Διαγραφή του συνδικάτου μεταλλεργατών από τη γενική συνομοσπονδία στη Νότια Αφρική

Η συν­δι­κα­λι­στι­κή γε­νι­κή συ­νο­μο­σπον­δία της Νό­τιας Αφρι­κής (COSATU) διέ­γρα­ψε το με­γα­λύ­τε­ρο συν­δι­κά­το της χώρας, την ένωση με­ταλ­λερ­γα­τών (NUMSA) , στις 8 Νο­εμ­βρί­ου. Η ηγε­σία της COSATU δι­καιο­λό­γη­σε αυτήν την πράξη με ανυ­πό­στα­τες κα­τη­γο­ρί­ες, σέρ­νο­ντας τη NUMSA μέχρι τα δι­κα­στή­ρια. Τα δι­κα­στή­ρια δι­καί­ω­σαν την τε­λευ­ταία αλλά δεν εμπό­δι­σαν τη δια­γρα­φή της. Οι πραγ­μα­τι­κοί λόγοι για τη ρήξη πρέ­πει να ανα­ζη­τη­θού­νε στο πεδίο της πο­λι­τι­κής.

Μετά την κα­τάρ­ρευ­ση του Απαρτ­χάιντ, την κυ­βέρ­νη­ση ελέγ­χει επί 20 χρό­νια η λε­γό­με­νη «τρι­με­ρής συμ­μα­χία» , δη­λα­δή το Αφρι­κα­νι­κό Εθνι­κό Κον­γκρέ­σο (ANC- το κόμμα του οποί­ου ηγού­νταν ο Νέλ­σον Μα­ντέ­λα), το Kομ­μου­νι­στι­κό Kόμμα Νό­τιας Αφρι­κής και η COSATU, με τα 2,2 εκα­τομ­μύ­ρια ερ­γά­τες-μέ­λη της. Αυτό το κε­ντρο­α­ρι­στε­ρού τύπου «κοι­νω­νι­κό συμ­βό­λαιο» έφτα­σε στα όριά του τα τε­λευ­ταία χρό­νια, στο υπό­βα­θρο της διε­θνούς οι­κο­νο­μι­κής κρί­σης που χτύ­πη­σε και το κρά­τος της Ν.Αφρι­κής και μετά από χρό­νια «προ­δο­μέ­νων ελ­πί­δων» για τους φτω­χούς μαύ­ρους. 

Ση­μείο κα­μπής που επι­βε­βαί­ω­σε αυτήν την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα ήταν η σφαγή της απερ­γί­ας στη Μα­ρι­κά­να το 2012. Η κυ­βέρ­νη­ση πυ­ρο­βό­λη­σε και σκό­τω­σε 44 απερ­γούς. Η COSATU (και το κλα­δι­κό συν­δι­κά­το στα ορυ­χεία NUM) έδω­σαν ου­σια­στι­κά κά­λυ­ψη στην κυ­βέρ­νη­ση, με απο­τέ­λε­σμα το NUM να χάσει με­γά­λο κομ­μά­τι των μελών του, που μα­ζι­κο­ποί­η­σαν ρα­γδαία το αντι­κυ­βερ­νη­τι­κό μα­χη­τι­κό συν­δι­κά­το ερ­γα­τών στα ορυ­χεία και τις κα­τα­σκευ­ές (AMCU). Στο AMCU είναι πλέον ορ­γα­νω­μέ­νο το 30% των ερ­γα­τών στα ορυ­χεία χρυ­σού και το 21% των ερ­γα­τών συ­νο­λι­κά στα ορυ­χεία πο­λύ­τι­μων με­τάλ­λων, ενώ η δυ­να­μι­κή του μέχρι πρό­τι­νος έδει­χνε ότι μπο­ρεί σύ­ντο­μα να διεκ­δι­κή­σει την πρω­το­κα­θε­δρία από το NUM.

Η ομο­σπον­δία των με­ταλ­λερ­γα­τών NUMSA, ήταν η πρώτη που αντι­λή­φθη­κε την «νέα κα­τά­στα­ση» και έβγα­λε συ­μπε­ρά­σμα­τα από τα γε­γο­νό­τα στα ορυ­χεία και την τύχη που φαί­νε­ται να έχει πλέον το NUM.

Οι απο­φά­σεις της στο Συ­νέ­δριο του 2013 επι­βε­βαί­ω­σαν την αλ­λα­γή πο­ρεί­ας με μια ση­μα­ντι­κή στρο­φή αρι­στε­ρά: οι απο­φά­σεις έκα­ναν λόγο για μα­χη­τι­κή αντι­πο­λί­τευ­ση στην κυ­βέρ­νη­ση που εξυ­πη­ρε­τεί το κε­φά­λαιο, για την ανά­γκη  ενιαί­ου με­τώ­που και της δη­μιουρ­γί­ας ενός νέου ερ­γα­τι­κού κόμ­μα­τος , με στόχο το σο­σια­λι­σμό.

Η ηγε­σία της COSATU άρ­χι­σε να χάνει τον έλεγ­χο, με τις άγριες απερ­γί­ες και δια­δη­λώ­σεις να πλη­θαί­νουν τα τε­λευ­ταία χρό­νια. Πιο πρό­σφα­το πα­ρά­δειγ­μα ήταν η 5μηνη (!) απερ­γία διαρ­κεί­ας 80.000 ερ­γα­τών στα ορυ­χεία λευ­κό­χρυ­σου, που άντε­ξε παρά τη σκλη­ρή (και επί­σης αι­μα­το­βαμ­μέ­νη) κα­τα­στο­λή κι έληξε τον πε­ρα­σμέ­νο Ιού­νιο με νίκη των μαύ­ρων ερ­γα­τών ενά­ντια σε ντό­πια και πο­λυ­ε­θνι­κά με­γά­λα συμ­φέ­ρο­ντα. Στο νι­κη­φό­ρο αυτόν αγώνα έπαι­ξε ση­μα­ντι­κό ρόλο η NUMSA πα­ράλ­λη­λα με το AMCU.

Τα κυ­βερ­νώ­ντα κόμ­μα­τα  προ­σπα­θούν με πα­ρεμ­βά­σεις να πο­δη­γε­τή­σουν πλή­ρως την COSATU, να εξα­φα­νί­σει κάθε στοι­χείο κρι­τι­κής στην κυ­βέρ­νη­ση (έστω κι αν γί­νε­ται για «τα μάτια του κό­σμου») και να κάμ­ψει, να απο­μο­νώ­σει και να πε­ρι­θω­ριο­ποι­ή­σει τις φωνές που επι­μέ­νουν να αγω­νί­ζο­νται για τα δίκια της ερ­γα­τι­κής τάξης. Για πα­ρά­δειγ­μα ο Γε­νι­κός Γραμ­μα­τέ­ας της  Συ­νο­μο­σπον­δί­ας Z. Βάβι, που τη­ρού­σε στάση φι­λι­κή προς τη NUMSA,  έχει ήδη διω­χθεί από τη Δι­καιο­σύ­νη και βρί­σκε­ται υπ’ ατμόν.

Η ηγε­σία της COSATU πα­ρου­σί­α­σε αξιό­λο­γη «υπευ­θυ­νό­τη­τα» και προ­σαρ­μο­γή στις πο­λι­τι­κές πιέ­σεις, με απο­τέ­λε­σμα να δε­χτεί κρι­τι­κή από τη NUMSA και άλλα συν­δι­κά­τα. Συν­θη­κο­λό­γη­σε με τους ερ­γο­δό­τες και την κυ­βέρ­νη­ση για τις πε­ρι­κο­πές μι­σθών,  τις ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις των νέων, τις απο­λύ­σεις, την κα­τα­στο­λή, για να φτά­σει τώρα στην ανοι­χτή διά­σπα­ση της ερ­γα­τι­κής τάξης.

Η ΝUMSA απο­τε­λεί κορμό και ψυχή της COSATU: βα­σι­κή ιδρυ­τι­κή συ­νι­στώ­σα της με 350.000 μέλη και απο­τε­λού­με­νη από έξι συν­δι­κά­τα με­τάλ­λου ,  \η πιο μα­χη­τι­κή πτέ­ρυ­γά της, συ­νέ­χι­σε απτό­η­τη τη δρι­μεία κρι­τι­κή τόσο στην κυ­βέρ­νη­ση, όσο και στην ηγε­σία της COSATU για τη συμ­βι­βι­βα­στι­κό­τη­τά της και αρ­νή­θη­κε να στη­ρι­ξει εκλο­γι­κά φέτος το ANC. Μά­λι­στα κά­λε­σε τον Πρό­ε­δρο της Ν.Αφρι­κής Τζ. Ζούμα να πα­ραι­τη­θεί. Μ’ αυτά και μ’ αυτά γι­νό­ταν ση­μα­ντι­κός «βρα­χνάς» στους γρα­φειο­κρά­τες και την κυ­βέρ­νη­ση και  κακό πα­ρά­δειγ­μα για τους υπό­λοι­πους ερ­γα­τι­κούς κλά­δους, μέσα σε ένα πε­ρι­βάλ­λον όξυν­σης της τα­ξι­κής πάλης.

Η NUMSA ζή­τη­σε έκτα­κτο συ­νέ­δριο της Συ­νο­μο­σπον­δί­ας για να πραγ­μα­το­ποι­η­θεί η ανα­γκαία στρο­φή στον τρόπο λει­τουρ­γί­ας της, για να παρ­θούν αγω­νι­στι­κές απο­φά­σεις για την άμυνα της ερ­γα­τι­κής τάξης απέ­να­ντι στις επι­θέ­σεις των αφε­ντι­κών. Η ηγε­σία της COSATU, στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα μια μικρή ομάδα γρα­φειο­κρα­τών που δε λο­γο­δο­τού­σε σε κα­νέ­να συλ­λο­γι­κό όρ­γα­νο, πα­ρα­βιά­ζο­ντας το ίδιο της το κα­τα­στα­τι­κό, αρ­νή­θη­κε τη σύ­γκλη­ση έκτα­κτου συ­νε­δρί­ου , αντί­θε­τα προ­χώ­ρη­σε στη δια­γρα­φή της NUMSA. Η από­φα­ση της Κε­ντρι­κής Εκτε­λε­στι­κής Επι­τρο­πής (ΚΕΕ) της Συ­νο­μο­σπον­δί­ας ψή­φι­σε υπέρ της δια­γρα­φής με 33 ψή­φους ένα­ντι 24 κατά.

Διερ­γα­σί­ες και Προ­ο­πτι­κές

Η δια­γρα­φή της NUMSA έρ­χε­ται να προ­στε­θεί σε μια σειρά γε­γο­νό­των που προ­οιω­νί­ζε­ται κλι­μά­κω­ση της πο­λι­τι­κής και  κοι­νω­νι­κής κρί­σης στη χώρα. Το  ANC νί­κη­σε μεν στις φε­τι­νές εκλο­γές της 7ης Μάη 2014 με 62,1%,  αλλά στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα η κυ­βέρ­νη­ση έχει απο­ξε­νω­θεί από την κοι­νω­νι­κή της βάση, δη­λα­δή από τα φτωχά λαϊκά στρώ­μα­τα. Η δια­φθο­ρά καλ­πά­ζει, η ανερ­γία ξε­περ­νά το 30% και η ανερ­γία νέων φτά­νει στο 70%.Η φτώ­χεια και οι κοι­νω­νι­κές ανι­σό­τη­τες απλώ­νο­νται ρα­γδαία, πα­ρό­λο που στη  Νότια Αφρι­κή πα­ρά­γε­ται πα­γκο­σμί­ως το 15% του χρυ­σού και το 80% του λευ­κό­χρυ­σου! Έτσι εξη­γεί­ται ότι η συμ­με­το­χή στις εκλο­γές έφτα­σε μόλις στο 56%, η με­γά­λη πλειο­ψη­φία των νέων απεί­χε, ότι πολλά παλιά ηγε­τι­κά στε­λέ­χη του ΑΝC κα­λού­σαν δη­μό­σια σε κα­τα­ψή­φι­ση της κυ­βέρ­νη­σης και το πρω­το­εμ­φα­νι­ζό­με­νο κόμμα Μα­χη­τές για την Οι­κο­νο­μι­κή Απε­λευ­θέ­ρω­ση (EFF) εξα­σφά­λι­σε την εί­σο­δό του στην κε­ντρι­κή πο­λι­τι­κή σκηνή και τη Βουλή με πο­σο­στό 6,4%.

Το ΕFF είναι το κόμμα που ίδρυ­σε το 2013 ο Τζ. Μα­λέ­μα, ο διε­γραμ­μέ­νος πρώην ηγέ­της της Νε­ο­λαί­ας του ANC. Δη­λώ­νει μαρ­ξι­στι­κό-λε­νι­νι­στι­κό, έχει ιδέες που θυ­μί­ζουν την αντι-ιμπε­ρια­λι­στι­κή πε­ρί­ο­δο του «μαύ­ρου εθνι­κι­σμού», επι­κα­λεί­ται την υπε­ρά­σπι­ση του πα­λιού κοι­νω­νι­κού προ­γράμ­μα­τος του ANC (που θυ­σιά­στη­κε από το κόμμα στο όνομα του «δη­μο­κρα­τι­κού στα­δί­ου της επα­νά­στα­σης») και κερ­δί­ζει δη­μο­τι­κό­τη­τα στους φτω­χούς, με ένα «απλό πο­λι­τι­κό πρό­γραμ­μα»:  ανα­δια­νο­μή του πλού­του, εθνι­κο­ποί­η­ση ορυ­χεί­ων, τρα­πε­ζών και γης χωρίς απο­ζη­μί­ω­ση, ρεύμα, νερό, δου­λειά και αξιο­πρε­πείς μι­σθούς για όλους.

Η αρι­στε­ρό­στρο­φη δυ­να­μι­κή που έδει­ξε να απε­λευ­θε­ρώ­νε­ται στις εκλο­γές του Μαΐου από τη δυ­σφο­ρία απέ­να­ντι στους κυ­βερ­νώ­ντες επι­βε­βαιώ­νε­ται (και αλ­λη­λο­τρο­φο­δο­τεί­ται) με την αύ­ξη­ση του αριθ­μού των απερ­γιών και των δια­δη­λώ­σε­ων τον τε­λευ­ταίο καιρό, όπως και τη μα­ζι­κο­ποί­η­ση του συν­δι­κά­του ΑMCU.

To πιο εν­δια­φέ­ρον όμως είναι ότι πα­ρό­μοιες της NUMSA διερ­γα­σί­ες επω­ά­ζο­νται και σε άλλα συν­δι­κά­τα της COSATU. Οι ερ­γά­τες στον ιδιω­τι­κό τομέα χτυ­πή­θη­καν άσχη­μα πλη­ρώ­νο­ντας έτσι τις αυ­τα­πά­τες τους για το ANC και έφτα­σε  η ώρα που η συ­ναί­νε­ση ρά­γι­σε. Επι­πλέ­ον αβέ­βαιο κρί­νε­ται το μέλ­λον για τα συν­δι­κά­τα του δη­μο­σί­ου τομέα στο ση­με­ρι­νό πε­ρι­βάλ­λον της οι­κο­νο­μι­κής κρί­σης. Ήδη η Βο­ρειο­α­φρι­κα­νι­κή Δη­μο­κρα­τι­κή Ένωση Δα­σκά­λων  (SADTU) διέ­γρα­ψε μα­ζι­κά τμήμα από τα πιο μα­χη­τι­κά μέλη της για να πε­ριο­ρί­σει τις αγω­νι­στι­κές πιέ­σεις της βάσης, με απο­τέ­λε­σμα την απο­χώ­ρη­ση εκα­το­ντά­δων μελών της που ορ­γα­νώ­νουν τη δη­μιουρ­γία νέου συν­δι­κά­του. Πα­ρό­μοια προ­σπά­θεια δια­γρα­φής, δια της δι­κα­στι­κής οδού, έκανε και το Βο­ρειο­α­φρι­κα­νι­κό Συν­δι­κά­το Δη­μο­τι­κών Υπαλ­λή­λων, αν και δεν τα έχει κα­τα­φέ­ρει ακόμα.

Η αρι­στε­ρό­στρο­φη δυ­να­μι­κή φαί­νε­ται να απο­κτά και νέα «κιλά»: Μετά τη NUMSA, εφτά ακόμα συν­δι­κά­τα ανα­κοί­νω­σαν ότι δε θα συμ­με­τέ­χουν στην ΚΕΕ της COSATU σαν δια­μαρ­τυ­ρία για τη δια­γρα­φή και ζη­τά­νε επί­σης έκτα­κτο εθνι­κό συ­νέ­δριο. Η COSATU, λόγω των κυ­βερ­νη­τι­κών πιέ­σε­ων μοιά­ζει αδύ­να­το να δε­χτεί, πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο που, αν υπο­χω­ρή­σει, η πίεση από τα αρι­στε­ρά της θα κλι­μα­κω­θεί. Η νι­κη­φό­ρα απερ­γία στα ορυ­χεία κι η πίεση από τα κάτω και αρι­στε­ρά από τη μια πλευ­ρά, και η αυ­ταρ­χι­κή και φι­λο-ερ­γο­δο­τι­κή στάση κυ­βέρ­νη­σης και συν­δι­κα­λι­στι­κής γρα­φειο­κρα­τί­ας από την άλλη, είναι το «υλικό» που κα­θι­στά εφι­κτό και πι­θα­νό κά­ποια συν­δι­κά­τα, ίσως και ο Βάβι, να πλαι­σιώ­σουν τη NUMSA στην προ­σπά­θεια για ένα νέο πλατύ ερ­γα­τι­κό μέ­τω­πο για τη ρι­ζο­σπα­στι­κή ανα­σύ­ντα­ξη του συν­δι­κα­λι­στι­κού κι­νή­μα­τος, αλλά και για τη δη­μιουρ­γία ενός νέου σο­σια­λι­στι­κού ερ­γα­τι­κου κόμ­μα­τος.

Η NUMSA στις 9 Νο­έμ­βρη εξέ­δω­σε μια ανα­κοί­νω­ση-απά­ντη­ση στη δια­γρα­φή της.Σε αυτήν:

1) Κα­ταγ­γέ­λει την από­φα­ση ως δια­σπα­στι­κή και την απο­δί­δει σε πο­λι­τι­κούς λό­γους, δη­λα­δή στην υπο­τα­γή της COSATU στην κυ­βέρ­νη­ση Ζούμα. Κα­τη­γο­ρεί τους γρα­φειο­κρά­τες της COSATU ότι βά­ζουν την κυ­βέρ­νη­ση και τα αφε­ντι­κά πάνω από τα συμ­φέ­ρο­ντα της ερ­γα­τι­κής τάξης.

2)Κα­τη­γο­ρεί το ANC και το ΚΚ για ταύ­τι­ση με τη Δη­μο­κρα­τι­κή Συμ­μα­χία και νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες αντερ­γα­τι­κές πο­λι­τι­κές. (Η Δη­μο­κρα­τι­κή Συμ­μα­χία είναι το κόμμα της αξιω­μα­τι­κής αντι­πο­λί­τευ­σης, για τη φτωχή πλειο­ψη­φία θε­ω­ρεί­ται «το κόμμα των λευ­κών και του Απαρτ­χάιντ» και στις φε­τι­νές εκλο­γές σκαρ­φά­λω­σε από το 16% στο 22%.)

3) Επι­βε­βαιώ­νει τη συ­νε­δρια­κή από­φα­ση της NUMSA να υπε­ρα­σπι­στεί τους ερ­γά­τες απέ­να­ντι στην κυ­βέρ­νη­ση και να πα­λέ­ψει για την οι­κο­δό­μη­ση νέων πο­λι­τι­κών ερ­γα­λεί­ων.  Το­νί­ζει ότι βάζει την ερ­γα­τι­κή τάξη πάνω από κάθε άλλη τάξη.

4) Ξε­κα­θα­ρί­ζει ότι δε δέ­χε­ται τη δια­γρα­φή της και τη διά­σπα­σή της Συ­νο­μο­σπον­δί­ας. «Απορ­ρι­φθή­κα­με από την COSATU, όχι από τους ερ­γά­τες», απα­ντά­ει στους γρα­φειο­κρά­τες. Κα­τη­γο­ρεί την ηγε­σία ως ανί­κα­νη να υπε­ρα­σπι­στεί τα δι­καιώ­μα­τα των ερ­γα­ζο­μέ­νων, ότι πα­ρα­βιά­ζει το κα­τα­στα­τι­κό της Συ­νο­μο­σπον­δί­ας (πα­ρό­λο που εδώ και πολύ καιρό ικα­νός αριθ­μός συν­δι­κά­των ζη­τά­ει τη σύ­γκλη­ση έκτα­κτου συ­νε­δρί­ου) και ότι φο­βά­ται τις δη­μο­κρα­τι­κές δια­δι­κα­σί­ες. Δη­λώ­νει ότι θα αμ­φι­σβη­τή­σει την από­φα­ση στην πράξη, καλεί τα μέλη της και τους ερ­γά­τες να πα­ρα­μεί­νουν στη Συ­νο­μο­σπον­δία, να πα­λέ­ψουν για τη μα­ζι­κο­ποί­η­σή της και την ανα­τρο­πή της συμ­βι­βα­σμέ­νης ηγε­σί­ας.

Το μή­νυ­μα που έρ­χε­ται και από τη Νότια Αφρι­κή είναι πα­ρό­μοιο με αυτά που έρ­χο­νται από την Ελ­λά­δα και την Ευ­ρώ­πη: Καμία κυ­βέρ­νη­ση δεν μπο­ρεί πλέον να έχει «και την πίτα ολό­κλη­ρη και τον σκύλο χορ­τά­το». Στην ίδια τη Νότια Αφρι­κή, αυτή η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα δεί­χνει να «σπάει» μια κά­πο­τε ακλό­νη­τη «διά­τα­ξη δυ­νά­με­ων» (όπως εκ­φρα­ζό­ταν από την «τρι­με­ρή συ­νερ­γα­σία» και το με­τα-Απαρτ­χάιντ «κοι­νω­νι­κό συμ­βό­λαιο») καθώς αυτή δεν μπο­ρεί να συ­νε­χί­σει να συμ­βι­βά­ζει τα ασυμ­βί­βα­στα.

Διε­θνώς, η ισορ­ρο­πία γί­νε­ται όλο και πιο εύ­θραυ­στη και η ώρα της απο­φα­σι­στι­κής ανα­μέ­τρη­σης με­τα­ξύ ερ­γα­τών και κε­φα­λαί­ου πλη­σιά­ζει.

Συμ­με­ρι­ζό­μα­στε την απά­ντη­ση που προ­κύ­πτει μέσα από τις διερ­γα­σί­ες στο ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα, την πο­λι­τι­κή και κοι­νω­νι­κή Αρι­στε­ρά της Νο­τί­ου Αφρι­κής: Ή εμείς ή αυτοί!