Ο Λένιν και οι "θέσεις του Απρίλη"

Ο Λένιν έφτα­σε στην επα­να­στα­τη­μέ­νη Ρωσία στις 3, ξη­μέ­ρω­μα με 4 Απρι­λί­ου του 1917, ερ­χό­με­νος μαζί με άλ­λους επα­να­στά­τες από την Ελ­βε­τία, όπου ήταν εξό­ρι­στος και απο­κλει­σμέ­νος λόγω του μα­κε­λιού που εξε­λισ­σό­ταν στην Ευ­ρώ­πη. Ο Α΄Πα­γκό­σμιος Πό­λε­μος που ξε­κί­νη­σε το 1914, βρι­σκό­ταν στην κο­ρύ­φω­ση του. Είχε προη­γη­θεί η Φε­βρουα­ρια­νή Επα­νά­στα­ση, με την ανα­τρο­πή του τσα­ρι­κού κα­θε­στώ­τος και την εγκα­θί­δρυ­ση μιας αστα­θούς αστι­κο­δη­μο­κρα­τι­κής κυ­βέρ­νη­σης που στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα αδυ­να­τού­σε να λύσει τα συσ­σω­ρευ­μέ­να προ­βλή­μα­τα μιας επί αιώ­νες ημια­νά­πτυ­χτης και απο­λυ­ταρ­χι­κής χώρας, με την πλειο­νό­τη­τα του πλη­θυ­σμού μέσα στη φτώ­χια και την εξα­θλί­ω­ση.

Η κα­τά­στα­ση που είχε δια­μορ­φω­θεί  στο Μπολ­σε­βί­κι­κο Κόμμα εν τη απου­σία του ήταν αυτή μιας έντο­νης ροπής των ηγε­τι­κών ορ­γά­νων του προς τη συ­νερ­γα­σία με την αστι­κή κυ­βέρ­νη­ση, πα­ρα­κού­ο­ντας τις συ­νε­χείς πα­ραι­νέ­σεις και συμ­βου­λές  που ο Λένιν συ­νε­χώς  έστελ­νε με τα ¨Γράμ­μα­τα από μα­κρυά¨ και άλλες επι­στο­λές, προ­τρέ­πο­ντας για μια ανε­ξάρ­τη­τη πάλη της ερ­γα­τι­κής τάξης και την κα­τά­λη­ψη της εξου­σί­ας από αυτή.

Ηγε­τι­κά  στε­λέ­χη  σαν τους Κά­με­νεφ, Ρίκωφ και Στά­λιν, που είχαν ήδη επι­στρέ­ψει από την εξο­ρία στη Σι­βη­ρία ανα­λαμ­βά­νο­ντας ου­σια­στι­κά την κα­θο­δή­γη­ση του κόμ­μα­τος, το προ­σα­να­το­λί­ζουν να παί­ξει το ρόλο της αρι­στε­ρής πτέ­ρυ­γας της αστι­κο­δη­μο­κρα­τι­κής κυ­βέρ­νη­σης, συμ­φω­νώ­ντας από­λυ­τα και με τα άλλα ρε­φορ­μι­στι­κά ερ­γα­τι­κά κόμ­μα­τα, τους Μεν­σε­βί­κους και τους Σο­σια­λε­πα­να­στά­τες, εκ­πρό­σω­ποι των οποί­ων ήταν κιό­λας  μέλη της κυ­βέρ­νη­σης.

Η επί­ση­μη εφη­με­ρί­δα του κόμ­μα­τος  Πράβ­ντα υπό τη διεύ­θυν­ση των Στά­λιν-Κά­με­νεφ τάσ­σε­ται με τα πρω­το­σέ­λι­δα της κα­θα­ρά υπέρ της στή­ρι­ξης της Προ­σω­ρι­νής Κυ­βέρ­νη­σης του πρί­γκι­πα Λβοφ, στο όνομα της υπε­ρά­σπι­σης της πα­τρί­δας από τους Γερ­μα­νούς ει­σβο­λείς, ένα δόγμα που τότε ονο­μά­στη­κε ¨αμυ­ντι­σμός¨. Οι υπο­στη­ρι­κτές της θέσης αυτής επι­κα­λού­νταν την πα­λαιά επί­ση­μη κομ­μα­τι­κή φόρ­μου­λα της «δη­μο­κρα­τι­κής δι­κτα­το­ρί­ας του προ­λε­τα­ριά­του και της αγρο­τιάς».

Ο Λένιν, με την οξυ­δέρ­κεια που πάντα τον διέ­κρι­νε, αντι­λαμ­βά­νε­ται ότι οι όροι έχουν αλ­λά­ξει στη συ­γκε­κρι­μέ­νη ζω­ντα­νή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα και η θέση εκεί­νη είναι ξε­πε­ρα­σμέ­νη. Ο Α΄Πα­γκό­σμιος Πό­λε­μος αλλά και οι επα­να­στά­σεις που προη­γή­θη­καν έχουν εγκαι­νιά­σει μια δια­φο­ρε­τι­κή πε­ρί­ο­δο δο­μι­κών μο­ρια­κών αλ­λα­γών στη συ­νεί­δη­ση της ερ­γα­τι­κής τάξης. Ήδη το Νο­έμ­βρη, σε μια ομι­λία του σε φοι­τη­τές στη Γε­νεύη, έδινε το στίγ­μα, με βάση και την εμπει­ρία του 1905, της βα­σι­κής του πο­λι­τι­κής αντί­λη­ψης  ότι η επό­με­νη επα­νά­στα­ση πρέ­πει να είναι προ­λε­τα­ρια­κή. «Μόνο που δυ­στυ­χώς» είπε, «εμείς μπο­ρεί να μην ζή­σου­με για να τη δούμε». Αντί όμως να γίνει έτσι, μετά από δυο μήνες ξέ­σπα­σε η επα­νά­στα­ση του Φλε­βά­ρη και από τον Απρί­λη ο Λένιν βρέ­θη­κε να προ­ε­τοι­μά­ζει και να κα­θο­δη­γεί την επό­με­νη επα­νά­στα­ση, αυτή που θα έβαζε την ερ­γα­τι­κή τάξη στην πρώτη γραμ­μή των ιστο­ρι­κών εξε­λί­ξε­ων, την Οκτω­βρια­νή.

ΟΙ ΣΥ­ΝΕ­ΔΡΙΑ­ΣΕΙΣ ΠΟΥ ¨ΑΛ­ΛΑ­ΞΑΝ ΤΗΝ ΙΣΤΟ­ΡΙΑ¨

Πα­ρου­σιά­ζο­ντας τις θέ­σεις του ο Λένιν τις επό­με­νες μέρες, στη συν­διά­σκε­ψη των Μπολ­σε­βί­κων αλλά και στην κοινή συ­νε­δρί­α­ση Μπολ­σε­βί­κων-Μεν­σε­βί­κων αντι­προ­σώ­πων στα Σο­βιέτ,  θα θέσει τα βα­σι­κά ση­μεία του προ­γράμ­μα­τος του και θα το­νί­σει:

-¨Η ιδιο­μορ­φία της ση­με­ρι­νής στιγ­μής στη Ρωσία βρί­σκε­ται στο πέ­ρα­σμα από το πρώτο στά­διο της επα­νά­στα­σης που έδωσε την εξου­σία στην αστι­κή τάξη, εξ’ αι­τί­ας της ανε­παρ­κούς συ­νει­δη­το­ποί­η­σης και ορ­γά­νω­σης του προ­λε­τα­ριά­του, στο δεύ­τε­ρο στά­διο που πρέ­πει να δώσει την εξου­σία στα χέρια του προ­λε­τα­ριά­του και των φτω­χών στρω­μά­των της αγρο­τιάς¨.

-¨Όχι κοι­νο­βου­λευ­τι­κή δη­μο­κρα­τία-Επι­στρο­φή από το Σο­βιέτ των ερ­γα­τών βου­λευ­τών σε αυτή θα ήταν βήμα προς τα πί­σω-Δη­μο­κρα­τία των Σο­βιέτ των ερ­γα­τών, ερ­γα­τών γης και αγρο­τών σε όλη τη χώρα¨.

-¨Κα­τάρ­γη­ση της αστυ­νο­μί­ας, του στρα­τού, της υπαλ­λη­λί­ας (δη­λα­δή αντι­κα­τά­στα­ση του τα­κτι­κού στρα­τού με γε­νι­κό εξο­πλι­σμό του λαού)¨.

-¨Η αμοι­βή όλων των υπαλ­λή­λων, που θα είναι όλοι αι­ρε­τοί και ανα­κλη­τοί κάθε στιγ­μή, δεν θα ξε­περ­νά τη μέση αμοι­βή ενός ει­δι­κευ­μέ­νου ερ­γά­τη...¨.

-¨Δή­μευ­ση όλων των πε­ριου­σιών των τσι­φλι­κά­δων¨.

-¨Εθνι­κο­ποί­η­ση όλων των γαιών της χώρας και διά­θε­ση τους από τα το­πι­κά Σο­βιέτ¨.

-¨Άμεση συγ­χώ­νευ­ση όλων των τρα­πε­ζών της χώρας σε μια πα­νε­θνι­κή τρά­πε­ζα και άσκη­ση ελέγ­χου σε αυτή από το Σο­βιέτ των ερ­γα­τών βου­λευ­τών¨.

-¨Άμεση, στα­θε­ρή και δη­μο­κρα­τι­κή ει­ρή­νη¨.

Ο Λένιν κα­τη­γο­ρή­θη­κε γι αυτές τις θέ­σεις, ακόμη και από αν­θρώ­πους του κόμ­μα­τος, για τυ­χο­διω­κτι­σμό και «μπλαν­κι­σμό». «Μπλαν­κι­σμός», εξη­γού­σε όμως, «είναι η προ­σπά­θεια ανα­τρο­πής του συ­στή­μα­τος από μια μικρή ομάδα αν­θρώ­πων. Εμείς έχου­με μαζί μας τις πιο πλα­τιές μάζες ερ­γα­ζο­μέ­νων».

Η συ­νέ­χεια βε­βαί­ως είναι γνω­στή. Βα­σι­σμέ­νοι σε αυτές τις θέ­σεις και με την κα­θο­δή­γη­ση του ίδιου, οι Μπολ­σε­βί­κοι έφε­ραν σε πέρας την πρώτη επι­τυ­χη­μέ­νη ερ­γα­τι­κή επα­νά­στα­ση στον κόσμο.

Οι και­ροί έχουν αλ­λά­ξει βε­βαί­ως από τότε και ίσως κά­ποιος ανα­ρω­τη­θεί αν τέ­τοιες δη­μο­σιεύ­σεις εξυ­πη­ρε­τούν τί­πο­τε άλλο πέρα από μια απλή ιστο­ρι­κή κα­τα­γρα­φή. Εμείς υπο­στη­ρί­ζου­με φα­να­τι­κά ότι οι δά­σκα­λοι εκεί­νοι μπο­ρεί να ξε­πε­ρά­στη­καν σε κά­ποια ση­μεία από την ιλιγ­γιώ­δη ανά­πτυ­ξη της τε­χνο­λο­γί­ας και τις αλ­λα­γές που αυτή επέ­φε­ρε ή οι ιδέες τους να βρί­σκο­νται προ­σω­ρι­νά στο πε­ρι­θώ­ριο εξ’ αι­τί­ας ιστο­ρι­κών δια­στρε­βλώ­σε­ων, ο πυ­ρή­νας της θε­ω­ρί­ας τους όμως πα­ρα­μέ­νει ολο­ζώ­ντα­νος, γι αυτό ακρι­βώς και η φλόγα της κοι­νω­νι­κής αλ­λα­γής δεν έχει σβή­σει ακόμη σε κα­νέ­να ση­μείο του πλα­νή­τη. Σε κά­ποια απ’ αυτά μά­λι­στα  ανά­βει επι­κίν­δυ­να τον τε­λευ­ταίο καιρό  και αυτό μας κάνει αι­σιό­δο­ξους ότι οι προσ­δο­κί­ες τους κά­πο­τε θα επα­λη­θευ­τούν. Αρκεί τις θε­ω­ρη­τι­κές ανα­ζη­τή­σεις των αν­θρώ­πων αυτών να μην τις αντι­με­τω­πί­ζου­με  σαν ξύ­λι­νο δόγμα αλλά σαν εύ­χρη­στο ερ­γα­λείο ανά­λυ­σης, το οποίο θα μας βοη­θή­σει να απο­κρυ­πτο­γρα­φή­σου­με τις  πε­ρί­πλο­κες κοι­νω­νι­κές και πο­λι­τι­κές συν­θή­κες που δια­μορ­φώ­θη­καν τα τε­λευ­ταία χρό­νια.