Μια πρώτη αποτίμηση των εκλογών στην Τουρκία

Οι καταγγελίες για νοθεία, αν και σοβαρές, δεν έχουν ακόμα τεκμηριωθεί επαρκώς και κυρίως δεν δείχνουν να έχουν την έκταση που θα καθόριζε το αποτέλεσμα (όπως φαίνεται και από τους «τόνους» που έχει επιλέξει η αντιπολίτευση γύρω από το ζήτημα). Αυτό που εντυπωσίασε ήταν η υψηλή συμμετοχή, που έφτασε το 88%, που είναι άφταστο νούμερο για τις περισσότερες χώρες διεθνώς (και που επίσης πρέπει να προσμετρηθεί στην εκτίμηση των «ποσοστών»).  

Ο Ερντογάν πέτυχε το στόχο της εκλογής του από τον πρώτο γύρο, που φέτος ήταν πιο δύσκολος από ποτέ. Με ένα ποσοστό που εκτιμάται γύρω στο 52,6%, διατήρησε το σκορ που είχε καταγράψει ως υποψήφιος και το 2014 (51,8%), αυξάνοντας τις ψήφους του κατά 5 περίπου εκατομμύρια. Βέβαια το 2014 ήταν μόνος απέναντι στον κοινό υποψήφιο του κεμαλικού CHP και του ακροδεξιού MHP, ενώ φέτος είχε και τη στήριξη του MHP (ή έστω τμήματος του «παλιού» ΜΗP, μιας και μεσολάβησε διάσπαση και η Ακσενέρ πήρε μαζί της σοβαρό κομμάτι του ακροδεξιού κόμματος). Η σχετική φθορά, παρά την εντυπωσιακή αντοχή, αποτυπώθηκε στα ποσοστά του κόμματος του ΑΚΡ στις κοινοβουλευτικές, που συγκέντρωσε 42,5% (21 εκατ. ψήφοι). Απέχει από τους θριάμβους του παρελθόντος, είναι ελαφρώς καλύτερο από το 41% (19 εκατ. ψήφοι) του Ιούνη του 2015, που θεωρήθηκε ήττα και είχε οδηγήσει σε νέες εκλογές το Νοέμβρη της ίδιας χρονιάς. Όπως και τότε, έτσι και τώρα, χάθηκε η αυτοδυναμία για το ΑΚΡ, απλά αυτή τη φορά του τη διασφαλίζει η συμμαχία με το MHP (11,1% με 5,5 εκατ. ψήφους). 

Ο Ιντσέ, ο εκλεκτός των κεμαλιστών, επιχείρησε να αποστασιοποιηθεί από το παραδοσιακό «ελιτίστικο» προφίλ του CHP και συγκέντρωσε 30,6%. Ήταν η πιο πετυχημένη επιλογή του CHP εδώ και πολλά χρόνια: Αν και ποσοστιαία απέχει από το 38,5% της κοινής υποψηφιότητας με το MHP του 2014, συγκέντρωσε μόνος του σχεδόν τον ίδιο αριθμό ψήφων (περίπου 15,5 εκατομμύρια). Επίσης η διαφορά του Ιντσέ από το κόμμα του φαίνεται στις βουλευτικές: Εκεί οι κεμαλικοί έμειναν καθηλωμένοι για άλλη μια φορά γύρω στα 11,5 εκατ. ψήφους και το 22,6% (κάτω και από το 25% των αναμετρήσεων του 2015). Όπως γράφαμε και προεκλογικά, το χάρισμα του Ιντσέ δεν θα αρκέσει για να αλλάξει τη δομική ανικανότητα του CHP να επικοινωνήσει με ευρύτερες λαϊκές μάζες και να ξεπεράσει το μόνιμο «ταβάνι» του…

Στις προεδρικές εκλογές, η ακροδεξιά «λύκαινα» Ακσενέρ περιορίστηκε στο 7,3% (μια ευχάριστη εξέλιξη, σε σχέση με το κλίμα που επικρατούσε στην αρχή της καμπάνιας της και την εμφάνιζε ως βασικό «αντίπαλο δέος» του Ερντογάν). Το κόμμα της στις βουλευτικές πήρε 10% (5 εκατ. ψήφοι). Μαζί με το 11% του MHP στις βουλευτικές, επιβεβαιώνεται η ύπαρξη ενός ισχυρού ακροδεξιού δυναμικού. Το δυσάρεστο είναι ότι «τρέφεται» από το εθνικιστικό κλίμα απέναντι στους Κούρδους, που καλλιεργείται στην Τουρκία (αθροιστικά ο «χώρος» πήγε καλύτερα από το πάλαι ποτέ ενιαίο MHP). Το ευχάριστο είναι ότι βρίσκεται σήμερα κατακερματισμένο ανάμεσα στους δύο πόλους έλξης –τον Ερντογάν και τους κεμαλικούς. Μένει να φανεί, και για το «Καλό Κόμμα» της Ακσενέρ και για το MHP, αν η συνύπαρξη σε «στρατόπεδα» με το ΑΚΡ και το CHP θα τους διευκολύνει να επιβάλουν την ατζέντα ή αν θα τους μετατρέψει σε «δορυφόρους» αδύναμους να παρέμβουν στις εξελίξεις και να διαμορφώσουν πολιτική. 

Κρατήσαμε το πιο ευχάριστο νέο για το τέλος. Ο Ντεμιρτάς κατάφερε μέσα από τη φυλακή να πάρει 8,4%. Χαμηλότερο από το 9,75% του 2014, αλλά με αύξηση 200.000 ψήφων (από τα 4 εκατ.). Πρόκειται για έναν άθλο, μιας και οι συνθήκες δεν μπαίνουν καν σε σύγκριση και αν κάποια πολιτική δύναμη δικαιούται πράγματι να μιλά για «βία και νοθεία» που ίσως αλλοίωσε το αποτέλεσμα, αυτή είναι η τουρκική Αριστερά. Ο άθλος συμπληρώνεται από το αποτέλεσμα των βουλευτικών. Ενάντια σε θεούς και δαίμονες, το HDP κατόρθωσε και πάλι να περάσει το όριο του 10% και να παραμείνει στη Βουλή. Με 11,7%, πλησίασε το ιστορικό υψηλό του Ιούνη του 2015 (13%) και στάθηκε πάνω από το 10,7% του Νοέμβρη της ίδιας χρονιάς (όταν ξεκινούσε η τρομοκρατική εκστρατεία εναντίον του). Σε ψήφους (5.865.000) η εικόνα είναι αντίστοιχη: πιο κοντά στα 6 εκατ. του Ιούνη, πιο πάνω από τα 5,1 εκατ. του Νοέμβρη του 2015. Όχι μόνο παραμένει στη Βουλή, αλλά ανεβάζει τις έδρες του σε 69. Αναδεικνύεται σε τρίτη πολιτική δύναμη της χώρας, με το HDP να αφήνει πίσω τα ακροδεξιά κόμματα και τον Ντεμιρτάς να αφήνει πίσω του την Ακσενέρ. Το καλό σκορ για τον «φυλακισμένο υποψήφιο» και για το υπό δίωξη κόμμα είναι ένα πολύ ισχυρό μήνυμα. Και η λέξη «άθλος» ίσως είναι μικρή για να περιγράψει το επίτευγμα των συντρόφων μας, στις πάρα πολύ σκληρές συνθήκες στην Τουρκία…

Το άρθρο γράφεται, καθώς έχουν μόλις ανακοινωθεί τα καταρχήν αποτελέσματα. Πολλά μένει να ειπωθούν και για την ίδια την ετυμηγορία της κάλπης (καθώς θα διευρύνονται τα «ποιοτικά» στοιχεία της ψήφου), αλλά και για την επόμενη μέρα: Τόσο εντός Τουρκίας, όπου η οικονομική κρίση παραμονεύει κι όπου υπάρχει μια αίσθηση «αλλαγής περιόδου» (προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο μένει να φανεί). Όσο και στις διεθνείς σχέσεις της χώρας, όπου πολλά ανοιχτά «μέτωπα» περίμεναν τις εκλογές και την έκβασή τους για να μπουν σε νέα τροχιά…

Προς το παρόν σημειώνουμε την ανθεκτικότητα του Ερντογάν σε δύσκολες συνθήκες, την παγίωση της αδυναμίας των μεγάλων αντιπολιτεύσεων ακόμα και σε σχετικά ευνοϊκές γι’ αυτές συνθήκες και το ελπιδοφόρο επίτευγμα της Αριστεράς που δείχνει μια άλλη δυνατότητα για την Τουρκία. Για όλα τα υπόλοιπα θα επανέλθουμε…