Ριζοσπαστική Αριστερά: η ώρα της επανίδρυσης

Στρο­φή προς την Δεξιά



Το απο­τέ­λε­σμα των ευ­ρω­ε­κλο­γών ήταν φυ­σι­κή απόρ­ροια της ατι­μω­τι­κής συν­θη­κο­λό­γη­σης του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ το κα­λο­καί­ρι του 2015. Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ δεν αντι­με­τώ­πι­σε την άμεση κα­τα­κραυ­γή που γνώ­ρι­σαν οι προη­γού­με­νες μνη­μο­νια­κές κυ­βερ­νή­σεις. Αλλά το Τρίτο Μνη­μό­νιο συ­νο­δεύ­τη­κε από κοι­νω­νι­κή πα­θη­τι­κό­τη­τα που τε­λι­κά έφερε στρο­φή προς την Δεξιά, και μά­λι­στα σε σκλη­ρή νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη εκ­δο­χή της, οδη­γώ­ντας ολό­κλη­ρη την Αρι­στε­ρά σε δύ­σβα­τα μο­νο­πά­τια.

 

Η στρο­φή αυτή δεν απο­τε­λεί ελ­λη­νι­κή εξαί­ρε­ση. Κατά μήκος και πλά­τος της Ευ­ρώ­πης, όλες οι εκ­δο­χές της Αρι­στε­ράς βρί­σκο­νται σε ιστο­ρι­κά χα­μη­λά επί­πε­δα. Με­γά­λος κερ­δι­σμέ­νος είναι η ευ­ρω­παϊ­κή Ακρο­δε­ξιά, που κε­φα­λαιο­ποιεί τον θυμό κοι­νω­νιών τραυ­μα­τι­σμέ­νων από δε­κα­ε­τί­ες νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού πα­ρι­στά­νο­ντας την «αντι­συ­στη­μι­κή» δύ­να­μη. Η άνο­δος της Ακρο­δε­ξιάς κα­τα­δει­κνύ­ει την απώ­λεια της ρι­ζο­σπα­στι­κό­τη­τας της Αρι­στε­ράς, την με­τα­τρο­πή της σε δια­χει­ρι­στή ενός συ­στή­μα­τος που πλέον αναι­ρεί συ­στη­μα­τι­κά και ανεν­δοί­α­στα τις κοι­νω­νι­κές κα­τα­κτή­σεις ενός αιώνα. Έχουν διαρ­ρα­γεί οι δε­σμοί της Αρι­στε­ράς με τα ερ­γα­τι­κά και λαϊκά στρώ­μα­τα, αυτά ακρι­βώς που απο­τε­λού­σαν κά­πο­τε την φυ­σι­κή της βάση.

 

Η ελ­λη­νι­κή πρω­το­τυ­πία είναι ότι ένα κόμμα της κλα­σι­κής συ­ντη­ρη­τι­κής πα­ρά­τα­ξης, η ΝΔ, βρί­σκε­ται στα πρό­θυ­ρα της επι­στρο­φής στην εξου­σία. Οι επερ­χό­με­νες κοι­νο­βου­λευ­τι­κές εκλο­γές δεν είναι βέ­βαια το ίδιο με τις Ευ­ρω­ε­κλο­γές, θα κλεί­σουν όμως και τυ­πι­κά τον κύκλο που άνοι­ξε στις πλα­τεί­ες το κα­λο­καί­ρι του 2011. Είναι  πράγ­μα­τι κα­τα­φα­νής η αδυ­να­μία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ να αρ­θρώ­σει πο­λι­τι­κό λόγο με στοι­χειώ­δη πει­στι­κό­τη­τα. Το εκλο­γι­κό του μή­νυ­μα είναι ότι έχει πρό­γραμ­μα που θα φέρει «ανά­πτυ­ξη», με «δη­μο­σιο­νο­μι­κή στα­θε­ρό­τη­τα» και «κοι­νω­νι­κή δι­καιο­σύ­νη». Η κυ­βέρ­νη­ση και ο πρω­θυ­πουρ­γός έγι­ναν ξανά ρι­ζο­σπά­στες, έτοι­μοι να συ­γκρου­στούν με τους «συ­ντη­ρη­τι­κούς κύ­κλους των Βρυ­ξελ­λών» και τον «ακραίο νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρο» Μη­τσο­τά­κη.

 

Πρό­κει­ται για ξα­να­ζε­στα­μέ­νο φαΐ μιας προη­γού­με­νης επο­χής. Ποια σύ­γκρου­ση με τις Βρυ­ξέλ­λες, όταν έχουν απο­δε­χθεί τα εξο­ντω­τι­κά πλε­ο­νά­σμα­τα του 3,5% μέχρι το 2022 και τη λι­τό­τη­τα μέχρι το 2060 για να εξυ­πη­ρε­τεί­ται απρό­σκο­πτα το χρέος; Ποια ανά­πτυ­ξη όταν η φο­ρο­λο­γία είναι βα­ρύ­τα­τη και πε­ρι­κό­πτο­νται συ­νε­χώς οι δη­μό­σιες επεν­δύ­σεις για να βγει ακόμη με­γα­λύ­τε­ρο πλε­ό­να­σμα; Ποια αντι­πα­ρά­θε­ση με τον νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό όταν στο­χεύ­ουν συ­στη­μα­τι­κά στην ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση της δη­μό­σιας πε­ριου­σί­ας με πω­λή­σεις σε ξέ­νους; Ποια κοι­νω­νι­κή δι­καιο­σύ­νη όταν ο νόμος Κα­τρού­γκα­λου έχει ρη­μά­ξει ένα μικρό στρώ­μα μι­κρο­με­σαί­ων για να στη­ρί­ξει ένα συ­ντα­ξιο­δο­τι­κό σύ­στη­μα που απο­κλεί­ε­ται να επι­βιώ­σει μα­κρο­πρό­θε­σμα;

 

Είναι δυ­να­τόν να ξε­χα­στεί τόσο εύ­κο­λα ότι το Τρίτο Μνη­μό­νιο ψη­φί­στη­κε από κοι­νού από όλα τα κόμ­μα­τα που κυ­βέρ­νη­σαν την χώρα εδώ και μία δε­κα­ε­τία; Η συμ­φω­νία του Φά­ουστ, που έγινε μετά το δη­μο­ψή­φι­σμα του 2015, ώστε να μεί­νει ο Αλέ­ξης Τσί­πρας στην εξου­σία, θα έχει σκλη­ρό αντί­τι­μο. Τεσ­σε­ρά­μι­σι χρό­νια δια­κυ­βέρ­νη­σης ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ άρ­κε­σαν για να μη μεί­νει τί­πο­τε από την αίγλη της Αρι­στε­ράς στα λαϊκά στρώ­μα­τα.

 

 

Το απο­τέ­λε­σμα των ευ­ρω­ε­κλο­γών

 

Οι ευ­ρω­ε­κλο­γές – και ακόμη πε­ρισ­σό­τε­ρο οι αυ­το­διοι­κη­τι­κές και οι πε­ρι­φε­ρεια­κές – κα­τέ­δει­ξαν την πο­λι­τι­κή υπο­χώ­ρη­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και την έλ­λει­ψη ορ­γα­νι­κών δε­σμών του με την κοι­νω­νία. Ο ωφε­λη­μέ­νος ήταν η ΝΔ, αλλά και η Ελ­λη­νι­κή Λύση, ενώ η Χρυσή Αυγή υπο­χώ­ρη­σε δια­τη­ρώ­ντας ένα ση­μα­ντι­κό πο­σο­στό. Το ΚΚΕ δεν φά­νη­κε ικανό να επω­φε­λη­θεί – το αντί­θε­το μά­λι­στα. Η κάμψη των πο­σο­στών του, τόσο στις ευ­ρω­ε­κλο­γές όσο, ακόμη πε­ρισ­σό­τε­ρο, στις πε­ρι­φε­ρεια­κές και τις δη­μο­τι­κές, επι­σφρα­γί­ζει την από­λυ­τη αδυ­να­μία πα­ρέμ­βα­σής του στην ιστο­ρι­κά κρι­σι­μό­τε­ρη δε­κα­ε­τία μετά την πτώση της χού­ντας. Η Πλεύ­ση Ελευ­θε­ρί­ας ήταν ασή­μα­ντη, ενώ η ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ πα­ρέ­μει­νε για τα καλά βαλ­τω­μέ­νη στην ανυ­παρ­ξία.

 

Μόνο το κόμμα του Βα­ρου­φά­κη έδει­ξε κά­ποια δυ­να­μι­κή,  αλλά και αυτό ακόμη ανα­δει­κνύ­ει την κρίση που σοβεί στην Αρι­στε­ρά. Εμ­φα­νί­στη­κε με έναν αέρα φρε­σκά­δας, προ­γραμ­μα­τι­κής σο­βα­ρό­τη­τας και αμ­φι­σβή­τη­σης της μνη­μο­νια­κής κα­νο­νι­κό­τη­τας, ενώ αρ­νεί­ται να βγά­λει το πα­ρα­μι­κρό δί­δαγ­μα από την συ­ντρι­βή των από­ψε­ων του ιδρυ­τή του στα τρα­πέ­ζια της ει­κο­νι­κής «δια­πραγ­μά­τευ­σης» του 2015. Ακόμη πιο προ­βλη­μα­τι­κό είναι ότι το πα­ρου­σια­ζό­με­νο ως και­νο­τό­μο και προ­ο­δευ­τι­κό εγ­χεί­ρη­μα στη­ρί­ζε­ται κυ­ρί­ως στην μη­ντια­κή προ­βο­λή του αρ­χη­γού του και στους κώ­δι­κες της επι­κοι­νω­νια­κής πο­λι­τι­κής, χωρίς να έχει ή να θέλει να δη­μιουρ­γή­σει δε­σμούς με τα κοι­νω­νι­κά κι­νή­μα­τα και τις λαϊ­κές τά­ξεις.

 

 

Η πα­τα­γώ­δης απο­τυ­χία της ΛΑΕ

 

Σε αυτό το ζο­φε­ρό τοπίο έχει ση­μα­σία να στα­θού­με λίγο πιο διε­ξο­δι­κά στην πα­τα­γώ­δη απο­τυ­χία της ΛΑΕ, δε­δο­μέ­νου μά­λι­στα ότι υπο­γρά­φο­ντες συμ­με­τεί­χαν στη δη­μιουρ­γία της. Η ΛΑΕ ήταν το μο­να­δι­κό και­νούρ­γιο στοί­χη­μα στην Αρι­στε­ρά στην συ­γκυ­ρία του Τρί­του Μνη­μο­νί­ου. Προ­σέλ­κυ­σε δυ­νά­μεις κυ­ρί­ως από τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ  που είχαν δια­φω­νή­σει με την με­τα­τρο­πή του ΟΧΙ σε ΝΑΙ, αλλά και ορ­γα­νώ­σεις της εξω­κοι­νο­βου­λευ­τι­κής Αρι­στε­ράς. Θα μπο­ρού­σε κάλ­λι­στα να απο­τε­λέ­σει τον φυ­σι­κό υπο­δο­χέα της δυ­σα­ρέ­σκειας από το Τρίτο Μνη­μό­νιο. Το εκλο­γι­κό πο­σο­στό του Σε­πτέμ­βρη 2015, αν και πολύ κα­τώ­τε­ρο των δυ­να­το­τή­των της, ήταν ευ­πρε­πές και θα μπο­ρού­σε να απο­τε­λέ­σει την βάση για την δη­μιουρ­γία μιας ου­σια­στι­κής αντι­πο­λί­τευ­σης με δε­σμούς στα κι­νή­μα­τα και τις ρι­ζο­σπα­στι­κές πα­ρα­δό­σεις της Αρι­στε­ράς.

 

Πώς εξη­γεί­ται λοι­πόν η εκλο­γι­κή κα­τάρ­ρευ­ση; Πι­στεύ­ου­με ότι πέντε του­λά­χι­στον πα­ρά­γο­ντες έπαι­ξαν κα­θο­ρι­στι­κό ρόλο.

 

Ο πρώ­τος αφορά τον τρόπο με τον οποίο η Αρι­στε­ρή Πλατ­φόρ­μα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, που απο­τέ­λε­σε τον κορμό της ΛΑΕ, κι­νή­θη­κε στον κα­θο­ρι­στι­κής ση­μα­σί­ας πο­λι­τι­κό χρόνο που με­σο­λά­βη­σε με­τα­ξύ του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος και των εκλο­γών του Σε­πτεμ­βρί­ου 2015. Όταν η πρό­θε­ση συν­θη­κο­λό­γη­σης του Τσί­πρα ήταν ολο­φά­νε­ρη και επι­σφρα­γί­στη­κε τυ­πι­κά με την υπο­γρα­φή της συμ­φω­νί­ας της 13ης Ιου­λί­ου, αντί για την επι­βαλ­λό­με­νη πυγμή και απο­φα­σι­στι­κό­τη­τα, επι­κρά­τη­σε το ακρι­βώς αντί­θε­το: αμ­φι­τα­λά­ντευ­ση και μι­σό­λο­γα, με απο­κο­ρύ­φω­μα το «Στη­ρί­ζω την κυ­βέρ­νη­ση, αλλά όχι τα Μνη­μό­νια» του Πα­να­γιώ­τη Λα­φα­ζά­νη. Ήταν κι­νή­σεις εσω­κομ­μα­τι­κής ρου­τί­νας υπό τον φόβο της κα­τη­γο­ρί­ας για «δια­σπα­στι­κές κι­νή­σεις», αντί για επι­θε­τι­κές και ανοι­χτές στην κοι­νω­νία πρω­το­βου­λί­ες. Ο Τσί­πρας μπό­ρε­σε εύ­κο­λα να δια­τη­ρή­σει τον έλεγ­χο τον εξε­λί­ξε­ων και να υπερ­φα­λαγ­γί­σει την εσω­τε­ρι­κή του αντι­πο­λί­τευ­ση, που απο­τε­λού­σε και τον μο­να­δι­κό ου­σια­στι­κό του αντί­πα­λο.

 

Ο δεύ­τε­ρος είναι ότι η ίδια αμ­φι­τα­λά­ντευ­ση επι­κρά­τη­σε και στην πο­ρεία προς τις εκλο­γές του Σε­πτέμ­βρη, όπου η ΛΑΕ εμ­φα­νί­στη­κε χωρίς προ­γραμ­μα­τι­κές προ­τά­σεις και πει­στι­κό λόγο απέ­να­ντι στο «Δεν υπάρ­χει εναλ­λα­κτι­κή» και το ει­κο­νι­κό «πα­ράλ­λη­λο»  πρό­γραμ­μα του μνη­μο­νια­κού ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Μια αμυ­ντι­κή και θολή θέση επι­κρά­τη­σε ως προς το κρί­σι­μο θέμα του ευρώ, ενώ δεν αξιο­ποι­ή­θη­καν οι επε­ξερ­γα­σί­ες της προη­γού­με­νης πε­ριό­δου που έθε­ταν τους όρους μιας άλλης πο­ρεί­ας. Η αδυ­να­μία δια­μόρ­φω­σης εναλ­λα­κτι­κού προ­γράμ­μα­τος που να αντα­πο­κρί­νε­ται στις συν­θή­κες του Τρί­του Μνη­μο­νί­ου συ­νε­χί­στη­κε σε όλη την πε­ρί­ο­δο που ακο­λού­θη­σε, χωρίς καν το ελα­φρυ­ντι­κό των ασφυ­κτι­κών χρο­νι­κών προ­θε­σμιών του μοι­ραί­ου κα­λο­και­ριού. Ο λόγος της ΛΑΕ πα­ρέ­μει­νε «αντι­μνη­μο­νια­κός», με κε­ντρι­κά συν­θή­μα­τα από την προη­γού­με­νη πε­ρί­ο­δο, και στό­χευ­ση στο ευρώ και την ΕΕ με τρόπο που ήταν πλέον πα­ρω­χη­μέ­νος. Δεν έπει­σε ότι έχει λύ­σεις για τα με­γά­λα προ­βλή­μα­τα της ανερ­γί­ας, της ανά­πτυ­ξης, της φο­ρο­λο­γί­ας, των χα­μη­λών μι­σθών, κ.λπ.

 

Ο τρί­τος είναι ότι η εκτί­μη­ση των επι­πτώ­σε­ων της συ­νο­μο­λό­γη­σης του Τρί­του Μνη­μο­νί­ου ήταν λαν­θα­σμέ­νη εξαρ­χής. Υπήρ­ξε η πε­ποί­θη­ση ότι θα εμ­φα­νι­στεί λαϊκή αντί­δρα­ση που θα οδη­γή­σει σε γρή­γο­ρη πτώση της κυ­βέρ­νη­σης Τσί­πρα, άρα σε εκλο­γές και εί­σο­δο της ΛΑΕ στη Βουλή. Στην πράξη το Τρίτο Μνη­μό­νιο συ­νο­δεύ­τη­κε από πρω­το­φα­νή κοι­νω­νι­κή πα­θη­τι­κό­τη­τα, που σφρά­γι­σε τις πο­λι­τι­κές εξε­λί­ξεις. Η αγα­νά­κτη­ση και εγρή­γορ­ση του 2011-15 με­τα­τρά­πη­καν σε βουβή ανη­μπό­ρια, καθώς η συν­θη­κο­λό­γη­ση σκό­τω­σε την ελ­πί­δα, ακρι­βώς γιατί την ευ­θύ­νη έφερε ο φο­ρέ­ας που εμπι­στεύ­τη­κε το πιο μά­χι­μο κομ­μά­τι των λαϊ­κών μαζών.

 

Ο τέ­ταρ­τος έχει να κάνει με την συ­στη­μα­τι­κή και έντο­νη στρο­φή προς «πα­τριω­τι­κές» θέ­σεις, ανα­ζη­τώ­ντας συμ­μά­χους στα πιο απί­θα­να και επι­κίν­δυ­να μέρη του πο­λι­τι­κού φά­σμα­τος. Ακραία, αλλά όχι μο­να­δι­κή, στιγ­μή, η εμ­φά­νι­ση του γραμ­μα­τέα της ΛΑΕ σε ακρο­δε­ξιό κα­νά­λι με λόγο που στό­χευε να κο­λα­κεύ­σει τα πλέον αντι­δρα­στι­κά εθνι­κι­στι­κά αντα­να­κλα­στι­κά. Το σφάλ­μα ήταν με­γά­λο και απο­ξέ­νω­σε αρι­στε­ρούς ψη­φο­φό­ρους. Κα­τέ­δει­ξε επί­σης βαθιά ιδε­ο­λο­γι­κή σύγ­χυ­ση όσον αφορά τη δια­σύν­δε­ση των κοι­νω­νι­κών και εθνι­κών ζη­τη­μά­των στον σύγ­χρο­νο κα­πι­τα­λι­σμό και επέ­φε­ρε καί­ριο πλήγ­μα στο πιο πο­λύ­τι­μο κε­κτη­μέ­νο του κό­σμου που αντι­τά­χθη­κε στην προ­δο­σία του ΟΧΙ, δη­λα­δή στο ηθικό κε­φά­λαιο.

 

Ο πέμ­πτος λόγος, τέλος, είναι ότι όσο πε­ρισ­σό­τε­ρο απο­τύγ­χα­ναν οι πο­λι­τι­κές θέ­σεις της ΛΑΕ, τόσο πε­ρισ­σό­τε­ρο δια­λυό­ταν η ορ­γα­νω­τι­κή της δομή και έχα­ναν το πε­ριε­χό­με­νό τους οι εσω­τε­ρι­κές δη­μο­κρα­τι­κές δια­δι­κα­σί­ες. Επι­κρά­τη­σαν ανα­δί­πλω­ση σε γρα­φειο­κρα­τι­κές λει­τουρ­γί­ες και επι­κοι­νω­νια­κού χα­ρα­κτή­ρα ακτι­βι­σμοί, αντί για συ­στη­μα­τι­κή δου­λειά από τα κάτω. Η απο­χώ­ρη­ση ή αδρα­νο­ποί­η­ση του με­γα­λύ­τε­ρου μέ­ρους του δυ­να­μι­κού που είχε αρ­χι­κά στρα­τευ­θεί στο εγ­χεί­ρη­μα αντι­με­τω­πί­στη­κε με εμ­μο­νή στην ρου­τί­να. Στα­δια­κά εμ­φα­νί­στη­καν φαι­νό­με­να προ­σω­πο­κε­ντρι­κής ηγε­σί­ας, η οποία είχε τε­λεί­ως αρ­νη­τι­κή απή­χη­ση στο εκλο­γι­κό σώμα.

 

Επα­νί­δρυ­ση της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς

 

Το απο­τέ­λε­σμα ήταν η συ­νε­χής φθορά της ΛΑΕ, μέχρι την εκλο­γι­κή της κα­τάρ­ρευ­ση. Δυ­στυ­χώς, όπως ήδη ει­πώ­θη­κε, η απο­τυ­χία της ΛΑΕ λει­τουρ­γεί και ως με­γε­θυ­ντι­κός φακός για τη γε­νι­κευ­μέ­νη απο­τυ­χία της Αρι­στε­ράς. Τα πε­ρισ­σό­τε­ρα από τα συμ­πτώ­μα­τα που πα­ρα­θέ­σα­με αφο­ρούν εξάλ­λου, με δια­φο­ρε­τι­κούς συν­δυα­σμούς, και τους υπό­λοι­πους φο­ρείς της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς.

 

Στις συν­θή­κες που τώρα δια­μορ­φώ­νο­νται η προ­σπά­θεια συμ­με­το­χής της ΛΑΕ στις κοι­νο­βου­λευ­τι­κές εκλο­γές είναι ένα πολύ δύ­σκο­λο εγ­χεί­ρη­μα. Μια νέα εκλο­γι­κή συ­ντρι­βή μπο­ρεί να δια­μορ­φώ­σει ακόμη δυ­σμε­νέ­στε­ρους όρους για αυτό που απο­τε­λεί σή­με­ρα την μόνη επι­τα­κτι­κή ανά­γκη, δη­λα­δή την δια­δι­κα­σία επα­νί­δρυ­σης της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς. Τα συλ­λο­γι­κά όρ­γα­να της ΛΑΕ πρέ­πει να συ­νε­κτι­μή­σουν μια σειρά από ση­μα­ντι­κούς πα­ρά­γο­ντες και να δρά­σουν ώστε να ανοί­ξει ο δρό­μος για την επα­νί­δρυ­ση.

 

Τα απο­τε­λέ­σμα­τα ορι­σμέ­νων αυ­το­διοι­κη­τι­κών σχη­μά­των έδει­ξαν ότι, όπου υπάρ­χει πραγ­μα­τι­κή πα­ρέμ­βα­ση και κοι­νω­νι­κή γεί­ω­ση, η αντα­πό­κρι­ση είναι υπο­λο­γί­σι­μη. Στην κοι­νω­νία υπάρ­χουν κα­τα­κερ­μα­τι­σμέ­νες αλλά υπαρ­κτές εστί­ες αντί­στα­σης: δί­κτυα αλ­λη­λεγ­γύ­ης, κι­νη­το­ποι­ή­σεις το­πι­κού χα­ρα­κτή­ρα, συν­δι­κα­λι­στι­κές πρω­το­βου­λί­ες από τα κάτω, εναλ­λα­κτι­κή πο­λι­τι­σμι­κή σκηνή, κι­νή­σεις στον χώρο της ρι­ζο­σπα­στι­κής σκέ­ψης. Πρω­ταρ­χι­κός στό­χος πρέ­πει να είναι η υπέρ­βα­ση του κα­τα­κερ­μα­τι­σμού, η δη­μιουρ­γία χώρων δια­βού­λευ­σης και κοι­νής δρά­σης. Η επερ­χό­με­νη κυ­ριαρ­χία της Δε­ξιάς θα ανοί­ξει νέα μέ­τω­πα, χωρίς όμως αυτό να ση­μαί­νει ότι η κί­νη­ση της κοι­νω­νί­ας θα είναι προς τα αρι­στε­ρά. Η Άκρα Δεξιά είναι πα­ρού­σα.

 

Απαι­τεί­ται λοι­πόν προ­γραμ­μα­τι­κή σο­βα­ρό­τη­τα, νέα ηγε­σία, νέα μορφή δη­μο­κρα­τι­κής ορ­γά­νω­σης, και­νούρ­γιος λόγος, σύν­δε­ση με τα νέα κοι­νω­νι­κά δί­κτυα και τις νέες μορ­φές κοι­νω­νι­κής αντί­στα­σης. Στην ουσία θα πρέ­πει να ορι­στεί ξανά το πε­ριε­χό­με­νο του αρι­στε­ρού, σο­σια­λι­στι­κού ρι­ζο­σπα­στι­σμού στην Ελ­λά­δα. Η δια­δι­κα­σία αυτή δεν θα είναι γρή­γο­ρη απο­τε­λεί όμως μο­νό­δρο­μο για την ανα­σύ­ντα­ξη όσων δυ­νά­με­ων έχουν δι­δα­χθεί από την πολύ σκλη­ρή αλλά και πλού­σια εμπει­ρία μιας πε­ριό­δου που σφρά­γι­σε την ελ­λη­νι­κή κοι­νω­νία.