Πριν 80 χρόνια, στις 15 Σεπτεμβρίου 1938, πέθανε ένας από τους σπουδαιότερους γλύπτες της χώρας: ο Γιαννούλης Χαλεπάς. Γεννήθηκε στον Πάνορμο της Τήνου το 1851 και ήταν γόνος μαρμαρογλυπτών. Από το 1869 έως το 1872 μαθήτευσε στο Σχολείο των Τεχνών (την μετέπειτα Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών) και κατόπιν στο Μόναχο, ενώ το 1877 άνοιξε δικό του εργαστήριο στην Αθήνα.
Ο Χαλεπάς έγινε γνωστός με το περίφημο γλυπτό του, την «Κοιμωμένη» (1877), η οποία βρίσκεται στο Α΄ Νεκροταφείο, στον τάφο της οικογένειας Αφεντάκη και είναι αφιερωμένη στη μνήμη της Σοφίας Αφεντάκη, η οποία πέθανε 18 ετών.
Όμως, εκείνη την εποχή ανέκυψαν και κάποια έντονα ψυχολογικά προβλήματα. Άρχισε να καταστρέφει τα έργα του, ενώ επιχείρησε επανειλημμένα να αυτοκτονήσει. Ένας αυταρχικός πατέρας αφενός και μια καταπιεστική μητέρα αφετέρου, η οποία θεωρούσε την τέχνη υπεύθυνη για τα ψυχολογικά προβλήματα του γιού της, συν ένας ανεκπλήρωτος έρωτας, επέτειναν την κατάσταση, με αποτέλεσμα οι δικοί του, το 1888, να τον κλείσουν στο ψυχιατρείο της Κέρκυρας, όπου και παρέμεινε μέχρι το 1901, που επέστρεψε στην Τήνο, μετά το θάνατο του πατέρα του. Όμως, ούτε εκεί σταματάνε οι περιπέτειές του. Επειδή πένεται, είναι αναγκασμένος να φυλάει πρόβατα για να ζήσει. Και σαν να μην φτάνει το πρόβλημα της επιβίωσης, ταυτόχρονα αντιμετώπιζε και τον εμπαιγμό των συγχωριανών του, που τον θεωρούσαν κάτι σαν τον «τρελό του χωριού».
Παρ’ όλα αυτά, και ιδιαίτερα μετά το θάνατο της μητέρας του, άρχισε σταδιακά να επανακάμπτει στην τέχνη, η οποία αποτέλεσε και τη θεραπεία του. Τα έργα του εμπνέονται από την αρχαιότητα και έχουν, όπως λέει η Χρύσα Κακατσάκη μια «μυστικιστική διάσταση [που] φαίνεται στην αποφυγή του βλέμματος. Χαρακτηριστικό σύμπτωμα των ψυχωσικών είναι ότι δεν μπορούν ν’ αντέξουν την επαφή μέσα από τα μάτια» (δες το άρθρο, «Ο γλύπτης που δόξασε το Μάρμαρο», εφ. Documento, 22-7-2018).
Άρχισε να εκθέτει τα έργα του, ενώ γρήγορα φάνηκε το ταλέντο του, ώσπου τέλος βραβεύτηκε με το Αριστείο Τεχνών, αναγνωριζόμενος ως ένας ιδιοφυής καλλιτέχνης. Άφησε περί τα 150 έργα.
Η γενέτειρά του, η Τήνος, με αφορμή τα 80 χρόνια από το θάνατό του, γιορτάζει το Έτος Χαλεπά 2018, εκθέτοντας στο σπίτι του-μουσείο, σχέδια και έργα του κορυφαίου Έλληνα γλύπτη, αποτίοντας έτσι φόρο τιμής σε αυτό τον σπουδαίο δημιουργό με την τόσο δύσκολη προσωπική διαδρομή.
