Η µάχη στην εκπαίδευση

Η φράση του τίτλου είναι συνδεδεµένη µε την κατάκτηση του διαστήµατος και τις δυσκολίες που τη συνοδεύουν. Όµως εδώ προφανώς δεν αφορά κανένα διαστηµικό πρόγραµµα. Αφορά την πολύ σκληρή µάχη που δίνεται στο χώρο της εκπαίδευσης και τις νίκες που γίνονται εφικτές µέσα από πολύ έντονες συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις. Και ο στόχος είναι «τα αστέρια», δηλαδή η παροχή δηµόσιας και πραγµατικά δωρεάν ανθρωποκεντρικής παιδείας για όλα τα παιδιά.

Εκπαίδευση: Ένα καζάνι που βράζει

Τα δελτία των ειδήσεων µονοπωλήθηκαν, σε ότι αφορά τα ζητήµατα της εκπαίδευσης, από την αύξηση της παραβατικότητας των ανήλικων µαθητών και µαθητριών εντός αλλά και εκτός σχολείου.  Και ενώ το πρόβληµα είναι πραγµατικό, τα µέτρα που ανακοινώθηκαν είτε είναι τελείως αποσπασµατικά είτε δίνουν έµφαση στην καταστολή, ενώ οι κοινωνικές παράµετροι της έντασης του φαινοµένου δεν αναγνωρίζονται. Πολύ περισσότερο µάλιστα, η αυστηροποίηση του κατασταλτικού πλαισίου είναι στα σκαριά το επόµενο διάστηµα. Σύµφωνα µε αρθρογραφία σε εκπαιδευτικά site, ετοιµάζεται νόµος που θα αυξάνει τις ποινές σε µαθητές, γονείς αλλά και εκπαιδευτικούς που «κάνουν τα στραβά µάτια» σε φαινόµενα σχολικής βίας. Οι µαθητές και οι µαθήτριες όµως, µεγαλώνουν σε ένα εξόχως ανταγωνιστικό περιβάλλον, σε µια πραγµατικότητα που πολλές οικογένειες είναι απορροφηµένες από την προσπάθεια για την καθηµερινή επιβίωση και όπου δεν υπάρχουν ορατές διέξοδοι προς µια ζωή που να εξασφαλίζει µια αξιοπρεπή καθηµερινότητα. Η δηµιουργία ενός σχολείου που στοιβάζει τους µαθητές και τις µαθήτριες σε υπερµεγέθη τµήµατα, που πετάει έξω τους/τις αδύναµους/ες, όπου η πρόσβαση στην τριτοβάθµια εκπαίδευση γίνεται όλο και δυσκολότερη, όπου η καθηµερινή λειτουργία εξασφαλίζεται µέσα σε ένα όλο και πιο αυταρχικό πλαίσιο, ακριβώς επειδή το σχολείο γίνεται όλο και λιγότερο θελκτικό για τα παιδιά, είναι η συνέπεια της επιβολής των νεοφιλελεύθερων πολιτικών στην κοινωνία και την εκπαίδευση. Απάντηση στα παραπάνω δεν είναι η όξυνση της καταστολής αλλά η εξάλειψη των αιτιών που δηµιουργούν αυτή την κατάσταση. Οι εκπαιδευτικοί που υφίστανται τα αποτελέσµατα αυτής της κατάστασης αντί να στηριχτούν, απειλούνται, διασύρονται και γίνεται η απόπειρα να φορτωθούν την ευθύνη για τη διαρκώς επιδεινούµενη σχολική πραγµατικότητα.

Οι πραγµατικοί υπεύθυνοι για την κατάσταση της εκπαίδευσης

Όσα συµβαίνουν τα τελευταία χρόνια στην εκπαίδευση µε ευθύνη της κυβέρνησης και του υπουργείου παιδείας δείχνουν ότι η πραγµατική στόχευση της κυβερνητικής πολιτικής δεν είναι προφανώς η βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας  αλλά η µείωση των ποσών που δαπανούνται για την παιδεία καθώς και το άνοιγµα επενδυτικών ευκαιριών στους ιδιώτες. Η απόπειρα για κατάργηση 1600 ολιγοµελών τµηµάτων, µε στόχο την εξοικονόµηση προσωπικού, η άθλια κατάσταση των σχολικών κτιρίων,  οι απαράδεκτα χαµηλοί µισθοί των εκπαιδευτικών µαζί µε το υπέρογκο κόστος διαβίωσης και στέγασης, η κατάργηση των σχολικών επιτροπών και των δηµοτικών επιτροπών παιδείας µε στόχο να περάσει η ευθύνη της χρηµατοδότησης των σχολείων στο εκπαιδευτικό προσωπικό και τους γονείς, η προσπάθεια να καλυφτούν τα κενά της εκπαίδευσης µε τη µετατροπή των εκπαιδευτικών σε λάστιχο, η µη αποζηµίωση της συµµετοχής τους στις σχολικές εκδροµές είναι µόνο κάποιοι από τους τρόπους µε τους οποίους διατηρείται η υποχρηµατοδότηση της παιδείας. Μαζί βέβαια µε τον ανεπαρκή αριθµό διορισµών εκπαιδευτικών και την καθυστέρηση διορισµών αναπληρωτών (18.000 κενά το Σεπτέµβρη στη γενική παιδεία και την ειδική αγωγή). Σύµφωνα ακόµη και µε τον ΟΟΣΑ, για το 2022, το ποσοστό των κρατικών δαπανών που αφιερώνεται στην εκπαίδευση στην Ελλάδα, συµπεριλαµβανοµένης της µη τυπικής µάθησης, φτάνει περίπου το 7%, παραµένοντας στο χαµηλότερο επίπεδο, µαζί µε την Ιταλία.

Δεν είναι βέβαια µόνο η χαµηλή χρηµατοδότηση και οι πολιτικές που την υποστηρίζουν. Οι ιδιώτες παρεισφρύουν σιγά σιγά σε τοµείς που έως τώρα αποτελούσαν δηµόσια λειτουργία. Μετά την ψήφιση του νόµου για τα δηµόσια πανεπιστήµια, µε το δεδοµένο και του αποκλεισµού από την τριτοβάθµια εκπαίδευση όλο και µεγαλύτερου αριθµού µαθητών/τριών λόγω της ελάχιστης βάσης εισαγωγής και την αυξανόµενη δυσκολία του Λυκείου, και µε την εφαρµογή του εθνικού απολυτηρίου στα σκαριά, παρατηρούµε κύµα εξαγορών ελληνικών εκπαιδευτηρίων από µεγάλους πολυεθνικούς οµίλους. Είναι η απαραίτητη προετοιµασία για την λειτουργία των «ιδιωτικών ΑΕΙ»! Αλλά και µαθήµατα όπως ο Σχολικός Επαγγελµατικός Προσανατολισµός ανατίθενται σε ιδιώτες. Όπως βέβαια και η Επαγγελµατική Εκπαίδευση είναι στο δρόµο της ιδιωτικοποίησης.

Ο ρόλος της καταστολής

Είναι φανερό ότι µια τέτοια πολιτική που αποκλείει από τις σπουδές ένα µεγάλο τµήµα της νεολαίας και ιδιωτικοποιεί τη δηµόσια δωρεάν παιδεία προϋποθέτει και την ανατροπή των εργασιακών σχέσεων στο χώρο της εκπαίδευσης. Η άρση της µονιµότητας είναι διακαής πόθος των απανταχού νεοφιλελεύθερων. Αλλά και η εντατικοποίηση του εργατικού δυναµικού και η κατάργηση των οργανικών θέσεων ώστε να επικρατήσει εργασιακή ζούγκλα. Η συµπεριφορά της διοίκησης απέναντι στους αναπληρωτές, τους αποσπασµένους και όσους εκπαιδευτικούς είναι στη διάθεση των ΠΥΣΔΕ δείχνει το µέλλον που επιφυλάσσεται σε όλο τον κλάδο. Και βέβαια τα παραπάνω δε πρόκειται να εφαρµοστούν χωρίς αντιστάσεις. Αυτός είναι ο λόγος που γίνεται προσπάθεια να επιβληθεί η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, η αυτοαξιολόγηση της σχολικής µονάδας, οι εξετάσεις PISA που θα συνδεθούν αργά ή γρήγορα µε την αξιολόγηση, και να µπουν εµπόδια σε κάθε διεκδίκηση. Αν η προηγούµενη χρονιά χαρακτηρίστηκε από την προσπάθεια του υπουργείου να βγάλει κάθε απεργία αποχή ενάντια στην αξιολόγηση παράνοµη και καταχρηστική, η φετινή χρονιά ξεκίνησε µε την προσπάθεια τροµοκράτησης των εκπαιδευτικών, νεοδιόριστων και µη, που συµµετέχουν στην απεργία αποχή, µε την απειλή εφαρµογής πειθαρχικών µέτρων περικοπής µισθών, άρνησης µονιµοποίησης κ.α., µε την επίκληση των διατάξεων του νόµου 4823/202. Τα πειθαρχικά µέτρα απέναντι σε απεργούς εκπαιδευτικούς πέρα από το ότι είναι παράνοµα παραβιάζουν ανοικτά και το ίδιο το σύνταγµα.

Το απεργιακό δικαίωµα βάλλεται ανοικτά. Για παράδειγµα, στη Δ΄ ΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης, µετά από καταγγελία του διευθυντή του σχολείου τους, 7 εκπαιδευτικοί κλήθηκαν να δώσουν έγγραφες εξηγήσεις στη Διευθύντρια Δευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης, για τη συµµετοχή τους στην απεργία αποχή της Δ΄ΕΛΜΕ ενάντια στους µέντορες και τους συντονιστές ενώ στα Ιωάννινα είναι σε εξέλιξη η εκδικητική πειθαρχική δίωξη του προϊσταµένου του ΚΕΔΑΣΥ για τη συµµετοχή στην απεργία αποχή της ΔΟΕ.

Οι αγώνες µπορούν να νικήσουν

Αυτή η πολιτική όµως αντιµετωπίζει σοβαρή αντίσταση. Μετά από µαζικές κινητοποιήσεις των γονέων των µαθητών/τριών και των εκπαιδευτικών ένας µεγάλος αριθµός από ολιγοµελή τµήµατα εγκρίθηκαν. Ενδεικτικά µετά από έντονες αντιδράσεις και παραστάσεις διαµαρτυρίας εγκρίθηκαν τα κοµµένα ολιγοµελή στα 5 ΓΕΛ της Θεσσαλονίκης. Άλλωστε όπως έγραφε και η ανακοίνωση του αριστερού ριζοσπαστικού σχήµατος στην Θεσσαλονίκης «Πόλη Ανάποδα»: «Στο νέο ποινολόγιο που θέσπισε το ΥΠΑΙΘ για τους µαθητές µόλις πριν λίγους µήνες, η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος ορίζεται ως η αυστηρότερη των ποινών (βλ. παιδαγωγικών µέτρων) που επιβάλλεται σε µαθητές µε εξαιρετικά αποκλίνουσες συµπεριφορές. Πως είναι δυνατόν η ίδια «ποινή» να επιβάλλεται τώρα τόσο βάναυσα σε µαθητές που το µόνο τους «πταίσµα» είναι ότι διάλεξαν τη  λάθος κατεύθυνση στο «λάθος» σχολείο;»

Αλλά και στο µέτωπο του αγώνα ενάντια στην αξιολόγηση έχουν αρχίσει να υπάρχουν τα πρώτα αποτελέσµατα. Δύο αποφάσεις του διοικητικού εφετείου για νεοδιόριστους εκπαιδευτικούς του 2020 που προσέφυγαν στη Δυτική Αττική και την Α΄Αθήνας τους δικαιώνουν αποφασίζοντας ότι πρέπει αυτοδίκαια να µονιµοποιηθούν λόγω συµπλήρωσης διετίας και χωρίς να αξιολογηθούν. Με βάση τις δικαστικές αποφάσεις, το ΠΥΣΠΕ Λακωνίας αποφάσισε την µονιµοποίηση 6 νεοδιόριστων εκπαιδευτικών του 2020 που κατέθεσαν συλλογική αίτηση για µονιµοποίηση. Το γεγονός ότι η αξιολόγηση δεν προχωράει όπως θα ήθελε η κυβέρνηση το δείχνει ότι από τους νεοδιόριστους κάτω από το 50% έχει µονιµοποιηθεί µετά από αξιολόγηση έως τώρα (Στη Δευτεροβάθµια 44% και στην Πρωτοβάθµια 39% σύµφωνα µε στοιχεία που συγκέντρωσε ο Πάνος Ντούλας).

Συµπληρωµατικά, η αθώωση στο εφετείο του δασκάλου Ηλία Σµήλιου και του δικηγόρου Ζήση Κλεισιάρη για την δράση τους ενάντια στους πλειστηριασµούς, µέσω του Συντονισµού Συλλογικοτήτων Θεσσαλονίκης, δείχνουν ότι η αλληλεγγύη είναι η ασπίδα όσων αγωνίζονται.

Η ΟΛΜΕ βρίσκεται σε γύρο γενικών συνελεύσεων και συνέλευση προέδρων το Σάββατο 5 του Οκτώβρη. Μετά την απόφαση της ΑΔΕΔΥ για απεργία µε ενδεικτική ηµεροµηνία στις 13 Νοέµβρη είναι σηµαντικό να υπάρξει ενδιάµεσο απεργιακό βήµα στην εκπαίδευση. Την ώρα που το υπουργείο προσπαθεί να τροµοκρατήσει τους εκπαιδευτικούς για να περάσει την αξιολόγηση, η πραγµατικότητα στα σχολεία επιδεινώνεται και τα προβλήµατα κλιµακώνονται η απεργιακή απάντηση είναι απαραίτητη. Ένα πανεκπαιδευτικό µέτωπο µπορεί να είναι ένα πρώτο βήµα στην ανατροπή της αντιεκπαιδευτικής πολιτικής. Όµως το ζήτηµα της εκπαίδευσης αφορά όλη την κοινωνία. Το αίτηµα για δηµόσια και δωρεάν παιδεία πρέπει να γίνει αίτηµα για όλη την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώµατα. Μόνο τότε µπορεί να ανοίξει ο δρόµος για µια ανθρωποκεντρική παιδεία για τις ανάγκες των απλών ανθρώπων που να µην γίνεται βορά στα αρπακτικά της αγοράς, σε µια κοινωνία µε κέντρο τις ανάγκες των ανθρώπων και όχι τα κέρδη των επιχειρήσεων. Ad astra Per Aspera.

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά