Ο ΣΥΡΙΖΑ, οι προοπτικές και οι τάσεις του

Ενά­μι­ση χρόνο μετά την πο­λι­τι­κή και εκλο­γι­κή νίκη στις εκλο­γές του Ιούλη του 2019, η κυ­βέρ­νη­ση Μη­τσο­τά­κη έχει βγει από την αρ­χι­κή πε­ρί­ο­δο «χά­ρι­τος». Οι μυ­λό­πε­τρες της υγειο­νο­μι­κής κρί­σης, της οι­κο­νο­μι­κής κρί­σης και της δια­χεί­ρι­σης του γε­ω­πο­λι­τι­κού αντα­γω­νι­σμού με την Τουρ­κία, ανα­πτύσ­σουν ήδη ση­μα­ντι­κές πο­λι­τι­κές πιέ­σεις πάνω στη ΝΔ.

Αυτό απο­τυ­πώ­νε­ται σε δη­μο­σκο­πι­κές απώ­λειες: ένα μικρό, αλλά στα­θε­ρά επα­να­λαμ­βα­νό­με­νο από μέ­τρη­ση σε μέ­τρη­ση, τμήμα της επιρ­ρο­ής της με­τα­το­πί­ζε­ται προς την «αδιευ­κρί­νι­στη ψήφο». Η ΝΔ έχει ήδη υπο­χω­ρή­σει από τα πο­σο­στά αυ­το­δυ­να­μί­ας (πε­ρί­που 45%) όπου είχε σκαρ­φα­λώ­σει στα μέσα του 2020 και δεί­χνει ότι δεν θα είναι ικανή να σχη­μα­τί­σει κυ­βέρ­νη­ση στις επό­με­νες εκλο­γές απλής ανα­λο­γι­κής, όποτε αυτές γί­νουν.

Σε αυτήν την ει­κό­να είναι απα­ραί­τη­τες δύο πα­ρα­τη­ρή­σεις: Πρώ­τον, η δυ­να­μι­κή αυτού του φαι­νο­μέ­νου μπο­ρεί ανά πάσα στιγ­μή να επι­τα­χυν­θεί (πχ με την έκρη­ξη των οι­κο­νο­μι­κών ανι­σο­τή­των, κατά τη στιγ­μή «ανοίγ­μα­τος» της κοι­νω­νί­ας εάν και όταν ελεγ­χθεί η παν­δη­μία…), οδη­γώ­ντας τη ΝΔ σε πολύ βα­θύ­τε­ρα προ­βλή­μα­τα. Σε αυτή τη δια­πί­στω­ση λο­γο­δο­τεί το ξε­κί­νη­μα της συ­ζή­τη­σης περί κυ­βέρ­νη­σης «έκτα­κτης ανά­γκης» στις σε­λί­δες του κα­θε­στω­τι­κού Τύπου. Δεύ­τε­ρον, είναι ολο­φά­νε­ρο για κάθε έμπει­ρο πα­ρα­τη­ρη­τή ότι οι πε­ριο­ρι­σμέ­νες απώ­λειες του Μη­τσο­τά­κη ερ­μη­νεύ­ο­νται, σε με­γά­λο βαθμό, μέσω της πο­λι­τι­κής ανι­κα­νό­τη­τας της αξιω­μα­τι­κής αντι­πο­λί­τευ­σης.

Ας δούμε την «ανά­γνω­ση» του συ­νό­λου των δη­μο­σκο­πή­σε­ων από το Ιν­στι­τού­το Ν. Που­λα­τζάς, με επι­κε­φα­λής τον υπεύ­θυ­νο δη­μο­σκο­πή­σε­ων του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, Κ. Που­λά­κη: «Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ πα­ρα­μέ­νει απο­συ­σπει­ρω­μέ­νος, εμ­φα­νί­ζο­ντας νέα “μικρή κάμψη” στη συ­σπεί­ρω­σή του… εξα­κο­λου­θεί να μην καρ­πώ­νε­ται την έστω μικρή φθορά της κυ­βέρ­νη­σης… η ψα­λί­δα στην πρό­θε­ση ψήφου πα­ρα­μέ­νει χα­ο­τι­κή με­τα­ξύ ΝΔ (35,9%) και ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ (20,4%)… αντί­στοι­χη είναι η ει­κό­να για τον κα­ταλ­λη­λό­τε­ρο πρω­θυ­πουρ­γό: ο Κυρ. Μη­τσο­τά­κης εμ­φα­νί­ζει πο­σο­στό 45,5% ένα­ντι 20,5% του Αλ. Τσί­πρα… η γκρί­ζα ζώνη της αδιευ­κρί­νι­στης ψήφου εμ­φα­νί­ζε­ται αυ­ξη­μέ­νη (21,3% ένα­ντι 19% το Μάιο-Οκτώ­βριο του ’20)… το με­γα­λύ­τε­ρο με­ρί­διο (25,4%) όσων σή­με­ρα ανή­κουν στη γκρί­ζα ζώνη προ­έρ­χε­ται από τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ…».

Ένας στους τέσ­σε­ρις αν­θρώ­πους που το 2019 ψή­φι­σαν ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έχει σή­με­ρα με­τα­το­πι­στεί στην «αδιευ­κρί­νι­στη ψήφο»! Και αυτό μας το λέει το Ιν­στι­τού­το Ν. Που­λαν­τζάς! Πρό­κει­ται για μια εκ­κω­φα­ντι­κή ομο­λο­γία απο­τυ­χί­ας.

Η ερ­μη­νεία πρέ­πει να ανα­ζη­τη­θεί στην πραγ­μα­τι­κή/εφαρ­μο­σμέ­νη πο­λι­τι­κή του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ.

Η ηγε­τι­κή ομάδα του Αλ. Τσί­πρα επι­χει­ρεί μια πο­λυ­συλ­λε­κτι­κή «προ­γραμ­μα­τι­κή» αντι­πο­λί­τευ­ση, που κα­τα­λή­γει να μην έχει καμιά σα­φή­νεια στις κοι­νω­νι­κές ανα­φο­ρές της, να μην μπο­ρεί να συ­γκρο­τή­σει πο­λι­τι­κά το κοι­νω­νι­κό στρα­τό­πε­δο που δέ­χε­ται τα άγρια χτυ­πή­μα­τα της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης στρα­τη­γι­κής του Μη­τσο­τά­κη. Ο Τσί­πρας εμ­φα­νί­ζει στη Βουλή διά­φο­ρες εκ­δο­χές «νέων ιδεών» που υπό­σχο­νται να ικα­νο­ποι­ή­σουν, τάχα, τους… πά­ντες: Και τις επι­χει­ρή­σεις και τους ερ­γα­ζό­με­νους, και τους πλού­σιους και τους φτω­χούς. Συσ­σω­ρεύ­ο­ντας στο τέλος της ημέ­ρας απώ­λειες («απο­συ­σπεί­ρω­ση») και από τις δύο πλευ­ρές: Γιατί οι επι­χει­ρή­σεις γνω­ρί­ζουν ότι το «κα­ταλ­λη­λό­τε­ρο» κόμμα για αυτές είναι η ΝΔ (εάν και για όσο μπο­ρεί να επι­βά­λει τις αντι­με­ταρ­ρυθ­μί­σεις…), ενώ οι ερ­γα­ζό­με­νοι έχουν από καιρό «χω­νέ­ψει» το συ­μπέ­ρα­σμα ότι δεν υπάρ­χει φι­λερ­γα­τι­κή πο­λι­τι­κή εάν αυτή δεν συ­γκρού­ε­ται συ­γκε­κρι­μέ­να με τον κόσμο των επι­χει­ρή­σε­ων. Αυτό το πρό­βλη­μα βα­σι­κής ανα­ξιο­πι­στί­ας ενι­σχύ­ε­ται από την «ανά­μνη­ση» της πε­ριό­δου 2015-19. Όταν ο Τσί­πρας εκτο­ξεύ­τη­κε στην κυ­βέρ­νη­ση για να ανα­τρέ­ψει τα μνη­μό­νια και κα­τέ­λη­ξε να υλο­ποι­ή­σει το μνη­μό­νιο 3.

Δίπλα σε αυτό το βα­σι­κό ζή­τη­μα τα­ξι­κής ανα­φο­ράς, ξε­δι­πλώ­νο­νται άλλες ακραί­ες εκ­δη­λώ­σεις μιας τάχα πο­λυ­συλ­λε­κτι­κό­τη­τας, που στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα είναι απο­δεί­ξεις βα­θιάς έντα­ξης στα κα­θε­στω­τι­κά όρια: Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ψή­φι­σε στη Βουλή υπέρ της σύμ­βα­σης για την αγορά των Ραφάλ, δή­λω­σε ένα αμή­χα­νο «παρών» μπρο­στά στο κο­λοσ­σιαίο πρό­γραμ­μα εξο­πλι­σμών του προ­ϋ­πο­λο­γι­σμού, ενώ επι­χει­ρεί να «βγει» από δεξιά στον Μη­τσο­τά­κη, κα­τη­γο­ρώ­ντας τον για άρ­νη­ση να κη­ρύ­ξει μο­νο­με­ρώς την επέ­κτα­ση των χω­ρι­κών υδά­των στα 12 ν. μίλια στο Αι­γαίο κ.ο.κ.

Αυτές οι πραγ­μα­τι­κές πο­λι­τι­κές κι­νή­σεις ξε­δο­ντιά­ζουν κάθε προ­σπά­θεια να ανα­συ­ντα­χτεί μια δρα­στη­ριό­τη­τα των κομ­μα­τι­κών ορ­γα­νώ­σε­ων και μελών, με άξο­νες την κρι­τι­κή για την παν­δη­μία, τον αντι­φα­σι­σμό, τον αντρα­τσι­σμό και μια -έστω- φι­λει­ρη­νι­κή αντι­με­τώ­πι­ση των γε­ω­πο­λι­τι­κών αντα­γω­νι­σμών…

Αυτά είναι τα πραγ­μα­τι­κά υλικά που επι­τα­χύ­νουν τα φαι­νό­με­να-βα­βέλ στο εσω­τε­ρι­κό του κόμ­μα­τος της αξιω­μα­τι­κής αντι­πο­λί­τευ­σης.

Η κομ­μα­τι­κή ανα­σύ­ντα­ξη, μετά από μια σο­βα­ρή εκλο­γι­κή/πο­λι­τι­κή ήττα όπως εκεί­νη του 2019, είχε ως προ­ϋ­πό­θε­ση μια σο­βα­ρή αυ­το­κρι­τι­κή συ­ζή­τη­ση που θα έβγα­ζε συ­μπε­ρά­σμα­τα, θα άλ­λα­ζε προ­ο­πτι­κές και συ­νή­θως (ακόμα και στα αστι­κά κόμ­μα­τα) θα άλ­λα­ζε τη σύν­θε­ση της ηγε­τι­κής ομά­δας. Αυτή η συ­ζή­τη­ση δεν έγινε ποτέ στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, παρά την πα­τα­γώ­δη διά­ψευ­ση της πο­λι­τι­κής του 2015. Ο Αλ. Τσί­πρας «έκα­τσε» πάνω στο πο­σο­στό που απέ­σπα­σε το 2019, και έφυγε προς τα μπρο­στά επι­βάλ­λο­ντας μο­νο­με­ρώς ένα ανε­ξέ­λεγ­κτο «άνοιγ­μα» του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ προς τη σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τία, μέσω του οποί­ου υπό­σχε­ται το «δεύ­τε­ρη φορά» στην κυ­βέρ­νη­ση.

Η αύ­ξη­ση του βά­ρους και του ρόλου των εκ του ΠΑΣΟΚ προ­ερ­χό­με­νων στε­λε­χών και ομά­δων είναι για τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ δί­κο­πο μα­χαί­ρι. Αφε­νός, η από­λυ­τη στα­σι­μό­τη­τα στα συν­δι­κά­τα και στην αυ­το­διοί­κη­ση, απο­δει­κνύ­ει ότι αυτές οι «με­τα­γρα­φές» ήταν κυ­ρί­ως με­τα­κι­νή­σεις πο­λι­τευ­τών και όχι πραγ­μα­τι­κή διεύ­ρυν­ση προς ένα κά­ποιο κοι­νω­νι­κο­πο­λι­τι­κό ρεύμα. Αφε­τέ­ρου, οι ομά­δες στε­λε­χών που μέσα σε ελά­χι­στα χρό­νια έχουν με­τα­το­πι­στεί από την κυ­βέρ­νη­ση του ΓΑΠ ή του Πα­πα­δή­μου στον ση­με­ρι­νό ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, έχουν απο­δεί­ξει ένα πρό­βλη­μα «μπέ­σας». Ασφα­λώς όχι κυ­ρί­αρ­χα στο προ­σω­πι­κό επί­πε­δο, αλλά στο πο­λι­τι­κό: με­τα­κι­νή­θη­καν προς την πλευ­ρά που θε­ω­ρού­σαν ότι κερ­δί­ζει, και εάν αλ­λά­ξουν εκτί­μη­ση δεν θα έχουν κα­νέ­να πρό­βλη­μα να με­τα­κι­νη­θούν ξανά.

Αυτό το στοι­χείο ρί­χνει λάδι στη φωτιά της εσω­κομ­μα­τι­κής εξέ­λι­ξης του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ενόψη του συ­νε­δρί­ου του.

Κατά τη γνώμη μου, η πιο εντυ­πω­σια­κή εί­δη­ση στο γαϊ­τα­νά­κι των «τά­σε­ων» είναι η διά­σπα­ση των «προ­ε­δρι­κών». Είτε με την ίδρυ­ση της ΡΕΝΕ του Αντ. Κο­τσα­κά (του, κά­πο­τε, υπαρ­χη­γού του Άκη Τσο­χα­τζό­που­λου), είτε με τη με­τα­κό­μι­ση κά­ποιων επι­φα­νών της πα­λαιάς «προ­ε­δρι­κές φρου­ράς» προς την Ομπρέ­λα. Εξ αντι­κει­μέ­νου αυτή η εξέ­λι­ξη είναι μια προει­δο­ποί­η­ση προς τον Τσί­πρα, ότι η ση­με­ρι­νή εσω­κομ­μα­τι­κή πα­ντο­δυ­να­μία του δεν μπο­ρεί να θε­ω­ρεί­ται «πα­ντός και­ρού».

Η συ­γκρό­τη­ση της Ομπρέ­λας θα μπο­ρού­σε να θε­ω­ρη­θεί μυ­στή­ριο με βάση τα δε­δο­μέ­να της εσω­κομ­μα­τι­κής γε­ω­γρα­φί­ας του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Το να πα­ρι­στά­νει κα­νείς την «αρι­στε­ρή πτέ­ρυ­γα» με βι­τρί­να τον υπουρ­γό εφαρ­μο­γής του μνη­μο­νί­ου 3 και συ­νέ­ται­ρο τον Δη­μή­τρη Πα­πα­δη­μού­λη, ξε­περ­νά τα όρια της πο­λι­τι­κής πα­ρα­δο­ξο­λο­γί­ας.

Στο διά­στη­μα που προη­γή­θη­κε είχαν υπάρ­ξει κά­ποιες «ει­δη­σού­λες». Στις εκλο­γές των Νο­μαρ­χια­κών Επι­τρο­πών του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, που θα κα­θο­ρί­σουν το συ­σχε­τι­σμό στο επερ­χό­με­νο συ­νέ­δριό του, ο πα­ρα­δο­σια­κός «στε­λε­χι­κός κορ­μός» δια­πί­στω­σε έντρο­μος την πι­θα­νό­τη­τα να με­τα­τρα­πεί σε πε­ρι­θω­ρια­κή μειο­ψη­φία, μέσα από τη συ­νή­θεια των «πα­σο­κο­γε­νών» να εμ­φα­νί­ζουν πα­κέ­τα χάρ­τι­νων μελών που μπο­ρούν να οδη­γή­σουν τις εσω­κομ­μα­τι­κές εκλο­γές πέρα από κάθε όριο πο­λι­τι­κής απο­δο­χής.

Ταυ­τό­χρο­να, μια ομάδα κα­θε­στω­τι­κών δη­μο­σιο­γρά­φων (που δη­λώ­νουν πλέον «προ­ε­δρι­κοί συ­νο­μι­λη­τές») εμ­φά­νι­σε στον Τύπο ένα μπα­ράζ δη­μο­σιευ­μά­των που κα­λού­σαν τον Τσί­πρα να επι­βε­βαιώ­σει «ηγε­τι­κές ικα­νό­τη­τες» κα­θο­δη­γώ­ντας μια εκ­κα­θά­ρι­ση του κόμ­μα­τός του από «τη σκου­ριά του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ του 3%», αν θέλει να εξα­κο­λου­θεί να είναι υπο­ψή­φιος για «κυ­βερ­νη­σι­μό­τη­τα».

Ένας αστε­ρι­σμός στε­λε­χών που προ­έρ­χο­νται από κυ­ρί­ως τον ευ­ρω­κομ­μου­νι­σμός, που αρ­νή­θη­καν στα νιάτα τους να ευ­θυ­γραμ­μι­στούν με τη σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τία, βρέ­θη­καν και βρί­σκο­νται υπό την απει­λή της πε­ρι­θω­ριο­ποί­η­σης.

Όμως στο «μα­νι­φέ­στο» της Ομπρέ­λας η μο­να­δι­κή πο­λι­τι­κή εί­δη­ση ήταν το φάσμα των υπο­γρα­φών: από τους 53+ ως τον Πα­πα­δη­μού­λη. Το ίδιο το κεί­με­νο χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται από αμη­χα­νία ως πλήρη αφω­νία πάνω στα βα­σι­κά πο­λι­τι­κά ζη­τή­μα­τα του απο­λο­γι­σμού, της πο­λι­τι­κής γραμ­μής, των ανα­γκαί­ων εσω­κομ­μα­τι­κών αλ­λα­γών.

Γι’ αυτό και δεν πρό­κει­ται να παί­ξει κά­ποιον ου­σια­στι­κό ρόλο. Ο Τσί­πρας, άλ­λω­στε, έκανε δεκτό το μα­νι­φέ­στο της Ομπρέ­λας με ει­ρω­νι­κή συ­γκα­τά­βα­ση.

Όλα αυτά θα κρι­θούν στην ανοι­χτή πο­λι­τι­κή πάλη. Ο Μη­τσο­τά­κης πιέ­ζε­ται από την αντι­κει­με­νι­κή κα­τά­στα­ση αλλά, χωρίς ου­σια­στι­κή αντι­πο­λί­τευ­ση, δια­τη­ρεί την πο­λι­τι­κή πρω­το­βου­λία. Το επι­τε­λείο της ΝΔ διαρ­ρέ­ει ήδη το σε­νά­ριο για δι­πλές εκλο­γές, αμέ­σως μόλις η παν­δη­μία το επι­τρέ­ψει και πριν κα­τα­γρα­φούν οι συ­νέ­πειες της οι­κο­νο­μι­κής κα­τάρ­ρευ­σης. Με στόχο να ξε­πε­ρά­σουν τον σκό­πε­λο της απλής ανα­λο­γι­κής και να σχη­μα­τί­σουν ξανά κυ­βέρ­νη­ση υπό τον Μη­τσο­τά­κη -με ή χωρίς συμ­μα­χι­κούς «μαϊ­ντα­νούς»- ανα­νε­ώ­νο­ντας έτσι την κυ­βερ­νη­τι­κή θη­τεία τους. Θα είναι μια δεύ­τε­ρη πο­λι­τι­κή ήττα για τον Τσί­πρα, που θα έχει ανα­πό­φευ­κτα πλέον εσω­κομ­μα­τι­κές συ­νέ­πειες.

Η πάλη ενά­ντια σε αυτήν την προ­ο­πτι­κή είναι ανα­γκαία, γιατί οι συ­νέ­πειές της θα είναι αρ­νη­τι­κές για τον κόσμο μας. Όμως η πάλη αυτή, πα­ρό­λο που αφορά ση­μα­ντι­κό τμήμα του κό­σμου του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, δεν είναι δυ­να­τόν να ορ­γα­νω­θεί από τις δυ­νά­μεις που πα­ρα­μέ­νουν εγκλω­βι­σμέ­νες στο εσω­τε­ρι­κό του. Όποιος έχει αμ­φι­βο­λί­ες, ας ρίξει μια ματιά στα εσω­κομ­μα­τι­κά κεί­με­να των «τά­σε­ων», είτε στις «αρι­στε­ρές» είτε στις δε­ξιές εκ­δο­χές τους.