Η κατευθυνόμενη ευωχία περί τέλους της «λιτότητας» διήρκεσε όσο και όλα τα μνημονιακά «θαύματα»: μερικές μέρες.
Ύστερα τη διαδέχθηκε κατακλυσμός αρνητικών ειδήσεων: επαναφορά όλων των γνωστών αξιώσεων του ΔΝΤ για μέτρα πέρα από τα όρια αντοχής της κυβέρνησης και διολίσθηση της διαπραγμάτευσης προς τη «βαθιά άνοιξη» (και βλέπουμε...), πληθώρα στοιχείων για νέα αρνητική δυναμική στην ελληνική οικονομία, δημιουργία νέας εστίας μαζικής κοινωνικής δυσαρέσκειας με την ενεργοποίηση του νόμου Κατρούγκαλου για τη φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών, περίεργες ειδήσεις περί ακριβού δανείου από την Παγκόσμια Τράπεζα, επαναφορά σεναρίων για υποβάθμιση της Ελλάδας στη β’ ταχύτητα της Ευρωζώνης.
Προς απόδειξη αυτού που έχουμε επανειλημμένα γράψει από τις στήλες της «Εργατικής Αριστεράς», ότι καμία «σταθεροποίηση» δεν είναι εφικτή πάνω στη μνημονιακή κινούμενη άμμο, ότι ακόμη και μια αναιμική καπιταλιστική ανάπτυξη δεν είναι δεδομένη, ότι ακόμη και αν υπάρξει μια τέτοια ανάπτυξη οι οδύνες της υψηλής ανεργίας, της εκτεταμένης φτώχειας και της εξαθλίωσης θα παραμείνουν ως σταθερές του μνημονιακού καθεστώτος.
Το ΔΝΤ πρωταγωνιστής
Ύστερα από τη συμφωνία στο Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου, οι εκπρόσωποι των δανειστών ήρθαν στην Αθήνα και... διέλυσαν σε λίγες μέρες την κυβερνητική προπαγάνδα περί «τέλους της λιτότητας». Το ΔΝΤ όχι μόνο παραμένει, αλλά ήταν ο πρωταγωνιστής των συζητήσεων. Ακόμη και η φιλοκυβερνητική «Εφ.Συν.» διαπίστωσε πρωτοσέλιδα πως οι Ευρωπαίοι δανειστές παρακολουθούσαν σιωπώντας την εκπρόσωπο του ΔΝΤ Ντ. Βελκουλέσκου να αναπτύσσει όλη την γκάμα των απαιτήσεών του: ελεύθερες-ομαδικές απολύσεις, μείωση αφορολόγητου και μείωση συντάξεων ώστε να εξοικονομηθεί 1 + 1% του ΑΕΠ, ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ κ.λπ. Τα «οχυρωματικά έργα» γύρω από το «ελάχιστο ευρωπαϊκό κεκτημένο» όσον αφορά τις εργασιακές σχέσεις αποδείχτηκαν χάρτινοι πύργοι: όπως πολύ πρόσφατα δήλωσε ο «φίλος» Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, τα μνημόνια είναι εκτός ευρωπαϊκών συνθηκών...
Το αποτέλεσμα είναι νέο μπλοκάρισμα, νέες απώλειες «προθεσμιών» και αποφασιστική ενίσχυση των σεναρίων για διολίσθηση της διαπραγμάτευσης μέχρι τη «βαθιά άνοιξη». Ήδη θεωρείται απίθανο να υπάρξει τεχνική συμφωνία (που δεν θα είναι καν η τελική συμφωνία αυτή καθαυτήν, αλλά η βάση για την τελική συμφωνία) μέχρι και το Eurogroup της 20ής Μαρτίου...
Αντί για ανάπτυξη, ύφεση
Στο μεταξύ, την αργοπορούσα διαπραγμάτευση πρόλαβαν πολύ αρνητικές ειδήσεις για την πορεία της οικονομίας. Την ημέρα ακριβώς που διεξάγονταν κυβερνητικές συσκέψεις για το λεγόμενο «σχέδιο ανάπτυξης έως το 2021», ανακοινώθηκαν τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ που δείχνουν ύφεση 1,1% το τέταρτο τρίμηνο του 2016, αντί για προβλεπόμενη ανάπτυξη 0,3%. Η αστοχία των προβλέψεων (1,4% απόκλιση) είναι θεαματική και συνδυάζεται με πλήθος άλλων αρνητικών στοιχείων που ενισχύουν την εκτίμηση ότι είμαστε μπροστά σε νέο αρνητικό «γύρισμα» για την οικονομία.
Συγκεκριμένα:
- Το ΑΕΠ το τέταρτο τρίμηνο μειώθηκε κατά 338 εκατ. ευρώ, αλλά η προστιθέμενη αξία μειώθηκε πολύ περισσότερο, κατά 637 εκατ. ευρώ.
- Καταγράφεται θεαματική μείωση επενδύσεων: μείωση του Ακαθάριστου Σχηματισμού Κεφαλαίου κατά 30,7% σε σχέση με το 2015, αλλά και μείωση κερδών κατά 145 εκατ.
- Οι φόροι στην παραγωγή και τις εισαγωγές μειώθηκαν κατά 273 εκατ. ευρώ.
Η σημασία αυτών των στοιχείων γίνεται πολύ πιο κατανοητή αν τα συνδυάσουμε με κάποια άλλα, επίσης πρόσφατα οικονομικά στοιχεία:
- Οι τραπεζικές καταθέσεις μειώθηκαν στο διάστημα 2 Ιανουαρίου και 15 Φεβρουαρίου κατά σχεδόν 2 δισ. ευρώ (1,91 δισ. ευρώ), ανακόπτοντας μια πορεία αύξησής τους τους προηγούμενους μήνες.
- Τα «κόκκινα» δάνεια αυξήθηκαν κατά 420 εκατ. ευρώ, ανακόπτοντας επίσης μια τάση μείωσής τους στο τελευταίο τρίμηνο του 2016.
Με λίγα λόγια, έχουμε ύφεση, μείωση επενδύσεων, μείωση αποδιδόμενων φόρων, μείωση καταθέσεων και αύξηση επισφαλειών για τις τράπεζες –ένα «κοκτέιλ» που παραπέμπει σε νέα οικονομική καθήλωση.
Εξαντλούνται οι αντοχές...
Οι νεοφιλελεύθεροι σχολιαστές αποδίδουν τις εξελίξεις αυτές στην αρνητική επίδραση που έχουν στην οικονομία το αδιέξοδο και το «σύρσιμο» στη διαπραγμάτευση με τους δανειστές –υπερβάλλοντας, ως συνήθως, ως προς το στοιχείο της «ψυχολογίας». Ωστόσο, η σημαντικότερη αιτία είναι η εξάντληση των αντοχών της πλειοψηφίας της κοινωνίας. Η κατανάλωση μειώνεται, τα εισοδήματα δεν επαρκούν για να πληρώνονται ταυτόχρονα υποχρεώσεις σε Εφορία και τράπεζες, τα χρήματα «στο στρώμα» εξαντλούνται, ο εκβιασμός των αναγκαστικών μέτρων από τράπεζες και Δημόσιο (κατασχέσεις και πλειστηριασμοί) δεν μπορεί πλέον να νικήσει το «ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος»...
Η ερμηνεία δεν βρίσκεται στα αρνητικά νέα από τη διαπραγμάτευση και στην κακή «ψυχολογία», αλλά στο ότι ο συνδυασμός φοροληστείας και περικοπών ξεπερνά πλέον τα όρια αντοχής όλο και ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων, εξαντλεί τα ρευστά τους διαθέσιμα, μειώνει την κατανάλωση, μειώνει τη δυνατότητά τους να εξυπηρετούν δάνεια και οφειλές στην Εφορία.
Από αυτή την άποψη, ο πανικός και το κοινωνικό σοκ που έχει προκαλέσει η ενεργοποίηση του νόμου Κατρούγκαλου σε εκατοντάδες χιλιάδες ελεύθερους επαγγελματίες είναι στη βάση της ερμηνείας για το νέο αρνητικό «γύρισμα» της οικονομίας...
Βερσαλλίες και Παγκόσμια Τράπεζα επαναφέρουν σενάρια-σοκ...
Τα στοιχεία για την ύφεση, ωστόσο, απειλούν με δημιουργία νέας εμπλοκής στις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές, αφού ενισχύουν τους ισχυρισμούς του ΔΝΤ ότι τα πρωτογενή πλεονάσματα στηρίζονται σε σαθρές βάσεις, δεν είναι εξασφαλισμένα και γι’ αυτό απαιτούνται νέα μέτρα.
Όμως, οι πραγματικές πηγές ανησυχίας, αν όχι πανικού, για την κυβέρνηση και τον ελληνικό καπιταλισμό έρχονται από τις... Βερσαλλίες και από την έδρα της... Παγκόσμιας Τράπεζας. Η σύνοδος των τεσσάρων ισχυρότερων χωρών της Ευρωζώνης (και της ΕΕ πλέον, ύστερα από την αποχώρηση της Βρετανίας) έστειλε και επισήμως το μήνυμα της Ευρώπης των πολλών «ταχυτήτων» και ουσιαστικά της διάλυσης του «μετώπου του Νότου» στο οποίο στήριξε τι ελπίδες της η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Σύμφωνα με το ανακοινωθέν της συνόδου, η «πρώτη ταχύτητα» θα μπορεί να επιταχύνει αφήνοντας τους άλλους πίσω (βλ. σχετικό άρθρο στη σελίδα 2). Αυτό όμως σημαίνει πως όσοι μένουν πίσω δεν θα είναι 100% μέλη της Ευρωζώνης, ούτε θα έχουν 100% ευρώ –μένει να δούμε πώς θα θεσμοποιηθεί, αναπόφευκτα κάποια στιγμή, αυτή η διαίρεση...
Οι προοπτικές γίνονται ακόμη πιο επίφοβες αν αναλογιστεί κανείς ότι έχουμε ήδη εισέλθει αισίως στον ευρωπαϊκό εκλογικό κύκλο, που ξεκινάει με τις ολλανδικές εκλογές στις 15 Μαρτίου, συνεχίζεται με τις εκλογές για τη γαλλική προεδρία στις 23 Απριλίου και 7 Μαΐου και με τις γερμανικές εκλογές στα τέλη Σεπτεμβρίου, και ολοκληρώνεται με τις ιταλικές εκλογές σε ημερομηνία που δεν έχει οριστεί. Αν οι πολιτικοί συσχετισμοί στην Ολλανδία ανατραπούν από τα δεξιά και σε κατεύθυνση ακροδεξιού ευρωσκεπτικισμού, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, η Ολλανδία δεν θα συμμετάσχει σε περαιτέρω χρηματοδότηση του ελληνικού προγράμματος χωρίς τη συμμετοχή του ΔΝΤ –και αυτό είναι μία μόνο από τις πάμπολλες περιπλοκές.
Αυτοί είναι οι λόγοι που ξαναζεσταίνονται τα σενάρια για διολίσθηση της διαπραγμάτευσης ακόμη και ως τις γερμανικές εκλογές, με άδηλες προοπτικές, ακόμη και προοπτικές-σοκ! Και που δίνουν τροφή σε ανάλογα άλλα σενάρια για την «περίεργη» υπόθεση της απεύθυνσης της ελληνικής κυβέρνησης στην Παγκόσμια Τράπεζα για δάνειο προκειμένου να αντιμετωπίσει πλευρές της μαζικής κοινωνικής εξαθλίωσης που έχουν δημιουργήσει τα μνημόνια...
Η καθήλωση στον μνημονιακό βάλτο καταστρέφει διαρκώς το success story για «τέλος της λιτότητας», «επάνοδο στην ανάπτυξη» κ.λπ. και συντηρεί όχι μόνο την εκτεταμένη κοινωνική δυστυχία και την πολιτική αστάθεια, αλλά και όλους τους κινδύνους για ξαφνικές επιταχύνσεις και ακόμη μεγαλύτερα «σοκ»...
*Αναδημοσίευση από την "Εργατική Αριστερά" που κυκλοφορεί
