Αν τα δύο πρώτα χρόνια η αντίδραση και η άμυνα της κοινωνίας πήρε τα χαρακτηριστικά του αυθόρμητου, του ακτιβίστικου και ήταν σημαντική, στον 4ο και 5ο χρόνο εφαρμογής μνημονιακών πολιτικών η αντίσταση πρέπει να έχει τα χαρακτηριστικά του μαζικού, του οργανωτικά συντεταγμένου, που θα μπορεί να εκφράζει τα συνολικά αιτήματα της κοινωνίας και θα θέτει επί τάπητος την εναλλακτική προοδευτική αριστερή πρόταση διεξόδου στα συνεχόμενα αδιέξοδα που φέρνει η υλοποίηση των μνημονιακών πολιτικών σχεδίων.
Το 2013, το 4ο μνημονιακό έτος έφυγε. Τέταρτο έτος λεηλασίας των εισοδημάτων, των εργατικών δικαιωμάτων και των δημοκρατικών κοινωνικών κατακτήσεων. Τέταρτο έτος υπονόμευσης, αποδυνάμωσης και συρρίκνωσης του κοινωνικού κράτους. Μία καταστροφική διαδικασία που φέρνει τεράστια ποσοστά ανεργίας, που οδηγεί σε κατάρρευση τα μικρομεσαία κοινωνικά στρώματα και την αιμορραγία προς το εξωτερικό ανθρώπινου δυναμικού με τη σε μαζική κλίμακα μετανάστευσης των νέων επιστημόνων. Και έχουμε μια Κυβέρνηση και έναν Πρωθυπουργό που αφηγούνται την επιτυχία (successstory) πάνω σε κοινωνικά συντρίμμια τη στιγμή που συντελείται η μεγαλύτερη μεταπολεμικά αποεπένδυση για την κοινωνία και τη χώρα.
Από την άλλη μια κοινωνία, αν και αιφνιδιασμένη, προσπαθεί να συνειδητοποιήσει τις αιτίες των προβλημάτων που βιώνει. Αφυπνίζεται, ενεργοποιείται, αρνείται και υπερβαίνει τα νεοφιλελεύθερα πρότυπα και ιδεολογήματα της «επιτυχίας με κάθε μέσο» και του «ο σώζων εαυτόν σωθήτω». Διαμορφώνει και δημιουργεί το νέο συλλογικό εμείς. Δεν αναθέτει τις τύχες της σε «σωτήρες». Αντιστέκεται στην κρίση και στις μνημονιακές πολιτικές και δημιουργεί τις δικές της δομές αλληλεγγύης και ανθρωπιάς, τα δικά της νέα υποδείγματα αυτοοργάνωσης και αυτοδιαχείρισης. Μαζί με τις ανατροπές που συντελούνται στις ζωές των ανθρώπων, ανατρέπονται συνήθειες, συμπεριφορές, βεβαιότητες και στερεότυπα, και έτσι διαμορφώνεται ένα νέο κοινωνικό και πολιτικό statusquo.
Το πολιτικό σύστημα δικομματικής εναλλαγής στην διακυβέρνηση, που εδραιώθηκε μετά την μεταπολίτευση, εξαντλεί τα όρια του και ο ένας πόλος, ο λεγόμενος κεντροαριστερός, καταρρέει. Η κεντροαριστερά, που από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 σταδιακά μεταλλάχτηκε στη συντηρητική νεοδεξιά, μαζί με το ξέφτισμά της, ξέφτισε και πολιτικά προτάγματα όπως αυτά του «εκσυγχρονισμού» και των «μεταρρυθμίσεων» και τα κατάντησε συνώνυμα με τη διαπλοκή συμφερόντων, τις πελατειακές διευθετήσεις και τη διαφθορά.
Όταν μιλάμε για το 2014 ως έτος ανατροπής, δεν εννοούμε απλά την αλλαγή στη διακυβέρνηση. Γιατί εκτός του τερματισμού των μνημονιακών πολικών που είναι προαπαιτούμενο, απαιτούνται βαθιές τομές και αλλαγές:
· στις σχέσεις της πολιτικής με την κοινωνία,
· στις σχέσεις του κράτους με τους πολίτες,
· την εκκαθάριση του αποστήματος της διαπλοκής και της διαφθοράς
· την εκκαθάριση του συστήματος της ρουσφετολογίας, των πελατειακών σχέσεων και διευθετήσεων που θρεφόταν και έθρεφε το δικομματικό σύστημα εναλλαγής, ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ.
Μέσα από αυτή την διαδικασία μπορούν να έλθουν στο προσκήνιο οι δημιουργικές δυνάμεις της κοινωνίας. Οι δυνάμεις της εργασίας, της παραγωγής, της πνευματικής και πολιτιστικής δημιουργίας που θα έχουν τον πρώτο λόγο και το κουμάντο. Σε αυτές τις εξελίξεις οι δυνάμεις της αριστεράς και κύρια ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αναμετρώνται απλά με την ιστορία. Καλούνται να γράψουν Ιστορία και να συνδιαμορφώσουν με την κοινωνία το νέο υπόδειγμα κοινωνικής ανόρθωσης και παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας, ΤΟ ΝΕΟ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ.
Το 2013, που ήδη αποχαιρετήσαμε, δημιουργήθηκαν νέα δεδομένα ποσοτικά και ποιοτικά σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Η εξέλιξη και η υλοποίηση των μνημονιακών πολιτικών φέρνουν μετατοπίσεις και αλλαγές στην κοινωνικοταξική διάρθρωση του πληθυσμού. Οι επιπτώσεις από την εφαρμογή σχεδόν τέσσερα χρόνια των μνημονιακών πολιτικών λειτουργούν σωρευτικά στην ζωή των ανθρώπων. Ανάλογες είναι και οι συμπεριφορές των ανθρώπων που δεν είναι ευθύγραμμες και εκδηλώνονται μέσα από διαφορετικές και πολλαπλές ταχύτητες. Οφείλουμε να κατανοήσουμε τα νέα φαινόμενα και με κριτική σκέψη και διαλεκτική ανάλυση να τα ερμηνεύσουμε.
Αν στα τρία πρώτα χρόνια του μνημονίου, είχαμε αντεργατικές, αντιλαϊκές διαρθρωτικές παρεμβάσεις σε νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση, στο τέταρτο χρόνο έχουμε καταστροφικές, διαρθρωτικές παρεμβάσεις που επιβεβαιώνονται από την επίθεση στο κοινωνικό κράτος και σε ότι είναι δημόσιο, όπως ΕΡΤ, Πανεπιστήμια, Νοσοκομεία….
Αν τα δύο πρώτα χρόνια η αντίδραση και η άμυνα της κοινωνίας πήρε τα χαρακτηριστικά του αυθόρμητου, του ακτιβίστικου και ήταν σημαντική, στον 4ο και 5ο χρόνο εφαρμογής μνημονιακών πολιτικών η αντίσταση πρέπει να έχει τα χαρακτηριστικά του μαζικού, του οργανωτικά συντεταγμένου, που θα μπορεί να εκφράζει τα συνολικά αιτήματα της κοινωνίας και θα θέτει επί τάπητος την εναλλακτική προοδευτική αριστερή πρόταση διεξόδου στα συνεχόμενα αδιέξοδα που φέρνει η υλοποίηση των μνημονιακών πολιτικών σχεδίων.
Ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος των συνδικαλιστικών οργανώσεων, φορέων, κοινωνικών κινημάτων στην παραπάνω κατεύθυνση; Πιστεύουμε καθοριστικός.
Το ειδικό βάρος πέφτει στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα, που μέσα από τους αγώνες του, μπορεί να εκφράσει το πολιτικά επίδικα της εποχής, να ενώσει όλες εκείνες τις κοινωνικές δυνάμεις που πλήττονται και ασφυκτιούν στο πλαίσιο των μνημονιακών πολιτικών. Αυτό το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα θα είναι αποτελεσματικό εφόσον έχει την ικανότητα να προσαρμόζει τους αγώνες και τους στόχους του στην εποχή του μνημονίου, εποχή όπου οι όροι διεξαγωγής της ταξικής και συνδικαλιστικής πάλης είναι τελείως διαφορετικοί από την πριν μνημονίου εποχή.
Το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα σε όλα του τα επίπεδα και κύρια στο τριτοβάθμιο επίπεδο (ΓΣΕΕ – ΑΔΕΔΥ), εγκλωβισμένο στον εργοδοτικό-κυβερνητικό προσανατολισμό των πλειοψηφιών του, κυριαρχούμενο από τη δύναμη της γραφειοκρατικής αδράνειας, σε συνθήκη κρίσης αξιοπιστίας, εμπιστοσύνης και εκπροσώπησης, δεν μπόρεσε να εκφράσει τα πολιτικά επίδικα του κόσμου της εργασίας την εποχή που οι μνημονιακές πολιτικές είχαν κεντρικό στόχο την εργασία, τα δικαιώματα και τις κατακτήσεις του εργατικού κινήματος.
Το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα, μέσα στην αδυναμία του να προσαρμόσει την δράση του αντίστοιχα με τις αλλαγές στους όρους της ταξικής και της συνδικαλιστικής πάλης, δεν κατάφερε να συντονίσει και να ενοποιήσει τους επιμέρους σημαντικούς αγώνες που αναπτύχθηκαν όλο το προηγούμενο διάστημα.
Το 2013 αναπτύχθηκαν σημαντικοί αγώνες κύρια γύρω από την υπεράσπιση του κοινωνικού κράτους και των δημόσιων υπηρεσιών. Ήταν αγώνες για την υπεράσπιση των δημόσιων κοινωνικών αγαθών, της υγείας, της παιδείας, της κοινωνικής ασφάλισης, της πρόνοιας και των δομών προστασίας και στήριξης της κοινωνίας. Ήταν αγώνες υπεράσπισης μεγάλων εργατικών κοινωνικών κατακτήσεων, κατακτήσεων του ανθρώπινου πολιτισμού, γι αυτό και υπερέβαιναν τους εμπλεκόμενους κλάδους.
Το τελευταίο τετράμηνο του 2013 διεξήχθη ένας μεγάλος σε έκταση και ένταση αγώνας των εργαζόμενων στις υπηρεσίες διοικητικής και τεχνικής υποστήριξης των Ιδρυμάτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Ξεκίνησε για την απόκρουση της κυβερνητικής πολιτικής της διαθεσιμότητας-απολύσεων, μετασχηματίστηκα σε αγώνα υπεράσπισης της δημόσιας ανώτατης εκπαίδευσης και εξελίχθηκε σε μιας μεγάλης κλίμακας αναμέτρηση με τις μνημονιακές κυβερνητικές πολιτικές, με τις αντιδημοκρατικές πρακτικές αυταρχισμού και καταστολής.
Αυτός ο αγώνας δυσκόλεψε και καθυστέρησε τους πολιτικούς σχεδιασμούς της κυβέρνησης για την εφαρμογή του μέτρου της διαθεσιμότητας στο δημόσιο. Δυσκόλεψε και καθυστέρησε τα σχέδια της κυβέρνησης για περαιτέρω υπονόμευση του δημόσιου δωρεάν και ακαδημαϊκού χαρακτήρα της ανώτατης εκπαίδευσης.
Στην αποφασιστικότητα των αγωνιζόμενων εργαζόμενων διοικητικών και στη συμπόρευση μαζί τους της ακαδημαϊκής κοινότητας σκόνταψαν και ακυρώθηκαν όλες οι αυταρχικές μεθοδεύσεις και οι προσπάθειες της κυβέρνησης και του συστήματος ενημέρωσης για ενεργοποίηση του κοινωνικού αυτοματισμού και του διχασμού των ίδιων των απεργών.
Ο αγώνας αυτός οργανώθηκε από τα κάτω, κόντρα στη φανερή ή και πολλές φορές καλυμμένη αρνητική βούληση της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας και «φρόνιμων» συνδικαλιστικών και πολιτικών δυνάμεων.
Μέσα από αυτόν τον αγώνα αναδείχτηκαν μεγάλα ηθικά και πολιτικά μεγέθη, της συλλογικότητας, της συντροφικότητας, της κατανόησης και της ανοχής των διαφορικών απόψεων, του πνεύματος αλληλεγγύης, αντίστασης και ανυπακοής στην αυθαιρεσία και τον ετσιθελισμό.
Οι δυνάμεις της ριζοσπαστικής αριστεράς που ενεργοποιούνται σε αυτό το χώρο είχαν σημαντική συμβολή στην οργάνωση και στην ανάπτυξη αυτού του αγώνα. Όμως το κύριο είναι για όλους όσους συμμετείχαν στον αγώνα ότι έγινε ένα σχολείο κοινωνικής και πολιτικής χειραφέτησης. Κάποιοι από εμάς, που για χρόνια θητεύουμε στα συνδικάτα και την αριστερά, γίναμε μαθητές σε αυτόν τον αγώνα. Διαπιστώσαμε και μάθαμε ότι οι βεβαιότητες και τα στερεότυπα, που έχουμε διαμορφώσει από την πολύχρονη ενασχόληση με τα κοινά, μεταβάλλονται και ανατρέπονται. Υποκλινόμαστε στην ευρηματικότητα και δημιουργικότητα απλών εργαζομένων, που δεν συμμετείχαν απλά σε μια αναμέτρηση, αλλά έγραψαν μια λαμπρή σελίδα στην ιστορία του εργατικού κινήματος.
*Ο Ζαχαρίας Τριγάζης είναι μέλος του Κ.Σ. της Ομοσπονδίας Διοικητικού Προσωπικού Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (ΟΔΠΤΕ).
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "ΑΥΓΗ" (11-1-2014)
