15 Φλεβάρη 2003: «Το µεγαλύτερο γεγονός διαµαρτυρίας στην ανθρώπινη ιστορία»

Η ηµέρα αυτή  χα­ρα­κτη­ρί­στη­κε από τους ερευ­νη­τές  κοι­νω­νι­κών κι­νη­µά­των και το διε­θνή Τύπο της επο­χής ως «το µε­γα­λύ­τε­ρο γε­γο­νός δια­µαρ­τυ­ρί­ας στην αν­θρώ­πι­νη ιστο­ρία».

Σύ­µφω­να µε το BBC, έξι έως δέκα εκα­το­µµύ­ρια άν­θρω­ποι συ­µµε­τεί­χαν σε δια­δη­λώ­σεις σε έως και εξή­ντα χώρες του κό­σµου το Σαβ­βα­το­κύ­ρια­κο 15 και 16 Φε­βρουα­ρί­ου 2003. Οι µε­γα­λύ­τε­ρες δια­δη­λώ­σεις έγι­ναν στην Ευ­ρώ­πη. Τρία εκα­το­µµύ­ρια στη Ρώµη, 1,5 εκα­το­µµύ­ριο στη Μα­δρί­τη, πολ­λές δε­κά­δες χι­λιά­δες στο Σύ­ντα­γµα, βγή­καν στους δρό­µους ενά­ντια στην επι­κεί­µε­νη ει­σβο­λή στο Ιράκ.

Στις 28/2 σχο­λεία και πα­νε­πι­στή­µια έκλει­σαν µε αντι­πο­λε­µι­κή πα­νεκ­παι­δευ­τι­κή απερ­γία. Ακο­λού­θη­σαν δια­δη­λώ­σεις στο Πε­ντά­γω­νο και τη βάση της Σού­δας, ενά­ντια στην ελ­λη­νι­κή εµπλο­κή («το αίµα του Ιράκ στα χέρια σου Ση­µί­τη, που έδω­σες τη Σούδα, στον µπά­τσο του πλα­νή­τη»…) και τις διευ­κο­λύν­σεις προς τη «συ­µµα­χία των προ­θύ­µων» που ετοι­µα­ζό­ταν να αι­µα­το­κυ­λί­σει µετά το Αφ­γα­νι­στάν και το Ιράκ. 

Με την έναρ­ξη του πο­λέ­µου στο Ιράκ, στις 20/3, χι­λιά­δες µα­θη­τές κα­τέ­λα­βαν τα σχο­λεία τους και δια­δή­λω­σαν σε κάθε πόλη της χώρας. ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ κη­ρύσ­σουν στάση ερ­γα­σί­ας ενά­ντια στον πό­λε­µο στις 21 Μάρτη και οι δρό­µοι γε­µί­ζουν και πάλι, µε αντι­πο­λε­µι­κές ιαχές. Στις 29/3 θα πρα­γµα­το­ποι­η­θεί  αντι­πο­λε­µι­κή συ­ναυ­λία µε τη συ­µµε­το­χή πολ­λών καλ­λι­τε­χνών και µου­σι­κών συ­γκρο­τη­µά­των.

Οι πο­ρεί­ες της επο­χής προς την αµε­ρι­κα­νι­κή πρε­σβεία, µε εν­διά­µε­ση στάση τα γρα­φεία της ΕΕ και τη βρε­τα­νι­κή πρε­σβεία (του στε­νού συ­µµά­χου των ΗΠΑ, Τ. Μπλερ), θα µεί­νουν στην ιστο­ρία για τη µα­ζι­κό­τη­τα και το δυ­να­µι­σµό τους. Θα ξε­πε­ρα­στούν µόνο από τις µε­γα­λειώ­δεις αντι­µνη­µο­νια­κές κι­νη­το­ποι­ή­σεις του 2010-13.

Ιµπε­ρια­λι­σµός

Μετά την επί­θε­ση στους Δί­δυ­µους Πύρ­γους, ο τότε πρό­ε­δρος των ΗΠΑ Τζ. Μπους Τζού­νιορ κή­ρυ­ξε τον πό­λε­µο στο Αφ­γα­νι­στάν, στο πλαί­σιο του «πο­λέ­µου ενά­ντια στην τρο­µο­κρα­τία». Η κα­το­χή του Ιράκ, µιας χώρας που δεν είχε καµία απο­λύ­τως σχέση µε την επί­θε­ση στις 11 Σε­πτέ­µβρη, θα έβαζε τις ΗΠΑ σε πλε­ο­νε­κτι­κό­τε­ρη θέση απέ­να­ντι στους πα­γκό­σµιους αντα­γω­νι­στές τους όσον αφορά τον έλεγ­χο της Μέσης Ανα­το­λής. Ο «προ­λη­πτι­κός πό­λε­µος» της κυ­βέρ­νη­σης Μπους, έκρι­νε κάθε πρό­σχη­µα περί «διε­θνούς δι­καί­ου» ή της «νο­µι­µό­τη­τας» των απο­φά­σε­ων του ΟΗΕ, ως πε­ριτ­τή πο­λυ­τέ­λεια. Η «κα­ου­µπόι­κη» εξω­τε­ρι­κή πο­λι­τι­κή δεν ήταν προ­σω­πι­κό χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό του Μπους. Αντι­προ­σώ­πευε την εποχή της πα­γκό­σµιας κυ­ριαρ­χί­ας του αµε­ρι­κα­νι­κού ιµπε­ρια­λι­σµού, όπως αυτή είχε δια­µορ­φω­θεί από το 1989 και έπει­τα.

Με πρώτο βήµα την ανα­τρο­πή των Τα­λι­µπάν στο Αφ­γα­νι­στάν και κα­θο­ρι­στι­κό «σκα­λο­πά­τι» την κα­το­χή του Ιράκ, σειρά θα έπαιρ­νε η Συρία και το Ιράν. Το σχέ­διο πήρε το µε­γα­λε­πή­βο­λο όνοµα «νέα Μέση Ανα­το­λή». Το όνοµα της στρα­τιω­τι­κής επι­χεί­ρη­σης στο Ιράκ -«Σοκ και Δέος»- δεν απο­κά­λυ­πτε µόνο την τα­κτι­κή στο ίδιο το Ιράκ, αλλά και τον τρόπο µε τον οποίο θα προ­χω­ρού­σε συ­νο­λι­κά η «ανά­πλα­ση» του αρα­βο­µου­σου­λµα­νι­κού κό­σµου. Το αί­σθη­µα κυ­ριαρ­χί­ας της αµε­ρι­κα­νι­κής αστι­κής τάξης απέ­να­ντι στους αντα­γω­νι­στές της, κα­θο­δη­γού­σε εκεί­νη την εποχή τις επι­λο­γές των «γε­ρα­κιών» στο Λευκό Οίκο και το Πε­ντά­γω­νο. Η υπο­χώ­ρη­ση του αµε­ρι­κα­νι­κού ιµπε­ρια­λι­σµού και η ανά­δυ­ση ενός πο­λυ­πο­λι­κού και πιο απρό­βλε­πτου κό­σµου, δεν είχε ακόµα αρ­χί­σει να συ­ντε­λεί­ται.

Ο «ένο­πλος εκ­δη­µο­κρα­τι­σµός» του Ιράκ απέ­τυ­χε πα­τα­γω­δώς. Από το χάος που προ­κλή­θη­κε και τη βαρ­βα­ρό­τη­τα της αµε­ρι­κα­νι­κής κα­το­χής, γεν­νή­θη­κε η ιρα­κι­νή αντί­στα­ση, αλλά και ένας αι­µα­τη­ρός εµφύ­λιος, µε υπο­δαύ­λι­ση του θρη­σκευ­τι­κού µί­σους. Μέσα σε αυτές τις συν­θή­κες, φο­ντα­µε­ντα­λι­στι­κές ορ­γα­νώ­σεις, όπως το ISIS, έφτα­σαν να ελέγ­χουν ολό­κλη­ρες πε­ριο­χές και να κα­τα­πιέ­ζουν βά­ναυ­σα τους «άπι­στους» ντό­πιους. Το Δε­κέ­µβρη του 2011, οι τε­λευ­ταί­οι Αµε­ρι­κα­νοί φα­ντά­ροι απο­χω­ρού­σαν ητ­τη­µέ­νοι από το Ιράκ, χωρίς να έχει επι­τευ­χθεί ούτε ένας από τους στό­χους της ει­σβο­λής.

Αντί­κτυ­πος

Οι ει­κό­νες της κα­τε­στρα­µµέ­νης από τους αµε­ρι­κα­νι­κούς πυ­ραύ­λους αγο­ράς της Βα­γδά­της, των ακρω­τη­ρια­σµέ­νων παι­διών στα νο­σο­κο­µεία, των απελ­πι­σµέ­νων, δι­ψα­σµέ­νων και πει­να­σµέ­νων κα­τοί­κων των πό­λε­ων του νό­τιου Ιράκ απο­κά­λυ­πταν το πρα­γµα­τι­κό-απο­τρό­παιο πρό­σω­πο του πο­λέ­µου των ΗΠΑ και των συ­µµά­χων τους και τρο­φο­δο­τού­σαν το αντι­πο­λε­µι­κό αί­σθη­µα. Ο πό­λε­µος διε­ξα­γό­ταν κατά του ιρα­κι­νού πλη­θυ­σµού στο σύ­νο­λό του (όπως και µε τις πο­λυ­ε­τείς κυ­ρώ­σεις νω­ρί­τε­ρα) και όχι µόνο κατά του κα­θε­στώ­τος του Σα­ντάµ Χου­σε­ΐν.

Το κλίµα τρο­µο­ϋ­στε­ρί­ας που καλ­λιερ­γού­σαν τα επι­τε­λεία των κρα­τού­ντων και τα συ­στη­µι­κά ΜΜΕ, είχε απο­κρου­στεί από την µα­ζι­κή κι­νη­το­ποί­η­ση εκα­το­µµυ­ρί­ων αν­θρώ­πων. Ένα πο­λύ­µορ­φο κί­νη­µα που «έσπα­σε» την κοι­νω­νι­κή  συ­ναί­νε­ση ακόµη και µέσα στην καρ­διά της ιµπε­ρια­λι­στι­κής µη­τρό­πο­λης, των ίδιων των ΗΠΑ. Που ξε­σκέ­πα­σε την υπο­κρι­σία των δυ­τι­κο­ευ­ρω­παϊ­κών δυ­νά­µε­ων (Γαλ­λί­ας, Γε­ρµα­νί­ας) οι οποί­ες δια­φω­νού­σαν µε αυτό τον πό­λε­µο, επει­δή είχαν απο­κλει­στεί από τις ΗΠΑ, στη µοι­ρα­σιά της πε­ριο­χής.

Το ίδιο και η τότε ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση Ση­µί­τη, που ασκού­σε εκεί­νη τη χρο­νιά την 6µηνη προ­ε­δρία της ΕΕ. Δια­κή­ρυτ­τε ότι είναι υπέρ της ει­ρή­νης και ταυ­τό­χρο­να πα­ρεί­χε κάθε διευ­κό­λυν­ση στην επέ­µβα­ση των Αµε­ρι­κά­νων στο Ιράκ, κυ­ρί­ως από τη Σούδα. Για αυτό και οι δια­δη­λώ­σεις ενά­ντια στην ελ­λη­νι­κή προ­ε­δρία και τη νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη Ευ­ρώ­πη (Αθήνα, Ναύ­πλιο, Θεσ­σα­λο­νί­κη) το 2003, είχαν έντο­νο αντι­πο­λε­µι­κό στί­γµα, ενώ πολ­λές φορές δέ­χτη­καν την κα­τα­στο­λή από τα ΜΑΤ του «εκ­συγ­χρο­νι­στι­κού» ΠΑΣΟΚ. Πα­ρό­λα αυτά απέ­τρε­ψαν τη βα­θύ­τε­ρη συ­µµε­το­χή του ελ­λη­νι­κού κρά­τους στην ιµπε­ρια­λι­στι­κή επέ­µβα­ση στο Ιράκ.

Φό­ρουµ

Οι ανα­φο­ρές των εφη­µε­ρί­δων της επο­χής, υπερ­το­νί­ζουν τη ση­µα­σία του ίντερ­νετ στην επι­τυ­χία της 15 Φλε­βά­ρη. Παρά τη συ­µβο­λή του νέου µέσου στην επι­τυ­χία της πα­γκό­σµιας κι­νη­το­ποί­η­σης, κα­θο­ρι­στι­κή ήταν η δράση «από τα κάτω» χι­λιά­δων ακτι­βι­στών, κι­νη­µα­τι­κών δι­κτύ­ων, συν­δι­κά­των, ορ­γα­νώ­σε­ων και κο­µµά­των της Αρι­στε­ράς. Και ει­δι­κά των δυ­νά­µε­ων που είχαν βρε­θεί στην πρώτη γρα­µµή του διε­θνούς κι­νή­µα­τος ενά­ντια στη νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη κα­πι­τα­λι­στι­κή πα­γκο­σµιο­ποί­η­ση, µε τις εµβλη­µα­τι­κές µέρες δρά­σης στο Σιάτλ το 1999, την Πράγα το 2000, τη Γέ­νο­βα το 2021 και κε­ντρι­κό σύν­θη­µα το «ένας άλλος κό­σµος είναι εφι­κτός!».

Οι διορ­γα­νώ­σεις των Φό­ρουµ προ­έ­κυ­ψαν σαν ανά­γκη κα­λύ­τε­ρης συ­ζή­τη­σης, συ­ντο­νι­σµού και προ­γρα­µµα­τι­σµού του διε­θνούς κι­νή­µα­τος.  Η πρώτη συ­νά­ντη­ση του Ευ­ρω­παϊ­κού Κοι­νω­νι­κού Φό­ρουµ, το Νο­έ­µβριο του 2002 στη Φλω­ρε­ντία, όρισε την 15η Φλε­βά­ρη σαν ηµέρα πα­γκό­σµιας αντι­πο­λε­µι­κής δρά­σης. Το αντι­πο­λε­µι­κό κί­νη­µα ήδη είχε ανα­λά­βει δράση ενά­ντια στον πό­λε­µο στο Αφ­γα­νι­στάν. Κά­ποιες δυ­νά­µεις αντέ­δρα­σαν µε αµφι­τα­λα­ντεύ­σεις: ο Συ­να­σπι­σµός εδώ, ή το ATTAC στρά­φη­καν στη γρα­µµή των «ίσων απο­στά­σε­ων». Η ει­σβο­λή στο Ιράκ, έκανε την αντι­µε­τώ­πι­ση του ιµπε­ρια­λι­σµού και του πο­λέ­µου απο­λύ­τως κε­ντρι­κό ζή­τη­µα, παρά τις θε­ω­ρί­ες περί «Αυ­το­κρα­το­ρί­ας» και µιας κά­ποιας «πα­γκό­σµιας µορ­φής κυ­ριαρ­χία» που ήταν αρ­κε­τά δια­δο­µέ­νες στο κί­νη­µα τότε.

Τε­λι­κά, το διε­θνές κί­νη­µα κα­τόρ­θω­σε να συ­νεν­νοη­θεί και να ορ­γα­νώ­σει µε­γά­λες και συ­ντο­νι­σµέ­νες αντι­πο­λε­µι­κές δια­δη­λώ­σεις, πρω­το­φα­νούς µε­γέ­θους και ση­µα­ντι­κής ορµής. Πα­ρό­λο που δεν έφτα­σαν για να ακυ­ρώ­σουν ή για να στα­µα­τή­σουν τον πό­λε­µο, ύψωσε το δικό του ανά­στη­µα, αµφι­σβή­τη­σε την κυ­ριαρ­χία των ισχυ­ρών και έπει­σε εκα­το­µµύ­ρια ότι ο ιµπε­ρια­λι­σµός δεν είναι ανί­κη­τος. Ότι η µόνη πρα­γµα­τι­κή υπερ­δύ­να­µη είναι οι λαοί και η από­φα­σή τους να πα­λέ­ψουν ενά­ντια στον πό­λε­µο, στον νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σµό και τον ρα­τσι­σµό.

Ταυ­τό­χρο­να, η αντι­πο­λε­µι­κή πάλη συ­νέ­βα­λε στη δια­µόρ­φω­ση µιας νέας γε­νιάς αγω­νι­στών-τριών που πύ­κνω­σαν τις γρα­µµές του στρα­το­πέ­δου µας, στις µάχες της επό­µε­νης πε­ριό­δου, εδώ και διε­θνώς: άρθρο 16 και κα­τα­λή­ψεις για τους νό­µους Γιαν­νά­κου, λι­τό­τη­τα δια­κυ­βέρ­νη­σης Κώστα Κα­ρα­µαν­λή στην Ελ­λά­δα, «Όχι» στο Ευ­ρω­σύ­ντα­γµα και σύ­µφω­νο πρώ­της απα­σχό­λη­σης στη Γαλ­λία, ανα­βρα­σµός και «ροζ» κύµα στη Λα­τι­νι­κή Αµε­ρι­κή, αλ­λη­λεγ­γύη στην Πα­λαι­στί­νη κλπ.

Αρι­στε­ρά

Οι πα­ρα­πά­νω εµπει­ρί­ες υπήρ­ξαν επί­σης κο­µβι­κές για την κουλ­τού­ρα της ρι­ζο­σπα­στι­κής και αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής Αρι­στε­ράς, στην Ελ­λά­δα. Μια κουλ­τού­ρα δια­λό­γου και σε­βα­σµού στην δια­φο­ρε­τι­κή άποψη µέσα από την σύν­θε­ση, µια κουλ­τού­ρα κοι­νής δρά­σης και µιας δια­λε­κτι­κής σχέ­σης των κι­νη­µά­των µε το πο­λι­τι­κό υπο­κεί­µε­νο. Πάντα µαζί µε το αί­τη­µα για την ενό­τη­τα της Αρι­στε­ράς (και) στο πο­λι­τι­κό πεδίο. Ένας από τους πιο ση­µα­ντι­κούς στα­θµούς σε αυτή την δια­δρο­µή υπήρ­ξε και η δράση του Ελ­λη­νι­κού Κοι­νω­νι­κού Φό­ρουµ ιδιαί­τε­ρα κατά το εξά­µη­νο της ελ­λη­νι­κής προ­ε­δρί­ας της ΕΕ το 2003. Οι δυ­νά­µεις που συ­γκρό­τη­σαν τον πρώτο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έκα­ναν τα πρώτα κοινά τους βή­µα­τα µέσα σε αυτές τις διερ­γα­σί­ες.

Σή­µε­ρα, στον καιρό της «πο­λυ­κρί­σης» του κα­πι­τα­λι­σµού και της όξυν­σης του ιµπε­ρια­λι­στι­κού αντα­γω­νι­σµού, που οδη­γούν την αν­θρω­πό­τη­τα στην πο­λε­µι­κή, κοι­νω­νι­κή και οι­κο­λο­γι­κή κα­τα­στρο­φή, η οι­κο­δό­µη­ση της µα­ζι­κής αντί­στα­σης και της αρι­στε­ρής απά­ντη­σης στη βαρ­βα­ρό­τη­τα, είναι η µόνη ελ­πι­δο­φό­ρα προ­ο­πτι­κή για τον κόσµο µας. Σή­µε­ρα, πε­ρισ­σό­τε­ρο από κάθε άλλη φορά, µπρο­στά στις µε­γά­λες προ­κλή­σεις που έχου­µε µπρο­στά µας, χρειά­ζε­ται να δι­δα­χθού­µε από τα θε­τι­κά στοι­χεία του 2003. Τόσο για τον τρόπο απο­τε­λε­σµα­τι­κής δρά­σης ενά­ντια στον πό­λε­µο, τη φτώ­χεια και τον ρα­τσι­σµό, όσο και για τη µε­θο­δο­λο­γία ανα­συ­γκρό­τη­σης της µα­χη­τι­κής Αρι­στε­ράς.

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά