Έξι μύθοι σχετικά με τη «χρεοκοπία»

Το τελευταίο διάστημα, από τις εκλογές της 6-5-2012 και την μεγάλη άνοδο της Αριστεράς (ιδιαίτερα του ΣΥΡΙΖΑ), επιχειρείται συνεχώς και κυρίως από οργανικούς υποστηρικτές του συστήματος, όπως είναι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και οι πολιτικοί εκπρόσωποι του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ., μια συνεχή τρομοκράτηση της κοινωνίας ότι αν δεν περάσουν τα κάθε φορά προτεινόμενα μνημονιακά μέτρα τότε θα «χρεοκοπήσουμε» και θα «πτωχεύσουμε» και έτσι η Ελλάδα θα είναι μονίμως εκτός των «αγορών».

Όμως, όλη αυτή η μυθολογία που καλλιεργείται για τον εκφοβισμό της κοινωνίας είναι σαθρή και τα επιχειρήματά τους είναι αντεπιστημονικά.

Ταυτόχρονα, θα προσπαθήσουμε να συμβάλλουμε στη συζήτηση που υπάρχει στον ΣΥΡΙΖΑ, σχετικά με το θέμα του χρέους, όπως για παράδειγμα είναι οι πρόσφατες απόψεις του Γ. Σταθάκη ότι «Η μεγάλη πλειοψηφία του χρέους, πάνω από το 90%, είναι παραδοσιακό, δημόσιο χρέος των αγορών, δηλαδή των ομολόγων (…) εκεί δεν υπάρχει νομική διαδικασία για να αμφισβητηθεί», ο οποίος προτάσσει ουσιαστικά νομικά επιχειρήματα αντί της πολιτικής αμφισβήτησης. Επιπλέον, ελπίζουμε, να μας επιτρέψει ο Δ. Χρήστου, να εκφράσουμε αυτά που νομίζουμε ότι είναι σωστά. Και αυτό, επειδή πιθανόν να μην έχουμε το «πολιτικό και επιστημονικό ανάστημα» που αυτός αναζητά μέσα από το άρθρο του στην «Αυγή» (2-2-2014), όπου αναπαράγει τις πιο κακές παραδόσεις της ιστορίας του αριστερού κινήματος (σταλινισμός), αφού στην ουσία αυτό που μας προτείνει είναι σιωπή νεκροταφείου, διότι στην αντίθετη περίπτωση θα είμαστε «εισοδιστές» και «φραξιονιστές», δηλαδή «διασπαστές». Αλήθεια, πού; Στο κόμμα μας;

Παρακάτω θα επιχειρήσουμε να αποκαλύψουμε κάποιους από αυτούς τους μύθους και να απαντήσουμε, εν τάχει, στα ερωτήματα που τίθενται ένθεν κακείθεν σχετικά με το θέμα του χρέους.

1ος Μύθος: «Αν δεν είμαστε συνεπείς με τις υποχρεώσεις μας προς τους δανειστές, τότε το κράτος θα πτωχεύσει και οι δανειστές μας θα κατάσχουν τα περιουσιακά στοιχεία της χώρας».

Απαντάμε: Αυτό δεν ισχύει. Ο λόγος είναι ότι ένα κράτος δεν πτωχεύει. Τα κράτη δεν είναι επιχειρήσεις. Άρα, οι δανειστές δεν μπορούν να κατάσχουν κανένα περιουσιακό τους στοιχείο σαν να είναι δικαστικοί επιμελητές που κατάσχουν την ατομική μας περιουσία. Κάθε κράτος είναι μια αυτεξούσια κυρίαρχη οντότητα και γι’ αυτό δεν υπόκειται στην βούληση κανενός εξωθεσμικού οργάνου εκτός της χώρας. Κατά συνέπεια, πρέπει το ίδιο το κράτος να θέλει να παραχωρήσει κυριαρχικά του δικαιώματα, εάν και εφόσον διαπιστώσει ότι κάτι τέτοιο είναι προς το συμφέρον του, όπως για παράδειγμα, να γίνει μέλος ενός υπερεθνικού οργανισμού σαν την Ευρωπαϊκή Ένωση.

2ος Μύθος: «Αν κάνουμε στάση πληρωμών τότε θα πάψουν να πληρώνονται οι εργαζόμενοι».

Απαντάμε: Στάση πληρωμών σημαίνει ότι μια κυβέρνηση σταματάει να πληρώνει τους δανειστές της. Τα δάνεια αυτά έχουν συνήθως τη μορφή ομολόγων, τα οποία κατέχουν φυσικά πρόσωπα (π.χ. οι πολίτες της χώρας ή άλλων χωρών) ή νομικά πρόσωπα εντός και εκτός χώρας (π.χ. τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία, ασφαλιστικές εταιρείες, άλλα κράτη κλπ.). Κατά συνέπεια, όταν μια κυβέρνηση προβαίνει σε στάση πληρωμών προς τους δανειστές της, ουσιαστικά τους καλεί να διαπραγματευθούν, ώστε να βρεθεί μια κατάλληλη λύση. Επίσης, σημαίνει ότι μια κυβέρνηση πληρώνει μόνο το ποσό που αυτή κρίνει ότι μπορεί να πληρώσει. Όμως, στάση πληρωμών δεν σημαίνει ότι παύουν να πληρώνονται οι μισθοί και οι συντάξεις ή ότι το κράτος σταματάει να χρηματοδοτεί έργα, να εισπράττει φόρους κλπ.

3ος Μύθος: «Για το δημόσιο χρέος φταίνε οι δημόσιες δαπάνες και η πληθώρα των δημοσίων υπαλλήλων»

Απαντάμε: Οι δημόσιες δαπάνες (για υγεία, παιδεία, υποδομές, σύστημα κοινωνικής ασφάλισης κλπ.) ήταν ήδη χαμηλές σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, εκτός των πολεμικών δαπανών. Όσον αφορά τον μύθο του μεγάλου αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων και των «υψηλών (;) αποδοχών» έχει αποδειχτεί ότι ως ποσοστό επί των εργαζομένων είναι αντίστοιχο και χαμηλότερο με τις άλλες χώρες της ευρωζώνης και άρα δεν μπορούν να θεωρηθούν ως η βασική αιτία που το δημόσιο χρέος δεν μειώθηκε. Επιπλέον, η συμμετοχή της μάζας των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων στο δημόσιο χρέος, σύμφωνα με το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, είναι 3%!!!!! Αντιθέτως, η αιτία συσσώρευσης του δημοσίου χρέους είναι οι υπέρογκες αντικοινωνικές δαπάνες (π.χ. σε εξοπλισμούς), η κακοδιαχείριση των δημόσιων οργανισμών, η αδιαφάνεια στις προμήθειες του δημοσίου και η υστέρηση εσόδων του κράτους εξαιτίας της χαμηλής φορολόγησης του κεφαλαίου, της εισφοροδιαφυγής (8 δισ. ευρώ ετησίως) και της φοροδιαφυγής (12-14 δισ. ευρώ ετησίως). Η μεταφορά πλούτου από τους εργαζόμενους στο κεφάλαιο είναι ένα από τα σοβαρότερα ταξικά διακυβεύματα της τρέχουσας περιόδου, επειδή η μείωση των δαπανών που επιχειρούν οι κρατούντες γίνεται με απολύσεις στο δημόσιο και με τη υποβάθμιση έως τη διάλυση των κοινωνικών υπηρεσιών. Συγκεκριμένα, η επιπλέον μεταφορά εισοδημάτων προς το κράτος και τις επιχειρήσεις (2009-2012), με την επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου των μισθωτών και των συνταξιούχων, ανέρχεται στο επίπεδο των 13,2 δισ. ευρώ (Σ. Ρομπόλης, 20-2-2012, εφημερίδα «Τα Νέα»).

4ος Μύθος: «Για όλα τα επώδυνα μέτρα φταίνε οι ξένοι και η ξένη κατοχή και ειδικά οι Γερμανοί».

Απαντάμε: Τα μέχρι τώρα μέτρα δεν συνιστούν κατοχή της χώρας επειδή λαμβάνονται από κοινού και σε συνεργασία με το μεγαλύτερο τμήμα της ελληνικής άρχουσας τάξης. Δηλαδή, τα μέτρα δεν τους τα έχουν επιβάλλει, αλλά έχουν γίνει κοινή συναινέσει. Άρα, τα κλειδιά της ελληνικής οικονομίας τα κρατάει η ελληνική άρχουσα τάξη, η οποία τα θέτει στην διάθεση της εταιρικής συμμετοχής στην κοινή σύμπραξη που έχει με τα ξένα κεφάλαια, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των άλλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

5ος Μύθος: «Αν δεν πάρουμε τα μέτρα που επιβάλλουν τα Μνημόνια, τότε, στο μέλλον, δεν θα δεχτούν οι αγορές να επιστρέψουμε σε αυτές».

Απαντάμε: Αυτές οι μυθικές αγορές που άλλοτε «πείθονται», άλλοτε δεν πείθονται, που άλλοτε «εκνευρίζονται», «θυμώνουν» κ.ό.κ., δεν είναι τίποτε άλλο από αυτά τα ίδια κυκλώματα του χρηματοπιστωτικού συστήματος (ιδιωτικές εταιρείες, τράπεζες, επενδυτικές εταιρίες, ασφαλιστικά ταμεία, ασφαλιστικές εταιρείες κλπ.). Επίσης, όλοι αυτοί οι οργανισμοί και οι εταιρείες δεν είναι αόρατοι, αλλά έχουν εθνική σημαία, δηλαδή υπάγονται σε κάποιο κράτος. Άρα, το ερώτημα είναι το εξής: πως είναι δυνατόν να γίνονται «μάχες» μεταξύ των ελληνικών τραπεζών ή των ασφαλιστικών εταιρειών από τη μια και της κυβέρνησης από την άλλη; Δηλαδή, πως γίνεται να έχουμε από τη μία «αδύναμες» κυβερνήσεις και από την άλλη ισχυρές τράπεζες; Οι κυβερνήσεις δεν είναι αυτές που χρηματοδοτούν τις τράπεζες, ώστε να έχουν ρευστότητα και να μην χρεοκοπήσουν; Άρα, είναι οι ίδιες οι κυβερνήσεις που έχουν επιτρέψει τη λειτουργία των λεγόμενων «αγορών» και υπό αυτή την έννοια δεν είναι υπεράνω των κρατών και των κυβερνήσεων. Αυτό, όμως, προϋποθέτει οι κυβερνήσεις να μην είναι διαμεσολαβητές των «αγορών» και της κοινωνίας, αλλά να κυριαρχήσουν επί των «αγορών» και της δραστηριότητάς τους.

6ος Μύθος: «Αν δεν παίρνουμε τα μέτρα που μας προτείνονται κάθε φορά, ώστε να γίνουμε πιο ‘’ανταγωνιστικοί’’, τότε οι οίκοι αξιολόγησης συνεχώς θα μας υποβαθμίζουν».

Απαντάμε: Τυπικά ο ρόλος των «οίκων αξιολόγησης» υποτίθεται ότι είναι να λειτουργούν σαν «ανεξάρτητες αρχές» και ανάλογα να βαθμολογούν την αξιοπιστία μιας χώρας ή μιας επιχείρησης. Όμως, εδώ είναι αναγκαίο να τονίσουμε ότι πάνω από όλα είναι καπιταλιστικές επιχειρήσεις, και σε πολλές περιπτώσεις θυγατρικές των τραπεζών, των επενδυτικών εταιρειών κλπ., με σκοπό το κέρδος. Και η βασική πηγή των κερδών τους είναι ότι πληρώνονται από τους ίδιους τους αξιολογούμενους (π.χ. από τα κράτη ή τις επιχειρήσεις). Για παράδειγμα, ας δούμε τι λέγανε για επιχειρήσεις όπως η Enron ή η Lehman Br., λίγες ημέρες πριν χρεοκοπήσουν, όπου οι περιβόητοι «οίκοι αξιολόγησης» τις βαθμολογούσαν με τρία άλφα (ΑΑΑ). Κατά συνέπεια, όταν οι «οίκοι» αποφαίνονται για την «αξιοπιστία» κάποιου κράτους ή επιχείρησης, πρωτίστως εξυπηρετούν τους δανειστές τους, οι οποίοι στην πραγματικότητα είναι και οι ιδιοκτήτες τους. Μάλιστα, το «παράδοξο» είναι ότι όσο πιο «κακός» είναι ο οφειλέτης τόσο πιο υψηλό είναι το επιτόκιο δανεισμού, ούτως ώστε αυτός ο οποίος δανείζει να είναι εξασφαλισμένος από μια ενδεχόμενη χρεοκοπία του οφειλέτη και έτσι να εισπράττονται μεγαλύτεροι τόκοι. Μοιάζει με τα συγχωροχάρτια που έδινε η εκκλησία τον Μεσαίωνα, όπου για να κερδίσεις μια θέση στον παράδεισο έπρεπε ταυτόχρονα να γεμίζουν τα σεντούκια της εκκλησίας. Όσο πιο πολλά έδινες τόσο πιο σίγουρη ήταν η θέση στον παράδεισο.

Όμως, για «να γίνουμε ανταγωνιστικότεροι», σύμφωνα με τα δικά τους μέτρα και σταθμά, βασικό όπλο του κεφαλαίου και του κράτους είναι τα εκβιαστικά διλλήματα περί «χρεοκοπίας». Άρα, για να μην συμβεί, η υποτιθέμενη χρεοκοπία, πρέπει να υποτιμηθεί η εργασία (μισθοί, συντάξεις, ιδιωτικοποιήσεις δημοσίων υπηρεσιών και αγαθών, απολύσεις κλπ.), με όρους ανάλογους με αυτούς της Βουλγαρίας, της Κίνας, της Ινδίας και άλλων παρόμοιων χωρών. Και η Ελλάδα είναι το πειραματόζωο της Ευρώπης ως προς αυτό.

* Ο Δ. Κατσορίδας είναι Επιστημονικός Συνεργάτης του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ.