Ο Λένιν και οι "θέσεις του Απρίλη"

Ο Λένιν έφτασε στην επαναστατημένη Ρωσία στις 3, ξημέρωμα με 4 Απριλίου του 1917, ερχόμενος μαζί με άλλους επαναστάτες από την Ελβετία, όπου ήταν εξόριστος και αποκλεισμένος λόγω του μακελιού που εξελισσόταν στην Ευρώπη. Ο Α΄Παγκόσμιος Πόλεμος που ξεκίνησε το 1914, βρισκόταν στην κορύφωση του. Είχε προηγηθεί η Φεβρουαριανή Επανάσταση, με την ανατροπή του τσαρικού καθεστώτος και την εγκαθίδρυση μιας ασταθούς αστικοδημοκρατικής κυβέρνησης που στην πραγματικότητα αδυνατούσε να λύσει τα συσσωρευμένα προβλήματα μιας επί αιώνες ημιανάπτυχτης και απολυταρχικής χώρας, με την πλειονότητα του πληθυσμού μέσα στη φτώχια και την εξαθλίωση.

Η κατάσταση που είχε διαμορφωθεί  στο Μπολσεβίκικο Κόμμα εν τη απουσία του ήταν αυτή μιας έντονης ροπής των ηγετικών οργάνων του προς τη συνεργασία με την αστική κυβέρνηση, παρακούοντας τις συνεχείς παραινέσεις και συμβουλές  που ο Λένιν συνεχώς  έστελνε με τα ¨Γράμματα από μακρυά¨ και άλλες επιστολές, προτρέποντας για μια ανεξάρτητη πάλη της εργατικής τάξης και την κατάληψη της εξουσίας από αυτή.

Ηγετικά  στελέχη  σαν τους Κάμενεφ, Ρίκωφ και Στάλιν, που είχαν ήδη επιστρέψει από την εξορία στη Σιβηρία αναλαμβάνοντας ουσιαστικά την καθοδήγηση του κόμματος, το προσανατολίζουν να παίξει το ρόλο της αριστερής πτέρυγας της αστικοδημοκρατικής κυβέρνησης, συμφωνώντας απόλυτα και με τα άλλα ρεφορμιστικά εργατικά κόμματα, τους Μενσεβίκους και τους Σοσιαλεπαναστάτες, εκπρόσωποι των οποίων ήταν κιόλας  μέλη της κυβέρνησης.

Η επίσημη εφημερίδα του κόμματος  Πράβντα υπό τη διεύθυνση των Στάλιν-Κάμενεφ τάσσεται με τα πρωτοσέλιδα της καθαρά υπέρ της στήριξης της Προσωρινής Κυβέρνησης του πρίγκιπα Λβοφ, στο όνομα της υπεράσπισης της πατρίδας από τους Γερμανούς εισβολείς, ένα δόγμα που τότε ονομάστηκε ¨αμυντισμός¨. Οι υποστηρικτές της θέσης αυτής επικαλούνταν την παλαιά επίσημη κομματική φόρμουλα της «δημοκρατικής δικτατορίας του προλεταριάτου και της αγροτιάς».

Ο Λένιν, με την οξυδέρκεια που πάντα τον διέκρινε, αντιλαμβάνεται ότι οι όροι έχουν αλλάξει στη συγκεκριμένη ζωντανή πραγματικότητα και η θέση εκείνη είναι ξεπερασμένη. Ο Α΄Παγκόσμιος Πόλεμος αλλά και οι επαναστάσεις που προηγήθηκαν έχουν εγκαινιάσει μια διαφορετική περίοδο δομικών μοριακών αλλαγών στη συνείδηση της εργατικής τάξης. Ήδη το Νοέμβρη, σε μια ομιλία του σε φοιτητές στη Γενεύη, έδινε το στίγμα, με βάση και την εμπειρία του 1905, της βασικής του πολιτικής αντίληψης  ότι η επόμενη επανάσταση πρέπει να είναι προλεταριακή. «Μόνο που δυστυχώς» είπε, «εμείς μπορεί να μην ζήσουμε για να τη δούμε». Αντί όμως να γίνει έτσι, μετά από δυο μήνες ξέσπασε η επανάσταση του Φλεβάρη και από τον Απρίλη ο Λένιν βρέθηκε να προετοιμάζει και να καθοδηγεί την επόμενη επανάσταση, αυτή που θα έβαζε την εργατική τάξη στην πρώτη γραμμή των ιστορικών εξελίξεων, την Οκτωβριανή.

ΟΙ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ¨ΑΛΛΑΞΑΝ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ¨

Παρουσιάζοντας τις θέσεις του ο Λένιν τις επόμενες μέρες, στη συνδιάσκεψη των Μπολσεβίκων αλλά και στην κοινή συνεδρίαση Μπολσεβίκων-Μενσεβίκων αντιπροσώπων στα Σοβιέτ,  θα θέσει τα βασικά σημεία του προγράμματος του και θα τονίσει:

-¨Η ιδιομορφία της σημερινής στιγμής στη Ρωσία βρίσκεται στο πέρασμα από το πρώτο στάδιο της επανάστασης που έδωσε την εξουσία στην αστική τάξη, εξ’ αιτίας της ανεπαρκούς συνειδητοποίησης και οργάνωσης του προλεταριάτου, στο δεύτερο στάδιο που πρέπει να δώσει την εξουσία στα χέρια του προλεταριάτου και των φτωχών στρωμάτων της αγροτιάς¨.

-¨Όχι κοινοβουλευτική δημοκρατία-Επιστροφή από το Σοβιέτ των εργατών βουλευτών σε αυτή θα ήταν βήμα προς τα πίσω-Δημοκρατία των Σοβιέτ των εργατών, εργατών γης και αγροτών σε όλη τη χώρα¨.

-¨Κατάργηση της αστυνομίας, του στρατού, της υπαλληλίας (δηλαδή αντικατάσταση του τακτικού στρατού με γενικό εξοπλισμό του λαού)¨.

-¨Η αμοιβή όλων των υπαλλήλων, που θα είναι όλοι αιρετοί και ανακλητοί κάθε στιγμή, δεν θα ξεπερνά τη μέση αμοιβή ενός ειδικευμένου εργάτη...¨.

-¨Δήμευση όλων των περιουσιών των τσιφλικάδων¨.

-¨Εθνικοποίηση όλων των γαιών της χώρας και διάθεση τους από τα τοπικά Σοβιέτ¨.

-¨Άμεση συγχώνευση όλων των τραπεζών της χώρας σε μια πανεθνική τράπεζα και άσκηση ελέγχου σε αυτή από το Σοβιέτ των εργατών βουλευτών¨.

-¨Άμεση, σταθερή και δημοκρατική ειρήνη¨.

Ο Λένιν κατηγορήθηκε γι αυτές τις θέσεις, ακόμη και από ανθρώπους του κόμματος, για τυχοδιωκτισμό και «μπλανκισμό». «Μπλανκισμός», εξηγούσε όμως, «είναι η προσπάθεια ανατροπής του συστήματος από μια μικρή ομάδα ανθρώπων. Εμείς έχουμε μαζί μας τις πιο πλατιές μάζες εργαζομένων».

Η συνέχεια βεβαίως είναι γνωστή. Βασισμένοι σε αυτές τις θέσεις και με την καθοδήγηση του ίδιου, οι Μπολσεβίκοι έφεραν σε πέρας την πρώτη επιτυχημένη εργατική επανάσταση στον κόσμο.

Οι καιροί έχουν αλλάξει βεβαίως από τότε και ίσως κάποιος αναρωτηθεί αν τέτοιες δημοσιεύσεις εξυπηρετούν τίποτε άλλο πέρα από μια απλή ιστορική καταγραφή. Εμείς υποστηρίζουμε φανατικά ότι οι δάσκαλοι εκείνοι μπορεί να ξεπεράστηκαν σε κάποια σημεία από την ιλιγγιώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας και τις αλλαγές που αυτή επέφερε ή οι ιδέες τους να βρίσκονται προσωρινά στο περιθώριο εξ’ αιτίας ιστορικών διαστρεβλώσεων, ο πυρήνας της θεωρίας τους όμως παραμένει ολοζώντανος, γι αυτό ακριβώς και η φλόγα της κοινωνικής αλλαγής δεν έχει σβήσει ακόμη σε κανένα σημείο του πλανήτη. Σε κάποια απ’ αυτά μάλιστα  ανάβει επικίνδυνα τον τελευταίο καιρό  και αυτό μας κάνει αισιόδοξους ότι οι προσδοκίες τους κάποτε θα επαληθευτούν. Αρκεί τις θεωρητικές αναζητήσεις των ανθρώπων αυτών να μην τις αντιμετωπίζουμε  σαν ξύλινο δόγμα αλλά σαν εύχρηστο εργαλείο ανάλυσης, το οποίο θα μας βοηθήσει να αποκρυπτογραφήσουμε τις  περίπλοκες κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν τα τελευταία χρόνια.