Για τα κέντρα πρόληψης στα χρόνια της κρίσης

Εκπρόσωποι Δ.Σ. Σωματείου εργαζομένων: Παντελίδης Σάββας - ταμίας, Σταθακιός Αλέξανδρος – γενικός γραμματέας , Τσούνης Ανδρέας – εκπρόσωπος παραρτήματος Κ. Μακεδονίας

Εκπρόσωποι Τοπικής Αυτοδιοίκησης Κ.Π. νομού Πιερίας «ΑΤΡΑΚΤΟΣ»: Μπιτόπουλος Στέφανος - περιφερειακός σύμβουλος Περιφερειακής Ενότητας Πιερίας, Ελευθεριάδου Ροδή – δημοτική σύμβουλος Δήμου Κατερίνης, Φάκας Γιάννης – δημοτικός σύμβουλος αξιωματικής αντιπολίτευσης Δήμου Κατερίνης

Τσούνης Ανδρέας:

Σε κάθε επαφή μας με τα ΜΜΕ μιλάμε γενικότερα για τα Κέντρα Πρόληψης. Στην Κεντρική Μακεδονία υπάρχουν 10 Κ.Π. και η «ΑΤΡΑΚΤΟΣ» είναι από τα  πολύ παλιά (18 χρόνια λειτουργίας).

Ο ακριβής τίτλος των δομών είναι «Κέντρα Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας» είναι λίγο μεγάλος, αλλά ίσως έτσι περιγράφεται κάπως αυτό που κάνουμε. Στην πορεία της εξέλιξης τα Κ.Π. εφάρμοζαν αρχικά προγράμματα αγωγής υγείας για τις εξαρτήσεις και συν τω χρόνω προχώρησαν στην εποπτεία ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων στην εκπαίδευση και στην διοργάνωση επιμορφωτικών ομάδων γονέων και των άλλων ενδιάμεσων σημαντικών ενηλίκων για τη διαπαιδαγώγηση.

Οι δουλειά των Κ.Π. έχει πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα με τον ευέλικτο τρόπο που λειτουργούν. Σταδιακά έχει αποκτήσει και συμβουλευτικό χαρακτήρα. Εδώ και αρκετά χρόνια αξιολογείται θετικά από το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία.

Παρά την ευελιξία στον τρόπο εργασίας όμως τα Κ.Π. χαρακτηρίζονται από δυσλειτουργία στη θεσμική τους συγκρότηση. Οι αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρίες είναι ένα αρκετά δύσκαμπτο μοτίβο λειτουργίας το οποίο δημιούργησε προβλήματα στη χρηματοδότηση συστηματικά και διαχρονικά και αυτό αφορά μία κατάσταση που ξεκίνησε πριν από την εφαρμογή του μνημονίου. Βεβαίως η υποχρηματοδότηση αφορά και στα λειτουργικά έξοδα εκτός από τις μισθοδοσίες και ανακύπτει συχνά. Τη δεδομένη χρονική στιγμή το Κ.Π. «ΑΤΡΑΚΤΟΣ» αντιμετωπίζει τις μεγαλύτερες δυσκολίες στο ζήτημα αυτό.

Σταθακιός Αλέξανδρος:

Ως εργαζόμενοι στην πρόληψη πάντοτε φροντίζουμε το δίκτυό μας στην πρόληψη με την τοπική κοινωνία. Για το λόγο αυτό παρευρίσκονται σήμερα και οι εκπρόσωποι της Τ.Α. Πιερίας στους οποίους θα δώσω το λόγο.

Ελευθεριάδου Ροδή:

Ο Δήμος Κατερίνης είναι διαρκώς αρωγός στο έργο αυτό, η πρόληψη είναι το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων, είναι απαραίτητη και σημαντική η ενεργοποίηση των γονέων και χρειάζεται να είναι διατεθειμένοι να συμμετέχουν όλοι οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί στην πρόληψη καθώς αυτός είναι και ένας από τους στόχους της δομής και ο δήμος θα προσφέρει κάθε στήριξη σε αυτό.

Μπιτόπουλος Στέφανος:

Το Κ.Π. «ΑΤΡΑΚΤΟΣ» είναι ένας μηχανισμός αντιμετώπισης του προβλήματος που ατόνησε για πολλούς λόγους και, με προσπάθεια μηνών από τη συνεργασία της αντιπεριφερειάρχη Πιερίας κας Μαυρίδου με τον Δήμαρχο Κατερίνης κο. Χιονίδη και τον περιφερειάρχη Κ. Μακεδονίας κο. Τζιτζικώστα έφτασε σε καλό τέλος. Θέλω να πιστεύω ότι θα γίνουν ενέργειες ξεμπλοκαρίσματος.

Φάκας Γιάννης:

Στο πλαίσιο της απαξίωσης των δομών υγείας τα τελευταία χρόνια χρειάζεται να προχωρήσουμε στο ξεβάλτωμα για να σταματήσει η παρακμή. Γι’ αυτό είμαστε εδώ να υποστηρίξουμε την «Άτρακτο» και τα υπόλοιπα Κέντρα Πρόληψης, διότι είναι σημαντικές δομές ψυχο-κοινωνικής υγείας στην Περιφέρεια.

Σταθακιός Αλέξανδρος:

Τα Κ.Π. ιδρύθηκαν με ένα υβριδικό νομικό καθεστώς χωρίς παρόμοιο του στην Ελλάδα. Με πρωτοβουλίες των τοπικών κοινωνιών δημιουργήθηκαν τα πρώτα Κ.Π. λόγω της κατακόρυφης ανόδου των ναρκωτικών στην Ελλάδα τη δεκαετία του ΄90 και την απουσία του κράτους μέχρι τότε στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Μετά ιδρύθηκε και ο ΟΚΑΝΑ, ο οποίος βρήκε για τα Κ.Π. ένα υποτυπώδες θεσμικό καθεστώς ίδρυσης και λειτουργίας, που προέβλεπε τη χρηματοδότηση των Κ.Π.  από πλευράς του μέσω του Υπουργείου Υγείας κατά το ήμισυ καθώς και την παροχή εποπτείας και το άλλο ήμισυ από την αστική μη κερδοσκοπική εταιρία.  Αμέσως φάνηκαν τα προβλήματα αυτού του σχήματος. Για παράδειγμα προβλέπονταν τεράστιοι προϋπολογισμοί, όμως στην πραγματικότητα δεν καταβάλλονταν αυτά τα ποσά από τους φορείς μέλη της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρίας. Η νομική αυτή μορφή (αστική μη κερδοσκοπική εταιρία) προβλέφθηκε ως προσωρινή. Μέσα στα 3 πρώτα χρόνια ιδρύθηκαν με το καθεστώς αυτό περίπου 50 Κ.Π.  Ο μεγάλος αυτός αριθμός διόγκωσε το πρόβλημα και τότε προς επίλυσή του αποφασίστηκε η σύναψη κεντρικής προγραμματικής σύμβασης για 5 χρόνια μεταξύ Υπουργείων Υγείας και Εσωτερικών ΚΕΔΚΕ (τότε) και ΟΚΑΝΑ με όρο τη χρηματοδότηση 50% εκάστου των δύο υπουργείων και με τη δέσμευση να λυθεί το ζήτημα ανυπαρξίας του θεσμικού πλαισίου των Κ.Π., το οποίο όμως δεν επιλύθηκε ακόμη, ενώ έχουν συναφθεί άλλες τρεις παρόμοιες προγραμματικές συμβάσεις, οι οποίες προβλέπουν σε γενικές γραμμές τον ίδιο όρο.

Στις αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρίες Κ.Π. λοιπόν συμμετέχουν άνθρωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης άλλοι ευαισθητοποιημένοι, όπως φαίνεται με τους παριστάμενους,  αλλά και αδιάφοροι ως εχθρικοί με το έργο μας, καθώς με την αντιμετώπιση των ναρκωτικών καθένας έχει μια πρόχειρη άποψη, χωρίς ωστόσο να είναι η επιστημονικά ενδεδειγμένη.

 Παράλληλα ο ΟΚΑΝΑ ξέφυγε από την αρχική του πορεία αντιμετώπισης των εξαρτήσεων συνολικά και έδωσε βάση στις δικές του μονάδες χορήγησης υποκαταστάτων, όσον αφορά στην πρόληψη δημιούργησε μόνο το Τμήμα Παρακολούθησης των Κέντρων  Πρόληψης, το οποίο παραμένει πάντα υποστελεχωμένο, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ανταποκριθεί σε όσα προβλέπουν οι νόμοι και οι σχετικές συμβάσεις. Αυτό επιβαρύνει ένα ήδη όπως έχετε καταλάβει ασαφές και δύσκαμπτο πλαίσιο.

Από την άλλη συχνά  ο ΟΚΑΝΑ- που είναι ο ίδιος μονίμως υποχρηματοδοτούμενος- κρατάει από τη χρηματοδότηση που δίνει το Υπουργείο Υγείας για τα Κ.Π. πόρους για δικές του δομές.

Από το 2006 μέχρι το 2009  ποσά 12 εκ. ευρώ από το Υπουργείο Υγείας για τα Κ.Π. που προβλέπονταν στις σχετικές συμβάσεις που υπέγραφε το κράτος με τις αστικές εταιρείες  δεν αποδόθηκαν επειδή το Υπουργείο Υγείας έλεγε ότι «τα έδωσα στον ΟΚΑΝΑ» και ο ΟΚΑΝΑ έλεγε «μα αυτά είναι για μένα και δεν μου φτάνουν».  Η δημιουργία ενός ειδικού κωδικού στον Προϋπολογισμό του Υπουργείου Υγείας για τη χρηματοδότηση των Κ.Π. είναι επιτυχία του σωματείου μας.

Να σημειωθεί ότι ακόμα και από τον κωδικό αυτόν ο ΟΚΑΝΑ έχει παρακρατήσει 5,5 εκ. ευρώ.

Η εισαγωγή έστω στο νομικό μας σύστημα του σχετικού με τα Κέντρα Πρόληψης, αλλά προβληματικού και ανεπαρκούς άρθρου 61 του κώδικα νόμου για τα ναρκωτικά, που τροποποιήθηκε με πιέσεις του σωματείου πολλές φορές είναι επίσης επιτυχία του συνεχούς, ακάματου, ακομμάτιστου, ενωτικού, πρωτοποριακού αγώνα των εργαζομένων των Κ.Π. Και βεβαίως αποτέλεσμα του έργου τους που το βλέπουν οι τοπικές κοινωνίες, καλή ώρα εδώ που οι συνάδελφοι πάνε απλήρωτοι στο Λιτόχωρο με βενζίνες από την τσέπη τους για συζητήσουν με τους γονείς και να τους στηρίξουν, αυτόν τον δύσκολο καιρό της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης στο μεγάλωμα των παιδιών τους.

Με τις τελευταίες τροποποιήσεις του ( η μια από την κυβέρνηση Σαμαρά, η άλλη από την κυβέρνηση Τσίπρα και το λέω αυτό για να δείξω το συνεχές των προσπαθειών μας) το άρθρο 61 πλέον προβλέπει την εποπτεία του έργου των Κ.Π. από το Υπουργείο Υγείας και τη χρηματοδότησή τους δια της νομικά επιβαλλόμενης τώρα προγραμματικής σύμβασης  με 13 εκατ. Ευρώ (6,5 Χ 2) το έτος.

Παρόλα αυτά δεν έχει εκδοθεί η σχετική Κοινή Υπουργική απόφαση που προβλέπει ο νόμος για την πλήρη ρύθμιση των οικονομικών και εργασιακών ζητημάτων των Κ.Π. και την σωστή ένταξη των εργαζομένων τους στο Ευρύτερο Δημόσιο και το μισθολόγιο του και αυτό δεν το θεωρούμε τυχαίο, πάντως και την τελευταία στιγμή πιέζουμε…

Βεβαίως δεν έχουμε επιτύχει ακόμα  την μετεξέλιξη των Αστικών μη Κερδοσκοπικών σε ένα ενιαίο, αλλά συμμετοχικό και περιφερειακά ευέλικτο σύστημα. Αυτό τον στόχο δεν τον ξεχνάμε, θεωρούμε ότι έφτασε η ώρα του και ως άμεση επιβεβαίωση  της βούλησης της Πολιτείας βλέπουμε τη θέσπιση ενιαίου εσωτερικού κανονισμού  για όλα τα ΚΠ, που προβλέπει ο  νόμος από το 2010 και θα έπρεπε να έχει γίνει χθες. Σήμερα που την εποπτεία πλέον την έχει καθαρά το Υπουργείο Υγείας, δεν μπορούμε να καθυστερούμε ούτε μια μέρα σχετικά με αυτό.

Ως σωματείο διεκδικούμε άμεσα να γίνει ο εσωτερικός κανονισμός διότι εάν δεν συμβεί αυτό, τα Κ.Π. θα κλυδωνίζονται διαρκώς. Οι δυσκολίες της διοίκησής τους κρατούν τους εργαζόμενους συνεχώς στον αέρα. Ενώ, να τονίσουμε εδώ, ότι η δουλειά που έχουν κάνει και συνεχίζουν να κάνουν είναι θαυμάσια και αυτό αποδεικνύεται με την αναφορά παραδειγμάτων επιστημονικής πρωτοπορίας.

Η πρόταση του σωματείου για την επίλυση του θεσμικού προβλέπει σαφώς ένα ενιαίο σύστημα με τεχνική πρόταση 13 ΝΠΔΔ χωρίς να πεταχτεί η αυτοδιοίκηση από αυτό αλλά κρατώντας ηθικό ρόλο και όχι εκείνον του εργοδότη. Εξαιτίας του θεσμικού κενού όλον αυτόν τον καιρό προέκυψαν τεράστια προβλήματα, όπως οι εργαζόμενοι να είναι απλήρωτοι στο Κ.Π. Η δε εργαζόμενοι στην «ΑΤΡΑΚΤΟΣ» για πάρα πολλούς μήνες Έχει δημιουργηθεί ένα χρέος της εταιρίας προς το ΙΚΑ και την εφορία για το οποίο η τοπική εταιρία θεωρείται νομικά υπεύθυνη, ενώ το υπουργείο υγείας οφείλει προς αυτήν 371.000 ευρώ περίπου και το υπουργείο εσωτερικών 383.000 ευρώ περίπου.

Ο νέος πρόεδρος του ΟΚΑΝΑ κος Καφετζόπουλος Ευάγγελος δήλωσε στις 26-8-2015 στη γενική συνέλευση της εταιρίας όπου παραβρέθηκε, ότι το χρέος ρυθμίστηκε με την καταβολή δόσεων ύψους 70.000 ευρώ ετησίως προς την εταιρία προκειμένου να ξεπληρώσει τις υποχρεώσεις της και ταυτόχρονα δεσμεύθηκε και για την υπογραφή της νέας 5ετους σύμβασης μεταξύ ΟΚΑΝΑ και Κ.Π. «ΑΤΡΑΚΤΟΣ». Δηλαδή οι ετήσιες δόσεις αυτές, μαζί με την αναγκαία χρήματα για την ετήσια λειτουργία του Κέντρου, θα προβλέπονται στη πενταετή διμερή σύμβαση χρηματοδότησης που θα υπογράψουν ο πρόεδρος του ΟΚΑΝΑ και ο νέος Πρόεδρος της «Ατράκτου» και έτσι θα υπάρχει η νομική εξασφάλιση του λόγου του.

Μπιτόπουλος Στέφανος:

Αν δεν ρυθμιστούν τα οικονομικά ζητήματα με υπογραφή από πλευράς ΟΚΑΝΑ δεν πρόκειται να συγκροτηθεί κανένα Δ.Σ. της αστικής εταιρίας. Δε μπορεί να γίνει κανείς ήρωας στην εποχή μας.

Σταθακιός Αλέξανδρος:

Το Δ.Σ. θα υπογράψει νέα σύμβαση με τον ΟΚΑΝΑ στην οποία θα προβλέπονται τα έξοδα για μισθούς, λειτουργικά και 70.000 ευρώ περίπου για τις δόσεις των ρυθμίσεων. Εάν υπογράψει σύμβαση θα δεσμευθεί και νομικά.

Μπιτόπουλος Στέφανος:

Το Κ.Π. θα παραμείνει ακέφαλο εάν δεν ρυθμιστεί το θέμα.

Τσούνης Ανδρέας:

Υπήρξε  δράση του σωματείου για όλα αυτά. Στον αυτόματο πιλότο δεν ρυθμίστηκε ποτέ κανένα Κ.Π.

Σταθακιός Αλέξανδρος:

Η τελευταία προγραμματική σύμβαση μεταξύ των υπουργείων επικυρώθηκε με νόμο. Για το Κ.Π. Πιερίας ο προϋπολογισμός ανέρχεται περίπου στις 150.000 ευρώ περίπου ετησίως. Χρειάζεται το σωματείο εργαζομένων και το Δ.Σ. του Κ.Π. να πιέσουν για να υπογραφεί η σύμβαση. Να προηγηθεί εγγράφως η δέσμευση του ΟΚΑΝΑ. Η αντιπεριφερειάρχης Πιερίας υποσχέθηκε να χρηματοδοτεί με 20.000 ευρώ ετησίως.

Το υπουργείο Εσωτερικών έχει ήδη καθυστερήσει την καταβολή των χρημάτων από τους ΚΑΠ ένα μήνα, περιμένουμε με «τα όπλα παρά πόδα».

Απαντήσεις στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων:

Είμαστε ένα σωματείο που αγωνίστηκε πολύ. Τα περιστατικά που απευθύνονται στα Κ.Π. της επαρχίας  τετραπλασιάστηκαν τα τελευταία χρόνια λόγω της κρίσης καλύπτοντας τα κενά της ανυπαρξίας δομών ψυχικής υγείας, όπου υπάρχουν.

Προβαίνουμε ξανά σε ανακοίνωση εναντίον του μνημονίου. Η κοινωνία κινδυνεύει να οδηγηθεί λόγω μνημονίου προς τον φασισμό ή τη διάλυση.

Η πρόληψη έχει να επιδείξει επιτυχία στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας. Όμως τα σημερινά προβλήματα λόγω της κρίσης είναι πολυπαραγοντικά και τα αιτήματα των σχολείων προς εμάς για αντιμετώπιση πολλά και ποικίλα. Χρειάζεται επανεκπαίδευση του προσωπικού των Κ.Π. και στήριξή τους που έχει σταματήσει από το 2008. Ζητάμε ξανά εκπαίδευση και σχεδιασμό.

 Η Σάμος π.χ., όπου εργάζομαι και η Πιερία σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες εμφανίζονται πρώτες στην επικίνδυνη  κατανάλωση αλκοόλ στον μαθητικό πληθυσμό. Όμως δεν ακολουθήθηκε η έρευνα αυτή από ένα follow up για να διαπιστωθεί πώς εξελίχθηκε το φαινόμενο και επομένως με ποιον ακριβώς τρόπο χρειάζεται να διαμορφώσουμε στο εξής τις παρεμβάσεις μας ως προς αυτό.

Στην Ελλάδα τα ποσοστά χρήσης ναρκωτικών έχουν παραμείνει στα ίδια επίπεδα σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη.

Μεγάλο πρόβλημα σήμερα είναι τα συνθετικά κανναβινοειδή στα οποία υπάρχει πολύ εύκολη πρόσβαση από τους νέους, άγνωστες ουσίες με άγνωστη επικινδυνότητα. Άλλαξε δηλαδή η ποιότητα της χρήσης.

Η πρόληψη παρά το εύρος των δράσεών της κοστίζει λίγο ως προς το οικονομικό σκέλος.

Η κρίση έχει οδηγήσει σε αύξηση της χρήσης αλκοόλ και αυτή με τη σειρά της στην αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας.