Η Γαλλία μπροστά στις βουλευτικές εκλογές

Του Λεόν Κρεμιέ

Μετά από αρκετές εβδομάδες διαπραγματεύσεων, κυρίως με τους Πράσινους και το Σοσιαλιστικό Κόμμα, η Ανυπότακτη Γαλλία, η αριστερή οργάνωση της οποίας ηγείται ο Ζαν Λυκ Μελανσόν, πέτυχε μια εκλογική συμμαχία για τις ερχόμενες κοινοβουλευτικές εκλογές στις 12 και 19 Ιούνη που θα εκλέξουν τους 577 αντιπρόσωπους στην Εθνοσυνέλευση. 

Η NUPES (Nouvelle union populaire, écologique et sociale – Νέα Λαϊκή, Οικολογική και Κοινωνική Ένωση) συνενώνει την Ανυπότακτη Γαλλία, τους Πράσινους, το Κομμουνιστικό Κόμμα και το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Η βασική αρχή είναι ότι τα κόμματα αυτής της συμμαχίας θα υποστηρίζουν μόνο μια υποψηφιότητα σε κάθε εκλογική περιφέρεια (με την εξαίρεση των υπερπόντιων διαμερισμάτων και της Κορσικής). Είναι προφανές ότι αυτή η συμφωνία επιβλήθηκε στους συμμάχους της Ανυπότακτης Γαλλίας λόγω του συσχετισμού δύναμης που προέκυψε στις προεδρικές εκλογές και του κινδύνου νέας περιθωριοποίησης που αντιμετώπιζαν αυτά τα κόμματα στις εκλογές για την Εθνοσυνέλευση.  

Από την άλλη, η Ανυπότακτη Γαλλία και ο Μελανσόν ήθελαν να επιδιώξουν την ευρύτερη δυνατή συμφωνία στα αριστερά, καθώς έθεσαν ως προοπτική την απόκτηση μιας κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας και της θέσης του πρωθυπουργού. Κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες προς αυτόν το στόχο, προσφέροντας σημαντικά ανταλλάγματα στους Πράσινους και στο Σοσιαλιστικό Κόμμα ώστε να τους αποτρέψουν από το να κατεβάσουν δικές τους ανταγωνιστικές υποψηφιότητες. 

Η Ανυπότακτη Γαλλία μιλούσε αρχικά για αναλογική κατανομή (με βάση το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών) των υποψηφιοτήτων, που θα σήμαινε 29 για το ΣΚ, 38 για το ΚΚ και 78 για τους Πράσινους. Ωστόσο οι τελικές προτάσεις φούσκωσαν σημαντικά τους αριθμούς για το ΣΚ και τους Πράσινους, που κερδίζουν 70 και 100 υποψηφιότητες αντίστοιχα, ενώ 50 παίρνει το ΚΚΓ, παρότι είχε πετύχει καλύτερο εκλογικό αποτέλεσμα από τους Σοσιαλιστές. Αλλά η μεγάλη πρόκληση, ιδιαίτερα όσον αφορά το ΣΚ, ήταν να διασφαλιστεί ότι η συμφωνία θα είχε την υποστήριξη της πλειοψηφίας στο Πανεθνικό Συμβούλιο αυτού του κόμματος και ότι θα περιορίζονταν οι πιθανότητες ενός αντιπολιτευτικού ψηφοδελτίου. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, οι 19 απερχόμενοι βουλευτές του ΣΚ εξασφάλισαν ότι θα είναι εκ νέου υποψήφιοι με την NUPES. 

Με δεδομένο το εκλογικό σύστημα των κοινοβουλευτικών εκλογών (μονοεδρικές με σύστημα δύο γύρων), η ένωση γύρω από μια κοινή υποψηφιότητα στον πρώτο γύρο είναι αναγκαία για την εκλογή μεγάλου αριθμού αντιπροσώπων στη Βουλή. Χωρίς μια τέτοια συμφωνία, η Ανυπότακτη Γαλλία θα εξέλεγε περίπου 50 βουλευτές. 

Δεν ξεγελά κανέναν ο ξαφνικός «προσηλυτισμός» του Σοσιαλιστικού Κόμματος στις πολιτικές απόψεις της Ανυπότακτης Γαλλίας. Ο μηχανισμός του ΣΚ, τουλάχιστον το τμήμα που δεν έχει συσπειρωθεί γύρω από μια μακρονική πλειοψηφία στη Βουλή, εκτίμησε ότι μεταξύ Μακρόν και Μελανσόν, το μέλλον του κόμματος θα είχε καλύτερες προοπτικές προς τα αριστερά. Το ίδιο ισχύει για τους Πράσινους. 

Για να πετύχει λοιπόν την Ένωση που επιθυμούσε, η Ανυπότακτη Γαλλία επέλεξε -στο όνομα της εκλογικής «ρεαλπολιτίκ»- προκειμένου να συνδεθεί με τους Πράσινους και το ΣΚ, να αποδυναμώσει το εκλογικό της πρόγραμμα, συγκεκριμένα στο ζήτημα της πλήρους σύνταξης στα 60 [ΣτΜ: που μετατράπηκε σε «δικαίωμα στην σύνταξη στα 60», ρητορική που συνήθως σημαίνει πρόωρη συνταξιοδότηση με «πέναλτι» στο ύψος των απολαβών], της ανυπακοής στις Συνθήκες της ΕΕ [όπου η σχετική φρασεολογία «μαλάκωσε»] και της άμεσης αύξησης του κατώτατου μισθού στα 1.400 ευρώ [που έπαψε να αναφέρεται ως «άμεση»].   

Αντίστοιχα, η αρχική ιδέα του ανοίγματος της νέας ένωσης προς τις ακτιβιστικές συλλογικότητες των εργατογειτονιών υπήρξε πολύ πιο περιορισμένη. Τέλος, η Ανυπότακτη Γαλλία δεν επεδίωξε ποτέ να δώσει στο Νέο Αντικαπιταλιστικό Κόμμα (NPA) τον χώρο, μικρό αλλά πραγματικό, που του αντιστοιχούσε σε μια ενωτική λογική. 

Έτσι, η Ανυπότακτη Γαλλία δεν συζήτησε με κανένα τρόπο την πιθανότητα να είναι υποψήφιος ο Φιλίπ Πουτού σε μια εκλογική περιφέρεια που θα μπορούσε να εκλεγεί, ούτε καν να κατέβει στο Μπορντό σε συνέχεια της κοινής μας πολιτικής δραστηριότητας με την Ανυπότακτη Γαλλία στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές εκεί. 

Και τελικά, μαζί με τα δώρα που έγιναν προς στο ΣΚ, το οποίο κέρδισε τις τριπλάσιες υποψηφιότητες από όσες αντιστοιχούσαν στο εκλογικό του βάρος, η Ανυπότακτη Γαλλία πρόσφερε στο NPA μόνο 5 υποψηφιότητες (3 φορές λιγότερες από το δικό του εκλογικό βάρος) και σε περιφέρειες χωρίς ιδιαίτερες ελπίδες εκλογής… Αρκετά εμφανής ο συμβολισμός. 

Το NPA, το οποίο παρέμεινε μέχρι τέλους σε ένα πλαίσιο διαπραγματεύσεων με θέληση να επιτευχθεί συμφωνία, βρέθηκε έτσι αντιμέτωπο με διαπραγματευτές που δεν ήθελαν, στην πραγματικότητα, να κάνουν καμία σοβαρή πρόταση προς το NPA είτε στο πρόγραμμα είτε στις υποψηφιότητες, παρά μόνο να εξασφαλίσουν το όνομα του NPA σε ένα πλαίσιο συμμαχιών στο οποίο αυτό δεν θα υπήρχε πραγματικά πολιτικά. Όπως είπε ο Φιλίπ Πουτού, «το NPA κατανόησε ότι τελικά, η παρουσία του δεν ήταν πραγματικά επιθυμητή από την Ανυπότακτη Γαλλία». 

Παρόλα αυτά, το NPA θα παραμείνει μέσα στο πλαίσιο των δυναμικών που αναδύθηκαν τις τελευταίες εβδομάδες, επιχειρώντας να προκαλέσει και να συμμετέχει σε ενωτικά αγωνιστικά πλαίσια. Όπως λέει η ανακοίνωση που εξέδωσε το Πανεθνικό Πολιτικό Συμβούλιό του, το NPA θα καλέσει σε ψήφιση και θα υποστηρίξει ενεργά εκείνες τις υποψηφιότητες της NUPES που εκφράζουν μια Αριστερά της ρήξης. Σε άλλες εκλογικές περιφέρειες, αντιμέτωπο με σοσιαλφιλελεύθερες υποψηφιότητες, ιδιαίτερα του Σοσιαλιστικού Κόμματος υπό την ταμπέλα της NUPES, το NPA θα επιδιώξει να δώσει φωνή σε μια εναλλακτική, με ενωτικές υποψηφιότητες από τον κόσμο της εργασίας και τις λαϊκές συνοικίες, που θα εκφράζουν μια μαχόμενη Αριστερά, ανεξάρτητη από τους θεσμούς και το σοσιαλφιλελευθερισμό. 

Η απόρριψη που υπέστη το NPA δείχνει ότι η Ανυπότακτη Γαλλία παίζει όλα της τα χαρτιά στη θεσμική αρένα και στην κοινωνικά συμβατή μετριοπάθεια, την ίδια ώρα που πολλά αγωνιστικά ρεύματά θέλουν μια λογική που θα στοχεύει στην οργάνωση μιας ενωτικής κινητοποίησης και οργάνωσης από τα κάτω. 

Αλλά αυτά δεν αναιρούν την ανάλυση για τον χώρο που καταλαμβάνει αντικειμενικά αυτή η εκλογική συμμαχία στο πολιτικό πεδίο. Κανείς δεν ξέρει ποιο θα είναι το εκλογικό αποτέλεσμα αυτής της ένωσης, αλλά είναι εμφανές ότι η NUPES γίνεται η βασική εκλογική απειλή για την πλειοψηφία που υποστηρίζει τον Μακρόν στη Βουλή. 

Αυτό προφανώς θα διευρύνει τα όρια της πολιτικής συζήτησης τις επόμενες εβδομάδες. Μέχρι σήμερα, ο Μακρόν έχτιζε την εικόνα του ως ανάχωμα απέναντι στην ακροδεξιά, απέναντι στον βολικό για τον ίδιο αντίπαλο Μαρίν Λεπέν, αξιοποιώντας τα αντιφασιστικά ένστικτα της παραδοσιακής εκλογικής βάσης της Αριστεράς. Αυτή η λογική θα αποσταθεροποιηθεί απολύτως. Σύμφωνα με τις αρχικές προβλέψεις, στην πλειοψηφία των αναμετρήσεων του δεύτερου γύρου θα βρίσκεται μια υποψηφιότητα του [μακρονικού] En Marche απέναντι σε μια υποψηφιότητα της NUPES.  

Επιπλέον, τις τελευταίες μέρες, σε όλα τα ΜΜΕ και στις δηλώσεις στελεχών του En Marche, όλες οι επιθέσεις στοχοποιούν τον Μελανσόν και την νέα Ένωση. Πολλοί πολιτικοί δηλώνουν την θλίψη τους που το Σοσιαλιστικό Κόμμα ακυρώνει τον εαυτό του συμμαχώντας με τον Μελανσόν. Θα προτιμούσαν να ακυρώσει τον εαυτό του συμμαχώντας με τον Μακρόν. Συνεπώς, ο μικρός αλλά πραγματικός κίνδυνος να γίνει η Αριστερά η βασική αντιπολίτευση στον Μακρόν και ακόμα και να του στερήσει την πλειοψηφία τρομάζει πραγματικά τους προεδρικούς.

Προς το παρόν δεν υπάρχει διάσπαση στο Σοσιαλιστικό Κόμμα, αλλά είναι προφανές ότι ένα ρεύμα διαφωνούντων θα οργανωθεί με δικές του υποψηφιότητες απέναντι στην NUPES σε κάποιες εκλογικές περιφέρειες. 

Η σημασία των βουλευτικών εκλογών και οι αντιφάσεις της NUPES

Του Πάνου Πέτρου

Περισσότερο από κάθε άλλη φορά, οι βουλευτικές εκλογές στη Γαλλία φέτος θα μπορούσαν να δικαιώσουν τον τίτλο τους ως «τρίτος γύρος» -που επιτρέπει πιο οριστικά συμπεράσματα για τη δύναμη των κομμάτων. 

Το 2017, ο Μακρόν κέρδισε μια ευρεία κοινοβουλευτική πλειοψηφία για ένα «κόμμα»-κουρελού που έστησε μέσα σε λίγες εβδομάδες, αξιοποιώντας την παραδοσιακή «γενναιοδωρία» του εκλογικού σώματος απέναντι στον νικητή των προεδρικών. Πόσο εύκολα θα το επαναλάβει,  τώρα που δεν είναι «νέος κι άφθαρτος» αλλά γίνεται πλατιά αντιληπτός ως φθαρμένος «Βοναπάρτης»; 

Θα αποτύχει και πάλι το FN/RN να εκλέξει έναν αξιόλογο αριθμό βουλευτών ή η εδραίωση της Λεπέν ως διεκδικήτρια της εξουσίας θα ενισχύσει το κόμμα της ακροδεξιάς; Παρόμοιο ερώτημα εμφανιζόταν πλέον και στα αριστερά, όπου οι υψηλές πτήσεις του Μελανσόν μετουσιώνονταν μέχρι σήμερα σε πολύ μικρά κέρδη για την Ανυπότακτη Γαλλία στην Εθνοσυνέλευση. 

Ωστόσο, με τη συγκρότηση της πλατιάς αριστερής συμμαχίας «NUPES» (βλ. άρθρο Λ. Κρεμιέ), οι φετινές κοινοβουλευτικές εκλογές απέκτησαν ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Η NUPES έχει ως διακηρυγμένο στόχο την εκλογή του Ζαν Λυκ Μελανσόν στη θέση του πρωθυπουργού και τη δημιουργία συνθήκης «συγκατοίκησης» με τον πρόεδρο Μακρόν. Οι πιθανότητες να το πετύχει είναι πολύ λίγες. 

Αλλά σε κάθε περίπτωση, η πλατιά ενότητα που επιτεύχθηκε δείχνει ότι ο Μελανσόν όντως βάζει τον πήχη ψηλά: επιδιώκει είτε κατ’ ελάχιστον να αναδειχθεί δεύτερη κοινοβουλευτική δύναμη, είτε να αποκτήσει δύναμη που θα στερεί από τον Μακρόν την απόλυτη πλειοψηφία εδρών, είτε και να πετύχει το απόλυτο θαύμα της κατάκτησης της πλειοψηφίας από την NUPES. 

Αυτή η εξέλιξη έχει αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον και τη συζήτηση για τις βουλευτικές. Πέρα από την τελική κατανομή εδρών (που είναι πολύ διαφορετική υπόθεση με δεδομένη την ύπαρξη δεύτερου γύρου), είναι πιθανό στον πρώτο γύρο και σε επίπεδο λαϊκής-πανεθνικής ψήφου, να καταγραφεί ένας «χάρτης» που θα κονταίνει πολιτικά τον Μακρόν και θα ενισχύει την καταγραφή «εξ αριστερών» αμφισβήτησής του εις βάρος της ακροδεξιάς. 

Ωστόσο, για να μεγιστοποιήσει τις πιθανότητες ενός τέτοιου αποτελέσματος, η ηγεσία της Ανυπότακτης Γαλλίας έκανε στροφή προς την «ρεάλ πολιτίκ» (βλ. δίπλα για τις παραχωρήσεις σε Σοσιαλιστές και Πράσινους και το σκεπτικό που τις έκανε «αναγκαίες» στο σχεδιασμό του Μελανσόν). Αυτό ρίχνει πλέον «σκιές» στο πολιτικό σχέδιο της NUPES, παρά τη σημασία που διατηρεί όσον αφορά μια πιθανή  «αποσταθεροποίηση» του καταθλιπτικού διπόλου Μακρόν-Λεπέν.  

Το πρόβλημα της «ρεάλ πολιτίκ» είναι ότι αποτελεί προσαρμογή σε μια πραγματικότητα που ζητούμενο είναι να αλλάξει συθέμελα. Με τη συγκρότηση της NUPES, αυτή η υπόκλιση στην πραγματικότητα (του σημερινού συσχετισμού, της λειτουργίας των γαλλικών θεσμών) κινείται στον αντίποδα του μηνύματος «ρήξης» που χαρακτήριζε το ρεύμα της Ανυπότακτης Γαλλίας. 

Στα εργατικά προάστια του Παρισιού, η γενική συνέλευση της συλλογικότητας «On s’ en melle» («Ας Εμπλακούμε»), αποτύπωσε τέτοιους προβληματισμούς αλλά και πικρίες για τον περιορισμένο ρόλο που της επιφυλάχθηκε στη NUPES. Η «On s’ en melle» συγκροτήθηκε μετά από κείμενο-έκκληση εκατοντάδων ανθρώπων και ακτιβιστών-στριών των προαστίων. Δίνει έμφαση στην αυτό-οργάνωση, στηριγμένη στη διάγνωση ότι τα κόμματα της Αριστεράς δεν δείχνουν ειδικό ενδιαφέρον στα προβλήματα αυτών των εργατογειτονιών. Αλλά διαφοροποιείται από την επιλογή άλλων «ακάλυπτων» από την κομματική Αριστερά κινηματικών υποκειμένων να αποδεχτούν αυτό το «διαζύγιο», καθώς δηλώνει προθυμία να συνεργαστεί με την πολιτική Αριστερά. Το ίδιο το «Ας Εμπλακούμε», αφορούσε και την καθημερινή δράση αλλά και ένα κάλεσμα σε συμμετοχή στις εκλογές -και σύμφωνα με αρκετούς έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο εντυπωσιακό σκορ του Μελανσόν στον εργατικό, μουσουλμανικό, μη-λευκό πληθυσμό αυτών των γειτονιών της παλιάς «Κόκκινης Ζώνης». Η επιλογή Μελανσόν έγινε με βάση δύο κριτήρια: Η Ανυπότακτη Γαλλία ήταν το μόνο κοινοβουλευτικό κόμμα που στήριξε θαρρετά τη «διαδήλωση ενάντια στην Ισλαμοφοβία» και το μόνο κοινοβουλευτικό κόμμα που δεν στήριξε τις κινητοποιήσεις των αστυνομικών συνδικάτων. 

Είναι τέτοιες επιλογές που αναδεικνύουν αυτό που έχει περιγραφεί ως «η πολιτική σημασία των εκλογικών εκστρατειών του Μελανσόν». Αλλά υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε μια εκλογική εκστρατεία κι ένα πολιτικό σχέδιο. Στη γενική συνέλευση των εργατογειτονιών, μια ηγετική ακτιβίστρια περιέγραψε αυτήν τη σχέση με τις καμπάνιες της Ανυπότακτης Γαλλίας, με το φαινομενικά αντιφατικό αλλά πολύ εύστοχο «Δεν ψηφίσαμε τον Μελανσόν για να εκλεγεί». Συμπληρώνει ότι «ήταν το εργαλείο για να εκφραστεί εκλογικά η διάθεση ρήξης».  

Απέναντι σε αυτές τις αντιφάσεις επιχειρούν να διαμορφώσουν τακτική και οι σύντροφοι και οι συντρόφισσες του NPA. Η επιλογή που περιγράφει ο σ. Κρεμιέ, προσπαθεί να πάρει υπόψη τις «δύο ψυχές» αυτού του εγχειρήματος. 

Τα δύο πιο «ακραία» παραδείγματα υποψηφιοτήτων της NUPES αποτυπώνουν αυτές τις «δύο ψυχές». 

Μια από τις περιφέρειες όπου το NPA εμπλέκεται ενεργά και με θέρμη είναι ένα προάστιο στο Παρίσι, όπου η NUPES παρουσίασε ως υποψήφια την Ντανιέλ Σιμονέ. Εκτός από καλή αγωνίστρια, η Σιμονέ είχε γίνει σύμβολο της ρήξης με το Σοσιαλιστικό Κόμμα παλιότερα, όταν κατέβηκε (με το τότε «Αριστερό Κόμμα» του Μελανσόν και τη στήριξη δυνάμεων της άκρας Αριστεράς) απέναντι στην κοινή-κεντροαριστερή υποψηφιότητα Σοσιαλιστικού και Κομμουνιστικού Κόμματος, που τορπίλισε το -τότε- Μέτωπο της Αριστεράς. Όχι τυχαία, στη συγκεκριμένη περιφέρεια παρουσιάζεται «αντάρτικο» ψηφοδέλτιο των Σοσιαλιστών. Η εκεί εκλεγμένη κι απερχόμενη βουλευτής των Σοσιαλιστών, δηλώνει «αδικημένη», υπενθυμίζοντας (χωρίς ιδιαίτερο τακτ…) ότι -σε αντίθεση με την ίδια- η Σιμονέ δεν έχει καταφέρει να εκλεγεί σε 3 αναμετρήσεις. Η καμπάνια της Ντανιέλ Σιμονέ αποτελεί μια μικρογραφία των δυνατοτήτων που δημιουργεί το «κλίμα» στις γραμμές των αριστερών ακτιβιστών της NUPES: Συνελεύσεις σε γειτονιές, διαβουλεύσεις με κατοίκους και κοινή δράση ακτιβιστών της Α.Γ., του NPA, του ΚΚΓ σε πολιτικά γεγονότα. 

Σε μια άλλη εκλογική περιφέρεια, την Κρουά-Πετί, απορρίφθηκε η υποψηφιότητα της Σάνα Σαϊτούλι, μια από τις ακτιβίστριες των εργατογειτονιών. Στη θέση της προκρίθηκε ο Ορελιάν Τασέ: Ένας επαγγελματίας πολιτικός, πρώην Σοσιαλιστικό Κόμμα, εκλεγμένος με το… κόμμα του Μακρόν το 2017 (ενάντια τότε στην υποψηφιότητα της Ανυπότακτης Γαλλίας), από το οποίο αποχώρησε τελικά το 2020, έχοντας στηρίξει εν τω μεταξύ όλα όσα προώθησε ο «πρόεδρος των πλουσίων» στα πρώτα 3 χρόνια της θητείας του. Η Σαϊτούλι αποφάσισε να κατέβει χωρίς το χρίσμα της NUPES και αποτυπώνει τη διάθεση και άλλων σαν αυτήν σε συνέντευξή της: «Είναι ντροπή [που επέλεξαν τον  Τασέ], αλλά δεν πειράζει: Θα συνεχίσουμε να κάνουμε αυτό που κάναμε από πάντα, δηλαδή να δρούμε χωρίς αυτούς»…

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά. Το άρθρο του Λ. Κρεμιέ δημοσιεύτηκε στο internationalviewpoint.org