Χονγκ Κονγκ: Εκλογική νίκη της δημοκρατικής αντιπολίτευσης

Στα τέλη Νοεμβρίου με τις εκλογές για τα Περιφερειακά Συμβούλια και με την τελική εκκένωση της Πολυτεχνειούπολης ολοκληρώθηκε μια ολόκληρη, ιστορική, περίοδος κινητοποιήσεων στην ημιαυτόνομη περιοχή του Χονγκ Κονγκ. 

Οι κινητοποιήσεις είχαν ξεκινήσει τον Ιούνιο με κύριο αίτημα την απόσυρση νομοσχεδίου της τοπικής κυβέρνησης που προέβλεπε την έκδοση ανθρώπων στην κυρίως Κίνα (το νομοσχέδιο ουσιαστικά στοχοποιούσε τους ακτιβιστές του δημοκρατικού κινήματος στο Χονγκ Κονγκ). Η κυβερνήτης του Χονγκ Κονγκ, Κάρι Λαμ, τον Σεπτέμβριο αναγκάστηκε να αποσύρει τελικά τις σχετικές διατάξεις, όμως οι διαδηλωτές διεύρυναν τις διεκδικήσεις τους με τη διατύπωση των λεγόμενων 5 αιτημάτων, μεταξύ των οποίων βρίσκεται η εκλογή μέσω καθολικής ψηφοφορίας της ηγεσίας της μητρόπολης αυτής των 7,5 εκατομμυρίων κατοίκων, καθώς και η διεξαγωγή έρευνας για τη βία που έχει ασκηθεί από την αστυνομία. 

Εκλογές

Στις εκλογές που έγιναν στις 24 Νοεμβρίου, οι υποψήφιοι που ήταν ανοιχτά υπέρ της δημοκρατικής αντιπολίτευσης σημείωσαν τεράστια επιτυχία αφού επικράτησαν σε 347 από τις 452 θέσεις που διεκδίκησαν, ενώ έδρες κέρδισαν κι άλλοι 45 υποψήφιοι που διάκειντο θετικά προς το δημοκρατικό κίνημα. Τώρα πλέον οι αντιπρόσωποι του δημοκρατικού κινήματος έχουν την πλειοψηφία σε 17 από τα 18 Περιφερειακά Συμβούλια. 

Το αποτέλεσμα των εκλογών αυτών είναι σημαντικό καθότι τα Περιφερειακά Συμβούλια είναι οι μόνες κανονικές δημοκρατικές αρχαιρεσίες που διεξάγονται στην πόλη, γι’ αυτό και θεωρήθηκαν ως δημοψήφισμα σχετικά με τις απόψεις των κατοίκων απέναντι στην κυβέρνηση και απέναντι στο δημοκρατικό κίνημα. Μάλιστα στις τωρινές εκλογές η συμμετοχή ξεπέρασε το 71% -ποσοστό ρεκόρ- πράγμα που προσέδωσε περαιτέρω πολιτική βαρύτητα στο αποτέλεσμα.

Είναι κωμικοτραγικό ότι μαζί με την κινεζική κυβέρνηση, τα κινεζικά μέσα ενημέρωσης δεν «είδαν» το αποτέλεσμα των εκλογών. Ωστόσο, παρ’ όλη τη λογοκρισία και την αποσιώπηση του αποτελέσματος, τόσο το Πεκίνο όσο και η κυβέρνηση του Χονγκ Κονγκ είναι υποχρεωμένες να λάβουν σοβαρά υπόψη τις εκφρασμένες πλέον απόψεις της πλειοψηφίας. Οι κυβερνώντες έχασαν κατά κράτος τη μάχη για την κοινή γνώμη. Τόσο οι εξάμηνες κινητοποιήσεις όσο και το αποτέλεσμα των εκλογών έδειξαν πως οι πολίτες του Χονγκ Κονγκ είναι διατεθειμένοι να παλέψουν και να αντέξουν και αρκετές δυσκολίες στον αγώνα για δημοκρατία. 

Είναι χαρακτηριστικό, η κυβερνήτης του Χονγκ Κονγκ αναγκάστηκε να δεσμευθεί ότι η κυβέρνηση «θα σκεφτεί σοβαρά» το αποτέλεσμα των εκλογών και «θα βελτιώσει τη διακυβέρνηση». 

Από την άλλη δεν πρέπει κανείς να υπερβάλλει σε σχέση με το αποτέλεσμα: Οι εκλογές αυτές έχουν μόνον συμβολική αξία καθώς μόνον έξι από τις έδρες του Νομοθετικού Συμβουλίου (του κοινοβουλίου του Χονγκ Κονγκ), το οποίο θα ανανεωθεί το ερχόμενο έτος, διεκδικούνται από υποψηφίους που προέρχονται από Περιφερειακά Συμβούλια. Επίσης αυτά, τα Περιφερειακά Συμβούλια, αποστέλλουν μόνον 117 μέλη τους στην εκλογική επιτροπή των 1.200 ατόμων, η οποία ελέγχεται από το Πεκίνο και είναι επιφορτισμένη με την εκλογή του επικεφαλής της κυβέρνησης του Χονγκ Κονγκ.

Επίσης δεν πρέπει να αγνοήσει κανείς ότι η νίκη των δημοκρατικών οφειλόταν στη γενικευμένη αύξηση της συμμετοχής στις εκλογές και όχι σε μια μαζική στροφή των ιδεών του πληθυσμού. Η επιτυχία των δημοκρατικών όσον αφορά τον αριθμό των εδρών οφείλεται στο βρετανικό σύστημα του «ο πρώτος τα παίρνει όλα», δηλ. την έδρα κερδίζει όποιος είναι μπροστά από κάθε άλλο υποψήφιο, ανεξαρτήτως του ποσοστού του. Στην πραγματικότητα δηλ. αν συγκρίνουμε αυτές τις εκλογές με τις εκλογές που είχαν γίνει το 2016 για το Νομοθετικό Συμβούλιο της χώρας οι δημοκρατικοί παρέμειναν στάσιμοι: από 54,8% έφτασαν στο 55%.

Από την άλλη η «Δημοκρατική Συμμαχία για τη Βελτίωση και την Πρόοδο», την οποία υποστηρίζει το Πεκίνο, δηλ. η δεξιά παράταξη, αύξησε τις ψήφους της σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές για τα Περιφερειακά Συμβούλια. Συνολικά τα κόμματα που είναι φιλικά προς το Πεκίνο έλαβαν 41%. Αυτό αποδεικνύει ότι, ενώ μιλάμε σαφώς για νίκη των δημοκρατικών, στην κοινωνία υπάρχει μια τεράστια πόλωση. 

Οι κινητοποιήσεις

Ήταν εντυπωσιακή η κλιμάκωση, η έκταση και η επινοητικότητα των εξαμηνιαίων κινητοποιήσεων, που άρχισαν, όπως αναφέραμε τον Ιούνιο. Διαδηλώσεις, συγκρούσεις με την αστυνομία, μεγάλες εργατικές απεργίες και τελικά καταλήψεις πανεπιστημίων. Ακόμη και προς το τέλος των κινητοποιήσεων η αλληλεγγύη του πληθυσμού και της νεολαίας εκείνης που δεν επέλεγε να βρεθεί στην πρώτη γραμμή των συγκρούσεων, ήταν εντυπωσιακή. Ήταν εκατοντάδες χιλιάδες αυτοί και αυτές που πάλεψαν στα μετόπισθεν μεταφέροντας από τρόφιμα και φάρμακα μέχρι εξοπλισμό για τις μάχες που έδινε η μαχητική πρωτοπορία κόντρα στην αστυνομία.

Η αυτοθυσία, η αυταπάρνηση και η εφευρετικότητα ήταν στοιχεία που χαρακτήρισαν την πιο πρόσφατη κινητοποίηση, τη δεκαήμερη κατάληψη του Πολυτεχνείου του Χονγκ Κονγκ (Poly U) στην περιοχή Χανγκ Χομ. Τόσο οι εγκαταστάσεις του Πολυτεχνείου όσο και οι γύρω δρόμοι υπήρξαν το θέατρο άγριων μαχών μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομίας. Η κυβέρνηση στόχευε να συντρίψει την κατάληψη πριν από τις εκλογές και έτσι να πάει στις κάλπες έχοντας ένα συμβολικό ατού. Χρησιμοποίησαν απεριόριστη βία, πλαστικές σφαίρες, κανόνια νερού και κυρίως χημικά. Ενώ η λήξη άλλων πανεπιστημιακών καταλήψεων έγινε ειρηνικά, στην περίπτωση του Πολυτεχνείου, η αστυνομία προχώρησε σε κανονική πολιορκία συλλαμβάνοντας εκατοντάδες ανθρώπους που αποπειράθηκαν να βγουν –ακόμη και νοσηλευτικό προσωπικό ή δημοσιογράφους. Οι συλλήψεις ξεπέρασαν τις 400, δηλ. έφτασαν περίπου στο 10% των συνολικά 4.500 συλλήψεων που έγιναν σε αυτό το εξάμηνο των κινητοποιήσεων. Το νούμερο αυτό (4.500) αποτελεί ρεκόρ, καθώς ξεπερνά τον αριθμό συλλήψεων που είχαν γίνει το 1967 κατά τη διάρκεια των αγώνων ενάντια στην αποικιακή κυβέρνηση. Και αυτό παρά την τωρινή τακτική των διαδηλωτών για όσο το δυνατόν λιγότερες συλλήψεις.

Σε κάποια φάση των κινητοποιήσεων, κυρίως τον Αύγουστο, υπήρξαν και εργατικές απεργίες ενάντια στην κυβέρνηση. Τότε απεργήσαν οι εργαζόμενοι στις αερομεταφορές, στις συγκοινωνίες, στις κατασκευές κ.α. σε μια σειρά αγώνων που αποτέλεσαν το μεγαλύτερο κύμα απεργιών στο Χονγκ Κονγκ εδώ και 50 χρόνια. Ήταν αμέσως μετά από αυτό το κύμα που η κυβέρνηση απέσυρε το αρχικό νομοσχέδιο του Ιουνίου.

Ωστόσο, τους επόμενους μήνες ο κανόνας ήταν η ατομική συμμετοχή των εργαζομένων στις κινητοποιήσεις καθώς τα συνδικάτα ελέγχονται σε μεγάλο βαθμό από την κυβέρνηση. 

Πολιτικοποίηση

Σε κάθε περίπτωση, η πολιτικοποίηση των αγώνων είναι τελείως διαφορετική από αυτήν που έχουμε συνηθίσει στη Δύση. Στο Χονγκ Κονγκ η απειλή του αυταρχισμού δεν έρχεται με τη μορφή του Τραμπ, του Σαλβίνι ή άλλων ακροδεξιών πολιτικών, αλλά με τη μορφή της ενσωμάτωσης στην αυταρχική (και αντεργατική) Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, που μάλιστα έχει το θράσος να μιλάει στο όνομα του σοσιαλισμού –κι αυτό φυσικά περιπλέκει ιδιαίτερα τα πράγματα. Το 2047 είναι το έτος κατά το οποίο θα πάψει να ισχύει το δόγμα «μια χώρα-δύο συστήματα» που συμφωνήθηκε να ισχύσει τα πρώτα 50 χρόνια μετά την παράδοση, το 1997, της πρώην βρετανικής αυτής αποικίας στην Κίνα. Ωστόσο το ΚΚ Κίνας επιταχύνει αυτή τη διαδικασία, προσπαθώντας να ενσωματώσει το Χονγκ Κονγκ όσο πιο γρήγορα μπορεί, μέσω του ελέγχου των υποψηφιοτήτων και του διορισμού τελικά της εκτελεστικής εξουσίας και της νομοθετικής εξουσίας. Είναι ενάντια στην προοπτική γενίκευσης αυτού του αυταρχισμού, που κινητοποιείται η νεολαία. 

Σε αυτό το πλαίσιο οι δημοκρατικές δυνάμεις εδράζονται σε δύο άξονες με πολλές ενδιάμεσες εκδοχές: από αφελείς οπαδούς της συνταγματικής νομιμότητας, έως τους μαχητικούς ακτιβιστές της άμεσης δράσης, και από τους ακροδεξιούς ξενοφοβικούς (προς τους Κινέζους) «τοπικιστές», μέχρι τους ακτιβιστές της άκρας αριστεράς που είναι ενάντια σε τέτοιες διακρίσεις. Σε αυτές τις συνθήκες το πιο πιθανό είναι να ηγεμονεύσει τελικά μια αστική εθνικιστική ελίτ. 

Ωστόσο τίποτε δεν είναι τελεσίδικο όσο πλησιάζουμε στο 2047, αλλά κι όσο αυξάνονται οι εργατικοί αγώνες στην ίδια την Κίνα. 

«Δάκτυλος των ΗΠΑ»;

Το Κομουνιστικό Κόμμα Κίνας, δηλ. ο συλλογικός συντονιστής του κινέζικου καπιταλισμού, και μαζί πολλοί απολογητές αυτής της σημαντικής ιμπεριαλιστικής χώρας παγκοσμίως, κάνουν λόγο για αμερικάνικο δάκτυλο στις κινητοποιήσεις του Χονγκ Κονγκ –παραλληλίζοντάς τες με τις πορτοκαλί επαναστάσεις στην Α. Ευρώπη. Μάλιστα το κινεζικό ΥΠΕΞ κάλεσε τον πρεσβευτή των ΗΠΑ στο Πεκίνο και απαίτησε «η Ουάσινγκτον να πάψει αμέσως να επεμβαίνει στις εσωτερικές κινεζικές υποθέσεις».

Ασφαλώς ο Τραμπ και το μεγαλύτερο μέρος του κατεστημένου στις ΗΠΑ βρίσκουν αφορμή την κάθε δυσκολία των οικονομικών ανταγωνιστών τους –εν προκειμένω της Κίνας– για να τους επιτεθούν στο πλαίσιο του εμπορικού πολέμου που έχει ξεσπάσει μεταξύ τους. Ο Αμερικανός πρόεδρος υπέγραψε στα τέλη Νοέμβρη δύο νομοσχέδια με τα οποία πλήττονται τα κινεζικά συμφέροντα –και αφορμή γι’ αυτά τα νομοσχέδια ήταν η καταστολή των διαδηλωτών στο Χονγκ Κονγκ. Τα νομοσχέδια προβλέπουν —μεταξύ άλλων— την επιβολή κυρώσεων σε βάρος Κινέζων αξιωματούχων που θεωρείται πως ενέχονται σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Χονγκ Κονγκ, καθώς και επιβολή περιορισμών στις εξαγωγές υλικών, όπως δακρυγόνα αέρια.

Όλα αυτά όμως δεν σημαίνουν ότι οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες διοργανώνουν τις διαδηλώσεις. Ο πραγματικός υποκινητής των διαδηλώσεων είναι δύο πράγματα: η μεγάλη ανισοκατανομή πλούτου στο Χονγκ Κονγκ, η παραχώρηση υπερεξουσιών στους μεγιστάνες ακινήτων από την ηπειρωτική Κίνα και –κυρίως όπως αναφέραμε– ο φόβος της περαιτέρω αυταρχικοποίησης του καθεστώτος στην πορεία ενσωμάτωσης του Χονγκ Κονγκ στην Κίνα.

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά