To κίνημα της Καταλονίας δεν φοβάται και απαντά με αλληλεγγύη

«Δεν φοβάμαι» («No tinc por») είναι η απάντηση του καταλανικού λαού στο δολοφονικό χτύπημα της 17ης Αυγούστου στη Λα Ράμπλας στην καρδιά της Βαρκελώνης και στην πόλη Καλίμπρις. Αντίθετα με τα χτυπήματα στο Παρίσι και το Λονδίνο, καθώς και στο μετρό της Μαδρίτης το 2004, το κυρίαρχο συναίσθημα της κοινωνίας δεν ήταν ο φόβος, ούτε το μίσος απέναντι στους μουσουλμάνους, αλλά η αλληλεγγύη και το θάρρος. Και δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, αφού στην Καταλονία και ιδιαίτερα στη Βαρκελώνη έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια ένα εντυπωσιακό κίνημα αλληλεγγύης στους πρόσφυγες, παρόμοιο με το κίνημα αλληλεγγύης και πολιτικής ανυπακοής στη Χώρα των Βάσκων.

Η Βαρκελώνη θεωρείται σήμερα μία από τις πιο πολυπολιτισμικές και ανοιχτές πόλεις του κόσμου, με τους κατοίκους όλων των εθνικοτήτων και θρησκειών να συνυπάρχουν αρμονικά. Δεν πέρασαν πολλοί μήνες από τη συγκλονιστική κινητοποίηση των 300.000 Βαρκελωνέζων, τον Φλεβάρη του 2017 δηλαδή, με τον κόσμο στο δρόμο να απαιτεί το άνοιγμα των πόλεων για την υποδοχή των προσφύγων. Ο δήμος άλλωστε έχει ανακηρύξει επίσημα τη Βαρκελώνη πόλη-καταφύγιο για τους πρόσφυγες. Οι κάτοικοι της Βαρκελώνης είναι επίσης αυτοί που αντιστάθηκαν στις μαζικές εξώσεις από τις τράπεζες επιλέγοντάς ως δήμαρχο, με το συνδυασμό Barcelona En Comú, την Άντα Κολάου, μια απλή γυναίκα που αναδείχθηκε από τους αγώνες στους δρόμους για την υπεράσπιση των ανθρώπων της γειτονιάς. Φυσικά ο αέρας ανεξαρτησίας και το μαζικό αίτημα για ανεξαρτητοποίηση της Καταλονίας αναδεικνύουν ακόμα περισσότερο την πρωτεύουσα της Καταλονίας, τη Βαρκελώνη, ως μια πόλη-σύμβολο. Είναι για όλους αυτούς τους λόγους που η αντίδραση των Καταλανών, αλλά και συνολικά των Ισπανών, στην επίθεση είχε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, αναδεικνύοντας μεγάλες αντιφάσεις και δημιουργώντας πονοκέφαλο τόσο στην τοπική κυβέρνηση όσο και στην κεντρική ισπανική κυβέρνηση.

Το σύστημα και η μάχη της ενότητας

Από την πρώτη στιγμή, ο πρωθυπουργός, η κεντρική εξουσία και τα ΜΜΕ επιχείρησαν να σπείρουν τον τρόμο επιμένοντας στον μουσουλμανικό «κίνδυνο». Επιχείρησαν επίσης, παρουσία του μονάρχη Φελίπε, να παραστούν σε όλες τις λαϊκές συγκεντρώσεις και να φωτογραφηθούν στο πλάι της τοπικής κυβέρνησης, του προέδρου Πουιτζντεμόντ και της δημάρχου Άντα Κολάου τονίζοντας την ανάγκη ενότητας και ομοψυχίας της Ισπανίας, περιλαμβάνοντας προφανώς σε αυτήν και την Καταλονία. Στη διαδήλωση της 26ης Αυγούστου, επικεφαλής της πορείας μισού εκατομμυρίου διαδηλωτών ήταν ο μονάρχης, ο Ραχόι και όλοι οι εκπρόσωποι των πολιτικών κομμάτων, συμπεριλαμβανομένου και του Podemos δίπλα στους εκπροσώπους της μουσουλμανικής κοινότητας και σε κορίτσια που φορούσαν μαντίλα. Εν τω μεταξύ, φασιστικές ομάδες επιχείρησαν να οργανώσουν ισλαμοφοβικές συγκεντρώσεις μίσους στο κέντρο της Βαρκελώνης. Η μεγαλύτερη όμως πίεση αφορούσε το ίδιο το Podemos, αφού η κυβέρνηση ξέθαψε την παλιά αντιτζιχαντική συμφωνία που υπέγραψαν τα κόμματα της Δεξιάς (PP), των Σοσιαλιστών (PSOE) και τον Πολιτών (Ciudadanos) το 2015, πιέζοντας το Podemos να υπογράψει το αντιτρομοκρατικό σύμφωνο. Πρόκειται για μια πρόταση νόμου που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει διώξεις για «τρομοκρατικές» αναρτήσεις στο Διαδίκτυο και που στοχοποιεί ανοιχτά τους μουσουλμάνους.

Η απάντηση των «από κάτω»

Οι πρώτες ώρες μετά το χτύπημα, βρήκαν την κοινωνία στο πόδι. Άνθρωποι, διαφορετικής καταγωγής και ιδιαίτερα οι μουσουλμάνοι ανέλαβαν να συνεφέρουν την πόλη, προσφέροντας τρόφιμα και φιλοξενία σε όσες και όσους το είχαν ανάγκη. Διά στόματος της δημάρχου εκφράστηκε το λαϊκό αίσθημα. «Δε φοβόμαστε», «Η πόλη μας θα συνεχίσει να είναι μια πόλη ανοιχτή, μια πόλη της αλληλεγγύης», «Οι μουσουλμάνοι είναι αδέρφια μας». Αμέσως δημιουργήθηκε αυθόρμητα η ιντερνετική καμπάνια «Θα σε συνοδεύσω στο δρόμο», που απευθυνόταν στους μουσουλμάνους κατοίκους στέλνοντάς τους το μήνυμα ότι δεν πρέπει να φοβούνται να κυκλοφορήσουν και ότι δεν θεωρούνται υπεύθυνοι για το χτύπημα. Η ίδια η μουσουλμανική κοινότητα καθώς και διάφορες οργανώσεις μουσουλμάνων με ανακοινώσεις τους ένιωσαν την ανάγκη και την υποχρέωση να καταγγείλουν την επίθεση. Χιλιάδες πολίτες εμπόδισαν τη φασιστική και ισλαμοφοβική συγκέντρωση που επιχείρησε να διαδηλώσει στο κέντρο της Βαρκελώνης. Στη τεράστια διαδήλωση που έγινε στις 26/8, με τη σημαία της Καταλονίας να κυριαρχεί, τα χιλιάδες πλακάτ καθώς και τα πανό των διαδηλωτών εξέφρασαν το πραγματικό λαϊκό αίσθημα: «Φελίπε και Μαριάνο, θέλουμε ειρήνη και όχι εμπόριο όπλων», «Όχι στην ισλαμοφοβία» και «Φανταστείτε μια χώρα που δεν πουλάει όπλα». Είναι προφανές ότι οι μπίζνες για την πώληση όπλων της Ισπανίας προς τη Σαουδική Αραβία, με την πολύτιμη βοήθεια του Φελίπε, δεν περνούν απαρατήρητες και ότι για ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού, ο θρήνος της βασιλικής οικογένειας και της κυβέρνησης φαίνεται υποκριτικός.

Podemos

Η συζήτηση για τη στάση που έπρεπε να κρατήσει το μοβ κόμμα ήταν έντονη, με την αντικαπιταλιστική πτέρυγα να καταγγέλλει την παρουσία του μονάρχη και του Ραχόι στη διαδήλωση και μάλιστα στην κεφαλή της πορείας. Για πολλά μέλη η παρουσία του Πάμπλο Ιγλέσιας δίπλα στους διαφθαρμένους πολιτικούς αρχηγούς θεωρήθηκε πρόκληση, και στα κοινωνικά δίκτυα η συζήτηση φούντωσε για τα καλά με μεγάλο αριθμό μελών να διατυπώνουν την άποψη ότι η θέση της ηγεσίας του κόμματος βρίσκεται δίπλα στον καταλανικό λαό και όχι στις αναμνηστικές φωτογραφίες εθνικής ενότητας. Παρά τις παραφωνίες σε πολιτικό επίπεδο, τόσο το Podemos όσο και οι Αντικαπιταλίστας απομακρύνθηκαν από το λόγο μίσους, κρατώντας ξεκάθαρη στάση απέναντι στον πολεμοχαρή χαρακτήρα της ισπανικής εξωτερικής πολιτικής. Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση των Αντικαπιταλίστας, «Συμφωνούμε με την κριτική που γίνεται για την παρουσία του Μαριάνο Ραχόι και του Φελίπε στη διαδήλωση. Ο ίδιος μονάρχης που τον προηγούμενο Γενάρη έκλεισε μια συμφωνία με τη Σαουδική Αραβία για την πώληση όπλων αξίας 2 εκατ. ευρώ δεν έχει το δικαίωμα να ηγείται του αγώνα ενάντια στον φονταμενταλισμό».

Όταν τα κινήματα δημιουργούν ρήγματα

Η επόμενη μέρα μετά το χτύπημα δεν είναι μια εύκολη μέρα. Το πλήγμα για την καταλανική κοινωνία είναι μεγάλο. Η προπαγάνδα και η στοχοποίηση των μουσουλμάνων θα συνεχιστούν. Η πίεση στις αριστερές δυνάμεις για την καταδίκη της βίας θα πάρει νέες μορφές, η καταστολή θα ενταθεί. Όμως οι πρώτες μέρες μετά το χτύπημα έδειξαν τις δυνάμεις που απελευθερώνονται και τις αντιφάσεις που δημιουργούνται όταν κοινωνίες όπως αυτή της Βαρκελώνης βιώνουν παρατεταμένες κινηματικές περιόδους. Όταν οι άνθρωποι απαντούν με διαδηλώσεις και αλληλεγγύη μαζί με τους μουσουλμάνους, τότε οι κυβερνώντες αναγκάζονται να κατέβουν (ίσως για πρώτη φορά στη ζωή τους) σε διαδήλωση, δίπλα σε γυναίκες με μαντίλα, τότε αναγκάζονται να υιοθετήσουν ή να ανεχτούν τις λαϊκές πρακτικές και να απαντήσουν στο αυθόρμητο, υποτίθεται «εγκρίνοντάς» το. Τότε είναι που ο φόβος αλλάζει μεριά, και αυτοί που στηρίζουν τους πολέμους και τρομοκρατούν καθημερινά με τις πολιτικές τους αρχίζουν να φοβούνται. Πρόκειται για μια υπενθύμιση της ηγεμονίας των κινημάτων στο Ισπανικό Κράτος.

*Αναδημοσίευση από την "Εργατική Αριστερά", φύλλο 389-390 (30/8)