Δημοψήφισμα 2015: Ματαιώσεις και προοπτικές

Η πο­λι­τι­κή πό­λω­ση, η τα­ξι­κή αντι­πα­ρά­θε­ση και το ξε­γύ­μνω­μα ενός ολό­κλη­ρου συ­στή­μα­τος εκεί­νες τις ημέ­ρες πρέ­πει να επι­βα­ρύ­νει τις συ­νει­δή­σεις όσων τε­λι­κώς συμ­βι­βά­στη­καν και να συ­νε­χί­σει να εμπνέ­ει όσους δεν στα­μά­τη­σαν να αγω­νί­ζο­νται από τότε.

Πώς φτά­σα­με στο δη­μο­ψή­φι­σμα

Το 2015 απο­τε­λεί μια χρο­νιά ορό­ση­μο. Μετά από δε­κα­ε­τί­ες δια­κυ­βέρ­νη­σης από το ΠΑΣΟΚ και τη Νέα Δη­μο­κρα­τία, ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ κα­τά­φε­ρε να εκ­φρά­σει τη λαϊκή πλειο­ψη­φία και να αλ­λά­ξει πρω­τό­γνω­ρα και αστρα­πιαία τον πο­λι­τι­κό συ­σχε­τι­σμό στην Ελ­λά­δα. Ο κρα­ταιός δι­κομ­μα­τι­σμός κα­τέρ­ρευ­σε στις εκλο­γές του Γε­νά­ρη και ένα κόμμα της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς κέρ­δι­σε την πρω­τιά. Πρό­κει­ται για μια εξέ­λι­ξη που δεν ήταν προ­ϊ­όν επι­κοι­νω­νια­κών χει­ρι­σμών, τη­λε­α­στέ­ρων και χο­ρη­γού­με­νων προ­σπα­θειών. Αντί­θε­τα, η κυ­ρί­αρ­χη τάξη και οι δα­νει­στές έδω­σαν σκλη­ρή μάχη για να απο­φύ­γουν την πο­λι­τι­κή «πε­ρι­πέ­τεια» που άνοι­γε μπρο­στά τους η πο­λι­τι­κή νίκη του Γε­νά­ρη του ΄15.

Ένα με­γά­λο κομ­μά­τι αν­θρώ­πων που συμ­με­τεί­χε στο φοι­τη­τι­κό κί­νη­μα του 2006-2007, στο Δε­κέμ­βρη του 2008, στο τε­ρά­στιο αντι­μνη­μο­νια­κό κί­νη­μα του 2010-2011 και στους αντι­φα­σι­στι­κούς αγώ­νες ιδιαί­τε­ρα του 2013, στή­ρι­ξε το εγ­χεί­ρη­μα και απο­τέ­λε­σε τον βα­σι­κό­τε­ρο πα­ρά­γο­ντα εκτό­ξευ­σής του. Άσχε­τα αν πλέον κά­ποιοι μι­λούν για τον χα­ρι­σμα­τι­κό Τσί­πρα και το επι­τε­λείο του. Η ηγε­τι­κή ομάδα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, ερ­χό­με­νη στη δια­κυ­βέρ­νη­ση, γνώ­ρι­ζε ότι όλους τους πα­ρα­πά­νω θα τους έβρι­σκε απέ­να­ντί της σε μια εν­δε­χό­με­νη «κω­λο­τού­μπα».

Αυτός είναι και ο λόγος που στην πο­ρεία προς την κυ­βερ­νη­τι­κή εξου­σία προ­ε­τοί­μα­ζε το έδα­φος για τη συ­στη­μι­κή προ­σαρ­μο­γή θο­λώ­νο­ντας ση­μεία του προ­γράμ­μα­τος και υπο­τι­μώ­ντας τη ση­μα­σία της ορ­γά­νω­σης από τα κάτω. Κάπως έτσι ήδη από το πρώτο εξά­μη­νο του 2015 έκανε ση­μα­ντι­κές υπο­χω­ρή­σεις προ­σπα­θώ­ντας να δώσει δια­πι­στεύ­σεις νο­μι­μο­φρο­σύ­νης στο σύ­στη­μα (συ­νερ­γα­σία με ΑΝΕΛ, υπο­ψη­φιό­τη­τα Παυ­λό­που­λου, συμ­φω­νία 20ης Φλε­βά­ρη). Σε κά­ποιες από αυτές μά­λι­στα πρω­το­στά­τη­σαν προ­σω­πι­κό­τη­τες όπως ο Γιάν­νης Βα­ρου­φά­κης, που τώρα επα­νεμ­φα­νί­ζο­νται στο πο­λι­τι­κό προ­σκή­νιο ως οι συ­νε­χι­στές της μάχης ενά­ντια στα μνη­μό­νια. Πρό­κει­ται για μια κα­ρα­μπι­νά­τη αντί­φα­ση.

Η 5η Ιούλη

Δεν είναι εύ­κο­λο να ξε­χα­στούν τα όσα συ­νέ­βη­σαν τη βδο­μά­δα πριν το δη­μο­ψή­φι­σμα. Ει­δι­κά σή­με­ρα έχει μια πρό­σθε­τη αξία να τα ανα­σύ­ρου­με στη μνήμη μας. Ένα ολό­κλη­ρο σύ­στη­μα στά­θη­κε απέ­να­ντι στην επι­λο­γή του ΟΧΙ. Το πο­λι­τι­κό κα­τε­στη­μέ­νο των ΝΔ-ΠΑ­ΣΟΚ, συ­νε­πι­κου­ρού­με­νο από τους διε­θνείς συμ­μά­χους του, τρο­μο­κρα­τού­σε έναν ολό­κλη­ρο λαό με το ότι, αν ψή­φι­ζε ΟΧΙ, θα ακο­λου­θού­σε η από­λυ­τη κα­τα­στρο­φή. Οι ερ­γο­δό­τες και οι ξε­που­λη­μέ­νες ηγε­σί­ες των συν­δι­κά­των εκ­βί­α­ζαν τους ερ­γα­ζό­με­νους να ψη­φί­σουν ΝΑΙ, απει­λώ­ντας τους εναλ­λα­κτι­κά με απο­λύ­σεις και μειώ­σεις μι­σθών. Τα κυ­ρί­αρ­χα μί­ντια ψευ­δο­λο­γού­σαν και έστη­ναν ρε­πορ­τάζ προ­κει­μέ­νου να απο­προ­σα­να­το­λί­σουν και να φο­βί­σουν τον κόσμο. Οι διε­θνείς και εγ­χώ­ριοι τρα­πε­ζί­τες έκλει­σαν τις τρά­πε­ζες, δη­μιουρ­γώ­ντας ένα κλίμα κα­τάρ­ρευ­σης της ελ­λη­νι­κής οι­κο­νο­μί­ας.

Απέ­να­ντι σε όλους τους πα­ρα­πά­νω η νε­ο­λαία, ο κό­σμος της ερ­γα­σί­ας και τα φτωχά λαϊκά στρώ­μα­τα είπαν ένα βρο­ντε­ρό ΟΧΙ. Ένα ΟΧΙ που άγ­γι­ξε το 62% μέσα στις συν­θή­κες που πε­ρι­γρά­ψα­με πα­ρα­πά­νω. Το απο­τέ­λε­σμα αυτό του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος ήταν η κο­ρω­νί­δα σχε­δόν μιας δε­κα­ε­τί­ας αγώ­νων, κι­νη­μά­των και προ­σπά­θειας οι­κο­δό­μη­σης πο­λι­τι­κής εναλ­λα­κτι­κής. Εκεί­νες τις ημέ­ρες ορ­γα­νώ­σεις, στε­λέ­χη και απλός κό­σμος της Αρι­στε­ράς γύ­ρι­ζαν πόρτα πόρτα σπά­ζο­ντας το φόβο και την προ­πα­γάν­δα των ΜΜΕ. Η Αρι­στε­ρά που τε­λι­κώς δεν υπο­τά­χθη­κε βγήκε στο προ­σκή­νιο κά­νο­ντας ακτι­βι­σμούς, δια­δη­λώ­σεις, αφι­σο­κολ­λή­σεις, συ­ζη­τή­σεις κλπ. Η «Αρι­στε­ρή Πλατ­φόρ­μα» του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, κομ­μά­τια της νε­ο­λαί­ας του, η ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ και άλλες δυ­νά­μεις της εξω­κοι­νο­βου­λευ­τι­κής Αρι­στε­ράς, είχαν μι­λή­σει έγκαι­ρα για την ανά­γκη ρή­ξε­ων και πο­λι­τι­κών συ­γκρού­σε­ων και αυτός ήταν και ο λόγος που υπε­ρά­σπι­σαν το ΟΧΙ δυ­να­μι­κά. Δεν αρ­κού­σε όμως μόνο να έχεις μι­λή­σει γι’ αυτό αλλά χρειά­ζο­νταν πολλά πα­ρα­πά­νω.

Αντί­θε­τα το ΚΚΕ απεί­χε προ­κλη­τι­κά από εκεί­νη τη μάχη. Ανε­ξάρ­τη­τα από τις προ­θέ­σεις και τα κί­νη­τρα  Τσί­πρα, δεν αξιο­ποί­η­σε τις δυ­να­τό­τη­τες που άνοι­γε μια νίκη του ΟΧΙ. Δε διέ­κρι­νε την τα­ξι­κή σύν­θε­ση του κό­σμου που στοι­χι­ζό­ταν πίσω από κάθε επι­λο­γή. Το ΟΧΙ ήταν μια επι­λο­γή που πήρε εξω­πραγ­μα­τι­κά πο­σο­στά σε λαϊ­κές και ερ­γα­τι­κές πε­ριο­χές: 76,64% στο Πέ­ρα­μα, 72,84% στο Κε­ρα­τσί­νι, 71,81% στο Λαύ­ριο, 70,31% στο Πε­ρι­στέ­ρι. Μπο­ρεί εύ­κο­λα να φα­ντα­στεί κα­νείς σε ποιες πε­ριο­χές αντί­στοι­χα υπε­ρί­σχυ­σε το ΝΑΙ. Υπο­λο­γί­ζε­ται ότι από τη συ­γκέ­ντρω­ση του ΟΧΙ την Πα­ρα­σκευή 3 Ιου­λί­ου­πέ­ρα­σε πε­ρί­που 400.000 κό­σμος, την ώρα που στην αντί­στοι­χη του ΝΑΙ είναι ζή­τη­μα να ήταν λίγες δε­κά­δες χι­λιά­δες.Κι όμως το ΚΚΕ αντι­με­τώ­πι­σε αυτό τον κόσμο ως εξα­πα­τη­μέ­νο και όχι ως αγω­νι­ζό­με­νο. Κι όμως τα ΜΜΕ πα­ρου­σί­α­ζαν τις δύο δια­δη­λώ­σεις πε­ρί­που ισά­ριθ­μες, ενώ οι δη­μο­σκό­ποι έβλε­παν σκλη­ρό ντέρ­μπι και μικρή δια­φο­ρά. Όλους τους πα­ρα­πά­νω τους διέ­ψευ­σε η πο­λι­τι­κή επι­λο­γή ενός λαού να ση­κώ­σει το ρίσκο μιας πο­λι­τι­κής ρήξης με τα μνη­μό­νια και τις πο­λι­τι­κές της φτώ­χειας.

Μνη­μο­νια­κή στρο­φή ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ

Ο λαός έβαλε πλάτη στο δη­μο­ψή­φι­σμα, παί­ζο­ντας το κε­φά­λι του. Η ηγε­σία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ όμως δεν φά­νη­κε αντά­ξια των προσ­δο­κιών και της ελ­πί­δας του κό­σμου. Σχε­δόν μέχρι την Τε­τάρ­τη 1η Ιου­λί­ου οι το­πι­κές ορ­γα­νώ­σεις του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ δεν είχαν σαφή γραμ­μή για κα­μπά­νια υπέρ του ΟΧΙ. Πρω­το­κλα­σά­τα στε­λέ­χη μέχρι την τε­λευ­ταία στιγ­μή ει­ση­γού­νταν την από­συρ­ση από το δη­μο­ψή­φι­σμα και την εύ­ρε­ση συ­ναι­νε­τι­κής λύσης με τους δα­νει­στές, χωρίς καν τη διε­ξα­γω­γή του. Αυτές οι φωνές, απ’ ό,τι φά­νη­κε, ήταν και οι ηγε­μο­νι­κές, αν κρί­νου­με από το πώς ο Τσί­πρας και το επι­τε­λείο του δια­χει­ρί­στη­καν το απο­τέ­λε­σμα του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος. Την ώρα που ο Σα­μα­ράς πα­ραι­τού­νταν από την ηγε­σία της ΝΔ κάτω από το βάρος της απο­τυ­χί­ας του ΝΑΙ, ο Τσί­πρας έδωσε σα­νί­δα σω­τη­ρί­ας στο μνη­μο­νια­κό πο­λι­τι­κό κα­τε­στη­μέ­νο, συ­γκα­λώ­ντας συμ­βού­λιο πο­λι­τι­κών αρ­χη­γών την επο­μέ­νη μόλις της 5ης Ιούλη, προ­κει­μέ­νου να έχει εθνι­κή υπο­γρα­φή η μνη­μο­νια­κή με­τα­στρο­φή του.

Στην πε­ρί­φη­μη «17ωρη δια­πραγ­μά­τευ­ση» επι­κυ­ρώ­θη­κε απλώς το πέ­ρα­σμα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ στο απέ­να­ντι στρα­τό­πε­δο. Το ΟΧΙ με­τα­τρά­πη­κε σε ΝΑΙ και πρα­ξι­κο­πη­μα­τι­κά αγνο­ή­θη­κε η βού­λη­ση της λαϊ­κής πλειο­ψη­φί­ας. Το τρίτο μνη­μό­νιο ψη­φί­στη­κε από κοι­νού από το ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και τις μέχρι τότε μνη­μο­νια­κές δυ­νά­μεις. Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, που γεν­νή­θη­κε στο ελ­λη­νι­κό κοι­νω­νι­κό φό­ρουμ, στα κι­νή­μα­τα και στο διά­λο­γο και τις συν­θέ­σεις μέσα στην Αρι­στε­ρά, δεν υπήρ­χε πια. Η αρι­στε­ρή του πτέ­ρυ­γα αρ­νή­θη­κε να ψη­φί­σει το μνη­μό­νιο Τσί­πρα και απο­χώ­ρη­σε, σχε­δόν ολό­κλη­ρη η νε­ο­λαία του κόμ­μα­τος ακο­λού­θη­σε τον ίδιο δρόμο, ενώ πάρα πολλά στε­λέ­χη αρ­νή­θη­καν να συμ­με­τέ­χουν σε αυτή την ατι­μω­τι­κή για την Αρι­στε­ρά εξέ­λι­ξη.

Η συ­νέ­χεια είναι γνω­στή. Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έγινε ένα κόμμα προ­σαρ­μο­σμέ­νο στη μνη­μο­νια­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. Φτώ­χεια, ανερ­γία, ελα­στι­κή ερ­γα­σία, πλει­στη­ρια­σμοί, ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις, αντι­δρα­στι­κές στρα­τιω­τι­κές συμ­μα­χί­ες, δια­τή­ρη­ση στρα­το­πέ­δων συ­γκέ­ντρω­σης και ένα σωρό άλλα «κε­κτη­μέ­να» της προη­γού­με­νης πε­ριό­δου έμει­ναν ανέ­πα­φα. Κοι­τά­ζο­ντας, λοι­πόν, κα­νείς προς τα πίσω δεν πρέ­πει να απο­ρεί που ένα κόμμα, που πριν τέσ­σε­ρα χρό­νια είχε τη στή­ρι­ξη του 62% των ψη­φι­σά­ντων, πλέον βρί­σκε­ται σχε­δόν δέκα(!) μο­νά­δες πίσω από τον… Μη­τσο­τά­κη. Πρό­κει­ται για μια εξέ­λι­ξη που απο­τε­λεί τη λο­γι­κή συ­νέ­πεια της ασυ­νέ­πειας της ηγε­σί­ας Τσί­πρα απέ­να­ντι σε έναν λαό που είναι εξου­θε­νω­μέ­νος και που δια­ψεύ­στη­καν οι ελ­πί­δες του από την Αρι­στε­ρά που έβλε­πε μπρο­στά του.

Το δη­μο­ψή­φι­σμα της 5ης Ιούλη ητ­τή­θη­κε όχι γιατί η Αρι­στε­ρά τρά­βη­ξε πολύ το σκοι­νί, αλλά γιατί δεν το τρά­βη­ξε ακόμη πε­ρισ­σό­τε­ρο. Όσοι επι­μέ­νουν στο τρά­βηγ­μα, όσοι δεν συμ­βι­βά­στη­καν με το λι­γό­τε­ρο κακό, όσοι δεν εξαρ­γύ­ρω­σαν την πο­λι­τι­κή τους στα­διο­δρο­μία, οφεί­λουν, έστω και την ύστα­τη ώρα, να θυ­μη­θούν το τι προ­ο­πτι­κές και τι δυ­να­τό­τη­τες άνοι­ξαν εκεί­νες τις ημέ­ρες. Μόνον έτσι θα μπο­ρέ­σου­με να ζή­σου­με αντί­στοι­χες και ακόμα κα­λύ­τε­ρες…

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά