Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση την εποχή του κορονοϊού και του νεοφιλελευθερισμού

Δε νομίζουμε, γιατί η κυβέρνηση της ΝΔ είναι υπεράνω πάσης υποψίας όσον αφορά το ενδιαφέρον της για τη δημόσια παιδεία στη χώρα. Αν υπήρχαν τέτοια αντανακλαστικά θα είχαν φανεί τις προηγούμενες φορές που κυβέρνησε ή στο διάστημα που βρίσκεται τώρα στην εξουσία. Αντί για αυτό, η ίδια είναι συνυπεύθυνη για τα τεράστια κενά εκπαιδευτικού προσωπικού, την αύξηση των μαθητών ανά τάξη, την υποχρηματοδότηση της παιδείας, ενώ δεν ξεχνάμε το 2013 όταν ο τότε υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και σημερινός πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο τότε υπουργός Παιδείας Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος, αποφάσισαν τον ακρωτηριασμό της δημόσιας εκπαίδευσης με την κατάργηση 46 ειδικοτήτων των ΕΠΑΛ και την απόλυση 2500 εκπαιδευτικών. Αλλά και η σημερινή διακυβέρνηση της ΝΔ, πέρα από την άρνηση να καλύψει τα κενά της εκπαίδευσης με μόνιμους διορισμούς, είναι υπεύθυνη και για την μεγάλη καθυστέρηση στην κάλυψη των κενών με αναπληρωτές. Οι δεκάδες χιλιάδες χαμένες ώρες μαθήματος με ευθύνη της κυβέρνησης Μητσοτάκη μας πείθουν για το υποκριτικό ενδιαφέρον που υπάρχει για την εκπαίδευση των μαθητών και μαθητριών. Όπως και οι σε εξέλιξη νομοθετικές πρωτοβουλίες της.

Τι συμβαίνει σε άλλες χώρες

Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι πράγματι ένας εναλλακτικός τρόπος εκπαίδευσης που εφαρμόζεται σε πολλές χώρες του κόσμου. Κυρίως στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αλλά όχι μόνο. Όπου εφαρμόζεται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ως συμπληρωματικό εργαλείο, έχει αποδειχτεί στην καλύτερη περίπτωση ότι ενισχύει μόνο τους καλούς μαθητές οι οποίοι θέλουν κάτι παραπάνω απ’ ότι δίνει η σχολική τάξη. Για τους πιο αδύναμους μαθητές δεν έχει καμία χρησιμότητα. 

Όταν εφαρμοστεί ως αποκλειστική μορφή εκπαίδευσης τότε μιλάμε για εικονικά σχολεία. Αυτά κυρίως αναπτύχθηκαν στο παρελθόν για περιοχές όπου οι αποστάσεις ανάμεσα στα σχολεία και σε μεμονωμένους μαθητές και μαθήτριες είναι τεράστιες και δεν υπάρχει άλλος τρόπος να μορφωθούν (π.χ. σχολεία του αέρα στην Αυστραλία). Τα εικονικά σχολεία αποτελούν όμως σήμερα μια διαρκώς διευρυνόμενη αγορά υπηρεσιών. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, όσα παιδιά δεν κατορθώνουν να ολοκληρώσουν τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση απευθύνονται στα εικονικά σχολεία για να λάβουν απολυτήριο. Στην πραγματικότητα το αγοράζουν.

Όμως τα προγράμματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης επιπλέον είναι μια υπηρεσία η οποία βοηθάει ένα σχολείο να κερδίσει πόντους συγκριτικά με ένα άλλο στο εξόχως ανταγωνιστικό πλαίσιο που ισχύει στις ΗΠΑ, την οποία μάλιστα μπορούν να αγοράζουν τα σχολεία από εξειδικευμένους ιδιωτικούς φορείς! 

Είναι λοιπόν προφανές πως έχει βοηθήσει η εξ αποστάσεως εκπαίδευση την είσοδο ιδιωτών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ακόμα και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση όπου κατά γενική ομολογία μπορεί να είναι ένα εναλλακτικό μοντέλο σπουδών, έχει αξιοποιηθεί για το στήσιμο ιδιωτικών πανεπιστημίων ή την είσοδο ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων στο δημόσιο πανεπιστήμιο. Το ΕΑΠ είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα.

Την εξ αποστάσεως εκπαίδευση συνεπώς δεν μπορούμε να την αντιμετωπίζουμε αφηρημένα. Πρέπει να τη δούμε πως υλοποιείται μέσα στο νεοφιλελεύθερο πλαίσιο. 

Οι στοχεύσεις του υπουργείου

Δεν είναι τυχαίο ότι η κρίση του κορονοϊού αξιοποιείται για την νομιμοποίηση μέσω του δημόσιου σχολείου της εξ αποστάσεως διδασκαλίας ως εναλλακτικής μορφής εκπαίδευση. Και αυτό γίνεται, την ώρα που έρχεται για ψήφιση νομοσχέδιο της κυβέρνησης που μετατρέπει το λύκειο σε σχολείο για λίγους και εκλεκτούς, προχωρά στην αξιολόγηση των σχολικών μονάδων και των εκπαιδευτικών και περιορίζει την πρόσβαση στην δημόσια δωρεάν τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση συνδέεται τόσο με το νέο «αυτόνομο» σχολείο και την αξιολόγηση και κατηγοριοποίηση των σχολικών μονάδων αλλά μπορεί να αποτελέσει και εργαλείο αξιολόγησης των εκπαιδευτικών. Που σύμφωνα με το προσοντολόγιο του πρώην υπουργού παιδείας Γαβρόγλου ένα μεγάλο τμήμα τους έχει πια προσωπική ευθύνη για την επιμόρφωσή του. Οι αναπληρωτές, εξασφαλίζουν ετήσια εργασία ή και μόνιμο διορισμό μόνο αν μπορέσουν να κρατηθούν ψηλά στους πίνακες συγκεντρώνοντας μόρια από τίτλους σπουδών που αποκτούν με δική τους ευθύνη. Έτσι, όπως με την κατάργηση της επετηρίδας ο διορισμός έπαψε να είναι ευθύνη του κράτους και έγινε ευθύνη του κάθε εκπαιδευτικού που έπρεπε να δώσει ΑΣΕΠ, έτσι, με το προσοντολόγιο, η επιμόρφωση του κάθε αναπληρωτή ή αδιόριστου εκπαιδευτικού είναι ατομική ευθύνη του. Και ας μη γελιόμαστε. Το προσοντολόγιο τώρα αφορά τους αναπληρωτές και αδιόριστους εκπαιδευτικούς, αλλά πολύ γρήγορα, μέσω της αξιολόγησης, μπορεί να αφορά όλους μας.

Και βέβαια η τηλεκπαίδευση θα αξιοποιηθεί για μια ορμητική είσοδο των ιδιωτών στο χώρο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είτε κατ’ αρχήν ως παρόχων υπηρεσιών εξ αποστάσεως εκπαίδευσης σε σχολεία και μαθητές, είτε μεταγενέστερα μετά από αλλαγή στο νομοθετικό πλαίσιο, μέσω της ίδρυσης ισότιμων εικονικών σχολείων. Ο υπουργός ανάπτυξης Άδωνις Γεωργιάδης έδωσε ένα δείγμα αυτής της νέας «επιχειρηματικότητας» διαφημίζοντας πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης αρχαίων ελληνικών για μαθητές του Δημοτικού Σχολείου με κόστος 5 €! Άλλωστε σε μια περίοδο όπου οι ιδιώτες δεν επενδύουν, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση με το σχετικά χαμηλό κόστος της είναι ένας τρόπος να υπάρξουν επιχειρηματικές ευκαιρίες που πατούν στην υποβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης! Γιατί, αν όχι γι’ αυτό το λόγο, αποκλείστηκαν τα δημόσια πανεπιστήμια από την επιμόρφωση 180.000 επιστημόνων σύμφωνα με εκπαιδευτικές ιστοσελίδες; 

Αλλά και άμεσα, για αγορά υλικού και υπηρεσιών από ιδιωτικές ηλεκτρονικές πλατφόρμες –που τώρα «αφιλοκερδώς» τις προσφέρουν για χρήση-αλλά και εξαναγκασμό των οικογενειών των μαθητών σε αγορά εξοπλισμού. Αφού με την επέκταση της τηλεργασίας και της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, θα φτάσουμε κάθε σπίτι να πρέπει να έχει όχι έναν, αλλά τόσους υπολογιστές όσα είναι τα μέλη της οικογένειας!

Και φυσικά για να αποφύγει το υπουργείο διορισμό εκπαιδευτικών σε απομακρυσμένα σχολεία με λίγα παιδιά και να τους αντικαταστήσει με  την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Δεν είναι τυχαίο ότι είναι εκφρασμένη θέση του ΟΟΣΑ με στόχο την μείωση του εκπαιδευτικού προσωπικού.

Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση ως εργαλείο που κρατά τα εκπαιδευτικά ιδρύματα ανοικτά ανεξάρτητα αν τα κτίρια έχουν κλείσει, μπορεί ίσως να χρησιμοποιηθεί και για την συνέχιση των μαθημάτων σε περίπτωση αγωνιστικών κινητοποιήσεων. Ειδικά στα πανεπιστήμια με την έκταση που έχει πάρει πια η εξ αποστάσεως διδασκαλία, πιθανά κάτι τέτοιο να είναι πιο κοντά από ποτέ. Άλλωστε αυτό είναι και το αίτημα ενός μεγάλου αριθμού φοιτητών και φοιτητριών στο Οικονομικό πανεπιστήμιο Αθηνών που αποφασίζοντας με ηλεκτρονική ψηφοφορία, καταργώντας την δια ζώσης συνέλευση του συλλόγου τους, καλούν σε συνέχιση των μαθημάτων με εξ αποστάσεως διδασκαλία ακόμα και σε περίπτωση κατάληψης, αν η οποιαδήποτε απόφαση δεν έχει εγκριθεί με ηλεκτρονική ψηφοφορία.

Για το επιχείρημα των ειδικών συνθηκών

Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση έχει παρουσιαστεί από τη μεριά του υπουργείου ως ένας τρόπος να κρατηθεί η σχέση των εκπαιδευτικών με τους μαθητές και τις μαθήτριες στην πολύ δύσκολη κατάσταση που βρισκόμαστε. Και ουσιαστικά αφήνεται να εννοηθεί ότι μπορεί με κάποιο τρόπο να υποκαταστήσει την εκπαιδευτική διαδικασία. Παρότι μέχρι στιγμής παρουσιάζεται ως εθελοντική, τα ΜΜΕ, από την κρατική τηλεόραση μέχρι τα ιδιωτικά κανάλια, την αξιοποιούν για να επιτεθούν και να συκοφαντήσουν τους εκπαιδευτικούς που «κάνουν διακοπές»  –η περίπτωση Τέλλογλου παρότι γνωστότερη δεν είναι η εξαίρεση- ενώ διευθυντές και διευθύνσεις πιέζουν για την εφαρμογή της τους/τις εκπαιδευτικούς. Διάφορες ΕΛΜΕ έχουν βγάλει ανακοινώσεις ενάντια σε αυτές τις πιέσεις που ασκούνται έμμεσα και από το υπουργείο.

 Ότι και να λένε όμως, το σχολείο δε μπορεί να υποκατασταθεί.

• Πρώτα γιατί η εξ αποστάσεως εκπαίδευση δεν έχει καμία σχέση με την ζωντανή πραγματικότητα της τάξης. Ο υπολογιστής δεν μπορεί να υποκαταστήσει το σχολείο και την εμπειρία που αυτό αποτελεί για τους μαθητές και τις μαθήτριες. Δεν είναι τα ντουβάρια αλλά οι σχέσεις ανάμεσα στα παιδιά και τους εκπαιδευτικούς, αλλά και στα παιδιά μεταξύ τους. Μιλάμε για το σχολείο, ως δεύτερη βαθμίδα κοινωνικοποίησης μετά την οικογένεια και πολλές παιδαγωγικές θεωρίες (Vygotsky, Bruner) επισημαίνουν τον καταλυτικό ρόλο του άλλου και της ομάδας στην καλλιέργεια του εαυτού και αυτός ο άλλος δεν είναι ο δάσκαλος μόνο αλλά και ο/οι συμμαθητής/ες!

• Μιλώντας ειδικά για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, το εκπαιδευτικό περιβάλλον αναδιαμορφώνεται με την υποχρεωτική συμμετοχή των γονέων στην εκπαιδευτική διαδικασία, καθ’ ότι τα παιδιά 6-10 χρονών δεν κατέχουν την τεχνολογία αυτού του επιπέδου. Με άλλα λόγια, στις σύγχρονες τηλεδιασκέψεις,οι οποίες πραγματοποιούνται με την παρουσία γονέων ή λοιπών συγγενών, δεν υπάρχει κανένα ασφαλές περιβάλλον εμπιστοσύνης, ούτε για τους εκπαιδευτικούς, ούτε πολύ περισσότερο για τους απροστάτευτους μαθητές. Τα παιδιά αρνούνται να αναρτήσουν το υλικό και κυρίως τις ζωγραφιές τους σε δημόσια κοινή θέα. Να θυμηθούμε ότι μόλις πριν λίγους μήνες, κυρίαρχα ζητήματα στην εκπαιδευτική κοινότητα ήταν οι καταγγελίες  εκπαιδευτικών από γονείς και "το bullying"  μαθητών από συμμαθητές!

• Έπειτα, γιατί δεν απευθύνεται σε όλα τα παιδιά. Δεν έχουν όλα τα παιδιά πρόσβαση στο διαδίκτυο, ούτε έχουν όλα τα παιδιά υπολογιστές ή smartphones . Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ το 22% των μαθητών δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο  και σε υπολογιστή. Πολύ περισσότερο μάλιστα που οι οικογένειες χρειάζονται πια πάνω από έναν υπολογιστή, κάτι που δεν είναι καθόλου δεδομένο για πολλά νοικοκυριά. Οι παλινωδίες του υπουργείου που αρχικά είχε ζητήσει από τους διευθυντές να καταγράψουν τον αριθμό μαθητών και εκπαιδευτικών που χρειάζονται laptop και tablet και την επομένη μετέτρεψε το αίτημα σε καταγραφή των αναγκών των σχολείων, δείχνει ότι τελικά η τηλεκπαίδευση αποτελεί ατομική ευθύνη. Η όποια παροχή πριμοδοτεί την ενεργή εμπλοκή ιδιωτών όπως γίνεται με τις πλατφόρμες, τις δωρεές tablet ή με την παροχή  δωρεάν πρόσβασης σε συγκεκριμένες ιστοσελίδες χρήσιμες για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Αυτό άλλωστε περιέγραφε η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου της 20 Μαρτίου η οποία δίνει τη δυνατότητα για απευθείας ανάθεση σε ιδιώτες κατά παρέκλιση των κείμενων διατάξεων για την προμήθεια φορητών η/υ, λογισμικού και παροχής υπηρεσιών!  Έτσι φαίνεται ότι κάτω από τις πιέσεις κατ΄ αρχάς  το ΥΠΑΙΘ παραδέχτηκε ρητά αυτό που τόνιζαν το προηγούμενο διάστημα πολλά εκπαιδευτικά σωματεία, ως προς την ύπαρξη ανισοτήτων τόσο μεταξύ μαθητών, όσο και μεταξύ εκπαιδευτικών, στη δυνατότητα συμμετοχής στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, στη βάση της αναγκαίας υλικοτεχνικής υποδομής αλλά και στη βάση της απαραίτητης επιμόρφωσης. Το ίδιο το αρχικό έγγραφο ανέφερε ότι «πολλοί εκπαιδευτικοί και μαθητές (σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης) είτε σε περιοχές με χαμηλό κατά κεφαλήν ΑΕΠ, είτε σε απομακρυσμένες περιοχές, είτε λόγω της οικονομικής κρίσης της χώρας μας δεν έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε εξ αποστάσεως εκπαίδευση λόγω έλλειψης βασικού εξοπλισμού», επιβεβαιώνοντας κατηγορηματικά τα προβλήματα που έχουν επισημανθεί. Από την  αναίρεση του εγγράφου την επόμενη μέρα αντιλαμβανόμαστε ότι το υπουργείο τρόμαξε από τον αριθμό των αιτημάτων και ανέκρουσε πρύμνα.  Θεωρούμε ότι η αναγνώριση των ανισοτήτων που υπάρχουν μπορεί να αρθεί με έναν και μόνο τρόπο: να δοθούν τώρα σε ΟΛΟΥΣ τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς φορητά μέσα ώστε να μπορούν να καλυφθούν οι ανάγκες επικοινωνίας μεταξύ όλων των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας (μαθητών και συναδέλφων), αλλά και οι ανάγκες ενημέρωσης και πρόσβασης σε ισότιμη βάση σε πολιτιστικές και μορφωτικές δραστηριότητες.  Είναι φανερό ότι τα τεχνικά προβλήματα με την τηλεκπαίδευση, κάτω από πιέσεις,  η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να τα λύσει μερικώς μέσα στα πλαίσια της νεοφιλελεύθερης λογικής της και δε θα σταθούν εμπόδιο στην εφαρμογή της πολιτικής της. Σε κάθε περίπτωση η ύπαρξη υλικοτεχνικής υποδομής για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι κάτι που θα έπρεπε να το είχε κάνει από την αρχή και όχι να προχωρήσει χωρίς να έχει εξασφαλίσει τη δυνατότητα συμμετοχής όλων των παιδιών.

• Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών είναι ένα άλλο μεγάλο ζητούμενο. Που δεν έχει μόνο να κάνει με την γνώση της λειτουργίας των ηλεκτρονικών εργαλείων επικοινωνίας με τους μαθητές αλλά και το πόσο είναι εξοικειωμένοι να οργανώσουν μια εξ αποστάσεως διδασκαλία αξιοποιώντας τα διαθέσιμα εργαλεία. Γιατί δε πρέπει να ξεχνάμε ότι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση προϋποθέτει μια τελείως διαφορετική μεθοδολογία και διδακτική. Δε λύνεται αυτό με κάποιες ώρες σεμιναρίων για το χειρισμό των πλατφορμών. Ο όγκος του υλικού που έχει παραχθεί τα προηγούμενα χρόνια με πρωτοβουλία των εκπαιδευτικών δεν αποτελεί επιχείρημα αφού δεν είναι οργανωμένος με τρόπο που να μπορεί να αξιοποιηθεί γρήγορα και αποτελεσματικά.

• Επιπλέον υπάρχουν οι τεχνικές ανεπάρκειες του σχολικού δικτύου, που κολλάει διαρκώς, φτάνει στα όρια τους, γονείς, μαθητές και εκπαιδευτικούς, γιατί δεν μπορεί να αντέξει τον μεγάλο αριθμό των χρηστών. Τα προβλήματα με το δίκτυο σε απομακρυσμένες περιοχές επιδεινώνουν την κατάσταση. Η πολύ κακή κατάσταση της ηλεκτρονικής υποδομής των σχολείων και η κατάργηση του ΚΕΠΛΗΝΕΤ, είναι επίσης θέματα που πρέπει να θίξουμε.

• Και τι να πει κανείς για τις ατέλειωτες ώρες που πρέπει να περνούν τα παιδιά, ακόμα και τα νήπια μπροστά από οθόνες με την επίσημη βούλα του πλέον υπεύθυνου φορέα, του υπουργείου παιδείας! 

• Η φύση της εκπαιδευτικής διαδικασίας αναπροσαρμόζεται χωρίς το απαραίτητο νομοθετικό πλαίσιο που θα καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο οργανώνεται η εξ αποστάσεως εκπαίδευση σε ανηλίκους στην Ελλάδα και το στάδιο  πιλοτικής εφαρμογής που θα διασφαλίζει τα ατομικά δικαιώματα μαθητών και εκπαιδευτικών.

Όλα τα παραπάνω προβλήματα θα σήμαιναν μια τελείως διαφορετική προσέγγιση απέναντι στην εφαρμογή της τηλεκπαίδευσης. Πρώτα να εξασφαλιστούν οι όροι και έπειτα να αξιοποιηθεί με ένα τρόπο αυτό το εργαλείο. Με σεβασμό όμως στο γεγονός ότι οι καθηγητές και οι μαθητές βρίσκονται μέσα σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση και μια τέτοια καινοτομία χρειάζεται χρόνο και στήριξη για να υλοποιηθεί. Ο τρόπος που οργανώνεται η εξ αποστάσεως διδασκαλία προσθέτει άγχος σε γονείς, μαθητές και εκπαιδευτικούς σε μια στιγμή που κάτι τέτοιο είναι απαράδεκτο. Πολύ εύκολα μπορεί λοιπόν και καταλήγει κανείς στο συμπέρασμα ότι όλο αυτό δε γίνεται για τα παιδιά. Πολύ περισσότερο μάλιστα πιστεύουμε ότι όσο θα λύνονται σε ένα βαθμό τα τεχνικά προβλήματα η πίεση στους εκπαιδευτικούς αλλά και στα παιδιά θα αυξάνεται για συμμετοχή στο πρόγραμμα υπονομεύοντας τον σύμφωνα με τις επίσημες δηλώσεις εθελοντικό χαρακτήρα του.

Μια ειδική αναφορά χρειάζεται και για την ιδιωτική εκπαίδευση. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση χρησιμοποιείται για την καταστρατήγηση των εργασιακών δικαιωμάτων των ιδιωτικών εκπαιδευτικών. Οι φροντιστηριάρχες και σχολάρχες πιέζουν τους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς να δεχτούν αναστολή των συμβάσεων τους ενώ εργάζονται κανονικά με τηλεκπαίδευση. Έτσι την ώρα που οι ιδιοκτήτες εισπράττουν τα δίδακτρα κανονικά με την κάλυψη του υπουργείου παιδείας και απαιτούν από τους εκπαιδευτικούς να  εργάζονται εξ αποστάσεως, σύμφωνα με καταγγελίες των σωματείων των εργαζομένων στα φροντιστήρια, παύουν να τους πληρώνουν και τους υποχρεώνουν να πάρουν το επίδομα των 800 ευρώ. Έτσι παίρνουν και την επιδότηση του υπουργείου ως επιχειρήσεις που ανέστειλαν τη λειτουργία τους!   Ειδικά οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί με διοριστήριο του υπουργείου παιδείας δεν μπορούν να τύχουν αναστολή της σύμβασής τους όπως έκανε μεγάλο ιδιωτικό σχολείο για τους εκπαιδευτικούς καλλιτεχνικών μαθημάτων!

Η στάση των δύο ομοσπονδιών

Η ανακοίνωση της ΟΛΜΕ για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ενώ εντοπίζει σωστά τα διάφορα προβλήματα που υπάρχουν δεν κάνει καμία μνεία για τους συνολικότερους σχεδιασμούς της κυβέρνησης ούτε για τις ευθύνες της σε ότι αφορά την κατάσταση της δημόσιας δωρεάν παιδείας. Περιορίζεται να δηλώσει ότι ο κλάδος των εκπαιδευτικών θα στηρίξει την προσπάθεια. Δε χρησιμοποιεί την ευκαιρία για να βάλει πιέσεις για την συνολικότερη αναβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης. Παρόμοιου ύφους και περιεχομένου είναι και η ανακοίνωση της ΔΟΕ. Αν θέλουμε να δούμε τι θα μπορούσαν να πουν και να κάνουν, αρκεί να επιχειρήσουμε μια σύγκριση –τηρουμένων των αναλογιών- με την στάση της ΟΕΝΓΕ. 

Τι λέμε εμείς

Κατά τη γνώμη μας, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να αφεθούν ελεύθεροι χωρίς πιέσεις και αγχωτικές ημερομηνίες, να αξιοποιήσουν με τον τρόπο που μπορούν και παίρνοντας το χρόνο που τους χρειάζεται, τους τρόπους ηλεκτρονικής επικοινωνίας που υπάρχουν για να βοηθήσουν τα παιδιά που το επιθυμούν. Κάτι που σε μεγάλη πλειοψηφία το έχουν ήδη κάνει. Μόνο κάτι τέτοιο θα μπορούσε να παίξει ίσως κάποιο θετικό ρόλο μέσα στην κατάσταση που βιώνουμε. Το υπουργείο θα μπορούσε ίσως να αξιοποιήσει το παρόν διάστημα για να οργανώσει μια εθελοντική συστηματική πανελλαδική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στις νέες τεχνολογίες και όχι μόνο στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, αντί να βάζει το κάρο μπροστά από το άλογο. Ταυτόχρονα να λύσει τα διάφορα τεχνικά ζητήματα που φέρνουν στα όρια τους εκπαιδευτικούς, γονείς και μαθητές καθώς και να εξασφαλίσει τη δυνατότητα πρόσβασης σε όλα τα παιδιά. Η παρούσα περίοδος θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια πρώτη επαφή με την εξ αποστάσεως διδασκαλία μαθητών και εκπαιδευτικών και τίποτα παραπάνω. Είναι ένα εργαλείο, τμήμα της χρήσης των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση που παρά τις διάφορες κατά καιρούς δηλώσεις ποτέ δεν έγινε οργανικό κομμάτι της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Και αυτό με ευθύνη των κυβερνήσεων που αντιμετώπιζαν τις νέες τεχνολογίες ως ένα τρόπο απορρόφησης των ΕΣΠΑ και ως δωράκια σε εταιρείες υπολογιστών.  Τι έγινε άραγε με τα notepad της κυβέρνησης Καραμανλή και τους διαδραστικούς πίνακες; Ποτέ δεν εντάχθηκαν στα σοβαρά στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσα από μια συστηματική προσπάθεια επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών και το ίδιο συστηματική προσπάθεια παραγωγής ειδικού εκπαιδευτικού υλικού για την αξιοποίησή τους. Όλα αυτά ήταν ατομική ευθύνη του κάθε εκπαιδευτικού ξεχωριστά. 

Χωρίς να ζητάμε από τους συναδέλφους και τις συναδέλφισσες λοιπόν να μην μπουν καθόλου στη διαδικασία, πρέπει να αναδείξουμε τους λόγους που υιοθετείται από το υπουργείο, χωρίς να δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στην εφαρμογή της. Είναι μόνο για τις δεδομένες συνθήκες και για τίποτε άλλο. Μόνο για επαναλήψεις και αυτό με μέτρο. Αυτό που πρέπει να γίνει όμως άμεσα –αν και εφόσον η πανδημία λήξει σύντομα- είναι η ανακοίνωση για μείωση της διδακτέας ύλης για όλες τις τάξεις καθώς και η κατάργηση των προαγωγικών εξετάσεων μέχρι και τη Β΄ Λυκείου. Δεν είναι τυχαίο ότι τα παραπάνω –ιδιαίτερα η κατάργηση των προαγωγικών εξετάσεων- δεν ανακοινώνονται, αφού κάτι τέτοιο θα υπονόμευε όλη την διαδικασία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης για όλες τις τάξεις του γυμνασίου και τις δύο πρώτες τάξεις του λυκείου.

Η ανακοίνωση της μειωμένης ύλης των πανελλαδικών εξετάσεων έγινε λίγο πριν τις διακοπές του Πάσχα την ώρα που οι υποψήφιοι είχαν φτάσει στα όριά τους. Αν όμως η πανδημία δε λήξει σύντομα και με το δεδομένο ότι σκέψεις για εξετάσεις το Σεπτέμβρη είναι εξοντωτικές για τα παιδιά, τότε πρέπει να αποφασιστεί η ελεύθερη πρόσβαση των μαθητών της Γ΄ λυκείου στο πανεπιστήμιο. Δεν είναι κάτι περίεργο. Πάντα μετά από φυσικές καταστροφές, στην Πελοπόννησο, στην Αττική, στη Ζάκυνθο και αλλού τα παιδιά αυτών των περιοχών εισάγονταν ελεύθερα στο πανεπιστήμιο με ποσόστωση. Άλλωστε όταν με το νέο νόμο για τα κολλέγια όποιος έχει λεφτά μπορεί να παίρνει ένα πτυχίο κολλεγίου και να διορίζεται στο δημόσιο είναι φανερό ότι με τις πανελλαδικές περιορίζεται μόνο η δωρεάν πρόσβαση στις πανεπιστημιακές σπουδές. Κάτι τέτοιο είναι προτιμότερο από την τραγικά αγχωτική κατάσταση που ζουν σήμερα οι μαθητές και μαθήτριες της τρίτης λυκείου (γράμματά τους δημοσιεύονται διαρκώς σε εκπαιδευτικά sites), που δε ξέρουν πότε θα δώσουν εξετάσεις και έως τώρα δεν ήξεραν και την ύλη που πρέπει να μελετήσουν. Η υπουργός παιδείας όμως αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να αξιοποιηθεί η εξ αποστάσεως διδασκαλία και για κάλυψη της ύλης (ειδικά στη Βιολογία). Λες και φταίνε οι μαθητές και οι μαθήτριες για το ότι το υπουργείο έστειλε καθηγητές σε σχολεία λίγο πριν αυτά κλείσουν! ‘Αλλωστε σύμφωνα με καταγγελίες με αυτή την έννοια της υποχρεωτικότητας δόθηκαν οδηγίες για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση από το 1ο ΠΕΚΕΣ Αττικής.

Όμως υπάρχουν και πολλά άλλα πράγματα που πρέπει να είναι αιτήματα του εκπαιδευτικού κινήματος και αφορούν όλη την κοινωνία.

Κανένας συνάδελφος να μη βρίσκεται στα σχολεία όσο διαρκεί η πανδημία αλλά η επικοινωνία του σχολείου με κάθε ενδιαφερόμενο να γίνεται τηλεφωνικά και ηλεκτρονικά. 

Να στηριχτούν άμεσα οι οικογένειες των μαθητών, να δοθεί οικονομική στήριξη ειδικά των άνεργων γονέων αλλά και να μεταφερθούν οι πρόσφυγες από τους καταυλισμούς όπου συνωστίζονται σε διαμερίσματα στην ενδοχώρα. Μόνο έτσι θα μπορέσουν και τα προσφυγόπουλα να έχουν πρόσβαση στη εκπαίδευση είτε στην κανονική είτε ακόμα και στην εξ αποστάσεως.

Να δοθούν έκτακτα κονδύλια από τον κρατικό προϋπολογισμό για την πρόληψη της επιδημίας, την περίθαλψη και την ανακούφιση του πληττόμενου πληθυσμού και όχι για την προστασία των κερδών επιχειρηματιών και εργοδοτών.

Να στηριχτεί άμεσα το δημόσιο σύστημα υγείας με μαζικές μόνιμες προσλήψεις υγειονομικών και απαραίτητου προσωπικού, με μέτρα προστασίας των εργαζομένων, με δημιουργία ΜΕΘ και αγορά του απαραίτητου εξοπλισμού καθώς και να επιταχτεί ο ιδιωτικός τομέας υγείας.

Να σταματήσει κάθε άλλο νομοθετικό έργο της κυβέρνησης (νομοσχέδιο για την εκπαίδευση, απαγόρευση διαδηλώσεων κ.ά.) εκτός από αυτό της πρόληψης και της πλήρους αντιμετώπισης της επιδημίας. Πολύ επίκαιρο μια και κατατίθεται για διαβούλευση μέχρι τέλη Απρίλη, το νομοσχέδιο του υπουργείου παιδείας που υποτίθεται θα αφήνονταν για αργότερα. Περιλαμβάνει, ανάμεσα σε πολλά ακόμα, διορθωτικές αλλαγές στο σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ “Γαβρόγλου”, επαναφορά του θεσμού του Σχολικού Συμβούλου, επαναφορά της Τράπεζας Θεμάτων, αξιολόγηση σχολικών μονάδων και εκπαιδευτικών. Είναι φανερό ότι η κυβέρνηση κάνει την κρίση ευκαιρία. Την ίδια ώρα που έχουμε επίσημες δηλώσεις για περικοπή των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων, φέρνουν ένα νομοσχέδιο που αν εφαρμοστεί θα είναι η αρχή του τέλους για τη δημόσια παιδεία όπως την ξέραμε. Μην έχουμε την παραμικρή αμφιβολία. Την εξ αποστάσεως εκπαίδευση θα την χρησιμοποιήσουν ως εργαλείο σε αυτή την κατεύθυνση.

Ο μόνος τρόπος να απαντηθούν αυτές οι επιθέσεις είναι η αντίδραση από τη μεριά των εκπαιδευτικών σωματείων και ομοσπονδιών καθώς και του συνόλου της εκπαιδευτικής κοινότητας. Σε αυτή την κατεύθυνση είναι κρίσιμη η συνεργασία της εκπαιδευτικής Αριστεράς η οποία μπορεί να έχει διαφορετικές προσεγγίσεις σε ότι αφορά τη χρήση της τηλεκπαίδευσης σε συνθήκες κορονοϊού. Η δύναμη της κυβέρνησης ενισχύεται από το ότι αυτό δε συμβαίνει. Η συζήτηση και η στάση των αριστερών παρατάξεων απέναντι στην τηλεκπαίδευση στις παρούσες συνθήκες είναι το ένα. Το πώς θα αντιδράσουμε απέναντι στην νεοφιλελεύθερη επέλαση ενάντια στο δημόσιο σχολείο και το πώς η εξ αποστάσεως εκπαίδευση επιχειρείται και θα επιχειρηθεί να χρησιμοποιηθεί είναι το μείζον. 

Νίκος Αναστασιάδης (εκπαιδευτικός B’ θμιας Ανατολικής Θεσσαλονίκης)

Μιχάλης Βεργίτσης (εκπαιδευτικός Β΄ θμιας, ΕΛΜΕ Νότιας Αθήνας)

Μάρκος Γαρμπής (εκπαιδευτικός Β΄ θμιας Δυτικής Αττικής)

Έφη Καρανάσου (εκπαιδευτικός B’ θμιας, μέλος ΔΣ ΕΛΜΕ Νομού Φωκίδας & αιρετό μέλος ΠΥΣΔΕ)

Έφη Λάζου (Θεατρολόγος - Εκπαιδευτικός Α’ θμιας Ζακύνθου)

Χριστίνα Παναγιωτίδου (αναπληρώτρια Α’ θμιας Ανατολικής Αττικής)

Κατερίνα Παπαδοπούλου (εκπαιδευτικός Α΄ θμιας)

Γιάννης Παππάς (πληροφορικός Α΄ θμιας εκπαίδευσης)

Πόλυ Σύριγγα-Μανώλη (εκπαιδευτικός Α΄ θμιας Αλίμου-Ελληνικού-Αργυρούπολης, μέλος ΔΣ Συλλόγου «ο Θουκυδίδης»)