Ανταποκρίσεις από τη Συρία μετά τον Άσαντ: Οι πρώτοι αγώνες και οι οικονομικές προκλήσεις για την εργατική τάξη

Μπο­ρεί ο συ­ρια­κός λαός να αντι­στα­θεί απέ­να­ντι σε ένα νέο κα­πι­τα­λι­στι­κό κα­θε­στώς;

«Οι δη­μό­σιοι υπάλ­λη­λοί μας είναι εθνι­κός πλού­τος», έγρα­φε ένα πλα­κάτ σε μια απερ­γία κρα­τι­κών υπαλ­λή­λων στην Σου­έι­ντα την πε­ρα­σμέ­νη βδο­μά­δα. «Όχι στο άδικο διά­ταγ­μα, όχι στην από­λυ­ση των ερ­γα­ζο­μέ­νων μας», έγρα­φε ένα άλλο.

Πε­ρί­που 600 άν­θρω­ποι είχαν συ­γκε­ντρω­θεί για να δια­μαρ­τυ­ρη­θούν ενά­ντια στην από­λυ­ση εκα­το­ντά­δων δη­μο­σί­ων υπαλ­λή­λων από τους διοι­κη­τές που διό­ρι­σε η νέα κυ­βέρ­νη­ση υπό την ηγε­σία της Χα­γιάτ Τα­χρίρ αλ Σαμ (HTS). Το πλή­θος ήταν μια αντα­νά­κλα­ση όλου του φά­σμα­τος της ζωής της ερ­γα­τι­κής τάξης -από νο­ση­λευ­τι­κό προ­σω­πι­κό, για­τρούς και διοι­κη­τι­κά στε­λέ­χη του δη­μό­σιου συ­στή­μα­τος υγεί­ας, μέχρι ερ­γα­ζό­με­νους στις τη­λε­πι­κοι­νω­νί­ες, ερ­γά­τες γης και υπαλ­λή­λους στα κρα­τι­κά ερ­γο­στά­σια. Είναι ση­μα­ντι­κό ότι πε­ρι­λάμ­βα­νε και απο­λυ­μέ­νους αλλά και ερ­γα­ζό­με­νους που δια­τη­ρούν τις θέ­σεις τους στο δη­μό­σιο τομέα. Οι δεύ­τε­ροι δεν έχουν πλη­ρω­θεί εδώ και πε­ρί­που 2 μήνες οπότε δεν συμ­με­τεί­χαν στη συ­γκέ­ντρω­ση μόνο σε έν­δει­ξη αλ­λη­λεγ­γύ­ης αλλά και για να δια­τυ­πώ­σουν τα δικά τους αι­τή­μα­τα.

Την πε­ρα­σμέ­νη εβδο­μά­δα, εκα­το­ντά­δες ερ­γα­ζό­με­νοι κα­τέ­λα­βαν τα γρα­φεία του τμή­μα­τος δη­μό­σιας υγεί­ας στη Ντα­ράα. Η κα­τά­λη­ψη ήρθε ως αντί­δρα­ση όταν το διοι­κού­με­νο από την HTS τμήμα ανα­κοί­νω­σε ότι σχε­διά­ζει να κόψει στο μισό τον αριθ­μό των ερ­γα­ζο­μέ­νων του, από πε­ρί­που 1.800 σε σχε­δόν 900. Στο πλευ­ρό τους βρέ­θη­καν ερ­γα­ζό­με­νοι στις το­πι­κές υπη­ρε­σί­ες του Του­ρι­σμού, του Πο­λι­τι­σμού και του Υπουρ­γεί­ου Οι­κο­νο­μι­κών, οι οποί­οι αντι­με­τω­πί­ζουν πα­ρό­μοιες πε­ρι­κο­πές.

Οι αφη­γή­σεις από τη δια­δή­λω­ση στην Ντα­ράα με­τέ­φε­ραν τον θυμό και το αί­σθη­μα προ­δο­σί­ας που επι­κρα­τού­σε στους ερ­γα­ζό­με­νους: «Υπη­ρε­τή­σα­με στις πιο δύ­σκο­λες στιγ­μές του πο­λέ­μου και δεν εγκα­τα­λεί­ψα­με τα πόστα μας κατά τη διάρ­κεια της παν­δη­μί­ας… Πα­ρα­μεί­να­με στις δου­λειές μας για χρό­νια, πα­ρό­τι οι μι­σθοί συρ­ρι­κνώ­θη­καν και δεν ξε­περ­νού­σαν τα 20 δο­λά­ρια το μήνα», εξή­γη­σε  ένας ερ­γα­ζό­με­νος.

Οι μειώ­σεις προ­σω­πι­κού έρ­χο­νται ως μέρος μιας προ­σπά­θειας της με­τα­βα­τι­κής κυ­βέρ­νη­σης να επι­λύ­σει αυτό που απο­κα­λεί «πα­ρα­φού­σκω­μα» και ανα­πο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τα του δη­μό­σιου τομέα. «[Η κυ­βέρ­νη­ση] δεν δια­θέ­τει μα­γι­κό ραβδί για να επι­λύ­σει τα οι­κο­νο­μι­κά προ­βλή­μα­τα της Συ­ρί­ας», δή­λω­σε ο υπη­ρε­σια­κός υπουρ­γός Οι­κο­νο­μι­κών, θυ­μί­ζο­ντας τα λόγια που χρη­σι­μο­ποιούν δια­χρο­νι­κά όσοι  δια­χει­ρί­ζο­νται προ­γράμ­μα­τα λι­τό­τη­τας.

Αυτό που όντως δια­θέ­τει είναι ένα πολύ με­γά­λο τσε­κού­ρι με το οποίο στο­χεύ­ει να κόψει 300.000 θέ­σεις ερ­γα­σί­ας από τις συ­νο­λι­κά 900.000 που υπάρ­χουν στο δη­μό­σιο τομέα. Αν επι­τρα­πεί σε αυτό το σχέ­διο να προ­χω­ρή­σει, θα αφή­σει πολ­λές οι­κο­γέ­νειες χωρίς καμία πηγή ει­σο­δή­μα­τος, αυ­ξά­νο­ντας τα επί­πε­δα φτώ­χειας σε μια από τις πιο φτω­χές χώρες στον πλα­νή­τη.

Αυτό το αντι­δρα­στι­κό μέτρο έχει επεν­δυ­θεί με επα­να­στα­τι­κή, αντι-Ασα­ντι­κή ρη­το­ρι­κή. Η κυ­βέρ­νη­ση ισχυ­ρί­ζε­ται ότι οι πε­ρι­κο­πές θέ­σε­ων ερ­γα­σί­ας είναι μια ανα­γκαία απά­ντη­ση στη δια­φθο­ρά και την κα­κο­δια­χεί­ρι­ση του πα­λιού κα­θε­στώ­τος. Για πα­ρά­δειγ­μα, οι διοι­κη­τές θα προ­σλάμ­βα­ναν τους φί­λους και τους συγ­γε­νείς τους, ανε­ξάρ­τη­τα από τα προ­σό­ντα τους ή και χωρίς να υπάρ­χει εξαρ­χής κά­ποια κενή θέση ερ­γα­σί­ας. Οι λίγοι τυ­χε­ροί με χο­ντρές δια­συν­δέ­σεις (εδώ τους απο­κα­λούν «ουά­στα») μπο­ρού­σαν να βγά­ζουν μέχρι και 6 μι­σθούς με τέ­τοια μέσα.

Ένα άλλο επι­χεί­ρη­μα που έχει εμ­φα­νι­στεί στα σό­σιαλ μί­ντια και άλλα ανε­πί­ση­μα κα­νά­λια επι­κοι­νω­νί­ας είναι ότι όποιος προ­σε­λή­φθη τα τε­λευ­ταία 10 χρό­νια είναι, εξ ορι­σμού, υπο­στη­ρι­κτής του πα­λιού κα­θε­στώ­τος. Αλλά αυτή είναι μια βαθιά κυ­νι­κή ματιά στα πράγ­μα­τα. Όπως μου είπε ένας άντρας της ερ­γα­τι­κής τάξης στη Δα­μα­σκό: «[Οι της HTS] ζού­σαν την καλή ζωή στην Ιντλίμπ, βγά­ζο­ντας καλά χρή­μα­τα που τους στέλ­νο­νταν από τον Κόλπο [τα κράτη του]… οπότε τους είναι εύ­κο­λο να κα­τη­γο­ρούν κάθε άλλο Σύριο που ήταν υπο­χρε­ω­μέ­νος να ερ­γά­ζε­ται για το αη­δια­στι­κό κα­θε­στώς προ­κει­μέ­νου να επι­βιώ­σει. Αλλά τι άλλο μπο­ρού­σα­με να κά­νου­με;».    

Η ερ­μη­νεία για αυτές τις κι­νή­σεις βρί­σκε­ται στο ότι η HTS έχει ένα σαφές και αντι­δρα­στι­κό οι­κο­νο­μι­κό όραμα για την χώρα: «[Η Συρία] θα έχει ένα σύ­στη­μα ελεύ­θε­ρης αγο­ράς με βάση τον αντα­γω­νι­σμό», δή­λω­σε ο επι­κε­φα­λής του Εμπο­ρι­κού Επι­με­λη­τη­ρί­ου της Δα­μα­σκού, μετά τη συ­νά­ντη­σή του με κο­ρυ­φαία στε­λέ­χη της κυ­βέρ­νη­σης, συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νου του με­τα­βα­τι­κού υπουρ­γού Οι­κο­νο­μι­κών. Πέρα από την από­λυ­ση εκα­το­ντά­δων χι­λιά­δων ερ­γα­ζο­μέ­νων, η κυ­βέρ­νη­ση έχει κάνει κι­νή­σεις για να ανοί­ξει την συ­ρια­κή αγορά στο εξω­τε­ρι­κό εμπό­ριο και έχει κόψει την επι­δό­τη­ση του ψω­μιού. Η κυ­βέρ­νη­ση αντι­με­τω­πί­ζει επι­κρί­σεις για αυτές τις απο­φά­σεις. Με­τα­ξύ άλλων και για το λόγο ότι ως με­τα­βα­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση θα όφει­λε να παίρ­νει μόνο έκτα­κτες πο­λι­τι­κές απο­φά­σεις και όχι στρα­τη­γι­κές.   

Προς το παρόν, η κυ­βέρ­νη­ση της HTS απο­λαμ­βά­νει μια πε­ρί­ο­δο χά­ρι­τος, δια­θέ­το­ντας τη λάμψη του ρόλου που έπαι­ξε στην ήττα του κα­θε­στώ­τος Άσαντ. Αυτή ενι­σχύ­ε­ται από την αυ­ξα­νό­με­νη υπο­στή­ρι­ξη που δέ­χε­ται ο Αχ­μέντ αλ Σάρα και η ομάδα από διε­θνείς προ­σω­πι­κό­τη­τες των αρ­χου­σών τά­ξε­ων στη Μέση Ανα­το­λή και τη Δύση.  

Ενι­σχύ­ε­ται επί­σης από τις ση­μα­ντι­κές βελ­τιώ­σεις στη ζωή πολ­λών Σύ­ριων. Η πρώτη, και αυτή που ανα­φέ­ρουν οι πε­ρισ­σό­τε­ροι, είναι η ικα­νό­τη­τα «να ανα­σά­νου­με», δη­λα­δή να μι­λά­νε ελεύ­θε­ρα για τη ζωή και την πο­λι­τι­κή. Έπει­τα υπάρ­χει η ελευ­θε­ρία με­τα­κί­νη­σης σε μια χώρα την οποία κά­πο­τε κα­τεί­χε ένα κα­θε­στώς εξί­σου σκλη­ρό με οποια­δή­πο­τε ξένη δύ­να­μη κα­το­χής. Η Δα­μα­σκός είναι γε­μά­τη από αν­θρώ­πους από τη βό­ρεια Συρία που δεν είχαν επι­σκε­φτεί τις οι­κο­γέ­νειές τους για πάνω από μια δε­κα­ε­τία. Μου ζη­τού­σαν συ­νε­χώς οδη­γί­ες για τις του­ρι­στι­κές πε­ριο­χές και με πα­ρη­γο­ρού­σε σιω­πη­λά το γε­γο­νός ότι υπήρ­χαν και άλλοι εξί­σου απο­προ­σα­να­το­λι­σμέ­νοι από τους δαι­δα­λώ­δεις δρό­μους.

Στο πεδίο της οι­κο­νο­μί­ας, η κα­τάρ­γη­ση των κυ­βερ­νη­τι­κών ση­μεί­ων ελέγ­χου (checkpoints), όπου οι αγρό­τες πλή­ρω­ναν ση­μα­ντι­κές δω­ρο­δο­κί­ες για να πε­ρά­σουν τα προ­ϊ­ό­ντα τους, σή­μαι­νε μια ση­μα­ντι­κή μεί­ω­ση των τιμών πολ­λών φρού­των και λα­χα­νι­κών. Το άνοιγ­μα των συ­νό­ρων με την Τουρ­κία, τον Λί­βα­νο και την Ιορ­δα­νία επί­σης έχει βοη­θή­σει. Ο Άχ­μαντ, ο οδη­γός μου στη Σου­έι­ντα, με ενη­μέ­ρω­σε ότι, κά­ποια στιγ­μή, ένα κιλό μπα­νά­νες κό­στι­ζε 50.000 συ­ρια­κές λίρες. Αλλά πλέον έρ­χο­νται από τον Λί­βα­νο οπότε «δεν τις πλη­ρώ­νεις πάνω από 14.000».

Όμως, όπως μου εξή­γη­σε απελ­πι­σμέ­νη μια ξε­νο­δο­χο­ϋ­πάλ­λη­λος, «Δεν μας βοηθά ιδιαί­τε­ρα το να πέ­σουν κάπως οι τιμές, εφό­σον οι μι­σθοί μας συ­νε­χί­σουν να μην αξί­ζουν τί­πο­τα». Οι κά­τοι­κοι της Συ­ρί­ας βγά­ζουν το ει­σό­δη­μά τους σε λίρες, οπότε η κα­τάρ­ρευ­ση της αξίας του συ­ρια­κού νο­μί­σμα­τος κατά πάνω από 99% μετά το 2011 έχει ρη­μά­ξει το βιο­τι­κό τους επί­πε­δο. Η ξε­νο­δο­χο­ϋ­πάλ­λη­λος εξέ­φρα­σε συ­γκρα­τη­μέ­νη αι­σιο­δο­ξία αν έπρε­πε να δώσει υπο­χρε­ω­τι­κά μια απά­ντη­ση για το μέλ­λον, αλλά η έντο­νη αγω­νία της για το κό­στος ζωής την έκανε να μην μπο­ρεί να απο­λαύ­σει πλή­ρως την πτώση του Άσαντ.  

Ο Μο­χά­μεντ, ένας νε­α­ρός άντρας που δου­λεύ­ει στην Ντα­ράα ως πω­λη­τής για μια φαρ­μα­κευ­τι­κή εται­ρεία έβγα­ζε μια πα­ρό­μοια αί­σθη­ση. Ενώ ευ­χα­ρι­στού­σε τον Θεό για την πτώση του κα­θε­στώ­τος, επα­νέ­φε­ρε διαρ­κώς την συ­ζή­τη­ση στις προ­κλή­σεις της κα­θη­με­ρι­νό­τη­τας. «Ούτε μια φορά δεν έχω πλη­ρω­θεί ολό­κλη­ρο τον μισθό μου την ημέρα πλη­ρω­μών, γιατί πάντα έχω πάρει προ­κα­τα­βο­λές προ­κει­μέ­νου να κα­λύ­ψω τα έξοδα», μου εξη­γεί κάπως ντρο­πια­σμέ­νος. «Όλη η ζωή μου είναι χρέη. Δεν μπορώ να τα προ­λά­βω».

Για να αντι­με­τω­πι­στούν αυτά τα θε­με­λιώ­δη ζη­τή­μα­τα, ο Αλ-Σά­ρα υπο­σχέ­θη­κε αρ­χι­κά μια αύ­ξη­ση 400% στους μι­σθούς των δη­μο­σί­ων υπαλ­λή­λων. Στη συ­νέ­χεια, ο υπουρ­γός Οι­κο­νο­μι­κών διευ­κρί­νι­σε ότι «αυτή η αύ­ξη­ση θα αφορά τους ερ­γα­ζό­με­νους των οποί­ων τα προ­σό­ντα είναι κα­τάλ­λη­λα για τη θέση ερ­γα­σί­ας, ενώ άλλοι θα πα­ρα­μεί­νουν στα ίδια μι­σθο­λο­γι­κά επί­πε­δα». Ο ση­με­ρι­νός μι­σθός στο δη­μό­σιο τομέα είναι πε­ρί­που 15 αμε­ρι­κα­νι­κά δο­λά­ρια το μήνα, οδυ­νη­ρά ανε­παρ­κής ακόμα και για τις βα­σι­κές ανά­γκες επι­βί­ω­σης.   

Έπει­τα υπάρ­χει η στε­γα­στι­κή κρίση. Η Συρία υπο­φέ­ρει από μια οξεία έλ­λει­ψη κα­τοι­κή­σι­μων σπι­τιών, συ­νέ­πεια της ακραί­ας κα­τα­στρο­φής που ρή­μα­ξε ολό­κλη­ρες πό­λεις και χωριά σε όλη τη χώρα. Το πρό­βλη­μα θα επι­δει­νω­θεί καθώς θα επι­στρέ­φουν με­γα­λύ­τε­ροι αριθ­μοί εξό­ρι­στων και προ­σφύ­γων. Η συ­ρια­κή ομάδα ΙΝΤ στο φέι­σμπουκ, για την οποία μου λένε ότι είναι μια προ­σεγ­μέ­νη και αξιό­πι­στη πηγή ει­δή­σε­ων, ανα­φέ­ρει συχνά πε­ρι­στα­τι­κά αντι­δι­κιών με­τα­ξύ εξό­ρι­στων Σύ­ριων που επι­στρέ­φουν και εσω­τε­ρι­κά εκτο­πι­σμέ­νων προ­σφύ­γων που ζού­σαν στα άδεια σπί­τια των πρώ­των, πολ­λές φορές για πάνω από μια δε­κα­ε­τία.     

Υπάρ­χει απελ­πι­στι­κή ανά­γκη για οι­κο­νο­μι­κά προ­σι­τή στέ­γα­ση. Αλλά οι ερ­γο­λά­βοι και οι με­γι­στά­νες των ακι­νή­των δεν έχουν ως αντι­κεί­με­νο την προ­σφο­ρά οι­κο­νο­μι­κά προ­σι­τής στέ­γης. Τους εν­δια­φέ­ρει να με­γι­στο­ποι­ή­σουν τα κέρδη τους. Πριν πε­ρί­που 10 χρό­νια, είχαν εμ­φα­νι­στεί ανα­φο­ρές για τα σχέ­δια του Άσαντ να ανοι­κο­δο­μή­σει κα­τε­στραμ­μέ­να μέρη της Δα­μα­σκού. Αλλά αντί να απο­κα­τα­στή­σει τις λαϊ­κές γει­το­νιές στην παλιά τους όψη (ή και να τις βελ­τιώ­σει), σχε­δί­α­ζε να αξιο­ποι­ή­σει το ιδιω­τι­κό κε­φά­λαιο προ­κει­μέ­νου να δη­μιουρ­γή­σει πο­λυ­τε­λείς κα­τοι­κί­ες για τους υπερ­πλού­σιους.

Αυτό το σχέ­διο κόλ­λη­σε λόγω της συ­νε­χι­ζό­με­νης ανα­τα­ρα­χής στη Συρία. Αν οι ξένοι επεν­δυ­τές απο­κτή­σουν ελευ­θε­ρία δρά­σης, χωρίς κα­νέ­ναν κρα­τι­κό σχε­δια­σμό, έλεγ­χο ή επί­βλε­ψη, σε τέ­τοιου εί­δους σχέ­δια θα δώ­σουν προ­τε­ραιό­τη­τα.

Όπως και με πολ­λές άλλες πτυ­χές του μέλ­λο­ντος της Συ­ρί­ας, ο χα­ρα­κτή­ρας του οι­κο­νο­μι­κού μο­ντέ­λου που θα προ­κύ­ψει από αυτήν την με­τά­βα­ση θα εξαρ­τη­θεί από μια σύ­γκρου­ση με­τα­ξύ αντι­κρουό­με­νων  συμ­φε­ρό­ντων. Οι προ­σω­πι­κό­τη­τες της διε­θνούς πο­λι­τι­κής και οι­κο­νο­μι­κής ελίτ θέ­λουν μια ανοι­χτή Συρία στο στυλ του Λι­βά­νου, στον οποίο η ελεύ­θε­ρη οι­κο­νο­μία επι­τρέ­πει σε μια τάξη υπερ­πλού­σιων επεν­δυ­τών να απο­σπά τε­ρά­στια κέρδη από τον του­ρι­σμό, τις κα­τα­σκευ­ές και τον χρη­μα­το­πι­στω­τι­κό τομέα ενώ η υπό­λοι­πη χώρα βρί­σκε­ται σε στα­σι­μό­τη­τα.  

Οι δρά­σεις που ανέ­λα­βαν οι ερ­γα­ζό­με­νοι-ες στην Σου­έι­ντα και στην Ντα­ράα έχουν ιδιαί­τε­ρη ση­μα­σία γιατί δεί­χνουν ποια είναι η μόνη δύ­να­μη που έχει την ισχύ να αγω­νι­στεί για ένα δια­φο­ρε­τι­κό μέλ­λον από αυτό. Υπάρ­χουν και άλλες, μι­κρό­τε­ρες πρω­το­βου­λί­ες, ενώ είναι σε εξέ­λι­ξη και προ­σπά­θειες ορ­γά­νω­σης από τα κάτω με­τα­ξύ ερ­γα­ζο­μέ­νων και επαγ­γελ­μα­τιών σε όλη τη χώρα.   

Αλλά θα ήταν λάθος να πε­ρι­μέ­νου­με μια έκρη­ξη του συν­δι­κα­λι­σμού και της τα­ξι­κής πάλης μέσα σε μια νύχτα. Στη διάρ­κεια ενός καφέ σε μια λι­βα­νέ­ζι­κη κα­φε­τέ­ρια, ο Σύ­ριος σο­σια­λι­στής Ζοζέφ Ντα­χέρ ισχυ­ρί­στη­κε ότι οι το­πο­θε­σί­ες όπου συ­νέ­βη­σαν τέ­τοιες δρά­σεις δεν είναι τυ­χαί­ες: «Η Ντα­ράα και η Σου­έι­ντα έχουν εμπει­ρία στην αυ­το­ορ­γά­νω­ση, έχουν πλέον μια κουλ­τού­ρα τέ­τοιου εί­δους πο­λι­τι­κής». Αυτό επι­βε­βαιώ­θη­κε όταν ανα­κά­λυ­ψα ότι η απερ­γία στην Σου­έι­ντα ορ­γα­νώ­θη­κε από την ίδια κοι­νό­τη­τα στο WhatsApp που ορ­γά­νω­νε το το­πι­κό Κί­νη­μα για Ελευ­θε­ρία και Αλ­λα­γή από το 2023 και μετά.    

«Υπήρ­ξαν και κι­νη­το­ποι­ή­σεις στην Ιντλίμπ, ενά­ντια στην από­φα­ση της HTS [την οποία πήρε πίσω] να αυ­ξή­σει τους δα­σμούς στην ει­σα­γω­γή ανα­γκαί­ων αγα­θών», συ­νέ­χι­σε να εξη­γεί ο Ντα­χέρ. «Όλες αυτές οι πε­ριο­χές είχαν απε­λευ­θε­ρω­θεί από την επα­νά­στα­ση αρ­κε­τό καιρό πριν. Έχουν συ­νη­θί­σει να κι­νη­το­ποιού­νται. Δεν είναι ακρι­βώς το ίδιο στη Δα­μα­σκό και το Χα­λέ­πι». Συ­νε­πώς η δια­δι­κα­σία ανά­πτυ­ξης συν­δι­κα­λι­στι­κών και αρι­στε­ρών ορ­γα­νώ­σε­ων θα απαι­τή­σει χρόνο και προ­σπά­θεια.     

Ωστό­σο, μετά από τόσα πολλά χρό­νια δυ­στυ­χί­ας, πολ­λοί νε­α­ροί Σύ­ριοι δεν αντέ­χουν την σκέψη ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρων χρό­νων δυ­σκο­λιών και φτώ­χειας. Πολ­λοί εξό­ρι­στοι, ει­δι­κά οι νε­ό­τε­ροι και όσοι κα­τά­φε­ραν να φτά­σουν στην Ευ­ρώ­πη, επι­στρέ­φουν μόνο για προ­σω­ρι­νές επι­σκέ­ψεις προ­κει­μέ­νου να δουν τα αγα­πη­μέ­να τους πρό­σω­πα. Ενώ αρ­κε­τοί από αυ­τούς που έμει­ναν στη Συρία αλλά σή­με­ρα έχουν τη δυ­να­τό­τη­τα να φύ­γουν, σχε­διά­ζουν να το κά­νουν, ει­δι­κά όσοι έχουν πα­νε­πι­στη­μια­κά προ­σό­ντα.

«Είμαι εν­θου­σια­σμέ­νος που η χώρα μας είναι επι­τέ­λους ελεύ­θε­ρη, αλλά ποιος ξέρει πόσος και­ρός θα χρεια­στεί για να βελ­τιω­θούν πραγ­μα­τι­κά τα πράγ­μα­τα», μου απο­κά­λυ­ψε ένας νε­α­ρός για­τρός στη Δα­μα­σκό. «Είναι αδύ­να­το να χτί­σεις μια ασφα­λή ζωή εδώ πέρα και νιώθω ότι αρ­χί­ζω να με­γα­λώ­νω».

*Με­τά­φρα­ση Rproject.gr 

**Το πρω­τό­τυ­πο κεί­με­νο στα αγ­γλι­κά: https://​redflag.​org.​au/​article/​can-​the-​syrian-​people-​resist-​a-​new-​capita...