Χονγκ Κονγκ: Εκλογική νίκη της δημοκρατικής αντιπολίτευσης

Στα τέλη Νο­εμ­βρί­ου με τις εκλο­γές για τα Πε­ρι­φε­ρεια­κά Συμ­βού­λια και με την τε­λι­κή εκ­κέ­νω­ση της Πο­λυ­τε­χνειού­πο­λης ολο­κλη­ρώ­θη­κε μια ολό­κλη­ρη, ιστο­ρι­κή, πε­ρί­ο­δος κι­νη­το­ποι­ή­σε­ων στην ημιαυ­τό­νο­μη πε­ριο­χή του Χονγκ Κονγκ. 

Οι κι­νη­το­ποι­ή­σεις είχαν ξε­κι­νή­σει τον Ιού­νιο με κύριο αί­τη­μα την από­συρ­ση νο­μο­σχε­δί­ου της το­πι­κής κυ­βέρ­νη­σης που προ­έ­βλε­πε την έκ­δο­ση αν­θρώ­πων στην κυ­ρί­ως Κίνα (το νο­μο­σχέ­διο ου­σια­στι­κά στο­χο­ποιού­σε τους ακτι­βι­στές του δη­μο­κρα­τι­κού κι­νή­μα­τος στο Χονγκ Κονγκ). Η κυ­βερ­νή­της του Χονγκ Κονγκ, Κάρι Λαμ, τον Σε­πτέμ­βριο ανα­γκά­στη­κε να απο­σύ­ρει τε­λι­κά τις σχε­τι­κές δια­τά­ξεις, όμως οι δια­δη­λω­τές διεύ­ρυ­ναν τις διεκ­δι­κή­σεις τους με τη δια­τύ­πω­ση των λε­γό­με­νων 5 αι­τη­μά­των, με­τα­ξύ των οποί­ων βρί­σκε­ται η εκλο­γή μέσω κα­θο­λι­κής ψη­φο­φο­ρί­ας της ηγε­σί­ας της μη­τρό­πο­λης αυτής των 7,5 εκα­τομ­μυ­ρί­ων κα­τοί­κων, καθώς και η διε­ξα­γω­γή έρευ­νας για τη βία που έχει ασκη­θεί από την αστυ­νο­μία. 

Εκλο­γές

Στις εκλο­γές που έγι­ναν στις 24 Νο­εμ­βρί­ου, οι υπο­ψή­φιοι που ήταν ανοι­χτά υπέρ της δη­μο­κρα­τι­κής αντι­πο­λί­τευ­σης ση­μεί­ω­σαν τε­ρά­στια επι­τυ­χία αφού επι­κρά­τη­σαν σε 347 από τις 452 θέ­σεις που διεκ­δί­κη­σαν, ενώ έδρες κέρ­δι­σαν κι άλλοι 45 υπο­ψή­φιοι που διά­κει­ντο θε­τι­κά προς το δη­μο­κρα­τι­κό κί­νη­μα. Τώρα πλέον οι αντι­πρό­σω­ποι του δη­μο­κρα­τι­κού κι­νή­μα­τος έχουν την πλειο­ψη­φία σε 17 από τα 18 Πε­ρι­φε­ρεια­κά Συμ­βού­λια. 

Το απο­τέ­λε­σμα των εκλο­γών αυτών είναι ση­μα­ντι­κό κα­θό­τι τα Πε­ρι­φε­ρεια­κά Συμ­βού­λια είναι οι μόνες κα­νο­νι­κές δη­μο­κρα­τι­κές αρ­χαι­ρε­σί­ες που διε­ξά­γο­νται στην πόλη, γι’ αυτό και θε­ω­ρή­θη­καν ως δη­μο­ψή­φι­σμα σχε­τι­κά με τις από­ψεις των κα­τοί­κων απέ­να­ντι στην κυ­βέρ­νη­ση και απέ­να­ντι στο δη­μο­κρα­τι­κό κί­νη­μα. Μά­λι­στα στις τω­ρι­νές εκλο­γές η συμ­με­το­χή ξε­πέ­ρα­σε το 71% -πο­σο­στό ρε­κόρ- πράγ­μα που προ­σέ­δω­σε πε­ραι­τέ­ρω πο­λι­τι­κή βα­ρύ­τη­τα στο απο­τέ­λε­σμα.

Είναι κω­μι­κο­τρα­γι­κό ότι μαζί με την κι­νε­ζι­κή κυ­βέρ­νη­ση, τα κι­νε­ζι­κά μέσα ενη­μέ­ρω­σης δεν «είδαν» το απο­τέ­λε­σμα των εκλο­γών. Ωστό­σο, παρ’ όλη τη λο­γο­κρι­σία και την απο­σιώ­πη­ση του απο­τε­λέ­σμα­τος, τόσο το Πε­κί­νο όσο και η κυ­βέρ­νη­ση του Χονγκ Κονγκ είναι υπο­χρε­ω­μέ­νες να λά­βουν σο­βα­ρά υπόψη τις εκ­φρα­σμέ­νες πλέον από­ψεις της πλειο­ψη­φί­ας. Οι κυ­βερ­νώ­ντες έχα­σαν κατά κρά­τος τη μάχη για την κοινή γνώμη. Τόσο οι εξά­μη­νες κι­νη­το­ποι­ή­σεις όσο και το απο­τέ­λε­σμα των εκλο­γών έδει­ξαν πως οι πο­λί­τες του Χονγκ Κονγκ είναι δια­τε­θει­μέ­νοι να πα­λέ­ψουν και να αντέ­ξουν και αρ­κε­τές δυ­σκο­λί­ες στον αγώνα για δη­μο­κρα­τία. 

Είναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό, η κυ­βερ­νή­της του Χονγκ Κονγκ ανα­γκά­στη­κε να δε­σμευ­θεί ότι η κυ­βέρ­νη­ση «θα σκε­φτεί σο­βα­ρά» το απο­τέ­λε­σμα των εκλο­γών και «θα βελ­τιώ­σει τη δια­κυ­βέρ­νη­ση». 

Από την άλλη δεν πρέ­πει κα­νείς να υπερ­βάλ­λει σε σχέση με το απο­τέ­λε­σμα: Οι εκλο­γές αυτές έχουν μόνον συμ­βο­λι­κή αξία καθώς μόνον έξι από τις έδρες του Νο­μο­θε­τι­κού Συμ­βου­λί­ου (του κοι­νο­βου­λί­ου του Χονγκ Κονγκ), το οποίο θα ανα­νε­ω­θεί το ερ­χό­με­νο έτος, διεκ­δι­κού­νται από υπο­ψη­φί­ους που προ­έρ­χο­νται από Πε­ρι­φε­ρεια­κά Συμ­βού­λια. Επί­σης αυτά, τα Πε­ρι­φε­ρεια­κά Συμ­βού­λια, απο­στέλ­λουν μόνον 117 μέλη τους στην εκλο­γι­κή επι­τρο­πή των 1.200 ατό­μων, η οποία ελέγ­χε­ται από το Πε­κί­νο και είναι επι­φορ­τι­σμέ­νη με την εκλο­γή του επι­κε­φα­λής της κυ­βέρ­νη­σης του Χονγκ Κονγκ.

Επί­σης δεν πρέ­πει να αγνο­ή­σει κα­νείς ότι η νίκη των δη­μο­κρα­τι­κών οφει­λό­ταν στη γε­νι­κευ­μέ­νη αύ­ξη­ση της συμ­με­το­χής στις εκλο­γές και όχι σε μια μα­ζι­κή στρο­φή των ιδεών του πλη­θυ­σμού. Η επι­τυ­χία των δη­μο­κρα­τι­κών όσον αφορά τον αριθ­μό των εδρών οφεί­λε­ται στο βρε­τα­νι­κό σύ­στη­μα του «ο πρώ­τος τα παίρ­νει όλα», δηλ. την έδρα κερ­δί­ζει όποιος είναι μπρο­στά από κάθε άλλο υπο­ψή­φιο, ανε­ξαρ­τή­τως του πο­σο­στού του. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα δηλ. αν συ­γκρί­νου­με αυτές τις εκλο­γές με τις εκλο­γές που είχαν γίνει το 2016 για το Νο­μο­θε­τι­κό Συμ­βού­λιο της χώρας οι δη­μο­κρα­τι­κοί πα­ρέ­μει­ναν στά­σι­μοι: από 54,8% έφτα­σαν στο 55%.

Από την άλλη η «Δη­μο­κρα­τι­κή Συμ­μα­χία για τη Βελ­τί­ω­ση και την Πρό­ο­δο», την οποία υπο­στη­ρί­ζει το Πε­κί­νο, δηλ. η δεξιά πα­ρά­τα­ξη, αύ­ξη­σε τις ψή­φους της σε σχέση με τις προη­γού­με­νες εκλο­γές για τα Πε­ρι­φε­ρεια­κά Συμ­βού­λια. Συ­νο­λι­κά τα κόμ­μα­τα που είναι φι­λι­κά προς το Πε­κί­νο έλα­βαν 41%. Αυτό απο­δει­κνύ­ει ότι, ενώ μι­λά­με σαφώς για νίκη των δη­μο­κρα­τι­κών, στην κοι­νω­νία υπάρ­χει μια τε­ρά­στια πό­λω­ση. 

Οι κι­νη­το­ποι­ή­σεις

Ήταν εντυ­πω­σια­κή η κλι­μά­κω­ση, η έκτα­ση και η επι­νοη­τι­κό­τη­τα των εξα­μη­νιαί­ων κι­νη­το­ποι­ή­σε­ων, που άρ­χι­σαν, όπως ανα­φέ­ρα­με τον Ιού­νιο. Δια­δη­λώ­σεις, συ­γκρού­σεις με την αστυ­νο­μία, με­γά­λες ερ­γα­τι­κές απερ­γί­ες και τε­λι­κά κα­τα­λή­ψεις πα­νε­πι­στη­μί­ων. Ακόμη και προς το τέλος των κι­νη­το­ποι­ή­σε­ων η αλ­λη­λεγ­γύη του πλη­θυ­σμού και της νε­ο­λαί­ας εκεί­νης που δεν επέ­λε­γε να βρε­θεί στην πρώτη γραμ­μή των συ­γκρού­σε­ων, ήταν εντυ­πω­σια­κή. Ήταν εκα­το­ντά­δες χι­λιά­δες αυτοί και αυτές που πά­λε­ψαν στα με­τό­πι­σθεν με­τα­φέ­ρο­ντας από τρό­φι­μα και φάρ­μα­κα μέχρι εξο­πλι­σμό για τις μάχες που έδινε η μα­χη­τι­κή πρω­το­πο­ρία κό­ντρα στην αστυ­νο­μία.

Η αυ­το­θυ­σία, η αυ­τα­πάρ­νη­ση και η εφευ­ρε­τι­κό­τη­τα ήταν στοι­χεία που χα­ρα­κτή­ρι­σαν την πιο πρό­σφα­τη κι­νη­το­ποί­η­ση, τη δε­κα­ή­με­ρη κα­τά­λη­ψη του Πο­λυ­τε­χνεί­ου του Χονγκ Κονγκ (Poly U) στην πε­ριο­χή Χανγκ Χομ. Τόσο οι εγκα­τα­στά­σεις του Πο­λυ­τε­χνεί­ου όσο και οι γύρω δρό­μοι υπήρ­ξαν το θέ­α­τρο άγριων μαχών με­τα­ξύ δια­δη­λω­τών και αστυ­νο­μί­ας. Η κυ­βέρ­νη­ση στό­χευε να συ­ντρί­ψει την κα­τά­λη­ψη πριν από τις εκλο­γές και έτσι να πάει στις κάλ­πες έχο­ντας ένα συμ­βο­λι­κό ατού. Χρη­σι­μο­ποί­η­σαν απε­ριό­ρι­στη βία, πλα­στι­κές σφαί­ρες, κα­νό­νια νερού και κυ­ρί­ως χη­μι­κά. Ενώ η λήξη άλλων πα­νε­πι­στη­μια­κών κα­τα­λή­ψε­ων έγινε ει­ρη­νι­κά, στην πε­ρί­πτω­ση του Πο­λυ­τε­χνεί­ου, η αστυ­νο­μία προ­χώ­ρη­σε σε κα­νο­νι­κή πο­λιορ­κία συλ­λαμ­βά­νο­ντας εκα­το­ντά­δες αν­θρώ­πους που απο­πει­ρά­θη­καν να βγουν –ακόμη και νο­ση­λευ­τι­κό προ­σω­πι­κό ή δη­μο­σιο­γρά­φους. Οι συλ­λή­ψεις ξε­πέ­ρα­σαν τις 400, δηλ. έφτα­σαν πε­ρί­που στο 10% των συ­νο­λι­κά 4.500 συλ­λή­ψε­ων που έγι­ναν σε αυτό το εξά­μη­νο των κι­νη­το­ποι­ή­σε­ων. Το νού­με­ρο αυτό (4.500) απο­τε­λεί ρεκόρ, καθώς ξε­περ­νά τον αριθ­μό συλ­λή­ψε­ων που είχαν γίνει το 1967 κατά τη διάρ­κεια των αγώ­νων ενά­ντια στην αποι­κια­κή κυ­βέρ­νη­ση. Και αυτό παρά την τω­ρι­νή τα­κτι­κή των δια­δη­λω­τών για όσο το δυ­να­τόν λι­γό­τε­ρες συλ­λή­ψεις.

Σε κά­ποια φάση των κι­νη­το­ποι­ή­σε­ων, κυ­ρί­ως τον Αύ­γου­στο, υπήρ­ξαν και ερ­γα­τι­κές απερ­γί­ες ενά­ντια στην κυ­βέρ­νη­ση. Τότε απερ­γή­σαν οι ερ­γα­ζό­με­νοι στις αε­ρο­με­τα­φο­ρές, στις συ­γκοι­νω­νί­ες, στις κα­τα­σκευ­ές κ.α. σε μια σειρά αγώ­νων που απο­τέ­λε­σαν το με­γα­λύ­τε­ρο κύμα απερ­γιών στο Χονγκ Κονγκ εδώ και 50 χρό­νια. Ήταν αμέ­σως μετά από αυτό το κύμα που η κυ­βέρ­νη­ση απέ­συ­ρε το αρ­χι­κό νο­μο­σχέ­διο του Ιου­νί­ου.

Ωστό­σο, τους επό­με­νους μήνες ο κα­νό­νας ήταν η ατο­μι­κή συμ­με­το­χή των ερ­γα­ζο­μέ­νων στις κι­νη­το­ποι­ή­σεις καθώς τα συν­δι­κά­τα ελέγ­χο­νται σε με­γά­λο βαθμό από την κυ­βέρ­νη­ση. 

Πο­λι­τι­κο­ποί­η­ση

Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση, η πο­λι­τι­κο­ποί­η­ση των αγώ­νων είναι τε­λεί­ως δια­φο­ρε­τι­κή από αυτήν που έχου­με συ­νη­θί­σει στη Δύση. Στο Χονγκ Κονγκ η απει­λή του αυ­ταρ­χι­σμού δεν έρ­χε­ται με τη μορφή του Τραμπ, του Σαλ­βί­νι ή άλλων ακρο­δε­ξιών πο­λι­τι­κών, αλλά με τη μορφή της εν­σω­μά­τω­σης στην αυ­ταρ­χι­κή (και αντερ­γα­τι­κή) Λαϊκή Δη­μο­κρα­τία της Κίνας, που μά­λι­στα έχει το θρά­σος να μι­λά­ει στο όνομα του σο­σια­λι­σμού –κι αυτό φυ­σι­κά πε­ρι­πλέ­κει ιδιαί­τε­ρα τα πράγ­μα­τα. Το 2047 είναι το έτος κατά το οποίο θα πάψει να ισχύ­ει το δόγμα «μια χώ­ρα-δύο συ­στή­μα­τα» που συμ­φω­νή­θη­κε να ισχύ­σει τα πρώτα 50 χρό­νια μετά την πα­ρά­δο­ση, το 1997, της πρώην βρε­τα­νι­κής αυτής αποι­κί­ας στην Κίνα. Ωστό­σο το ΚΚ Κίνας επι­τα­χύ­νει αυτή τη δια­δι­κα­σία, προ­σπα­θώ­ντας να εν­σω­μα­τώ­σει το Χονγκ Κονγκ όσο πιο γρή­γο­ρα μπο­ρεί, μέσω του ελέγ­χου των υπο­ψη­φιο­τή­των και του διο­ρι­σμού τε­λι­κά της εκτε­λε­στι­κής εξου­σί­ας και της νο­μο­θε­τι­κής εξου­σί­ας. Είναι ενά­ντια στην προ­ο­πτι­κή γε­νί­κευ­σης αυτού του αυ­ταρ­χι­σμού, που κι­νη­το­ποιεί­ται η νε­ο­λαία. 

Σε αυτό το πλαί­σιο οι δη­μο­κρα­τι­κές δυ­νά­μεις εδρά­ζο­νται σε δύο άξο­νες με πολ­λές εν­διά­με­σες εκ­δο­χές: από αφε­λείς οπα­δούς της συ­νταγ­μα­τι­κής νο­μι­μό­τη­τας, έως τους μα­χη­τι­κούς ακτι­βι­στές της άμε­σης δρά­σης, και από τους ακρο­δε­ξιούς ξε­νο­φο­βι­κούς (προς τους Κι­νέ­ζους) «το­πι­κι­στές», μέχρι τους ακτι­βι­στές της άκρας αρι­στε­ράς που είναι ενά­ντια σε τέ­τοιες δια­κρί­σεις. Σε αυτές τις συν­θή­κες το πιο πι­θα­νό είναι να ηγε­μο­νεύ­σει τε­λι­κά μια αστι­κή εθνι­κι­στι­κή ελίτ. 

Ωστό­σο τί­πο­τε δεν είναι τε­λε­σί­δι­κο όσο πλη­σιά­ζου­με στο 2047, αλλά κι όσο αυ­ξά­νο­νται οι ερ­γα­τι­κοί αγώ­νες στην ίδια την Κίνα. 

«Δά­κτυ­λος των ΗΠΑ»;

Το Κο­μου­νι­στι­κό Κόμμα Κίνας, δηλ. ο συλ­λο­γι­κός συ­ντο­νι­στής του κι­νέ­ζι­κου κα­πι­τα­λι­σμού, και μαζί πολ­λοί απο­λο­γη­τές αυτής της ση­μα­ντι­κής ιμπε­ρια­λι­στι­κής χώρας πα­γκο­σμί­ως, κά­νουν λόγο για αμε­ρι­κά­νι­κο δά­κτυ­λο στις κι­νη­το­ποι­ή­σεις του Χονγκ Κονγκ –πα­ραλ­λη­λί­ζο­ντάς τες με τις πορ­το­κα­λί επα­να­στά­σεις στην Α. Ευ­ρώ­πη. Μά­λι­στα το κι­νε­ζι­κό ΥΠΕΞ κά­λε­σε τον πρε­σβευ­τή των ΗΠΑ στο Πε­κί­νο και απαί­τη­σε «η Ουά­σινγ­κτον να πάψει αμέ­σως να επεμ­βαί­νει στις εσω­τε­ρι­κές κι­νε­ζι­κές υπο­θέ­σεις».

Ασφα­λώς ο Τραμπ και το με­γα­λύ­τε­ρο μέρος του κα­τε­στη­μέ­νου στις ΗΠΑ βρί­σκουν αφορ­μή την κάθε δυ­σκο­λία των οι­κο­νο­μι­κών αντα­γω­νι­στών τους –εν προ­κει­μέ­νω της Κίνας– για να τους επι­τε­θούν στο πλαί­σιο του εμπο­ρι­κού πο­λέ­μου που έχει ξε­σπά­σει με­τα­ξύ τους. Ο Αμε­ρι­κα­νός πρό­ε­δρος υπέ­γρα­ψε στα τέλη Νο­έμ­βρη δύο νο­μο­σχέ­δια με τα οποία πλήτ­το­νται τα κι­νε­ζι­κά συμ­φέ­ρο­ντα –και αφορ­μή γι’ αυτά τα νο­μο­σχέ­δια ήταν η κα­τα­στο­λή των δια­δη­λω­τών στο Χονγκ Κονγκ. Τα νο­μο­σχέ­δια προ­βλέ­πουν —με­τα­ξύ άλλων— την επι­βο­λή κυ­ρώ­σε­ων σε βάρος Κι­νέ­ζων αξιω­μα­τού­χων που θε­ω­ρεί­ται πως ενέ­χο­νται σε πα­ρα­βιά­σεις των αν­θρω­πί­νων δι­καιω­μά­των στο Χονγκ Κονγκ, καθώς και επι­βο­λή πε­ριο­ρι­σμών στις εξα­γω­γές υλι­κών, όπως δα­κρυ­γό­να αέρια.

Όλα αυτά όμως δεν ση­μαί­νουν ότι οι αμε­ρι­κα­νι­κές μυ­στι­κές υπη­ρε­σί­ες διορ­γα­νώ­νουν τις δια­δη­λώ­σεις. Ο πραγ­μα­τι­κός υπο­κι­νη­τής των δια­δη­λώ­σε­ων είναι δύο πράγ­μα­τα: η με­γά­λη ανι­σο­κα­τα­νο­μή πλού­του στο Χονγκ Κονγκ, η πα­ρα­χώ­ρη­ση υπε­ρε­ξου­σιών στους με­γι­στά­νες ακι­νή­των από την ηπει­ρω­τι­κή Κίνα και –κυ­ρί­ως όπως ανα­φέ­ρα­με– ο φόβος της πε­ραι­τέ­ρω αυ­ταρ­χι­κο­ποί­η­σης του κα­θε­στώ­τος στην πο­ρεία εν­σω­μά­τω­σης του Χονγκ Κονγκ στην Κίνα.

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά