Η δανειακή σύμβαση του τρίτου μνημονίου

Το νομοθέτημα του Τρίτου Μνημονίου, όπως εισάγεται στην Βουλή, αποτελείται από τρία μέρη. Το πρώτο μέρος είναι το περιεχόμενο του πρώτου άρθρου, το οποίο περιέχει εφαρμοστικές διατάξεις του Μνημονίου ως συνέχεια των δύο πακέτων προαπαιτουμένων, τα οποία ψηφίσθηκαν την 15η Ιουλίου και την 22η Ιουλίου αντίστοιχα. Περιλαμβάνονται σημαντικές ρυθμίσεις όπως η πώληση του ψωμιού και εκτός των αρτοποιείων σύμφωνα με τις υποδείξεις του ΟΟΣΑ, η ενίσχυση του αυτόματου διορθωτικού μηχανισμού (νέες μνημονιακές ρυθμίσεις με πρωτοβουλία του Δημοσιονομικού Συμβουλίου και του υπουργού Οικονομικών, όποτε χρειαστεί, και με αυτόματη διαδικασία), η τροποποίηση προς τα πολύ χειρότερα όλου του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος ως το 2022 με συνεχή αύξηση των ορίων ηλικίας για τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις και με μείωση των μειωμένων συντάξεων που ήδη παρέχονται καθώς και με πάγωμα αυξήσεων σε όλες τις συντάξεις ως το 2022, η ενοποίηση τω επικουρικών ταμείων κ.ά.  

Το δεύτερο μέρος του νομοθετήματος είναι η νέα δανειακή σύμβαση, στην οποία και θα επικεντρωθούμε. Το τρίτο μέρος είναι το νέο (τρίτο) Μνημόνιο της Ελλάδας μετά από εκείνα του 2010 (εφαρμοστικός νόμος 3845/2010) και του 2012 (εφαρμοστικός νόμος 4046/2012).  

Η δανειακή σύμβαση συνάπτεται ανάμεσα στην Ελλάδα, την Τράπεζα της Ελλάδος, το Ευρωπαϊκού Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ) και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ ή στα αγγλικά ESM). Το ποσό της χρηματοδοτικής διευκόλυνσης ανέρχεται ως μέγιστο στα 86 δισ. ευρώ. Όπως διευκρινίζεται, ο ΕΜΣ κατατείνει με τα χρηματοδοτικά του μέσα είτε σε δάνεια προς τα κράτη-μέλη του στο πλαίσιο προγραμμάτων μακροοικονομικής προσαρμογής, είτε σε διευκολύνσεις για τη χρηματοδότηση της ανακεφαλαίωσης πιστωτικών ιδρυμάτων κράτους-μέλους του ΕΜΣ είτε σε διευκολύνσεις για την αγορά ομολόγων. Διαπιστώνεται ότι έχει υποβληθεί αίτηση της Ελλάδας από 8-7-15 προς τον ΕΜΣ και το ΔΝΤ και αναφέρεται στους όρους της σύμβασης ότι το νέο δάνειο του ΔΝΤ θα ληφθεί υπόψη στο πλαίσιο της αποπληρωμής της παρούσας σύμβασης.  

Ορίζεται σαφώς (όπως, άλλωστε, και στις προηγούμενες δύο δανειακές συμβάσεις, στοιχείο που αποκρύφθηκε από την κυβέρνηση στις 20-2-2015) ότι (σημείο Θ’ του Προοιμίου) η συμμόρφωση στους όρους της παρούσας σύμβασης περιλαμβάνει εξάπαντος τη συμμόρφωση στους όρους του Μνημονίου Συνεννόησης ή Memorandum of Understanding, το οποίο συνοδεύει την παρούσα σύμβαση. Δεν υπάρχει συμμόρφωση στη δανειακή σύμβαση χωρίς συμμόρφωση στο Μνημόνιο.  

Ορίζεται με σαφήνεια ως όρος της σύμβασης η σύσταση ανεξάρτητου Ταμείου Ιδιωτικοποιήσεων, το οποίο θα διατηρεί σημαντικά περιουσιακά στοιχεία του ελληνικού κράτους και «θα τα ρευστοποιεί με ιδιωτικοποιήσεις και άλλα μέσα». Γίνεται αναφορά ως προς αυτό στη συμφωνία του Γιούρογκρουπ της 12ης Ιουλίου, όπου ορίζεται ως όριο αξίας το ποσόν των 50 δισ. ευρώ. Μάλιστα, αναφέρεται και η περίεργη έννοια του Μέρους του Ταμείου Ιδιωτικοποιήσεων υπό την έννοια νομικού ή φυσικού προσώπου, που αποτελεί μέρος της εταιρικής δομής (του μετοχικού κεφαλαίου; της διοίκησης;) ή της δομής διακυβέρνησης που θα υλοποιήσει το Ταμείο. Πιθανόν, η αναφορά σε Μέρη του Ταμείου να προδικάζει και το σπάσιμο του Υπερταμείου σε Υποταμεία είτε κατά κατηγορίες ρευστοποιούμενων δημοσίων αγαθών είτε για να ικανοποιηθούν διαφορετικά συμφέροντα των δανειστών.  

Η σύμβαση αυτή αποτελεί εφαρμογή των γενικών προδιαγραφών για δάνεια του ΕΜΣ καθώς και των γενικών ορίων δανείων του ΕΜΣ ή των ειδικών όρων για τη συγκεκριμένη μορφή χρηματοδοτικής διευκόλυνσης εκ μέρους του ΕΜΣ, γι’ αυτό άλλωστε και γίνεται συνεχής αναφορά σε αποκλίσεις ή συμπληρώσεις σε σχέση με τους γενικούς ή τους ειδικούς όρους του ΕΜΣ. Γι’ αυτό άλλωστε, και δεν υπάρχει αναφορά στο αγγλικό δίκαιο, αφού ο ΕΜΣ ρυθμίζεται από το ευρωενωσιακό δίκαιο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το δίκαιο του ΕΜΣ, όπως έχει ειδικότερα διαμορφωθεί, είναι ευνοϊκό προς τους οφειλέτες. Το ευρωενωσιακό δίκαιο έχει μεταβληθεί τόσο πολύ σε δίκαιο του δανειστή, ώστε να μη ζηλεύει σε τίποτε το αγγλικό δίκαιο.  

Προβλέπεται, επίσης, η λειτουργία Ταμείου Ανακεφαλαίωσης Τραπεζών, το οποίο θα παρακολουθεί τις τράπεζες, οι οποίες ανακεφαλαιώνονται με τμήμα της χορηγούμενης χρηματοδοτικής διευκόλυνσης. Το Ταμείο αυτό έχει αρκετές ομοιότητες με το υπάρχον ΤΧΣ (Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας). Εκτός από τις γενικές δεσμεύσεις στο κράτος- οφειλέτη που θέτει ο ΕΜΣ με τους γενικούς και τους ειδικούς όρους του, προβλέπονται έξτρα δεσμεύσεις μέχρι την αποπληρωμή του ποσού του δανείου, των τόκων και των προσθέτων ποσών, όπως ιδίως α) η παρακολούθηση από παρατηρητή του ΕΜΣ του Συμβουλίου του Ταμείου Ανακεφαλαίωσης, β) η συμμετοχή του Ταμείου Ανακεφαλαίωσης στο μετοχικό κεφάλαιο των ιδρυμάτων που ανακεφαλαιώνονται, πράγμα που προδιαγράφει την ιδιότυπη υφαρπαγή των ελληνικών τραπεζών από τον ΕΜΣ, γ) ο καθορισμός της διακυβέρνησης του Ταμείου Ανακεφαλαίωσης, δ) η πραγματοποίηση νομοθετικών αλλαγών από το ελληνικό κράτος ώστε να παρασχεθούν στον ΕΜΣ ως εγγυήσεις έγκυρα, εκτελεστά και αμετάκλητα δικαιώματα τρίτων (ενδεχομένως ενοχικές απαιτήσεις του ελληνικού Δημοσίου σε βάρος πολιτών του ή και εμπράγματες αξιώσεις κατά τρίτων) κ.ά.  

Επίσης, ως δέσμευση υπέρ του ΕΜΣ τίθεται και η δυνατότητα νομοθετικών αλλαγών-τροποποιήσεων (εννοείται προς το βαρύτερο) επί του Ταμείου Ιδιωτικοποιήσεων, ώστε α) να συμπεριληφθεί στην παρούσα σύμβαση ως συμβαλλόμενο μέρος οποιοδήποτε μέρος του Ταμείου Ιδιωτικοποιήσεων απαιτήσει ο ΕΜΣ, β) να συμπεριληφθούν στην παρούσα σύμβαση και υποχρεώσεις (νέες, προφανώς) του δικαιούχου κράτους (της Ελλάδας), του Ταμείου Ανακεφαλαίωσης ή και μερών του Ταμείου Ιδιωτικοποιήσεων, όπως θα απαιτήσει ο ΕΜΣ κατά τη διακριτική του ευχέρεια. Τέλος, μπορεί να παρασχεθεί νομοθετικά εγγύηση στον ΕΜΣ για την εξόφληση υποχρέωσης (πιθανόν και δόσης ακόμη) από το κράτος-δανειολήπτη με τη συνδρομή από οποιοδήποτε μέρος του Ταμείου Ιδιωτικοποιήσεων κατά τη διακριτική ευχέρεια της διοίκησης του ΕΜΣ. Πρόκειται, ουσιαστικά, για την επανάληψη της εμπράγματης ασφάλειας σε όλη τη δημόσια περιουσία, η οποία προβλεπόταν από την πρώτη και τη δεύτερη δανειακή σύμβαση και η οποία είχε καταγγελθεί από αρκετούς προοδευτικούς νομικούς και ιδίως από τον καθηγητή Γ. Κασιμάτη. Προβλέπεται, τέλος, η χορήγηση ασφαλειών και εγγυήσεων στο Ταμείο Ανακεφαλαίωσης χάριν του δανείου εξυγίανσης (προφανώς είτε από το ελληνικό κράτος είτε από την περιουσία των «ωφελουμένων» ελληνικών τραπεζών).  

Πρόκειται για μια απολύτως αποικιοκρατική σύμβαση, λεόντειο σε βάρος του ελληνικού κράτους, όπως ήταν και η πρώτη και δεύτερη δανειακή σύμβαση. Τρία είναι τα βασικά εργαλεία αυτής της σύμβασης, μέσα από τα οποία το ελληνικό κράτος χάνει κάθε οικονομική ανεξαρτησία αλλά και γενικότερα εκπίπτει κάθε έννοια εθνικής ανεξαρτησίας, κρατικής κυριαρχίας και δημοκρατίας: α) το Ταμείο Ιδιωτικοποιήσεων ως ένα ΥΠΕΡΤΑΙΠΕΔ, το οποίο αναλαμβάνει να υποθηκεύσει και να ιδιωτικοποιήσει όλη τη δημόσια περιουσία σε όφελος των δανειστών και των ιδιωτικών μονοπωλιακών καπιταλιστικών ομίλων, β) το Ταμείο Ανακεφαλαίωσης, το οποίο μέσα από τη διαδικασία «εξυγίανσης» είναι πλέον ή βέβαιο ότι θα προχωρήσει στη συγχώνευση των ελληνικών τραπεζών και στην υπαγωγή τους στον ΕΜΣ ή και σε ιδιωτικούς καπιταλιστικούς ομίλους της Ευρωζώνης, γ) η παροχή απαιτήσεων, δεσμεύσεων και ασφαλειών επί δικαιωμάτων τρίτων από το ελληνικό κράτος στον ΕΜΣ - εδώ ας σημειωθεί και το άδηλο μέλλον των ιδιωτικών «κόκκινων δανείων». Ουσιαστικά, ο ΕΜΣ γίνεται -σε συνεργασία με το ΔΝΤ- ο μακρύς βραχίονας της εΕρωζώνης-ΕΕ για την πλήρη και απόλυτη αποικιοποίηση της Ελλάδας και την καταστροφή κάθε αναπτυξιακής δυνατότητας. Ακόμη και για τον ελληνικό καπιταλισμό, παρά το γεγονός ότι οι βασικοί φορείς του είναι στηρίγματα αυτής της πολιτικής, η δανειακή σύμβαση είναι ένας μηχανισμός προσαρμογής στην απόλυτη υποβάθμισή του εντός του διεθνούς καταμερισμού εργασίας.  

Όπως προκύπτει και από το ίδιο το κείμενο του Τρίτου Μνημονίου (τρίτο μέρος του νομοσχεδίου) η δανειακή σύμβαση γίνεται για άλλη μια φορά το φονικό όπλο για την απόλυτη και θανατηφόρα για την κοινωνία επιβολή ενός ακραίου νεοφιλελευθερισμού. Εργασιακός μεσαίωνας, ομαδικές απολύσεις, διατήρηση των συντάξεων-πέρα από τις πολύμορφες μειώσεις και τσεκουρώματα- στο ίδιο ύψος ως το 2022 (απαγόρευση αυξήσεων), φοροεπιδρομή στα βασικά είδη που καλύπτουν τις ανάγκες των φτωχών και των μικρομεσαίων πολιτών μέσω του ΦΠΑ, διατήρηση με μικρές αλλαγές του ΕΝΦΙΑ, ενός νόμου άδικου και ληστρικού, χτύπημα του ελέγχου του ελληνικού κράτους στα οικονομικά του μέσα από την περαιτέρω ανεξαρτητοποίηση της ΓΓΔΕ, του Δημοσιονομικού Συμβουλίου και της περίφημης Ανεξάρτητης Αρχής για τις Δημόσιες Συμβάσεις (η οποία καταργεί τον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου στις συμβάσεις και ευνοεί ουσιαστικά τη διαφθορά και τη γενικευμένη ρεμούλα), θωράκιση του ιδιωτικού χαρακτήρα των τραπεζών, ώστε να περάσουν εύκολα στη συνέχεια στον ΕΜΣ και στους γερμανικούς τραπεζικούς ομίλους, επιβολή παντού των μεθόδων απελευθέρωσης των αγορών του ΟΟΣΑ, δηλαδή τσάκισμα των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και των ελευθέρων επαγγελματιών και προνόμια στους μονοπωλιακούς ομίλους και στη συγκέντρωση/συγκεντροποίηση της ιδιοκτησίας και των επιχειρήσεων.  

Βεβαίως, κανένα επιχείρημα δεν ευσταθεί υπέρ της άποψης ότι αυτή η δανειακή σύμβαση και αυτό το Μνημόνιο είναι καλύτερα από τα προηγούμενα και μάλιστα, επειδή τα συμφώνησε, τα προωθεί και τα εφαρμόζει η Αριστερά στην κυβέρνηση. Αντίθετα μάλιστα, ανεξάρτητα από το ταμειακό κόστος αυτού του μνημονίου και αυτής της δανειακής σύμβασης για το λαό και τα λαϊκά κοινωνικά στρώματα, είναι φανερό ότι αυτή η συμφωνία μέσω του Υπερταμείου και μέσω του Ταμείου Ανακεφαλαίωσης και της «εξυγίανσης» των ελληνικών τραπεζών βαθαίνει τα χαρακτηριστικά της μνημονιακής και νεοφιλελεύθερης κυριαρχίας και της αποικιοποίησης της χώρας και συνιστά εθνική ταπείνωση και κοινωνική καταστροφή σε βάθος χρόνου.

Γι’ αυτό άλλωστε, και έχει εξαιρετική σημασία η μη υπερψήφισή της ή πάντως η μεγάλη κοινωνική κινητοποίηση για τη μη εφαρμογή της και την ανατροπή της.  

* Αναδημοσίευση από την Ίσκρα