ΕΚΘΕΣΗ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΗΜΩΝ για τα 100 ΧΡΟΝΙΑ από την ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Μέσα από τα γραμματόσημα επιχειρείται η παρουσίαση της πρώτης εργατικής επανάστασης στον κόσμο, καθώς επίσης η διαδρομή της Σοβιετικής Ένωσης (ΕΣΣΔ) σε όλο τον «σύντομο» 20ο αιώνα. Τα πρώτα σοβιετικά γραμματόσημα τυπώθηκαν το 1918, ένα χρόνο μετά την νίκη της εργατοαγροτικής επανάστασης. Μάλιστα το πρώτο γραμματόσημο, 7-11-1918, έχει τίτλο, «Σπάμε την αλυσίδα της δουλείας».

Η νεαρή εργατική εξουσία εθνικοποίησε τα διάσπαρτα ταχυδρομεία και τα συνένωσε σε ένα κεντρικό ταχυδρομείο, οργάνωσε κινητά ταχυδρομεία για τις αγροτικές περιοχές και έφερε σε επικοινωνία τους ανθρώπους μεταξύ τους. Το 1925 είχαν καταφέρει να καλύπτουν το 68% του πληθυσμού και μάλιστα με κατ’ οίκον παράδοση. Αυτό ήταν κάτι άγνωστο για τον λαό στην προ-επαναστατική Ρωσία, ενώ ήταν προνόμιο των λίγων ή υπήρχε μόνο στα αστικά κέντρα.

Τα πρώτα γραμματόσημα έχουν σύμβολα της εργασίας και του πολιτισμού (σφυρί, αμόνι, άρπα, βιβλία) ή αναπαραστάσεις με τους ανθρώπους της δουλειάς: τον εργάτη, τον αγρότη, την εργαζόμενη γυναίκα και τον στρατιώτη του Κόκκινου Στρατού. Επίσης, υπάρχει μια σειρά από τέσσερα γραμματόσημα, 3-11-1922, με τίτλο, «Η μάχη κατά της πείνας» ή άλλη μια σειρά με δύο γραμματόσημα για την 20η επέτειο από την επανάσταση στη Ρωσία, το 1905, όπου το ένα δείχνει την απεργία των ταχυδρομικών και τηλεγραφικών και το άλλο μια μαζική επαναστατική συνάντηση που είναι από αφίσα του Ν. Nikonov.

Γενικά, μέσα από τα γραμματόσημα παρουσιάζονται στιγμιότυπα από όλη τη διαδρομή της ΕΣΣΔ, σε διάφορους τομείς: την οικονομία, την εργασία, την υγεία, την παιδεία, τον αθλητισμό, την ιστορία, τις εθνότητες, τον πολιτισμό, τις τέχνες, τα γράμματα, τις επιστήμες κλπ. Έχει αναπαραστάσεις με διάφορους Ρώσους επιστήμονες (βιολόγους, φυσικούς, μαθηματικούς, γεωγράφους, βοτανολόγους, φυσικούς κλπ.), με ιστορικές προσωπικότητες του επαναστατικού κινήματος (τον Μαρξ, τον Ένγκελς, την Κλάρα Τσέτκιν, τον Πλεχάνωφ, τον Λένιν, κλπ.), ή προσωπικότητες που διέπρεψαν σε άλλους τομείς της επιστήμης, όπως ο γνωστός φυσιολόγος Ιβάν Παβλόφ, ο οποίος έχει τιμηθεί με το βραβείο Νόμπελ ή των γραμμάτων και του πολιτισμού, όπως ο Γκόρκι και ο ποιητής της επανάστασης Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι. 

Τα γραμματόσημα, ξέχωρα από το εικαστικό ενδιαφέρον, έχουν ταυτόχρονα και πολιτικό ενδιαφέρον, διότι αναφέρονται σε μια χώρα που πλέον δεν υπάρχει: την Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ). Και δεν υπάρχει εξαιτίας των δικών της εσωτερικών αδυναμιών από τη γραφειοκρατική παραμόρφωση, από τα πρώτα ακόμη βήματά της, και από τον σταλινικό εκφυλισμό της, ο οποίος επέβαλε μια ακραία ιεραρχική δομή και κατέπνιξε κάθε ίχνος εργατικής δημοκρατίας. Όπως εύστοχα παρατηρεί ο αείμνηστος αριστερός διανοούμενος, Ντανιέλ Μπενσαϊντ (Εποχή, 15-10-2017), ενώ «τη δεκαετία του ’50 ο κομμουνισμός ήταν ακόμη, ή έδειχνε να είναι, ένα οικοδόμημα σε εξέλιξη, με το σταλινισμό, την εποποιία του Στάλινγκραντ και τη νίκη ενάντια στο ναζισμό, με τις επιδόσεις των σοβιετικών αθλητών ή τα τεχνολογικά επιτεύγματα του Σπούτνικ, συνειδητοποιήσαμε, με τις εξεγέρσεις της Πολωνίας και της Ουγγαρίας, μέσω της αλληλεγγύης στις επαναστάσεις  της Αλγερίας, της Κούβας, του Βιετνάμ, με την άνοιξη της Πράγας και τη συντριβή της από τα τανκς, τον όλεθρο της γραφειοκρατικής αντεπανάστασης». Μια αντεπανάσταση, η οποία έθαψε την ιδέα του κομμουνισμού κάτω από τα εγκλήματα του σταλινισμού, και της οποίας το αποτέλεσμα ήταν η κατάρρευση της ΕΣΣΔ το 1989.

Παρ’ όλα αυτά, η εν λόγω Έκθεση έχει την αξία της, όχι μόνο ως εικαστικό ενδιαφέρον, αλλά κυρίως ως πολιτικός αναστοχασμός, τόσο για τις κατακτήσεις της όσο και για τις αστοχίες και την αποτυχία της. Διότι, μόνο έτσι, στον σημερινό ανελέητο πόλεμο που έχουν κηρύξει οι κυρίαρχες τάξεις στον κόσμο της εργασίας, μπορούμε να πούμε ότι αυτή την φορά, έχοντας και τη γνώση του παρελθόντος, η σοσιαλιστική αλλαγή έχει τη δυνατότητα να γίνει εφικτή.