Ανθρώπινη ασπίδα προστασίας του δημόσιου νερού

Η εταιρεία

Η Εταιρεία  Ύδρευσης & Αποχέτευσης Πρωτεύουσας (ΕΥΔΑΠ) έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα υδροδότησης, αποχέτευσης και επεξεργασίας λυμάτων στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας. Είναι η μεγαλύτερη Εταιρεία στην Ελλάδα που δραστηριοποιείται στη διαχείριση νερού και λυμάτων εδώ και πολλές δεκαετίες. Εξυπηρετεί περίπου 4.500.000 κατοίκους στην ύδρευση(2.100.000 συνδέσεις) και 3.500.000 κατοίκους στην αποχέτευση. Έχει στην ιδιοκτησία της τα δίκτυα και τις εγκαταστάσεις, ενώ οι ταμιευτήρες (Μόρνος, Λίμνη Μαραθώνα, Υλίκη) ανήκουν στην ΕΥΔΑΠ ΠΑΓΙΩΝ. Το μήκος των αγωγών ύδρευσης είναι περίπου 9.500 χλμ. και της αποχέτευσης περίπου 8.500 χλμ. Έχει δυνατότητα επεξεργασίας 1.700.00 κ.μ. νερού την ημέρα, που προμηθεύεται ακατέργαστο κυρίως από επιφανειακούς υδατικούς πόρους.Οι μονάδες επεξεργασίας νερού βρίσκονται σε Ασπρόπυργο, Αχαρνές,Πολυδένδρι και Γαλάτσι. Οι εγκαταστάσεις αποχέτευσης βρίσκονται στην Ψυττάλεια (από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη), στο Θριάσιο και τη Μεταμόρφωση και η μέση παροχή λυμάτων είναι 750.000 κ.μ./ημέρα

Το 2012, µε την ψήφιση του ν.4053/2012, δόθηκε στην ΕΥ∆ΑΠ η δυνατότητα να παρέχει τις υπηρεσίες της σε όλη την Ελλάδα, µέσω θυγατρικών εταιρειών καιµέσω σύναψης προγραµµατικώνσυµβάσεων µε τους ΟΤΑ, με ανομολόγητο σκοπό να αποτελέσει τον «δούρειο ίππο» για την ιδιωτικοποίηση και των τοπικών δημοτικών δικτύων.

 Η αξία της ΕΥΔΑΠ

Η ΕΥΔΑΠ ασχολείται ολοκληρωμένα με τον κύκλο του νερού στην Αττική και η εμπειρία της στο επίπεδο διαχείρισης δικτύων και εγκαταστάσεων ύδρευσης και αποχέτευσης είναι μεγάλη. Παρά το χαμηλό κόστος των υπηρεσιών της (το χαμηλότερο στην Ευρώπη) παρέχει υπηρεσίες υψηλής ποιότητας. Δίνει αδιαλείπτως, λειτουργικές και βιώσιμες λύσεις στα θέματα ύδρευσης και αποχέτευσης της Αττικής.Εδώ και δεκαετίες, ακόμη και σε περιόδους μεγάλης λειψυδρίας που αντιμετώπισε η χώρα μας, οι πελάτες της είχαν και έχουν νερό στη βρύση τους σε επάρκεια και σε άριστη ποιότητα.

Είναι κερδοφόρα Εταιρεία και ουδέποτε υπήρξε ελλειμματική. Δεν επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό και δε χρηματοδοτείται από το κράτος, αλλά το ενισχύει ετησίως με αρκετά εκατομμύρια ευρώ από μερίσματα και φόρους.

Η αξία της ΕΥΔΑΠείναι ανυπολόγιστη για το κοινωνικό σύνολο. Όμως και η αποτίμησή της είναι πάρα πολύ υψηλή: τα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης, οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας νερού και λυμάτων, τα πληροφοριακά συστήματα, το πελατολόγιο, η εμπειρία και τεχνογνωσία του προσωπικού της αποτελούν περιουσία της ΕΥΔΑΠ αλλά και του Ελληνικού Λαού. Εάν θέλαμε να κατασκευάσουμε εξαρχής τα υφιστάμενα δίκτυα και τις εγκαταστάσεις εκτιμάται ότι θα απαιτούνταν πάνω από 6,5 δις.

Ιδιωτικοποίηση της ΕΥΔΑΠ. Από το 38% στο 100%

Η ιδιωτικοποίηση της ΕΥΔΑΠ ξεκίνησε το 2000με την εισαγωγή της στο Χρηματιστήριο και την πώληση του 38% των μετοχών. Το 2011 μεταβιβάστηκε το 27% των μετοχών στο ΤΑΙΠΕΔ, ενώ τον Μάιο του 2012 μεταβιβάστηκε το υπόλοιπο 34%. Μετά από προσφυγή των πολιτών, το ΣτΕμε την 1906/2014 απόφασή του απέτρεψε προσωρινά την προσδοκία για ξεπούλημα της ΕΥΔΑΠ, υποχρεώνοντας το ΤΑΙΠΕΔ να επιστρέψει στο Δημόσιο το 34% των μετοχών.

Παρά την απόφαση του ΣτΕ, η οποία διασφαλίζει τον δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα της ΕΥΔΑΠ και αποτελεί τελεσίδικο για οποιαδήποτε ενέργεια ιδιωτικοποίησης, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ με το 3ο μνημόνιο α) επαναβεβαίωσε το businessplanτου ΤΑΙΠΕΔ για την πώληση του 11% της ΕΥΔΑΠ β)προχώρησε στην ένταξη του συνόλου των μετοχών του Δημοσίου στην την Εταιρεία Δημοσίου Συμμετοχών που ανήκει στο Υπερταμείο και γ)υλοποίησε την μνημονιακή υποχρέωση λεηλασίας των αποθεματικών της ΕΥΔΑΠ μεταφέροντας τον Ιανουάριο του 2017, 40 εκατ. Ευρώ από τα ταμεία της ΕΥΔΑΠ στους μετόχους.

Η ένταξη της ΕΥΔΑΠ στο υπερταμείοαποτελεί 100% αποκρατικοποίηση, είναι πλήρης ιδιωτικοποίηση. Με σαφήνεια αναφέρεται στον ιδρυτικό νόμο του υπερταμείου, το Ν. 4389/2016  ότι: «Η Εταιρεία (δηλ. το υπερταμείο) δεν ανήκει στο δημόσιο ή ευρύτερο δημόσιο τομέα, όπως αυτός εκάστοτε ορίζεται». Η πώληση ακόμα και του 100% σε ιδιώτες απαιτεί τη σύμφωνη γνώμη μόνο του εκάστοτε υπουργού Οικονομικών, και όχι της Βουλής, όπως κυνικά παραδέχτηκε ο κ. Τσακαλώτος.

Συνέπειες της ιδιωτικοποίησης 

Μήπως οι συνέπειες με την έμμεση ιδιωτικοποίηση ή με το υπερταμείο δεν είναι τόσο τραγικές, όσο στις περιπτώσεις άμεσων κατευθείαν ιδιωτικοποιήσεων.  Η παγκόσμια εμπειρία μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι συνέπειες και για τα τιμολόγια, και για την ποιότητα νερού και των λυμάτων, και για το περιβάλλον, και για τις υποδομές δικτύων και εγκαταστάσεων (συντήρηση, επέκταση), και ως προς τους κατόχους της τεχνογνωσίας και για την οικονομική κατάσταση των εταιριών που ιδιωτικοποιούνται, και για τις θέσεις εργασίας (εντός της ιδιωτικοποιούμενης εταιρίας αλλά και στον κύκλο εταιριών που συμβάλλονται μαζί της) και για τα εργασιακά, μισθολογικά και άλλα δικαιώματα των εργαζομένων και για την επιβάρυνση κρατικού προϋπολογισμού (επιδότηση κοινωνικής πολιτικής, υδροδότηση «δύσκολων» περιοχών, πραγματοποίηση επενδύσεων) είναι δραματικές.

Όλες αυτές οι συνέπειες εκτός αυτής καθαυτής της κάθε επίπτωσης ξεχωριστά μπορούν να συμπυκνωθούν σε δύο κρίσιμες λέξεις: ΕΛΕΓΧΟΣ – ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ.

Ποιος κερδίζει τον έλεγχο; Ποιος χάνει την προσβασιμότητα; 

ΕΛΕΓΧΟΣ: Από αρχαιοτάτων χρόνων γίνονταν μάχες για τον έλεγχο των νερών. Σχεδόν το σύνολο των πολιτισμών αναπτύχθηκαν σε περιοχές κοντά στις πηγές καθαρού νερού. Ενώ προϊόντος του χρόνου, έγιναν τεράστια έργα για τον έλεγχο και την μεταφορά επαρκών ποσοτήτων πόσιμου νερού ώστε, μεταξύ άλλων, να μπορεί να στηριχτεί το αστικό μοντέλο ανάπτυξης που όλοι γνωρίζουμε και στο οποίο ζούμε. Η Αττική είναι χαρακτηριστική από αυτή την άποψη.

Πολλοί υποστηρίζουν ότι ο επόμενος Παγκόσμιος Πόλεμος θα είναι ο Πόλεμος του Νερού. Ενώ και στους πρόσφατους πόλεμους στο Ιράκ, στη Συρία, στις εμφύλιες συρράξεις στην Ινδία, στον πόλεμο των Ισραηλινών ενάντια στους Παλαιστινίους είναι όχι σπάνιες πρακτικές και αναφορές για τη χρήση, άμεσα ή ως παρεπόμενη συνέπεια, του νερού ως όπλου, με αποτελέσματα επικίνδυνα  και καταστροφικά για τους λαούς.

Παράλληλα είναι τεράστιες οι επενδύσεις που γίνονται από ιδιωτικά (κυρίως διατροφικά) κεφάλαια ή και κράτη σε αρδεύσιμη γη, κυρίως στην αμερικανική και στην αφρικανική ήπειρο. Υπολογίζεται ότι τα τελευταία χρόνια έχουν αγοραστεί τεράστιες τέτοιες εκτάσεις, μεγαλύτερες από την έκταση της Γαλλίας.

Ταυτόχρονα τα διεθνή ιδιωτικά κεφάλαια που προσανατολίζονται στη διαχείριση των υδατικών ή και διατροφικών πόρων, με όχημα τις στρατιωτικές αλλά και οικονομικές, εσχάτως, επεμβάσεις των διεθνών τοκογλυφικών οργανισμών του ΔΝΤ, της Παγκόσμιας Τράπεζας αλλά και της ΕΕ πλέον, απαιτούν και δυστυχώς αποκτούν πολλές φορές, πλήρως ή μερικώς, τη διαχείριση και τον έλεγχο των δικτύων ύδρευσης –αποχέτευσης σε πόλεις του πλανήτη.

Αυτό θέλουν να γίνει και στην Ελλάδα με το Υπερταμείο. Αυτό γίνεται όχι μόνο, για λόγους δημοσιονομικούς, οικονομικούς ή διαρθρωτικούς, αλλά γιατί:

Αποκτάται πλήρης έλεγχος επί των κοινωνιών. Αποκτάται δικαίωμα επί της ζωής. Επί της διατροφής, επί της υδροδότησης και γενικά επί της επιβίωσης των λαών.

Είναι τρομακτική η δύναμη επιρροής κι εκβιασμού από αυτόν που ελέγχει νερό και ενέργεια στις σύγχρονες πόλεις (φανταστείτε μια μεγαλούπολη όπως η Αθήνα χωρίς νερό, ή με την απειλή να μείνει χωρίς νερό, για 3, 5 ή 7 μέρες. Προκαλείται κατάρρευση όλων των δομών οργάνωσης της ζωής, όπως είναι έως σήμερα).

ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ: Η διασφάλιση της προσβασιμότητας όλων στο πόσιμο νερό είναι η θεμελιώδης προϋπόθεση αναγνώρισης του νερού ως ανθρώπινου δικαιώματος και η πιο βασική ενέργεια έμπρακτης αντιμετώπισης του νερού ως κοινωνικό αγαθό και όχι ως εμπόρευμα. Είναι δε, η μέγιστη συμβολή στη διαρκή μάχη ενάντια στην ιδιωτικοποίηση, άμεση και έμμεση, των υπηρεσιών ύδρευσης-αποχέτευσης.

Παντού όπου υπήρξε εξέλιξη, με διείσδυση ιδιωτικών κεφαλαίων στη διαχείριση των δικτύων,  αυξήθηκε κατακόρυφα το ποσοστό του πληθυσμού που δεν είχε πλέον πρόσβαση σε επαρκείς ποσότητες καθαρού, πόσιμου νερού, καθώς και η ανισότητα στην πρόσβαση.

Υπάρχει κάποιο όφελος από μια μερική ή πλήρη ιδιωτικοποίηση του Νερού;

• Η παγκόσμια εμπειρία ιδιωτικοποιήσεων πηγών και δικτύων διαχείρισης του κύκλου νερού δείχνει μόνο ΖΗΜΙΑ για τις κοινωνίες:

• Χειροτέρευση της ποιότητας παροχής υπηρεσιών.

• Αύξηση της τιμής.

• Επιδείνωση των περιβαλλοντικών όρων.

• Ανορθολογική διαχείριση του κύκλου του νερού υποταγμένη στη λογική ελάχιστου κόστους-μέγιστου κέρδους.

• Απαξίωση των υποδομών.

• Επιβάρυνση των κρατικών προϋπολογισμών με κόστη συντήρησης- επενδύσεων και κοινωνικής πολιτικής.

• Αύξηση ανεργίας (καμία ιδιωτικοποίηση, ούτε παγκοσμίως, ούτε στην Ελλάδα, δεν μείωσε, αντιθέτως αύξησε την ανεργία).

• Χειροτέρευση των εργασιακών όρων για τους εργαζόμενους.

ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ, ΤΕΛΙΚΑ, ΟΥΤΕ ΕΝΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ εκτός ίσως, λόγων ιδεοληπτικής προσέγγισης ή πολιτικού ελέγχου επί των κοινωνιών και φυσικά, σίγουρης και μεγάλης κερδοφορίας για τα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα.

Τι να κάνουμε;

Αυτή είναι λοιπόν η κατάσταση. Τα ιδιωτικά κεφάλαια προελαύνουν, οι  υπερεθνικοί θεσμοί επιτίθενται, οι κυβερνήσεις υποτάσσονται και εμείς Τι μπορούμε να κάνουμε;

Η παγκόσμια εμπειρία εκτός από τις συνέπειες της ιδιωτικοποίησης αποδεικνύει ότι όπου δόθηκε η μάχη του Νερού κερδήθηκε τελικά από τις κοινωνίες και τους λαούς. Είναι βεβαίως μια σκληρότατη μάχη επειδή υπάρχει και κοινωνική ευαισθησία και κινηματική εμπειρία από τη μεριά των πολιτών και των κοινωνιών αλλά και προετοιμασία, συμμαχίες και αδιαλλαξία από την πλευρά των ιδιωτικών συμφερόντων, όμως τελικά νικηφόρα.

Στη Βολιβία η μάχη του Νερού που ξεκίνησε στη Κοτσαμπάμπα, έφτασε στην ένοπλη εξέγερση και οδήγησε όχι μόνο στην εκδίωξη της ιδιωτικής εταιρίας αλλά και στην αλλαγή του πολιτικού σκηνικού και συσχετισμού.

Στην Ιρλανδία των μνημονίων όπου δεν υπήρχαν μετρητές και αντίτιμο για το νερό μια από τις βασικές απαιτήσεις της Τρόικα ήταν η τοποθέτηση μετρητών και η έναρξη πληρωμής αντιτίμου για το νερό. Στην Ιρλανδία, εν πολλοίς το αντιμνημονιακό κίνημα ήταν κίνημα ενάντια στη φορολόγηση του Νερού και στην άρνηση τοποθέτησης μετρητών. Τελικά μετά από πέντε χρόνια, «πάγωσε» η τοποθέτηση μετρητών και η τιμολόγηση του νερού. Ενώ και εδώ εν πολλοίς η αύξηση της  επιρροής του ΣινΦέι στα μνημονιακά χρόνια στηρίχθηκε στο κίνημα του Νερού.

Στην Ιταλία πραγματοποιήθηκε δημοψήφισμα το 2011 κατακτώντας ένα 95% ΟΧΙ στην ιδιωτικοποίηση του Νερού, το οποίο ο δεξιός Μπερλουσκόνι σεβάστηκε φρενάροντας τα σχέδια ιδιωτικοποίησης.

Έχουμε τρεις συμβολικές επαναδημοτικοποιήσεις. Αυτές του Παρισιού το 2010, του Βερολίνου το 2014, στις οποίες το τοπικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο κίνημα δημόσιου Νερού έπαιξαν σημαντικό ρόλο και της Βαρκελώνης το 2016. Να σημειώσουμε ότι η ιδιωτικοποίηση του Βερολίνου είχε γίνει με 49,9%, δηλ με μειοψηφικό πακέτο (για όσους πιστεύουν ότι οι ιδιωτικοποιήσεις απαιτούν 50% +1 μετοχή).

Πολύ μεγάλη νίκη των κινημάτων νερούη απόφαση της Σλοβενίας να κηρύξει το νερό ως αγαθό μη εμπορεύσιμο. Το άρθρο που προστέθηκε στο σύνταγμα της Σλοβενίας λέει: (Άρθρο 70α -Δικαίωμα σε πόσιμο νερό- «Όλοι έχουν δικαίωμα σε πόσιμο νερό. Οι υδάτινες πηγές είναι δημόσιο αγαθό που διαχειρίζεται το κράτος. Οι υδάτινες πηγές χρησιμοποιούνται κυρίως για την βιώσιμη παροχή πόσιμου νερού οικιακής χρήσης και σε σχέση με αυτήν τους τη χρήση δεν θεωρούνται εμπορεύσιμο προϊόν. Το πόσιμο νερό παρέχεται προς το δημόσιο και τα νοικοκυριά από το κράτος μέσω των τοπικών κοινοτήτων απευθείας και χωρίς κέρδος».

Στην Ελλά έχουμε το δημοψήφισμα της Θεσσαλονίκης το 2014 με το 98% ΟΧΙ στην ιδιωτικοποίηση του νερού.

Στην ΕΥΔΑΠ κάτω από την πίεση ενάντια στην άμεση και έμμεση ιδιωτικοποίηση, είχαμε ανάκτηση, τα τελευταία τρία χρόνια, από το μόνιμο προσωπικό, σημαντικών δραστηριοτήτων που εκτελούσαν εργολάβοι, όπως το (ΚΕΛ) Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων του Θριασίου πεδίου και των δικτύων ύδρευσης της Δυτικής Αττικής. Καταδεικνύοντας ότι η πίεση φέρνει και άμεσα σημαντικά αποτελέσματα και ότι οι εργαζόμενοι μπορούν να ανταποκριθούν σε ρόλους και καθήκοντα λειτουργίας των μονάδων και των δικτύων χωρίς «αφεντικά».

Τέλος έχουμε σημαντικές αποφάσεις και ψηφίσματα οργανισμών υπέρ του Νερού και των υπηρεσιών ύδρευσης-αποχέτευσης ως ανθρώπινο δικαίωμα και ως κοινωνικό αγαθό. Αποφάσεις και ψηφίσματα του ΟΗΕ, του Συμβουλίου της Ευρώπης, του ΣτΕ, κλπ. Από μόνες τους αυτές οι αποφάσεις δε διασφαλίζουν τίποτα. Είναι ενδεικτικές όμως της παγκόσμιας πίεσης που ασκείται από τα κινήματα για το Νερό.

Μπροστά μας έχουμε σημαντικές και κρίσιμες στιγμές

Δε δίνουμε τη μάχη ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της ΕΥΔΑΠ για την τιμή των όπλων, θεωρώντας ότι όλα έχουν τελειώσει. Δίνουμε τη μάχη για να την κερδίσουμε. Για να μην περάσει η ΕΥΔΑΠ στο υπερταμείο. Έχουμε κηρύξει ανένδοτο μέχρι τελικής δικαίωσης. 

Υπερασπιζόμαστε αδιαπραγμάτευτα την πρόσβασης όλων στο νερό, απαιτώντας να σταματήσουν ΤΩΡΑ οι διακοπές υδροδότησης χωρίς οικονομικά, κοινωνικά και υγειονομικά κριτήρια.

Αγωνιζόμαστε ενάντια στην λεηλασία των αποθεματικών της ΕΥΔΑΠ με προσφυγή στα δικαστήρια η οποία θα εκδικαστεί στις 20 Μαρτίου. Η ΕΥΔΑΠ έχει μεγάλη ταμειακή ρευστότητα. Αντί να γίνουν επενδύσεις σε δίκτυα και υποδομές, αντίνα εξασφαλιστεί η πρόσβαση όλων στο πόσιμο νερό, αντί να γίνουν προσλήψεις και αντί να αυξηθούν οι παροχές στου εργαζόμενους παίρνουν τη ρευστότητα και τη χαρίζουν στους μετόχους.

Αγωνιζόμαστε ενάντια στη μεταβίβαση των μετοχών της ΕΥΔΑΠ στο υπερταμείο.

Καλούμε όλους σε ετοιμότητα, στις απαραίτητες δράσεις, ώστε να χτίσουμε την ανθρώπινη ασπίδα προστασίας του δημόσιου Νερού και νίκης της κοινωνίας.

Κηρύττουμε Ανένδοτο για το Νερό.

*μέλος ΔΣ Συλλόγου Προσωπικού ΕΥΔΑΠ, μέλους γραμματείας ΣΕΚΕΣ για δημόσια ΕΥΔΑΠ