«Υπέρ της βίας στα γήπεδα»

Υπάρ­χει οπα­δι­κή βία στην Ελ­λά­δα; Η απά­ντη­ση δεν είναι προ­φα­νής. Διότι, ακόμα και αν υπο­θέ­σου­με ότι μέρος των επει­σο­δί­ων στα γή­πε­δα προ­κα­λεί­ται από όντως έν­θερ­μους φι­λά­θλους ή, έστω, από πο­λι­τι­κο­ποι­η­μέ­νους οπα­δούς, είναι αδύ­να­τον να υπο­λο­γί­σου­με με στοι­χειώ­δη ακρί­βεια το πο­σο­στό που αντι­προ­σω­πεύ­ουν τα επει­σό­δια αυτά στις σχε­τι­κές ετή­σιες στα­τι­στι­κές. Θε­ω­ρεί­ται οπα­δι­κή βία η δράση των συχνά χει­ρα­γω­γού­με­νων από τις διοι­κή­σεις ορι­σμέ­νων ΠΑΕ οπα­δι­κών συν­δέ­σμων; Θε­ω­ρεί­ται οπα­δι­κή βία αυτή που ασκεί­ται, ή απει­λεί­ται να ασκη­θεί, ως μέσο πί­ε­σης προς την εκά­στο­τε κυ­βέρ­νη­ση προ­κει­μέ­νου να ρυθ­μι­στούν με­γά­λες οι­κο­νο­μι­κές εκ­κρε­μό­τη­τες προς όφε­λος ορι­σμέ­νων ΠΑΕ; Θε­ω­ρεί­ται οπα­δι­κή βία αυτή που συ­ντε­λεί­ται σε αμι­γώς πο­λι­τι­κά πεδία, όπως συ­νέ­βη στην Αθήνα στις 12 Φλε­βά­ρη 2012, με τη συμ­με­το­χή στα επει­σό­δια ορ­γα­νω­μέ­νων οπα­δών του Ολυ­μπια­κού, του Πα­να­θη­ναϊ­κού και του Πα­νιώ­νιου; 

Εάν λοι­πόν η ελ­λη­νι­κή εκ­δο­χή της οπα­δι­κής βίας έχει χα­λα­ρή σχέση με τις αντί­στοι­χες εκ­δη­λώ­σεις βίας στην υπό­λοι­πη Ευ­ρώ­πη, νο­εί­ται απο­τε­λε­σμα­τι­κή αντι­με­τώ­πι­ση ενός φαι­νο­μέ­νου όταν πα­ρα­γνω­ρί­ζε­ται η φύση του; Τι πι­θα­νό­τη­τες επι­τυ­χί­ας μπο­ρεί να έχουν τα αστυ­νο­μι­κής έμπνευ­σης μέτρα κα­τα­πο­λέ­μη­σης της οπα­δι­κής βίας που εξήγ­γει­λε ο υφυ­πουρ­γός Αθλη­τι­σμού, κ. Κο­ντο­νής, όταν αυτά βα­σί­ζο­νται σε μια διε­θνή εμπει­ρία η οποία σχε­διά­στη­κε για να εφαρ­μο­στεί σε θε­με­λιω­δώς δια­φο­ρε­τι­κές κα­τα­στά­σεις; Και, πέραν αυτού, ποιος έχει ποτέ αξιο­λο­γή­σει θε­τι­κά αυτά τα διε­θνώς εφαρ­μο­σμέ­να μέτρα ως προς την απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τά τους στην τή­ρη­ση της δη­μό­σιας τάξης και τον αντί­κτυ­πό τους στα δι­καιώ­μα­τα και τις ελευ­θε­ρί­ες των οπα­δών;

Αντί­θε­τα από ό,τι ισχυ­ρί­ζο­νται οι αρ­μό­διοι φο­ρείς, μέτρα όπως το ηλε­κτρο­νι­κό ει­σι­τή­ριο και οι κά­με­ρες επι­τή­ρη­σης όχι μόνο δεν υπήρ­ξαν ποτέ απο­τε­λε­σμα­τι­κά αλλά επι­δεί­νω­σαν το πρό­βλη­μα που κα­λού­νταν να επι­λύ­σουν. Οπου­δή­πο­τε εφαρ­μό­στη­κε στην Ευ­ρώ­πη, η ενί­σχυ­ση της επι­τή­ρη­σης εντός των γη­πέ­δων προ­κά­λε­σε, εντε­λώς λο­γι­κά, τη με­τα­τό­πι­ση των επει­σο­δί­ων εκτός γη­πέ­δων και τον χρο­νι­κό απο­συ­σχε­τι­σμό τους από την αθλη­τι­κή συ­νά­ντη­ση. Με όρους επι­χει­ρη­σια­κούς, αυτό ση­μαί­νει ότι ένα αρ­χι­κά ελεγ­χό­με­νο πρό­βλη­μα, στο βαθμό που ήταν πε­ριο­ρι­σμέ­νο στο χώρο και τον χρόνο, με­τα­τρέ­πε­ται σε εν δυ­νά­μει ανε­ξέ­λεγ­κτη κα­τά­στα­ση δε­δο­μέ­νου ότι τα επει­σό­δια μπο­ρούν πλέον να συμ­βούν οπου­δή­πο­τε, οπο­τε­δή­πο­τε, και με οποια­δή­πο­τε μορφή – πράγ­μα που, με τη σειρά του, κα­θι­στά ιδιαί­τε­ρα δυ­σχε­ρή και δα­πα­νη­ρή την ου­σια­στι­κή προ­στα­σία της δη­μό­σιας τάξης και ασφά­λειας. Με όρους πο­λι­τι­κούς, αυτό ση­μαί­νει ότι η ορατή εξά­πλω­ση της βίας στον αστι­κό χώρο θέτει σε αμ­φι­σβή­τη­ση την ικα­νό­τη­τα της εκά­στο­τε κυ­βέρ­νη­σης να ει­ρη­νεύ­ει τον δη­μό­σιο χώρο – πράγ­μα που, με τη σειρά του, την κα­θι­στά όμηρο μιας οιο­νεί έγκυ­ρης αστυ­νο­μι­κής τε­χνο­γνω­σί­ας που, στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, την εμπλέ­κει σε ένα φαύλο κύκλο κλι­μα­κού­με­νης κα­τα­στο­λής: η εξα­πλω­νό­με­νη οπα­δι­κή βία αντι­με­τω­πί­ζε­ται με νέα αστυ­νο­μι­κά μέτρα, τα οποία, επει­δή ακρι­βώς στο­χεύ­ουν στα συμ­πτώ­μα­τα και όχι στις γε­νε­σιουρ­γές αι­τί­ες του φαι­νο­μέ­νου, πυ­ρο­δο­τούν νο­μο­τε­λεια­κά νέες μορ­φές οπα­δι­κής βίας, που νο­μι­μο­ποιούν την υιο­θέ­τη­ση νέων αστυ­νο­μι­κών μέ­τρων, κοκ. 

Η ενί­σχυ­ση της επι­τή­ρη­σης εντός των γη­πέ­δων ενέ­χει επί­σης πολ­λα­πλούς κιν­δύ­νους νο­μι­κής υφής. Στο βαθμό που απευ­θύ­νε­ται σε όλους τους φι­λά­θλους, εδραιώ­νει τον γε­νι­κευ­μέ­νο έλεγ­χο μιας πο­λυ­πλη­θούς κα­τη­γο­ρί­ας ατό­μων με μόνο κρι­τή­ριο την οπα­δι­κή τους ταυ­τό­τη­τα. Καθώς η εφαρ­μο­γή της συ­νε­πά­γε­ται την επέ­κτα­ση της επι­τή­ρη­σης και στους «εν δυ­νά­μει τα­ρα­χο­ποιούς», κα­θι­στά εφι­κτή την επι­βο­λή μιας σει­ράς εξω­δι­κα­στι­κών κυ­ρώ­σε­ων και πε­ριο­ρι­στι­κών της ελευ­θε­ρί­ας μέ­τρων σε άτομα που δεν έχουν δια­πρά­ξει κα­νέ­να αδί­κη­μα αλλά, βάσει της απο­κλί­νου­σας συ­μπε­ρι­φο­ράς τους, θε­ω­ρού­νται από τις διω­κτι­κές αρχές ως εν δυ­νά­μει επι­κίν­δυ­να. Χι­λιά­δες οπα­δοί ανά την Ευ­ρώ­πη υφί­στα­νται κατ’ αυτό τον τρόπο συχνά αυ­θαί­ρε­τες επι­βο­λές εξω­δι­κα­στι­κών μα­κρο­χρό­νιων απα­γο­ρεύ­σε­ων ει­σό­δου σε γή­πε­δα που, σε συν­δυα­σμό με διά­φο­ρους άλ­λους πε­ριο­ρι­στι­κούς όρους, θί­γουν αι­σθη­τά την ελευ­θε­ρία κί­νη­σής τους τόσο εντός της χώρας τους όσο και στο εξω­τε­ρι­κό. Διότι, δε­δο­μέ­νης της υπο­χρέ­ω­σης των κρα­τών μελών της ΕΕ να κοι­νο­ποιούν τα σχε­τι­κά αστυ­νο­μι­κά αρ­χεία στις αρχές του κρά­τους που διορ­γα­νώ­νει μια διε­θνή αθλη­τι­κή εκ­δή­λω­ση, οι οπα­δοί αυτοί πα­γι­δεύ­ο­νται σε ένα αέναα εκτει­νό­με­νο δί­κτυο διε­θνούς επι­τή­ρη­σης με άμεση συ­νέ­πεια την απα­γό­ρευ­ση εξό­δου από τη χώρα τους, ή την απα­γό­ρευ­ση ει­σό­δου σε μια δε­δο­μέ­νη χώρα, κατά τη διάρ­κεια μιας διε­θνούς αθλη­τι­κής εκ­δή­λω­σης ακόμα και χρό­νια μετά τη λήξη της αρ­χι­κής εξω­δι­κα­στι­κής απα­γό­ρευ­σης ει­σό­δου στα γή­πε­δα.    

Πόσο σκό­πι­μη είναι η λήψη αυτών των ατε­λέ­σφο­ρων και ελευ­θε­ρο­κτό­νων μέ­τρων σε ένα χρό­νια νο­ση­ρό αθλη­τι­κό πε­ρι­βάλ­λον όπου, κρί­νο­ντας από το πα­ρελ­θόν, ακόμα και η εξαγ­γελ­θεί­σα αντι­κει­με­νι­κή ευ­θύ­νη των ΠΑΕ για επει­σό­δια των οπα­δών τους δεν αρκεί για να εξα­σφα­λί­σει την ει­ρή­νευ­ση των γη­πέ­δων; Ελ­λεί­ψει ου­σια­στι­κών στρα­τη­γι­κών αντι­με­τώ­πι­σης της οπα­δι­κής βίας, κα­λύ­τε­ρα τα εξαγ­γελ­θέ­ντα μέτρα να πα­ρα­μεί­νουν στο επί­πε­δο της συμ­βο­λι­κής πο­λι­τι­κής και να μην εφαρ­μο­στούν ποτέ, όπως έχει εξάλ­λου συμ­βεί στο πα­ρελ­θόν. Εφό­σον η Πο­λι­τεία δεν είναι σε θέση να βελ­τιώ­σει την κα­τά­στα­ση, ας απο­φύ­γει του­λά­χι­στον να την επι­δει­νώ­σει. Είναι προ­τι­μό­τε­ρη η εν δυ­νά­μει ελεγ­χό­με­νη οπα­δι­κή βία εντός των γη­πέ­δων από την ανε­ξέ­λεγ­κτη εξά­πλω­σή της εκτός γη­πέ­δων και την εκτε­τα­μέ­νη επι­τή­ρη­ση όλων των φι­λά­θλων. 

* Ανα­πλη­ρώ­τρια Κα­θη­γή­τρια Εγκλη­μα­το­λο­γί­ας, Πα­νε­πι­στή­μιο Paris 11.