Η κυρίαρχη ευρωπαϊκή πολιτική έθρεψε την άνοδο της ακροδεξιάς

Στις κρα­ταιές χώρες του ευ­ρω­παϊ­κού κα­πι­τα­λι­σμού, αλλά και σε μι­κρό­τε­ρες πε­ρι­φε­ρεια­κές δυ­νά­μεις, κα­τα­γρά­φη­κε ανη­συ­χη­τι­κή άνο­δος. Πρό­κει­ται για το απο­τέ­λε­σμα των αδιέ­ξο­δων και εγκλη­μα­τι­κών πο­λι­τι­κών του κυ­ρί­αρ­χου κε­ντρο­δε­ξιού πο­λι­τι­κού μπλοκ στην Ευ­ρώ­πη την τε­λευ­ταία δε­κα­ε­τία, αλλά και της αδυ­να­μί­ας της Αρι­στε­ράς να οι­κο­δο­μή­σει διε­θνώς μια αντι­πα­ρα­θε­τι­κή πο­λι­τι­κή πρό­τα­ση ρήξης τόσο με το νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό όσο και με την άκρα δεξιά.

Ενί­σχυ­ση ευ­ρω­παϊ­κών πο­σο­στών

Ένα μαύρο πέπλο εμ­φα­νί­στη­κε ξανά στον ευ­ρω­παϊ­κό εκλο­γι­κό χάρτη. Σε χώρες ορό­ση­μα του ευ­ρω­παϊ­κού οι­κο­δο­μή­μα­τος, η ακρο­δε­ξιά έκανε μια πραγ­μα­τι­κή επί­δει­ξη δύ­να­μης. Στη Γαλ­λία, το κόμμα της Μαρίν Λεπέν συ­γκέ­ντρω­σε το 31% των ψήφων κα­τα­κτώ­ντας την πρώτη θέση και οδη­γώ­ντας τον Μα­κρόν στην προ­κή­ρυ­ξη πρό­ω­ρων εκλο­γών. Στη Γερ­μα­νία, το ακρο­δε­ξιό AfD που εμπλε­κό­ταν σε μια σειρά από σκάν­δα­λα και είχε κα­τη­γο­ρη­θεί για φι­λο­να­ζι­στι­κή ρη­το­ρι­κή συ­γκέ­ντρω­σε το 15% των ψήφων και ανερ­χό­με­νο σε δεύ­τε­ρη πο­λι­τι­κή δύ­να­μη κέρ­δι­σε έξι έδρες σε σχέση με τις προη­γού­με­νες ευ­ρω­ε­κλο­γές. Στην Ιτα­λία το ακρο­δε­ξιό κόμμα της Τζώρ­τζια Με­λό­νι Fratelli d’Italia κέρ­δι­σε το 28% των ψήφων ανερ­χό­με­νο σε πρώτη δύ­να­μη υπο­σκε­λί­ζο­ντας την επί­σης ακρο­δε­ξιά Λέγκα. Στην Ισπα­νία το ακρο­δε­ξιό VOX ανα­δεί­χθη­κε τρίτη δύ­να­μη συ­γκε­ντρώ­νο­ντας το 9% των ψήφων και έχο­ντας απώ­λειες από το επί­σης ακρο­δε­ξιό νέο κόμμα Se Acabó la Fiesta.

Είναι τρο­μα­κτι­κό, όμως συ­νά­μα και αλη­θι­νό. Οι δύο ομά­δες στο Ευ­ρω­παϊ­κό Κοι­νο­βού­λιο που βρί­σκο­νται στην πιο δεξιά πλευ­ρά του φά­σμα­τος, οι Ευ­ρω­παί­οι Συ­ντη­ρη­τι­κοί και Με­ταρ­ρυθ­μι­στές (ECR) και η ομάδα Ταυ­τό­τη­τα και Δη­μο­κρα­τία (ID), ελέγ­χουν αθροι­στι­κά 141 έδρες στο σώμα. Αν δη­λα­δή ήταν ενιαί­ος φο­ρέ­ας θα ήταν η δεύ­τε­ρη με­γα­λύ­τε­ρη δύ­να­μη στο ευ­ρω­κοι­νο­βού­λιο. Σε αυτό το άθροι­σμα δεν υπο­λο­γί­ζο­νται οι 15 βου­λευ­τές της Εναλ­λα­κτι­κής για τη Γερ­μα­νία, οι 10 εκ­πρό­σω­ποι του κόμ­μα­τος Fidesz του Ούγ­γρου πρω­θυ­πουρ­γού Βί­κτορ Όρ­μπαν, οι έξι που ανή­κουν στο κόμμα Συ­νο­μο­σπον­δία της Πο­λω­νί­ας και τα τρία μέλη του φι­λο­κρεμ­λι­νι­κού κόμ­μα­τος Ανα­γέν­νη­ση της Βουλ­γα­ρί­ας. Πρό­κει­ται για μια πολύ δυ­να­μι­κή ενί­σχυ­ση του ακρο­δε­ξιού πο­λι­τι­κού φά­σμα­τος, η οποία αντα­να­κλά­ται και σε μι­κρό­τε­ρα ευ­ρω­παϊ­κά κράτη.

Στην Αυ­στρία, στην Ολ­λαν­δία, στο Βέλ­γιο, στην Ουγ­γα­ρία, στην Πο­λω­νία και σε πολ­λές ακόμη ευ­ρω­παϊ­κές χώρες η ακρο­δε­ξιά ση­μεί­ω­σε πολύ υψηλά πο­σο­στά. Βρι­σκό­μα­στε λοι­πόν αντι­μέ­τω­ποι με τα απο­τε­λέ­σμα­τα των κυ­ρί­αρ­χων ευ­ρω­παϊ­κών πο­λι­τι­κών την τε­λευ­ταία δε­κα­πε­ντα­ε­τία. Των πο­λι­τι­κών που τσα­κί­ζουν τα ερ­γα­τι­κά δι­καιώ­μα­τα, που κλεί­νουν τα σύ­νο­ρα και καλ­λιερ­γούν τον συ­στη­μι­κό ρα­τσι­σμό, των πο­λι­τι­κών που αδια­φο­ρούν για την κλι­μα­τι­κή αλ­λα­γή και προ­βάλ­λουν την πρά­σι­νη ανά­πτυ­ξη μόνο ως επεν­δυ­τι­κή ευ­και­ρία, των πο­λι­τι­κών που βα­σί­ζο­νται στην τα­ξι­κή κα­τα­πί­ε­ση, τον ρα­τσι­σμό, το σε­ξι­σμό και την απο­θέ­ω­ση του ατο­μι­κού δρό­μου. Η ξε­κά­θα­ρη στρο­φή προς την άκρα δεξιά συ­νο­λι­κά στην Ευ­ρώ­πη είναι μια εξέ­λι­ξη που αφε­νός προ­κα­λεί ανη­συ­χία, αφε­τέ­ρου όμως ήταν ορατή καθώς οι κυ­ρί­αρ­χες ευ­ρω­παϊ­κές πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις έδι­ναν προ­νο­μια­κό πο­λι­τι­κό πεδίο πα­ρέμ­βα­σης στο χώρο της εθνι­κι­στι­κής δε­ξιάς.

Εν­δυ­νά­μω­ση στην Ελ­λά­δα

Στην Ελ­λά­δα οι διά­φο­ρες φυλές της διε­θνούς ακρο­δε­ξιάς απο­τυ­πώ­νο­νται στη δη­μό­σια συ­ζή­τη­ση ως ένα κα­κέ­κτυ­πο, μια κακή αντι­γρα­φή. Ο φι­λο­ρω­σι­σμός του Βε­λό­που­λου, οι ανα­φο­ρές της Λα­τι­νο­πού­λου στη Με­λό­νι, οι θρη­σκό­λη­πτες αφη­γή­σεις του Να­τσιού, ο θαυ­μα­σμός του τρα­μπι­σμού από τους Μπο­γδά­νους, είναι μόνο λίγα δείγ­μα­τα της αστειό­τη­τας της ελ­λη­νι­κής ακρο­δε­ξιάς, που αντι­λαμ­βα­νό­με­νη ότι υπάρ­χει διε­θνές ρεύμα και εσω­τε­ρι­κό πο­λι­τι­κό κενό στα δεξιά της ΝΔ, δια­γω­νί­ζε­ται για τα ηνία του χώρου. Το ανη­συ­χη­τι­κό είναι ότι οι διά­φο­ρες πα­ραλ­λα­γές της ελ­λη­νι­κής ακρο­δε­ξιάς αθροι­στι­κά συ­γκε­ντρώ­νουν πε­ρί­που το 18% των ψήφων των ευ­ρω­ε­κλο­γών του Ιου­νί­ου, απο­τυ­πώ­νο­ντας με σαφή τρόπο τις δυ­να­μι­κές που υπάρ­χουν. Σε αυτό προ­φα­νώς συ­ντέ­λε­σε η συ­νο­λι­κή πο­λι­τι­κή της κυ­βέρ­νη­σης Μη­τσο­τά­κη την τε­λευ­ταία πε­ντα­ε­τία, αλλά και η έλ­λει­ψη προ­ο­πτι­κής από τις δυ­νά­μεις της λε­γό­με­νης κε­ντρο­α­ρι­στε­ράς.

Το κόμμα Βε­λό­που­λου κα­τέ­λα­βε την τέ­ταρ­τη θέση στην επι­κρά­τεια με­τρώ­ντας όμως υψηλά πο­σο­στά στη Βό­ρεια Ελ­λά­δα, όπου σε κά­ποιες πε­ρι­φέ­ρειες ανα­δεί­χθη­κε δεύ­τε­ρη δύ­να­μη, με πο­σο­στά τα οποία ξε­περ­νούν και το 15%. Συ­γκε­κρι­μέ­να, κέρ­δι­σε τη δεύ­τε­ρη θέση στη Β΄Θεσ­σα­λο­νί­κης (16,03%) και στους νο­μούς Δρά­μας (15,48%), Κιλ­κίς (16,54%), Σερ­ρών (15,84%), Ημα­θί­ας (18,46%) και Πέλ­λας (17,40%). Φαί­νε­ται πως πε­ρί­που 700.000 από τους 3,9 εκα­τομ­μύ­ρια ψη­φο­φό­ρους που κα­τα­με­τρή­θη­καν, επέ­λε­ξαν να στη­ρί­ξουν τα κόμ­μα­τα που υιο­θε­τούν ρη­το­ρι­κή μί­σους και υπερ­συ­ντη­ρη­τι­κές ιδέες για το μέλ­λον της Ευ­ρώ­πης. Ο αυ­το­α­πο­κα­λού­με­νος πα­τριω­τι­κός χώρος επαί­ρε­ται για τη δυ­να­μι­κή του και οι διά­φο­ροι ηγε­τί­σκοι ξι­φο­μα­χούν για το ποιος θα γίνει ο βα­σι­κός εκ­φρα­στής.

Ο Βε­λό­που­λος, ως κυ­ρί­αρ­χος του χώρου, επι­χεί­ρη­σε να κάνει ένα «άνοιγ­μα» αμέ­σως μετά την ανα­κοί­νω­ση των απο­τε­λε­σμά­των, κα­λώ­ντας σε συ­στρά­τευ­ση και χρη­σι­μο­ποιώ­ντας φρά­σεις όπως «εί­μα­στε αντι­πο­λί­τευ­ση» και «δεν θα στα­μα­τή­σου­με μέχρι να κυ­βερ­νή­σου­με». Κά­λε­σμα το οποίο πά­ντως έμει­νε ασχο­λί­α­στο από τους επι­κε­φα­λής των υπο­λοί­πων κομ­μά­των της ακρο­δε­ξιάς. Ο πρό­ε­δρος της «Νίκης», Δη­μή­τρης Να­τσιός, σε δη­λώ­σεις του, λίγο αρ­γό­τε­ρα, αγνό­η­σε το κά­λε­σμα Βε­λό­που­λου, μοι­ρα­ζό­με­νος την πε­ποί­θη­σή του ότι στις επό­με­νες εκλο­γές, το κόμμα του θα έχει με­γα­λύ­τε­ρα απο­τε­λέ­σμα­τα. Το κόμμα Να­τσιού στη­ρί­ζε­ται άλ­λω­στε σε εκ­κλη­σια­στι­κούς και πα­ρα­εκ­κλη­σια­στι­κούς κύ­κλους με ισχυ­ρούς μη­χα­νι­σμούς σε μι­κρές το­πι­κές κοι­νω­νί­ες ιδιαί­τε­ρα στην επαρ­χία. Η νέα αρ­νη­τι­κή έκ­πλη­ξη ήταν το κόμμα της Αφρο­δί­της Λα­τι­νο­πού­λου, που έτυχε τε­ρά­στιας προ­βο­λής από τα αστι­κά ΜΜΕ τις τε­λευ­ταί­ες ημέ­ρες πριν τις ευ­ρω­ε­κλο­γές. Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό της Λα­τι­νο­πού­λου είναι ότι επι­χει­ρεί με το δη­μό­σιο λόγο της να κα­νο­νι­κο­ποι­ή­σει την ακρο­δε­ξιά ρη­το­ρι­κή. Η δή­λω­σή της μετά τις εκλο­γές ήταν χα­ρα­κτη­ρι­στι­κή «Δυ­στυ­χώς, το πα­λαιό πο­λι­τι­κό σύ­στη­μα έχει χάσει την αξιο­πι­στία του. Εί­μα­στε εδώ όμως δυ­να­τοί και κά­νου­με το πρώτο βήμα. Δεν επι­κρα­τεί καμία ακρο­δε­ξιά, επι­τέ­λους θα επι­κρα­τή­σει η άνο­δος της λο­γι­κής».

Διεκ­δί­κη­ση νέων ακρο­α­τη­ρί­ων

Μια νέα γενιά ψη­φο­φό­ρων τέ­θη­κε ενώ­πιον της εκλο­γι­κής δια­δι­κα­σί­ας στις φε­τι­νές ευ­ρω­ε­κλο­γές. Πρό­κει­ται για μια γενιά που έχει έλ­λειμ­μα συλ­λο­γι­κών ανα­πα­ρα­στά­σε­ων και αγώ­νων και που αντι­λαμ­βά­νε­ται την έν­νοια της δη­μό­σιας συ­ζή­τη­σης κυ­ρί­ως υπό το πρί­σμα των νέων μέσων. Αυτοί οι δύο πα­ρά­γο­ντες υπήρ­ξαν κα­θο­ρι­στι­κοί για την ενί­σχυ­ση της ακρο­δε­ξιάς πα­νευ­ρω­παϊ­κά. Η γενιά των πο­λέ­μων στην Ου­κρα­νία και την Πα­λαι­στί­νη, η γενιά της παν­δη­μί­ας και των πε­ριο­ρι­σμών, η γενιά της βί­αι­ης φτω­χο­ποί­η­σης και της κλι­μα­τι­κής αλ­λα­γής, ανα­ζη­τά ενα­γω­νί­ως διέ­ξο­δο και όσο η ρι­ζο­σπα­στι­κή Αρι­στε­ρά αδυ­να­τεί να βρει τα ερ­γα­λεία να τη συ­να­ντή­σει, να την ορ­γα­νώ­σει και να την εκ­φρά­σει, τόσο οι δυ­νά­μεις της λαϊ­κι­στι­κής ακρο­δε­ξιάς θα βρί­σκουν πρό­σφο­ρο έδα­φος πο­λι­τι­κής ανά­πτυ­ξης.

Από τη Γερ­μα­νία και τη Γαλ­λία μέχρι την Πο­λω­νία και την Ισπα­νία η ακρο­δε­ξιά κέρ­δι­σε τη νε­α­νι­κή ψήφο με ση­μα­ντι­κά πο­σο­στά σε αυτές τις ευ­ρω­ε­κλο­γές. Εκλο­γι­κά ακρο­α­τή­ρια που το 2019 έλα­βαν το προ­σω­νύ­μιο «Η γενιά Γκρέ­τα» λόγω της νε­α­ρής Σου­η­δής ακτι­βί­στριας και είχαν εκ­φρα­στεί πο­λι­τι­κά ψη­φί­ζο­ντας είτε Πρά­σι­νους είτε Αρι­στε­ρά, φαί­νε­ται πως με­τα­το­πί­στη­καν δε­ξιό­τε­ρα σε πα­νευ­ρω­παϊ­κό επί­πε­δο στις ευ­ρω­ε­κλο­γές του 2024. Η κυ­ρί­αρ­χη ατζέ­ντα που βλέ­πει τους πρό­σφυ­γες ως πρό­βλη­μα, τον πό­λε­μο ως ανα­γκαιό­τη­τα, τις τα­ξι­κές δια­κρί­σεις ως μια πραγ­μα­τι­κό­τη­τα και την κλι­μα­τι­κή αλ­λα­γή ως ένα πεδίο κερ­δο­φο­ρί­ας, έδωσε πολλά κιλά πο­λι­τι­κής ισχύ­ος στις μπα­τα­ρί­ες της ακρο­δε­ξιάς. Με τους ηγέ­τες τους μά­λι­στα να χει­ρί­ζο­νται αρι­στο­τε­χνι­κά τα νέα μέσα κοι­νω­νι­κής δι­κτύ­ω­σης-- κα­λύ­τε­ρα από τους ηγέ­τες των συ­στη­μι­κών κομ­μά­των- τα ευ­ρω­παϊ­κά, συχνά νε­ο­σύ­στα­τα εθνι­κι­στι­κά, δήθεν αντι­συ­στη­μι­κά κόμ­μα­τα απέ­κτη­σαν κύρος και θε­ω­ρή­θη­καν από κά­ποιους νε­α­ρούς ψη­φο­φό­ρους ανα­τρε­πτι­κά και αντι­κομ­φορ­μι­στι­κά.

Στην Ελ­λά­δα ευ­τυ­χώς, η μακρά πα­ρά­δο­ση των αγώ­νων, το βαθύ ρί­ζω­μα της Αρι­στε­ράς σε ερ­γα­τι­κούς και φοι­τη­τι­κούς χώ­ρους και η ανά­πτυ­ξη επι­μέ­ρους κι­νη­μά­των, ήταν αυτή που δεν επέ­τρε­ψε στην εγ­χώ­ρια ακρο­δε­ξιά να κο­κο­ρεύ­ε­ται ότι κυ­ριάρ­χη­σε στη νέα γενιά. Είναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό ότι η Ελ­λη­νι­κή Λύση έλαβε μι­κρό­τε­ρο πο­σο­στό σε σχέση με τον μέσο όρο της στους νέους 17 έως 34 ετών και τους φοι­τη­τές. Αν ανα­λο­γι­στεί κα­νείς ότι τα τε­λευ­ταία χρό­νια η φοι­τη­τι­κή Αρι­στε­ρά ηγε­μο­νεύ­ει πα­νελ­λα­δι­κά, εκτο­πί­ζο­ντας τη ΔΑΠ από την πρώτη θέση στις φοι­τη­τι­κές εκλο­γές και ότι ακρο­δε­ξιά μορ­φώ­μα­τα δεν έχουν κα­τορ­θώ­σει καν να εμ­φα­νί­σουν ορ­γα­νώ­σεις και σχή­μα­τα στις σχο­λές, τότε αντι­λαμ­βα­νό­μα­στε πόσο ση­μα­ντι­κή είναι η πα­ρου­σία της ορ­γα­νω­μέ­νης Αρι­στε­ράς στην κοι­νω­νία.

Το δε­δο­μέ­νο είναι ότι τόσο στην Ελ­λά­δα όσο και στην Ευ­ρώ­πη βρι­σκό­μα­στε αντι­μέ­τω­ποι με μια πάρα πολύ δύ­σκο­λη πο­λι­τι­κή συν­θή­κη. Από τη μία η νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη δεξιά συ­νε­χί­ζει να κρα­τά­ει τα πο­λι­τι­κά ηνία της ΕΕ, από την άλλη εμ­φα­νί­ζε­ται ένα ανο­μοιο­γε­νές, αλλά επι­κίν­δυ­νο πο­λι­τι­κό ρεύμα που συ­γκρο­τεί­ται γύρω από την ξε­νο­φο­βία, τον κοι­νω­νι­κό συ­ντη­ρη­τι­σμό, τον αντι­κομ­μου­νι­σμό και την έμ­φα­ση στο έθνος-κρά­τος. Με λίγα λόγια η κε­ντρι­κή πο­λι­τι­κή συ­ζή­τη­ση ανα­μέ­νε­ται να με­τα­το­πι­στεί ακόμη δε­ξιό­τε­ρα τα επό­με­να χρό­νια βάσει των νέων ευ­ρω­παϊ­κών συ­σχε­τι­σμών. Αυτός είναι και ο λόγος που το ορ­γα­νω­μέ­νο κί­νη­μα και η Αρι­στε­ρά, έχουν ανα­βαθ­μι­σμέ­να κα­θή­κο­ντα τη νέα χρο­νιά. Κάθε σπι­θα­μή αντί­δρα­σης πρέ­πει να γίνει φωτιά, κάθε μι­κρός αγώ­νας πρέ­πει να στη­ρι­χθεί δυ­να­μι­κά, κάθε προ­σπά­θεια που εδρά­ζε­ται στο τρί­πτυ­χο μα­ζι­κό­τη­τα-ενό­τη­τα-ρι­ζο­σπα­στι­σμός, πρέ­πει να είναι η βάση της δικής μας αντε­πί­θε­σης στο μαύρο που αυ­ξά­νε­ται σε όλη την Ευ­ρώ­πη.

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά