Δεν θα υπάρξει ειρήνη χωρίς δικαιοσύνη

Ήταν η πιο φονική μέρα στην πολύπαθη Γάζα μετά τους βομβαρδισμούς του 2014. Με το ρυθμό που από το πρωί της Δευτέρας (14/5) αυξάνονταν οι αριθμοί των θυμάτων, δεν γνωρίζουμε πού θα καταλήξει ο τελικός απολογισμός. Δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι συγκεντρώθηκαν σε πολλά διαφορετικά σημεία του φράχτη, που τους κρατά αποκλεισμένους για χρόνια, και διαδήλωσαν μαχητικά απέναντι σε βροχή δακρυγόνων, πλαστικές σφαίρες και πραγματικά πυρά από ελεύθερους σκοπευτές, που κυριολεκτικά μακέλεψαν τις διαδηλώσεις.

Την ίδια ώρα, στην Ιερουσαλήμ γιόρταζαν με λαμπρότητα τα εγκαίνια της αμερικανικής πρεσβείας. Ο Νετανιάχου δήλωνε περιχαρής: «Δεν έχουμε καλύτερους φίλους στον πλανήτη, στέκεστε υπέρ του Ισραήλ και υπέρ της Ιερουσαλήμ... Πρόεδρε Τραμπ, αναγνωρίζοντας την ιστορία, γράψατε ιστορία... Είμαστε στην Ιερουσαλήμ και ήρθαμε για να μείνουμε». Ενώ έβρισκε αφορμή να δοξάσει τους «γενναίους στρατιώτες του Ισραήλ» για το φονικό τους έργο στο φράχτη της Γάζας. Ο γαμπρός του Τραμπ και αρμόδιος να παρουσιάσει τη «λύση» στο παλαιστινιακό, Τζάρεντ Κούσνερ, αφού μίλησε για τη δέσμευση των ΗΠΑ στην επίτευξη διαρκούς ειρήνης, συμπλήρωσε ενδεικτικά και κυνικά: «όπως είδαμε από τις διαδηλώσεις του τελευταίου μήνα, αυτοί που προκαλούν τη βία είναι μέρος του προβλήματος κι όχι της λύσης»! 

Αυτές οι δύο εικόνες συμπυκνώνουν την κατάσταση και κάνουν τη 14η Μάη του 2018 σύμβολο, 70 χρόνια μετά τη Νάκμπα. Η αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ και η μεταφορά της αμερικάνικης πρεσβείας αποτελούσε ήδη «τραύμα» για τον παλαιστινιακό λαό. Η επιλογή της ημέρας είναι ο ορισμός της αμερικανικής φράσης «προσθέτοντας προσβολή στο τραύμα».

Τα φώτα δίκαια στράφηκαν στη Γάζα. Απολύτως δίκαια. Η αυτοθυσία των Παλαιστίνιων διαδηλωτών, η έκταση της δολοφονικής μανίας του ισραηλινού στρατού, η κατάσταση στην ίδια την πολύπαθη «υπαίθρια φυλακή» είναι συγκλονιστικά. Αλλά την ίδια μέρα, η ανατολική Ιερουσαλήμ είχε πρακτικά αποκλειστεί (για να μη μετακινηθούν Παλαιστίνιοι και επιχειρήσουν να χαλάσουν τη γιορτή), ενώ στο τσεκπόιντ της Καλάντια, στο δρόμο που ενώνει τη Ραμάλα με την Ιερουσαλήμ, ο ισραηλινός στρατός χτύπησε νεαρούς Παλαιστίνιους, που επιχείρησαν να κινηθούν προς τα εκεί. Η οργή βράζει σε όλη την Παλαιστίνη, υποχρεώνοντας ακόμα και τον Μαχμούντ Αμπάς να ανεβάσει ρητορικά τους τόνους, εξαγγέλλοντας το «τέλος» του ρόλου των ΗΠΑ ως μεσολαβήτρια δύναμη και την ηγεσία της Φατάχ να μπει σε συζητήσεις για τερματισμό της σχέσης «ομαλής συνύπαρξης» με το κράτος του Ισραήλ. Όπως επισημαίνουν Παλαιστίνιοι επικριτές της παλαιστινιακής ηγεσίας, όσο η Παλαιστινιακή Αρχή συνεχίζει να λειτουργεί ως «χωροφύλακας» στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, όλες οι διακηρύξεις είναι κούφιες. Αλλά η αλλαγή ρητορικής αντανακλά πιέσεις. Το παλαιστινιακό κίνημα βρίσκεται μπροστά σε μια νέα κατάσταση. Ή ακριβέστερα, μπροστά στη βίαιη διάλυση των όποιων αυταπατών για την κατάσταση που επικρατούσε.

Στη Γάζα, αυτό έχει γίνει μαζική συνείδηση. Η οργή για την Ιερουσαλή, η επέτειος της Νάκμπα, η κατάσταση πολιορκίας, το αίσθημα ότι «δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε» είναι αυτά που τροφοδοτούν τις διαδηλώσεις κι όχι η «υποκίνηση της Χαμάς». Ο ηγέτης της ισλαμικής οργάνωσης, Χανίγιε, δεν υποκινούσε, αλλά περιέγραφε εύστοχα την πραγματικότητα, όταν έλεγε ότι οι διαδηλωτές θα είναι άοπλοι και ειρηνικοί, αλλά θα αποτελούν μια «πεινασμένη τίγρη».

Αυτό εγγυάται ότι θα υπάρξει και συνέχεια. Το άρθρο γράφεται πριν ξημερώσει η επέτειος της Νάκμπα. Τα φώτα θα είναι και πάλι στραμμένα στη Γάζα. Η οποία διαδηλώνει για την άρση του αποκλεισμού και το δικαίωμα για την επιστροφή των προσφύγων επί βδομάδες, μετρώντας περίπου 90 νεκρούς και 10.000 τραυματίες. Την ημέρα-σύμβολο του αγώνα για επιστροφή, η Γάζα θα είναι πάλι στο πόδι. Αλλά η επέτειος της Νάκμπα είναι η μέρα που θυμίζει τον αγώνα και τα δικαιώματα όλων των Παλαιστινίων. Στα σύνορα του Λίβανου, στα σύνορα της Ιορδανίας, στη Δυτική Όχθη, χιλιάδες και χιλιάδες αναμένεται να κάνουν τη δική τους «Πορεία της Επιστροφής».

Ο αναβρασμός δείχνει ότι οι κινητοποιήσεις των Παλαιστινίων θα συνεχιστούν. Και μετά τις 15 Μάη. Και ο αγώνας τους θα συνεχιστεί. Έχει να ξεπεράσει πολλά εμπόδια και πολλές (εσωτερικές) δυσκολίες κι αδυναμίες. Αλλά θα βρει τους τρόπους να συνεχιστεί, μέχρι να υπάρξει δικαιοσύνη. Ως τότε, σε πείσμα των «μεγάλων λύσεων» που απεργάζονται οι Κούσνερ, Νετανιάχου και Μπιν Σαλμάν, δεν θα υπάρξει ειρήνη.