Βρετανία: Ήττα για Τόρις και Εργατικούς, κενό πραγματικής Αριστεράς

Το Κόμμα του Brexit ήρθε πρώτο σε όλες τις περιοχές της Αγγλίας, εκτός από το Λονδίνο, καθώς και στην Ουαλία. Το ατού του κόμματος ήταν ο διαβόητος ηγέτης του Νάιτζελ Φάρατζ. Ο ρατσιστής πολιτικός –και πρώην τραπεζίτης– κατάφερε, εν είδει δημοψηφίσματος, να συσπειρώσει τους ψηφοφόρους που είναι υπέρ του Brexit. Έχοντας ως τακτική να μη μιλάει και να μην εκδώσει καν έντυπο υλικό για άλλα θέματα (όπως οι πρόσφυγες και οι μετανάστες, η φορολογία, τα εργασιακά και οι ιδιωτικοποιήσεις) μάζεψε ψήφους και από τα εργατικά και τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα που μισούν τη νεοφιλελεύθερη γραφειοκρατία των Βρυξελλών. 

Από την άλλη, οι Φιλελεύθεροι συσπείρωσαν τις ψήφους υπέρ της παραμονής στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και τα δύο πρώτα κόμματα «έχτισαν» την εκλογική τους επιτυχία, στις μεγάλες αντιφάσεις των δύο παραδοσιακών κομμάτων της χώρας, των Τόρις και των Εργατικών.  

Παραίτηση

Δύο ημέρες πριν από τις ευρωεκλογές επήλθε ο προαναγγελθείς πολιτικός θάνατος της πρωθυπουργού και αρχηγού των Τόρις, Τερέζα Μέι. Εν μέσω λυγμών, και με προφανή επίγνωση του επερχόμενου συντριπτικού εκλογικού αποτελέσματος, ανακοίνωσε την παραίτησή της από την πρωθυπουργία και από την ηγεσία του Συντηρητικού Κόμματος κορυφώνοντας το πολιτικό δράμα της άρχουσας τάξης στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Κάτω από την ηγεσία της Μέι και εξαιτίας της αντίφασης του Brexit (το ήθελαν οι ψηφοφόροι και οι βουλευτές του κόμματος, ενώ η τάξη που στηρίζει το κόμμα και της οποίας τα συμφέροντα εξυπηρετεί, ήταν υπέρ της παραμονής) η κυβέρνησή της και το κόμμα της πέτυχαν ιστορικά αρνητικά ρεκόρ: 43 παραιτήσεις υπουργών σε 34 μόλις μήνες διακυβέρνησης. Αλλά και το χαμηλότερο ποσοστό σε εκλογές από την ίδρυση των Τόρηδων, εδώ και 200 χρόνια περίπου (για να καταλάβουμε το μέγεθος της κατάρρευσης, αξίζει να θυμηθούμε ότι στις ευρωεκλογές του 2014 είχε πάρει 24% και στις εθνικές εκλογές του 2017, 42,5%!).

Η εργατική τάξη και τα άλλα φτωχά στρώματα θα έχουν να θυμούνται την Μέι για τις δρακόντειες χρεώσεις που επέβαλε στις κοινωνικές παροχές προς τους ηλικιωμένους, για την εχθρική της πολιτική προς το περιβάλλον, ως υπουργός Εσωτερικών, καθώς και για άλλα μέτρα που συνέβαλαν στο γίνει η ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων κυριολεκτικά αφόρητη.

Σενάρια

Όπως δήλωσε η Μέι, θα παραιτούνταν στις 7 Ιουνίου και στις 10 του μήνα θα ξεκινούσε η προεκλογική εκστρατεία των υποψηφίων αντικαταστατών της. Σύμφωνα με το σχέδιο θα παρέμενε ως υπηρεσιακή πρωθυπουργός μέχρι την ολοκλήρωση των διαδικασιών και την ανάδειξη νέου αρχηγού –πιθανότατα στις αρχές Αυγούστου.

Περίπου 20 αναμένεται να είναι οι υποψήφιοι για την ηγεσία, ενώ μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές είχαν «δηλωθεί» 14, οι περισσότεροι πρώην ή νυν υπουργοί. Μόνον ένας από αυτούς, ο Σ. Γκίμαχ, πρώην υπουργός Πανεπιστημίων, είναι υπέρ ενός δεύτερου δημοψηφίσματος για το Brexit, δηλ. είναι ουσιαστικά υπέρ της παραμονής. Οι υπόλοιποι είναι υπέρ του Brexit και μάλιστα του σκληρού Brexit, δηλ. χωρίς συμφωνία με την ΕΕ. Συνεπώς ο νέος ηγέτης του κόμματος πιθανότατα θα μοιάζει με τον Φάρατζ. Για πολλούς, φαβορί για την ηγεσία είναι ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Μπόρις Τζόνσον, αλλά κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος.

Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει πάρει παράταση έως τον Οκτώβριο ώστε να υπάρξει συμφωνία ή η χώρα να βγει από την ΕΕ χωρίς συμφωνία. Ωστόσο η επικράτηση ενός σκληρού Brexiter στην ηγεσία των Τόρις δεν σημαίνει ότι τελικά τον Οκτώβριο θα υπάρξει σκληρό Brexit. Όσο κι αν θέλουν, οι σκληροί δεν μπορούν να ξεπεράσουν εύκολα δύο ζητήματα: Η πραγματικότητα είναι ότι αν η Βρετανία αποχωρήσει από την ΕΕ χωρίς συμφωνία, τα βρετανικά σύνορα στην (χωρισμένη λόγω βρετανικής κατοχής) Ιρλανδία, μετατρέπονται αυτόματα σε σύνορα μεταξύ ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου, σύνορα που θα διέπονται από τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), πράγμα που σημαίνει δασμούς κ.λπ. Κάθε άλλη λύση (π.χ. να υπάρξει ειδικό δασμολογικό καθεστώς στη Β. Ιρλανδία) θα σήμαινε αμφισβήτηση της κυριαρχίας του Λονδίνου, πράγμα απαράδεκτο για ένα δεξιό πατριωτικό κόμμα, αλλά και γενικά για το κύρος μιας αυτοκρατορίας –παρότι σε αποσύνθεση. 

Δεύτερο πρόβλημα είναι το Κοινοβούλιο: Εκεί δεν υπάρχει πλειοψηφία με την οποία μπορεί να περάσει το σκληρό Brexit. Το να επιχειρηθεί κάτι τέτοιο, θα σημάνει ακόμη βαθύτερη κρίση και διάσπαση των Τόρις, πιθανά μια νέα συνταγματική κρίση και, συνακόλουθα, τη διεξαγωγή είτε εθνικών εκλογών είτε δημοψηφίσματος. 

Εργατικοί

Δεν ήταν όμως οι Τόρις που στις ευρωεκλογές είδαν τα ποσοστά τους να μειώνονται δραματικά. Το Εργατικό Κόμμα τα πήγε επίσης πολύ άσχημα, καθώς έμεινε στο 13,8%, 10 μονάδες κάτω από το 2014 και κυρίως συντριπτικά κάτω από το ισχυρό 40% των τελευταίων εθνικών εκλογών το 2017. Στη Σκοτία οι Εργατικοί τα πήγαν ακόμη πιο άσχημα, καθώς έπεσαν στην πέμπτη θέση συγκεντρώνοντας μονοψήφιο ποσοστό (κάτω από 10%). Παρότι κάποτε ήταν πρώτο κόμμα στη Σκοτία, τώρα δεν κατάφεραν να εκλέξουν ούτε έναν ευρωβουλευτή. Δεν κατάφεραν να κερδίσουν από τη δεξιά κατρακύλα του εθνικιστικού SNP και ο βασικός λόγος γι’ αυτό ήταν η ζημιά που υπέστησαν το 2014 όταν στο τότε δημοψήφισμα, μαζί και σε συνεργασία με τους Τόρις, τάχθηκαν ενάντια στην ανεξαρτησία της Σκοτίας.

Αλλά και το αποτέλεσμα στην Ουαλία (15%) ήταν απογοητευτικό καθώς σήμανε ότι οι Εργατικοί έπεσαν στις τρίτη θέση μετά το Κόμμα του Brexit και του ουαλικού Plaid Cymru, σημειώνοντας το χειρότερο ποσοστό από το… 1910. Η ψήφος υπέρ του Κόμματος του Brexit προήλθε κυρίως από τις εργατικές περιοχές της Ουαλίας –άλλο ένα καμπανάκι ενάντια στην προσαρμογή της ηγεσίας των Εργατικών προς τη δεξιά πτέρυγα του κόμματος. 

Γιατί το κακό αποτέλεσμα άνοιξε και πάλι τη δυνατότητα αμφισβήτησης του ηγέτη του κόμματος Τζέρεμι Κόρμπιν από τη δεξιά πτέρυγα (δηλ. τους μπλερικούς). Επικαλούμενοι την –υπαρκτή– αμφισημία του κόμματος στο ζήτημα του Brexit, προσπαθούν τώρα να επιβάλουν στον Κόρμπιν να ταχθεί ρητά με την πλευρά της παραμονής και να ζητήσει δεύτερο δημοψήφισμα. Μετά τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών, το Νο2 του κόμματος, ο Τομ Γουότσον, δήλωσε ανοικτά πως «δεν μπορούμε να πάμε στις εθνικές εκλογές με την τωρινή μας θέση για το Brexit». Αντίστοιχες δηλώσεις έκαναν κι άλλα μεγαλοστελέχη του κόμματος όπως ο Τζ. Μακντόνελ και Ντ. Άμποτ, ζητώντας δεύτερο δημοψήφισμα. 

Φαίνεται ότι τη δεξιά πτέρυγα του κόμματος δηλ. την ενδιαφέρει περισσότερο να ευθυγραμμιστούν οι Εργατικοί με τις επιθυμίες της άρχουσας τάξης, παρά η ανατροπή των Τόρις γι’ αυτό δεν προκρίνουν ως λύση την έκκληση για εκλογές. 

Το παράδειγμα του Σουίντον

Στο Σουίντον το Κόμμα του Brexit πήρε 36%. Όμως ούτε αυτό το κόμμα, ούτε τα κόμματα του Bremain μπορούν να δώσουν απάντηση στα προβλήματα του πληθυσμού. Και αυτό γιατί εκεί το κλείσιμο του εργοστασίου της Honda, απειλεί την επιβίωση 15.000 ανθρώπων. Η μεν ευρωβουλευτής του Κόμματος Brexit  Αν Γουίντκομπ απαντά στους εργάτες: «Ακούστε τη διεύθυνση του εργοστασίου σας. Τα εργοστάσια κλείνουν διαρκώς ή μετακινούνται». Από την άλλη η ευρωβουλευτής των Πρασίνων το μόνο που βρήκε να τους πει ήταν πως «ο καλύτερος τρόπος να μπει τέλος στην επιχειρηματική ανασφάλεια και να διασφαλιστεί μια ευημερούσα οικονομία που θα θωρακίζει τις θέσεις εργασίας, είναι να σταματήσουμε το Brexit». Ευθυγραμμιστείτε δηλ. είτε με τα αφεντικά σας είτε με τα αφεντικά της ΕΕ.

Πολλοί στην Ελλάδα, θέλουν να μας πείσουν αθροίζοντας τα ποσοστά των κομμάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο ότι αυτοί που είναι υπέρ της παραμονής στην ΕΕ είναι περισσότεροι.  Πρόκειται για λαθροχειρίες. Έτσι κι αλλιώς το να στοιβάζεις όλο το ποσοστό των Πράσινων στο Bremain είναι λάθος: οι Πράσινοι είχαν άνοδο σε πολλές χώρες της Ευρώπης πρώτον, εξαιτίας της δίκαιης ευαισθητοποίησης για το κλίμα και των κινητοποιήσεων που έγιναν γύρω από αυτό, και, δεύτερον, επειδή εκεί διοχετεύθηκε η αριστερή ψήφος που είχε απογοητευθεί από τις άλλες εκδοχές της Αριστεράς. Χαρακτηριστική είναι εξάλλου η μεγάλη επιρροή των Πρασίνων στη νεολαία. 

Ο κορυφαίος εκλογολόγος της Βρετανίας Τζον Κέρτις, τόνισε με έμφαση και κατηγορηματικά ότι τα αποτελέσματα δεν επιλύουν το ζήτημα του Brexit προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση βρίσκοντας ισοψηφία μεταξύ των κομμάτων που υποστηρίζουν ξεκάθαρα ή το Brexit ή την παραμονή. Οι ραγδαίες εξελίξεις, σίγουρα, δεν έχουν τελειώσει ακόμη στη Βρετανία.

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά