγχώριων ομίλων
Ποια είναι όμως η κατάσταση; Μέχρι τέλος Ιουνίου προβλέπεται, από την ΕΔΕΥ (Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων) και το αρμόδιο Υπουργείο, να υπογραφούν οι συμβάσεις παραχώρησης με τις κοινοπραξίες TOTAL - Exxon Mobil - ΕΛΠΕ και Repsol - ΕΛΠΕ για τις περιοχές Δ. - Ν.Δ. της Κρήτης και του Ιονίου αντίστοιχα. Με αυτόν τον τρόπο το πάζλ ολοκληρώνεται εφόσον Ιωάννινα, ΒΔ Πελοπόννησος, Αιτωλοακαρνανία, Άρτα - Πρέβεζα, Κατάκολο, Πατραϊκός, Δ. και Β. της Κέρκυρας, Κυπαρισσιακός έχουν ήδη παραδοθεί. Ποιοι είναι όμως οι σωτήρες επενδυτές; Μια σειρά πολυεθνικών: Repsol (Ισπανική), Total (Γαλλική), Exxon Mobil (Αμερικανική), Edison (Ιταλική που ανήκει στην Γαλλική EDF), Trajan Oil and Gas Limited (Βρετανική) και φυσικά οι εγχώριοι μεγάλοι παίκτες που δεν λείπουν από καμιά κοινοπραξία, τα ΕΛΠΕ και η Energian Oil & Gas. Μαζί τους βέβαια θα δραστηριοποιηθούν και δεκάδες αν όχι εκατοντάδες μεγάλες εγχώριες εταιρείες για την κατασκευή της πλειάδας των σύνθετων έργων που απαιτούνται.
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Πάνω στο έδαφος της κατάρρευσης των εργασιακών δικαιωμάτων, της εκποίησης δημόσιου πλούτου, της αποσάθρωσης του θεσμικού πλαισίου και των ελεγκτικών μηχανισμών, της καθιέρωσης σκανδαλωδών πλαισίων όπως το fast track και της εκτίμησης για ευκολότερη κάμψη των κοινωνικών αντιστάσεων, λόγω φτωχοποίησης, ανεργίας κ.λ.π., διεθνείς και εγχώριοι όμιλοι εφορμούν, με κύριο αρωγό και οργανωτή το κράτος, προκειμένου να εφαρμόσουν ένα από τα πιο επιθετικά μοντέλα ανάπτυξης με τις τραγικότερες κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνέπειες. Ένα μοντέλο που αφήνει πίσω του στην κυριολεξία κοινωνικά και περιβαλλοντικά συντρίμμια, επιφέροντας μη αντιστρεπτές επιπτώσεις στις κοινωνίες και στο φυσικό περιβάλλον, υποσκάπτοντας ταυτόχρονα κάθε δυνατότητα για το μέλλον. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Μαντουδίου (σε πολύ μικρότερη κλίμακα) που μετά την παύση της εξόρυξης λευκόλιθου το ποσοστό ανεργίας εκτινάχτηκε στο 70%. Συνοπτικά, η διεθνής βιβλιογραφία είναι αποκαλυπτική: α) εκτόξευση των κοινωνικών ανισοτήτων, β) συγκρούσεις στις χρήσεις γης και πλήρης ασυμβατότητα με τοπικές παραγωγικές δραστηριότητες πλατιών στρωμάτων που εκτοπίζονται, με αποτέλεσμα τεράστια απώλεια θέσεων εργασίας, γ) εξαγωγικά κέρδη για τις εταιρείες, το κόστος στις τοπικές κοινωνίες, δ) ραγδαία υποβάθμιση του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας - π.χ. αύξηση ποσοστών καρκίνου -, ε) μετανάστευση, στ) κίνδυνος ατυχημάτων αλλά και διαρκής ρύπανση από όλο τον κύκλο εργασιών - διαρροές, ρύπανση υδάτων, τοξική αέρια ρύπανση -, ζ) αύξηση σεισμικότητας και ο κατάλογος συνεχίζει μακρύς.
Πέραν αυτών, καθιερωμένη τακτική, ιδιαίτερα τέτοιου είδους πολυεθνικών ομίλων, είναι, μέσω τριγωνικών τιμολογήσεων, offshore και πολλών άλλων "σύγχρονων" μεθόδων φορο-αποφυγής, όχι μόνο να μην παρουσιάζουν κέρδη, αλλά διαρκείς ζημιές με συχνές απαιτήσεις αποζημιώσεων και περαιτέρω κρατικής ενίσχυσης. Ενδεικτικό είναι ότι συχνά παρουσιάζουν (π.χ. Eldorado Gold) ως τρανή συμβολή στη δημόσια οικονομία τη μισθοδοσία των εργαζομένων και τη φορολογία των μισθών τους!!! Φυσικά, το πλήθος δημόσιων υποδομών και έργων που απαιτούνται (δρόμοι, λιμάνια κ.λ.π.) θα τα πληρώσει το δημόσιο, δηλαδή όλοι εμείς...
Έτσι λοιπόν, στην Ανατολική Μεσόγειο, σε μια κλειστή δηλαδή θάλασσα, με πλήθος ευαίσθητων οικοσυστημάτων (θαλάσσιων και χερσαίων), σε μια περιοχή αυξημένης σεισμικότητας, με σημαντικά στοιχεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, με έντονο ανάγλυφο, πλήθος παραδοσιακών, μικρής κλίμακας, δραστηριοτήτων (αλιεία, γεωργία, κτηνοτροφία), με μεγάλη συγκέντρωση πληθυσμών κ.α. το αναπτυξιακό σχέδιο της εγχώριας άρχουσας τάξης και των συμμάχων της ( Ε.Ε., ΗΠΑ, Ισραήλ, Κύπρος, Αίγυπτος) είναι να μετατρέψουν την περιοχή σε ενεργειακό κόμβο ορυκτών καυσίμων στον 21 αι.
Για να δώσουμε απλώς ένα ελάχιστο παράδειγμα, στο πρώτο στάδιο της έρευνας στην Ήπειρο, σε μια περιοχή που αποτελεί την υδρολογική καρδιά της ηπειρωτικής Ελλάδας, με 2 εθνικά πάρκα, 10 περιοχές Natura και 21 κηρυγμένους αρχαιολογικούς χώρους, οι σεισμικές έρευνες απαιτούν 11.500 επιφανειακές εκρήξεις σε βάθος λίγων μέτρων, μόνο στα 500 πρώτα χιλιόμετρα...έρευνας.
Το αναπτυξιακό μοντέλο του εξορυκτισμού και η απειλή του πολέμου
Σήμερα, το 2018, με την κλιματική αλλαγή να είναι παρούσα και ενώ η ελληνική κυβέρνηση υπογράφει συμφωνίες όπως την πρόσφατη Συμφωνία του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή, στην πράξη υλοποιεί την πολιτική της πιο επιθετικής ανάπτυξης του 1950 με ορίζοντα το 2050, αναλαμβάνοντας να μετατρέψει την περιοχή και τους κατοίκους της στους φτωχούς συγγενείς που θα φάνε τη ρύπανση...
Το μοντέλο του εξορυκτισμού δεν είναι απλώς άλλο ένα πεδίο τομεακής ανάπτυξης. Αποτελεί το αναπτυξιακό υπόδειγμα που χαρακτηρίζει τις χώρες στις οποίες εφαρμόζεται σε κάθε τομέα τους. Η Λατινική Αμερική η Μέση Ανατολή και όχι μόνο, αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα. Εν πολλοίς, δεσμεύει το σύνολο του παραγωγικού σχεδιασμού, τις δημόσιες πολιτικές, τους δημόσιους πόρους, τις υποδομές, την εξωτερική πολιτική κ.λ.π. στο πλαίσιο του εξορυκτισμού. Ταυτόχρονα, επιβάλλει βαριά οικονομική εξάρτηση από εξωτερικές χρηματοδοτικές ροές, όπως επίσης και τον μονοπωλιακό έλεγχο της τεχνολογίας από μεγάλες πολυεθνικές. Πάνω από όλα όμως απαιτεί με κάθε μέσο, που φθάνουν έως την πιο άγρια καταστολή ή ακόμα και σε καθεστώτα εκτροπής, τον πολιτικό έλεγχο της κοινωνίας με την επιβολή της περιβόητης πολιτικής σταθερότητας, της τάξης και της ασφάλειας. Με λίγα λόγια οι πολυεθνικές που αποβιβάζονται (κάθε κράτους και ιμπεριαλιστικού στρατοπέδου) ακολουθούνται από εκστρατευτικά σώματα και άλλους "υποστηρικτικούς μηχανισμούς" που ούτε κατά διάνοια ανέχονται πολιτικές αναταραχές, κινήματα, ρήξεις και ανατροπές!!!
Τέλος, όλα τα παραπάνω, αποτελούν πεδίο διεκδίκησης - ΑΟΖ, δικαιώματα, όμιλοι εκμετάλλευσης κ.λ.π. - της εγχώριας άρχουσας τάξης και των συμμάχων της. Αποτελούν βασικό τμήμα των υλικών όρων (της υλικής βάσης) επί των οποίων εδράζεται ο απαραίτητος εθνικισμός. Και φυσικά ακολουθούνται από φρενίτιδα εξοπλισμών (π.χ. φρεγάτες, αναβαθμίσεις μαχητικών), νατοϊκές βάσεις, αεροναυτικές ασκήσεις, διελεύσεις αεροπλανοφόρων και αν χρειαστεί και θερμά επεισόδια...
Ως εκ τούτου, η Αριστερά και το κίνημα εάν δεν αμφισβητήσουν στη βάση της την ατζέντα της καπιταλιστικής ανάπτυξης - με κορυφαίο το στοιχείο του εξορυκτισμού - της εγχώριας άρχουσας τάξης και της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, στην πράξη δεν μπορούν να υπερασπίσουν ούτε τον αντιπολεμικό και αντι-εθνικιστικό αγώνα, ούτε βεβαίως τις ταξικές διεκδικήσεις και ανάγκες.
