Αποκλειστική Συνέντευξη με τον δημοσιογράφο της συνεταιριστικής εφημερίδας El Salto Pablo Elorduy

Pablo, γνωριζόμαστε από την εποχή της συνεταιριστικής εφημερίδας Diagonal. Είσαι πολλά χρόνια δημοσιογράφος σε μια εφημερίδα που δεν θα ήταν υπερβολή να λέγαμε ότι άφησε ιστορία. Θα ήθελες να μας πεις πως αποφασίσατε να περάσετε από την Diagonal στην El Salto ;

Η Diagonal είχε μια μεγάλη διαδρομή και έχει αφήσει το στίγμα της στην ισπανική κοινωνία, έχει πετύχει πραγματικές  κοινωνικές αλλαγές, άνοιγμα νέων θεμάτων,  εισήγαγε νέες πρακτικές καθώς και  μια νέα γλώσσα σε όλη τη διάρκεια αυτών των έντεκα χρόνων ύπαρξής της. Όμως υπήρχαν και κάποια ξεκάθαρα όρια στο μέχρι που μπορούσε να φτάσει. Ένα από αυτά είναι το γεγονός ότι λειτουργούσαμε σε μια πόλη όπως η Μαδρίτη,  όπου σε μεγάλο βαθμό, συμβαίνουν τα  περισσότερα πολιτικά γεγονότα ,  όχι όμως όλα.  Θέλαμε να φτάσουμε σε άλλες περιοχές και να έρθουμε σε επαφή με μιντιακά εγχειρήματα που έκαναν πολλά ενδιαφέροντα πράγματα και πολλές φορές καλύτερα από αυτά που έκανε η Diagonal. Για όλα αυτά ήταν απαραίτητο αυτό το άλμα (el Salto). Για να είμαστε κάτι περισσότερο  και για να φτάσουμε λίγο πιο μακριά. Πολλές φορές κολλάμε στις ταμπέλες και αυτό μας περιορίζει, γι αυτό αποφασίσαμε να διερευνήσουμε το μέχρι που φτάνουν τα όρια μας χωρίς να παραιτηθούμε από αυτό που ξέρουμε να κάνουμε καλά, τη δουλειά μας δηλαδή.

Πως λειτουργεί η El Salto; 

Η El Salto είναι ένα νέο εγχείρημα  για τη νέα εποχή στην οποία μπαίνουμε, η οποία χαρακτηρίζεται όχι μόνο από την κρίση, το τέλος του δικομματισμού αλλά και από  μια  αλλαγή στις αξίες της κοινωνίας. Η El Salto,  διατηρεί έναν οριζόντιο χαρακτήρα λειτουργίας, γιατί το πιστεύουμε πραγματικά. Θα έλεγα ότι οι πρακτικές της συμβαδίζουν με αυτές τις νέες αξίες που συγκρούονται με τη λογική της συναίνεσης σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο καθώς και στο πολιτισμικό και κοινωνικό. Επιχειρούμε να  μεταφέρουμε αυτούς τους νέους τρόπους ζωής  και συμμετοχής και στον τρόπο που λειτουργούμε καθημερινά καθώς και στη σχέση μας με τις αναγνώστριες και τους αναγνώστες. Γι αυτό συγκροτούμαστε ως   συνεταιρισμός και λειτουργούμε με συνέλευση για τα ζητήματα στρατηγικής σημασίας, αν και καθημερινά το μέσο μας λειτουργεί με αυτονομία όσον αφορά τις αποφάσεις που πρέπει να παρθούν άμεσα. Με αυτή την έννοια πιστεύουμε ότι κάνουμε μια δουλειά που μπορεί να συγκριθεί με τις συντακτικές άλλων έντυπων μέσων παρά τις σημαντικές πολιτικές διαφορές που μπορεί να έχουμε μαζί τους.  

Θεωρείς ότι ο συνεργατισμός ως μορφή οργάνωσης της εργασίας στα ΜΜΕ συμβαδίζει απαραίτητα με ένα ριζοσπαστικό παραγόμενο  περιέχομενο;

Να πούμε καταρχάς ότι ο συνεργατισμός στα μέσα επικοινωνίας είναι μια πρακτική σχετικά νέα, τουλάχιστον όσον αφορά αυτό που ορίζουμε  ως δημοσιογραφία από το  δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα. Νομίζω ότι είναι αρκετά απλό για τον καθένα και την καθεμιά να καταλάβει ότι δεν είναι το ίδιο να εργάζεται κανείς σε ένα Μέσο όπου υπάρχει κάποιος αργηγός που αποφασίζει και σε μια  επιχείρηση κοινωνικής αλληλεγγύης  όπου το κέρδος μοιράζεται . Νομίζω ότι οι συνθήκες σε έναν συνεταιρισμό είναι πολύ διαφορετικές όπου οι άνθρωποι δουλεύουν έχοντας κάποιες κοινές αξίες, και όπου το κέρδος προορίζεται στην βελτίωση του εγχειρήματος και στις ζωές των εργαζομένων. Επομένως  μάλλον τις περισσότερες φορές δεν γίνεται αλλιώς…

Ένας συνεταιρισμός όπως η El Salto είναι βιώσιμος σήμερα; Με ποιον τρόπο;

Αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα το οποίο όμως την ίδια στιγμή ανοίγει και μια σειρά  άλλα ερωτήματα. Πιστεύει ο κόσμος ότι είναι απαραίτητα τα μέσα που υιοθετούν οριζόντιες πρακτικές για μια καλή ενημέρωση; Πόσα άτομα είναι διατεθειμένα σε κάθε περιοχή να στηρίξουν ένα μέσο; Τι τύπου διαφημίσεις; τι προσθέτει η διαφήμιση και τι αφαιρεί;  Σε τι κατάσταση βρίσκονται άλλες συνεταιριστικές επιχειρήσεις έτσι ώστε  ένα μέρος των εναλλακτικών μέσων να μπορούν να στηριχτούν στις διαφημίσεις τους; Πιστεύω ότι ναι είναι εφικτό η El Salto να είναι βιώσιμη, όμως εξαρτάται από τη δική μας δουλειά και από το πως ο ίδιος ο κόσμος την εκτιμά και την υποστηρίζει ο ίδιος  οικονομικά.   

Βρίσκεσαι εδώ για το συνέδριο Universse 2017. Πως σου φάνηκε η διαδικασία μέχρι στιγμής ιδιαίτερα όσον αφορά το συντονισμό των εναλλακτικών ΜΜΕ σε πανευρωπαϊκό επίπεδο;

Τα Μέσα αλληλέγγυας οικονομίας έχουν δυσκολίες που έχουν να κάνουν με τις επισφαλείς συνθήκες εργασίας και που είναι μεγαλύτερες από αυτές που αντιμετωπίζουν άλλες συνεταιριστικές επιχειρήσεις. Με αυτή την έννοια είναι δύσκολο να βαδίσουμε μαζί και να συντονιστούμε τόσο διαφορετικά εγχειρήματα από τόσες  διαφορετικές χώρες της Ευρώπης. Όμως συζητήθηκαν σε αυτό το συνέδριο κάποια ενδιαφέροντα πράγματα, μιλήσαμε για το μέλλον μας  και όχι κάνοντας αναλύσεις για τις ήττες του παρελθόντος. Πιστεύω ότι ίσως μπορέσουμε να καταλήξουμε στο  να ανταλλάξουμε  περιεχόμενο και  να φτάσουμε σε έναν συντονισμό των διαφορετικών ευρωπαϊκών μέσων ιδιαίτερα όσον αφορά την περίπτωση του Νότου της Ευρώπης. Όμως τα Μέσα που συγκεντρώθηκαν στο Universse ακόμα δεν γνωριζόμαστε αρκετά και γι αυτό χρειάζεται να προχωρήσουμε με αργά βήματα, αφού όπως συνηθίζεται να λέγεται, θέλουμε να  πάμε μακριά.

Τελικά η πληροφορία είναι κοινό αγαθό ή μέσο για να επηρεαστεί η κοινή γνώμη; Αν υποθέσουμε ότι αυτή υπάρχει…

Είναι και αυτό αλλά είναι και πολύ περισσότερα. Η πληροφορία έχει αποκτήσει  οικονομικό βάρος σε μια εποχή που τα κλασικά Μέσα Επικοινωνίας  αλλά και αυτά που δεν είναι κλασικά, παύουν να έχουν τόσο μεγάλη εξουσία. Εμείς την πληροφορία την θεωρούμε κοινό αγαθό, δεν μπορεί να ιδιωτικοποιηθεί η πληροφορία, τουλάχιστον όχι εντελώς.  Όμως βλέπουμε ότι διανέμεται πολύ διαφορετικά στο κάθε Μέσο.  Αυτοί που έχουν μεγαλύτερη εξουσία συνηθίζεται να έχουν περισσότερη πληροφορία (και αυτό δίνει χώρο στους διαφορετικούς τύπους διαφθοράς) καθώς και μεγαλύτερη ικανότητα να επηρεάζουν μέσω αυτής. Όμως τα κριτικά Μέσα όπως είναι η El Salto έχουν το χρέος να επηρεάζουν όσον αφορά τις δημόσιες πολιτικές δίνοντας το λόγο στα κινήματα, ακούγοντας και διαβάζοντας τις αναλύσεις τους. Είμαστε υποχρεωμένοι να το κάνουμε.

Συγκρίνονται οι  περιπέτειες της συνεργατικής δημοσιογραφίας σε Ελλάδα και Ισπανία; Ξεχωρίζεις κάτι από αυτές τις διαδρομές;

Δεν μπορώ να συγκρίνω γιατί μου λείπουν αρκετές πληροφορίες  στη συγκεκριμένη περίπτωση. Είναι αλήθεια, μαθαίνουμε  ότι η ΕΦΣΥΝ είναι ένας πετυχημένος συνεταιρισμός, και το μοντέλο της αποτελεί σημείο αναφοράς στην Ευρώπη. Επίσης είναι αλήθεια ότι η ΕΦΣΥΝ αναπτύχθηκε την περίοδο του μεγάλου ενθουσιασμού που έβγαλε τον ΣΥΡΙΖΑ στον αφρό  και η αλήθεια είναι ότι τώρα δεν υπάρχει κανένας τέτοιος ενθουσιασμός. Όμως αυτό το σημείο αναφοράς δεν μπορούμε να το εξάγουμε στην Ισπανία. Η χώρα μου δεν υπέστη μια τόσο σκληρή τιμωρία σαν αυτή που ακολούθησε το δημοψήφισμα του 2015. Έτσι τα ισπανικά Μέσα δεν χρειάστηκε να προσαρμοστούμε στις νέες συνθήκες  όπως έκανε η ΕΦΣΥΝ και άρα με αυτή την έννοια δεν μπορώ να την κρίνω. Είναι οι ίδιοι οι αναγνώστες και οι αναγνώστριες αυτές που πρέπει να αποφασίσουν πως κρίνουν τη γραμμή της εφημερίδας και αν αυτή αντιστοιχεί με αυτό που αυτές-οι αντιλαμβάνονται ως τον καλύτερο τρόπο για να μπει ένα τέλος στην κυριαρχία της Ευρώπης στην Ελλάδα.

Ως δημοσιογράφος και ως ευρωπαίος πολίτης πως βλέπεις τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα;

Όπως είπα και πριν, πιστεύω ότι η κατάσταση είναι δραματική. Η Γερμανία αποτελεί  ίσως τον κυριότερο παράγοντα της ελληνικής κρίσης, όμως επίσης είναι και οι Βρυξέλλες, το Στρασβούργο, η κινέζικη οικονομία κ.ο.κ. Έτσι λοιπόν η διαδικασία για μια πιο δίκαιη κοινωνία θα είναι πολύ μεγάλη και δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα μπορέσει να κάνει το οτιδήποτε, ιδιαίτερα έχοντας συμμάχους τους ΑΝΕΛ.  Από το λίγο που κατάλαβα περπατώντας στους δρόμους της Αθήνας, είναι ότι οι έλληνες πολίτες έχουν μια μεγάλη ιστορία και δραματικών καταστάσεων αλλά και μεγάλης ελπίδας. Και μου φαίνεται ότι το να παλέψει κανείς για να είναι περισσότερες αυτές οι στιγμές ελπίδας έτσι ώστε να υπάρξουν πραγματικές αλλαγές είναι κάτι που αξίζει τον κόπο. Εμένα μου φαίνεται ότι το να βαδίζει κανείς προς την ελπίδα είναι προτιμότερο από το να παραιτείται  από την προσπάθεια.  

Κλείνοντας αυτή τη συνέντευξη, θα ήθελα να σε ρωτήσω κάποια πράγματα για την Μαδρίτη, την πόλη που μένεις και που εκδίδεται η μαδριλένια εκδοχή της El Salto. Τι γίνεται με την Μανουέλα Καρμένα; Είναι τόσο καλά τα νέα όσο λένε τα περισσότερα  ελληνικά  εναλλακτικά ΜΜΕ; Και λίγα λόγια για την «ακυβέρνητη κατάληψη». 

Ο δήμος της Μαδρίτης σταμάτησε να ανήκει στη δεξιά για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες όταν εκλέχτηκε η Μανουέλα και αυτό από μόνο του ήταν ένα καλό νέο.  Σε κάποιους τομείς οι αλλαγές σε σχέση με τις πολιτικές του PP (του λαϊκού κόμματος), υπήρξαν ραγδαίες, ιδιαίτερα όσον αφορά την επικοινωνία και το φαίνεσθαι. Όμως σε άλλους τομείς οι αλλαγές είναι μικρές, όπως για παράδειγμα τα κινήματα πόλης ή τη δημοτική αστυνομία.  Για παράδειγμα η αστυνομία συνεχίζει να κυνηγά τους μετανάστες χωρίς χαρτιά. Όσον αφορά τη δήμαρχο ένα λάθος ακόμα μεγαλύτερο από τις εντολές που δίνει κατά καιρούς είναι ότι δεν μπήκε ποτέ στη διαδικασία να δίνει λογαριασμό στις πολιτικές δυνάμεις που αποτέλεσαν την εκλογική της δύναμη. Ούτε και με τους και τις συμβούλους της υπήρξε ιδιαίτερα καλή, ουτε καν στο να τους ακούει. Έτσι πολλές από τις αποφάσεις παίρνονται χωρίς τη συμφωνία της παράταξης που την στήριξε ή υπονομεύονται από το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι της  δουλεύουν πλέον  στο δημαρχείο  γεγονός που έχει νόημα μεν αλλά δημιουργεί ζητήματα όσον αφορά την αντίληψη που έχει η κοινωνία για τους θεσμούς. Η Μαδρίτη χωρίς αμφιβολία συνεχίζει να έχει ισχυρούς συνεταιρισμούς καθώς και ισχυρά κινήματα, όπως φάνηκε με την κατάληψη ενός χώρου που μετατράπηκε σε κοινωνικό κέντρο «την ακυβέρνητη» με στόχο την επαναδιεκδίκηση χώρων συνάντησης και συζήτησης.