Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στις αρχές Σεπτέμβρη στην εφημερίδα Red Flag, πριν ξεσπάσει η εξέγερση στο Ιράν. Γίνεται ιδιαίτερα επίκαιρο για την κατανόηση του εκρηκτικού κοινωνικού υπόβαθρου της σημερινής εξέγερσης, ενώ δίνει χρήσιμες πληροφορίες για την κατάσταση στο εργατικό κίνημα και στην Αριστερά της χώρας, σε μια συγκυρία που η παρουσία και ο ρόλος τους αποκτούν αναβαθμισμένη σημασία.
Ένα ακόμα κύμα απεργιών και διαδηλώσεων σαρώνει το Ιράν από τις αρχές του 2022 μέχρι σήμερα. Διαδηλώσεις για την έλλειψη νερού και την τιμή του ψωμιού, όπως και πανεθνικές απεργίες των εκπαιδευτικών, έχουν συγκλονίσει τη χώρα. Από την μικρή επαρχία του Χορασάν ως την πρωτεύουσα Τεχεράνη, οι άνθρωποι κατεβαίνουν στους δρόμους με δύο συνθήματα: «Θάνατος στο δικτάτορα» και «Νίκη στους εργάτες».
Η ιρανική οικονομία βρίσκεται σε μια σοβαρή κρίση. Το νόμισμα βρέθηκε στο ιστορικά χαμηλότερο επίπεδο της αξίας του τον Ιούνη, ενώ ο ετήσιος πληθωρισμός βρίσκεται στο 41,5% και σκαρφαλώνει, σύμφωνα με το Στατιστικό Κέντρο του Ιράν. Η τιμή των αναγκαίων ειδών διατροφής έχει αυξηθεί κατά 90,2% και τα έξοδα των νοικοκυριών έχουν τριπλασιαστεί, ενώ οι πραγματικοί μισθοί συνεχίζουν να πέφτουν. Η κυβέρνηση έχει απαντήσει εντείνοντας τα μέτρα λιτότητας. Πιο πρόσφατα, το κράτος πετσόκοψε τις επιδοτήσεις στα σιτηρά -οδηγώντας σε 13πλασιασμό της τιμής του ψωμιού- και κατάργησε τις επιδοτήσεις στα φάρμακα.
Από το 2018 και μετά, η ιρανική εργατική τάξη έχει φορτωθεί το βάρος των συντριπτικών αμερικανικών κυρώσεων. Στη συνέχεια, το 2020, ο COVID19 ρήμαξε τη χώρα, με 7,5 εκατομμύρια (καταγεγραμμένα) κρούσματα και πάνω από 143.000 νεκρούς -αν και ο πραγματικός αριθμός τους είναι μάλλον πολύ μεγαλύτερος. Κυκλοφόρησαν στο ίντερνετ βίντεο με νοσοκομεία πλημμυρισμένα από άρρωστους ανθρώπους και έδειχναν άτομα να παρακαλούν για φάρμακα και πτώματα στοιβαγμένα έξω από τις μονάδες εντατικής.
Το σημερινό καθεστώς είναι απίστευτα αντιδημοφιλές. Πριν ένα χρόνο, ο σκληροπυρηνικός συντηρητικός Ιμπραήμ Ραϊζί κέρδισε τις προεδρικές εκλογές με το χαμηλότερο ποσοστό συμμετοχής εδώ και 40 χρόνια. Ο Ραϊζί είναι διαβόητος για το ρόλο του στην καθοδήγηση διάφορων «κυνηγιών μαγισσών» ενάντια σε πολιτικούς αντιπάλους. Το 1988, ηγούταν της «επιτροπής θανάτου», που επέβλεψε την εκτέλεση χιλιάδων πολιτικών κρατουμένων. Η άνοδος του Ραϊζί στην εξουσία είναι σημάδι ότι το κράτος υιοθετεί μια όλο και πιο κατασταλτική προσέγγιση στην αντιμετώπιση της εσωτερικής κρίσης και αμφισβήτησης, αλλά και ένδειξη των αυξανόμενων ιμπεριαλιστικών φιλοδοξιών της άρχουσας τάξης στην περιοχή.
Οι εξεγέρσεις του ψωμιού ξέσπασαν για πρώτη φορά στη νότια επαρχία του Χουζεστάν στις αρχές Μάη, όταν η κυβέρνηση πετσόκοψε τις επιδοτήσεις στα σιτηρά. Ως τόπος όπου βρίσκεται η μεγάλη αραβική μειονότητα και το μαχητικό εργατικό δυναμικό του συνδικάτου Haft Tappeh στα ζαχαροκάλαμα, αυτή η επαρχία αποτελεί επίκεντρο αγώνων. Τα βίαια επεισόδια και οι διαδηλώσεις εξαπλώθηκαν σε 40 πόλεις και χωριά, με τους ανθρώπους να καταλαμβάνουν κυβερνητικά κτίρια, να εισβάλουν σε τράπεζες και να λεηλατούν αποθήκες αλευριού. Το πλήθος στο Γιουνκάν επιχείρησε ακόμα και να πυρπολήσει τη βάση μιας παρακρατικής πολιτοφυλακής.
Αυτές οι πρώτες βίαιες αναταραχές συντρίφτηκαν από το στρατό, αλλά σύντομα η οργή επανεμφανίστηκε στην πόλη Αμπαντάν. Η κατάρρευση δύο ουρανοξυστών ιδιοκτησίας Χοσεϊν Αμπντόλ-Μπάγκι, ενός από τους πλουσιότερους ανθρώπους στην Αμπαντάν, σκότωσε πάνω από 40 ανθρώπους. Οι διαδηλωτές σύντομα πλημμύρισαν τους δρόμους απαιτώντας το θάνατο του Αμπντόλ-Μπάγκι και δικαιοσύνη για τα θύματα. Η οργή έφτασε σε τέτοια ύψη που ο Αμπντόλ-Μπάγκι υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει την πόλη υπό την προστασία των δυνάμεων ασφαλείας. Όταν η κυβέρνηση επιχείρησε να ηρεμήσει τους διαδηλωτές στέλνοντας έναν εκπρόσωπό της στην πόλη, αποδοκιμάστηκε σε ζωντανή σύνδεση καθώς οι διαδηλωτές φώναζαν «Θάνατος στο δικτάτορα».
Αυτοί οι αγώνες στις πόλεις ήρθαν σε συνέχεια ενός κύματος κυλιόμενων απεργιακών δράσεων που ξεκίνησε στις αρχές του 2022 ως αντίσταση στην κρίση υψηλού κόστους ζωής. Οι εκπαιδευτικοί βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή αυτής της μάχης. Οργανωμένο στο Συντονιστικό Συμβούλιο των Συνδικάτων Εκπαιδευτικών, αυτό το τμήμα της εργατικής τάξης έχει καθοδηγήσει μια σειρά από πανεθνικές απεργίες, συγκεντρώσεις και καταλήψεις, όπως και τεράστιες διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα την περασμένη Πρωτομαγιά. Καθώς ξεδιπλώνεται η αγωνιστική τους δράση, οι εκπαιδευτικοί προωθούν και πολιτικά αιτήματα, όπως το δικαίωμα συγκρότησης ανεξάρτητων συνδικάτων, τη δωρεάν παιδεία, το δικαίωμα στη μόρφωση για τις εθνικές μειονότητες, την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων και την απελευθέρωση των διδασκόντων από τον στενό κρατικό έλεγχο.
Η ριζοσπαστικοποίηση των εκπαιδευτικών άρχισε το 2017, όταν ένα απεργιακό κύμα οδήγησε στη δημιουργία ανεξάρτητων συνδικάτων και αναδύθηκε το Συντονιστικό των Συνδικάτων Εκπαιδευτικών ως πανεθνικό σώμα εκπροσώπησής τους. Αλλά η επέλαση του COVID19 στις αρχές του 2020 αποτέλεσε το σημείο καμπής για τους εκπαιδευτικούς: Καθώς τα μαθήματα γίνονταν διαδικτυακά, οι εκπαιδευτικοί άρχισαν να συγκροτούν δίκτυα επικοινωνίας που μπορούσαν να φτάσουν σε χιλιάδες εργαζόμενες-ους σε όλη τη χώρα.
Ένα Συντονιστικό Σούρα [ή Σόρα/Συμβούλιο] -εκλεγμένο πανεθνικό σώμα που εκπροσωπεί όλα τα σωματεία εκπαιδευτικών της χώρας- δημιουργήθηκε διαδικτυακά προκειμένου να συντονίζει τη συλλογική λήψη αποφάσεων για τα πολιτικά αιτήματα, τη στρατηγική και τις τακτικές του κινήματος. Αλλά καθώς το Συντονιστικό Σόρα έμπαινε σε κίνηση, προσέλκυσε γύρω του κι άλλα στρώματα της κοινωνίας, όπως φοιτήτριες-μαθητές και συνταξιούχους. Ακόμα πιο σημαντικό, το Συντονιστικό Σούρα άρχισε να οργανώνει συλλογικά την εργατική τάξη, σε διάφορους κλάδους, για διαδηλώσεις και απεργίες. Με αυτό τον τρόπο, έχει μεγαλύτερη εμβέλεια από το Συντονιστικό Συμβούλιο των Συνδικάτων Εκπαιδευτικών.
Αφού οι εκπαιδευτικοί ηγήθηκαν της παράνομης πανεθνικής κινητοποίησης την Πρωτομαγιά, η κυβέρνηση συνέλαβε εκατοντάδες ηγετικά συνδικαλιστικά στελέχη και τα έριξε στη φυλακή. Ξεκίνησε άμεσα μια καμπάνια από το Συντονιστικό Σούρα που απαιτούσε την απελευθέρωσή τους. Άλλα μαχητικά σωματεία, όπως το Haft Tappeh, το Συνδικάτο Εργαζομένων στα Λεωφορεία Τεχεράνης Vahed, και η Ένωση Συνταξιούχων, ξεκίνησαν καμπάνιες αλληλεγγύης με τους φυλακισμένους εκπαιδευτικούς και οργάνωσαν διαδηλώσεις και απεργίες που απαιτούσαν την άνευ όρων απελευθέρωσή τους. Είναι εντυπωσιακό ότι η δύναμη της καμπάνιας τους υποχρέωσε το καθεστώς σε μερικές υποχωρήσεις.
Ίσως η πιο σημαντική πρόσφατη εξέλιξη στο ιρανικό εργατικό κίνημα είναι η επανεμφάνιση και η διάδοση της μαρξιστικής πολιτικής και οργάνωσης ανάμεσα σε τμήματα των εργαζομένων. Η «Επιτροπή Οργανωμένης Εργατικής Δράσης» (LOAC) είναι μια από τις πολλές επαναστατικές σοσιαλιστικές οργανώσεις που αυτή τη στιγμή χτίζει τις δυνάμεις της στις γραμμές των εκπαιδευτικών, των μελών του Haft Tappeh και των εργαζομένων στα πετρέλαια. Ο διακηρυγμένος στόχος της LOAC είναι να μπουν τα θεμέλια για τη δημιουργία ενός επαναστατικού, σοσιαλιστικού εργατικού κόμματος που θα μπορέσει μια μέρα να ανατρέψει το αστικό κράτος μέσω επανάστασης. Οι αγωνίστριες/ες που συμμετέχουν σε αυτές τις οργανώσεις κινδυνεύουν με απαγωγές, βασανιστήρια και ακόμα και θάνατο, οπότε λειτουργούν σε μεγάλο βαθμό «παράνομα»/υπόγεια.
Η αύξηση της επιρροής των σοσιαλιστικών πολιτικών ανάμεσα σε κάποια πρωτοπόρα τμήματα εργαζομένων, παρά την καθεστωτική καταστολή, είναι συνέπεια της ανόδου των αγώνων στο Ιράν. Οι σπόροι επαναστατικών σοσιαλιστικών οργανώσεων αρχίζουν να φυτεύονται σε συγκεκριμένα τμήματα της ιρανικής εργατικής τάξης -εκπαιδευτικοί, οδηγοί λεωφορείων, εργαζόμενοι-ες σε εργοστάσια και στα πετρέλαια. Είναι μια υποσχόμενη εξέλιξη που, αν αναπτυχθεί περισσότερο τα επόμενα χρόνια, έχει τη δυνατότητα να οδηγήσει σε μια σοβαρή αμφισβήτηση του ιρανικού καπιταλισμού.
*Φωτό από τις προηγούμενες κινητοποιήσεις των εκπαιδευτικών
