Εξορύξεις: Κυβερνητικοί μύθοι και πραγματικές απειλές

Στα θαλάσσια «οικόπεδα» κάτω από την Πελοπόννησο και την Κρήτη, το 70% των δικαιωμάτων έρευνας ανήκει στην αμερικανική ExxonMobil και το υπόλοιπο 30% στην Helleniq Energy (πρώην ΕΛΠΕ). Χθες 26/11, με νέα NAVTEX παρατείνονται και επεκτείνονται νοτιότερα τα όρια που είχε θέσει η προηγούμενη NAVTEX, που εκδόθηκε στις 7 Νοεμβρίου και έδωσε το πράσινο φως για την έναρξη των ερευνών από τον αμερικανικό πετρελαϊκό κολοσσό. 

Το αίτημα για επέκταση των ερευνών υποβλήθηκε από την ExxonMobil στην ΕΔΕΥΕΠ (Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων), ενώ στο παιχνίδι μπαίνει και η αμερικανική Chevron, η οποία φέρεται να έχει υπογράψει συμφωνία εχεμύθειας με την Helleniq Energy για την είσοδό της μέσω εξαγοράς μεριδίου στις υπό παραχώρηση περιοχές της Κρήτης και του Ιονίου.

Σε ένα τοπίο σκληρών γεωπολιτικών ανταγωνισμών στη ΝΑ Μεσόγειο και με την κλιματική κρίση να εντείνεται από τη χρήση ορυκτών καυσίμων, ο πρωθυπουργός (ως άλλος Λάμπρος Κωνσταντάρας στην ταινία «Ο Φαντασμένος», ο οποίος θα έφτιαχνε πετρελαϊκή εταιρεία από ένα πηγάδι…), προεξοφλεί τη μετατροπή της Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο της Ευρώπης, με την κατασκευή πολυδάπανων υποδομών (αγωγοί, τερματικοί σταθμοί LNG κλπ.).

Από το ίδιο αφήγημα δεν θα μπορούσαν να λείπουν τα γεμάτα κρατικά ταμεία από την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων και η εξασφάλιση φθηνότερης ενέργειας για τα νοικοκυριά, που υποφέρουν από τις τιμές-σοκ, λόγω του χρηματιστηρίου της ενέργειας. 

Η καταστροφή του περιβάλλοντος και η επιβάρυνση των οικοσυστημάτων είναι δεδομένη. Η περιοχή των ερευνών άλλωστε είναι σημαντική οικολογικά για τα θαλάσσια θηλαστικά που ζουν εκεί. Και μπορεί ο Μητσοτάκης να δήλωνε από το βήμα της COP27 στην Αίγυπτο, οπαδός της «πράσινης μετάβασης», αλλά ταυτόχρονα παρουσιάστηκε και ως υποστηρικτής της ανάπτυξης υποδομών φυσικού αερίου. Τώρα πώς η μετάβαση σε καθαρότερες μορφές ενέργειας, θα γίνει με περισσότερη εξάρτηση από το ορυκτό αέριο, μόνο η κυβερνητική υποκρισία μπορεί να απαντήσει στην αντίφαση αυτή. 

Αν και εφόσον τα κοιτάσματα υπάρχουν και είναι συμφέρουσα η αξιοποίησή τους, η πρώτη γεώτρηση δεν πρόκειται να γίνει πριν το 2025 και η εκμετάλλευσή τους πολύ αργότερα. Για τους μύθους του «χρυσορυχείου» και της δήθεν επίλυσης της ενεργειακής κρίσης, χαρακτηριστικά είναι όσα αναφέρει στην ανακοίνωσή της η WWF Ελλάς: 

«Πολύ πρόσφατα, ο διευθυντής ερευνών σε απομακρυσμένες και δύσκολες περιοχές (frontier exploration) της EXXON MOBIL, δήλωσε σε συνέδριο στην Κύπρο ότι τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου είναι μικρά και βρίσκονται σε μεγάλα βάθη, συνεπώς οι επιχειρήσεις των πετρελαϊκών έχουν μεγάλο κόστος, οπότε θα απαιτηθεί κρατική στήριξη και δέσμευση για μελλοντική ασφάλεια της ζήτησης. Με άλλα λόγια, και το περιβάλλον θα υποβαθμιστεί και το ελληνικό κράτος θα αναγκαστεί να επιδοτήσει ακόμα περισσότερο τις πετρελαϊκές εταιρείες που ούτως ή άλλως λαμβάνουν τη μερίδα του λέοντος βάσει των συμβάσεων.

Οι συμβάσεις που έχουν υπογραφεί μεταξύ της Ελλάδας και των πετρελαϊκών εταιρειών προβλέπουν ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους για την έρευνα και εκμετάλλευση τυχόν κοιτασμάτων. Μάλιστα, οι συμβάσεις αυτές δεν τις υποχρεώνουν να κάνουν σοβαρές εκτιμήσεις περιβαλλοντικών επιπτώσεων και ελέγχους.

Είναι σκόπιμα παραπλανητικός o μύθος ότι η εξόρυξη αερίου από τις θάλασσες της Ελλάδας θα προσφέρει λύση στην ενεργειακή κρίση. Οι εξορύξεις υδρογονανθράκων μόνο κλιματική επιβάρυνση, περιβαλλοντικά προβλήματα και γεωπολιτικές αναστατώσεις φέρνουν. Η πραγματικότητα είναι, με βάση και τις συμβάσεις με τις πετρελαϊκές, ότι από την έναρξη σεισμικών εργασιών μέχρι την έναρξη εξόρυξης υδρογονανθράκων χρειάζονται 7-8 χρόνια. Άρα, ακόμα και αν βρεθούν κοιτάσματα και η ΕΧΧΟΝ κρίνει ότι τη συμφέρει να προχωρήσει σε εξορύξεις, οι πρώτες ποσότητες υδρογονανθράκων θα εξορυχθούν πριν το 2030. Για ποια λύση στη σημερινή κρίση μιλάμε; Μόνο πολύ σοβαρή πηγή κλιματικής κρίσης σε βάθος χρόνου βλέπουμε».

Στη Βρετανία έχουν βρει φυσικό αέριο εδώ και πολλά χρόνια, δεκαετίες. Ανάλογη αυτάρκεια έχουν και σε ηλεκτρική και αιολική ενέργεια. Κι όμως οι Βρετανοί πληρώνουν τα ίδια ακριβά τιμολόγια ρεύματος, όπως και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι, καθώς η παραγωγή και η διάθεση ενός δημόσιου αγαθού, βρίσκεται στα χέρια των ιδιωτικών εταιριών του κλάδου. 

Η βαθύτερη εμπλοκή του ελληνικού κράτους στο ενεργειακό παιχνίδι της ΝΑ Μεσογείου, εντείνει φυσικά και την πολεμική απειλή, αφού τα γεωτρύπανα συνοδεύονται συνήθως από κανονιοφόρους. Η παρουσία του «Charles de Gaulle» αυτές τις μέρες, νοτιοδυτικά της Κρήτης, είναι ένα ισχυρό σήμα του Παρισιού για τη στήριξη που προσφέρει στην Αθήνα, στον ελληνοτουρκικό ανταγωνισμό. 

Επίσης, είναι προφανές ότι η προσέγγιση Τουρκίας και Λιβύης, έπαιξε ρόλο στην επίσπευση των ερευνών νότια της Κρήτης, ελλείψει συμφωνίας Ελλάδας και Λιβύης για την ΑΟΖ. Σε επίπεδο διπλωματικής γλώσσας η Αθήνα περιγράφει τη συμφωνία Ισραήλ και Λιβάνου (με τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ και της γαλλικής Total) ως παράδειγμα επίλυσης διαφοράς που αφορά θαλάσσιες ζώνες. 

Συμπερασματικά, η νέα «μεγάλη ιδέα» του Μητσοτάκη, καταστρέφει το περιβάλλον και τη θαλάσσια ζωή, τη στιγμή που απαιτείται στροφή σε καθαρές μορφές ενέργειας με κοινωνικό έλεγχο. Τα όποια κέρδη θα καταλήγουν στα χαρτοφυλάκια της Exxon, της Total και των υπόλοιπων πολυεθνικών και εμείς θα συνεχίσουμε να ζούμε στην ενεργειακή φτώχεια. Τέλος, αλλά όχι τελευταίο, η διπλωματία των αγωγών και της πλατφόρμας άντλησης, αποτελεί μόνιμο κίνδυνο για την ειρήνη, φέροντας πιο κοντά το ενδεχόμενο ενός πολεμικού επεισοδίου στο Αιγαίο. 

Ο αγώνας ενάντια στον εξορυκτικό παροξυσμό, ώστε οι υδρογονάνθρακες να μείνουν στο βυθό και οι λαοί να ζήσουν ειρηνικά, συνδέεται άμεσα με τις μάχες για την ανάσχεση της κλιματικής καταστροφής. Άλλωστε η κερδοφορία των καπιταλιστών και οι τυχοδιωκτικές κυβερνήσεις τους, είναι από τις βασικές αιτίες για την επιδείνωση των κλιματικών συνθηκών.