Κρίσιμη μάχη στην Αίγυπτο

(φωτό από την επέτειο της Μάχης της Οδού Μοχάμεντ Μαχμούντ. Στα πανώ, οι προσωπογραφίες των μαρτύρων)

Στις πιο «μαύρες μέρες» για τους επαναστάτες, όταν ο στρατός ανακτούσε την πρωτοβουλία κινήσεων μετά την ανατροπή του Μόρσι, ένας μπλόγκερ ακτιβιστής διατηρούσε την αισιοδοξία του, επικαλούμενος τη συλλογική μνήμη: οι γονείς, οι φίλοι, οι συναγωνιστές των μαρτύρων της επανάστασης, η ύπαρξη μιας σειράς επετείων από όλες τις μεγάλες μάχες από τις 25 Γενάρη 2011 και μετά, τα προσωπικά βιώματα του καθενός στους δρόμους του Καΐρου («πηγαίνω στο σούπερμαρκετ και ακόμα μου έρχεται η εικόνα να ψάχνω στην ίδια πόρτα καταφύγιο από τις αστυνομικές σφαίρες») είναι πράγματα που διασφαλίζουν ότι η επανάσταση δεν θα πεθάνει άδοξα. 

Δικαιώθηκε όταν στις 19 Νοέμβρη συμπληρώθηκαν 2 χρόνια από την «μάχη της Οδού Μοχάμεντ Μαχμούντ». Ήταν η εξέγερση ενάντια στην εξουσία του Στρατιωτικού Συμβουλίου, που καταδικάστηκε τότε από τα ισλαμικά κόμματα, αλλά μετά από μερόνυχτα ασταμάτητων πολύνεκρων συγκρούσεων με την αστυνομία άνοιξε το δρόμο στην απόσυρση των στρατηγών. 

Επέτειος της εξέγερσης

Ανήμερα της επετείου, καλούσε σε διαδήλωση το «Μέτωπο της Επανάστασης», μια συμμαχία που συγκρότησαν το Σεπτέμβρη οι Επαναστάτες Σοσιαλιστές, το Κίνημα 6η Απρίλη, μέλη του κόμματος «Ισχυρή Αίγυπτος» (παλιότερη αριστερή διάσπαση των Αδελφών Μουσουλμάνων) και πολλοί καταξιωμένοι ακτιβιστές, για να εκφραστούν οι δυνάμεις που πάλεψαν για την ανατροπή του Μόρσι, αλλά τώρα αγωνίζονται ενάντια στο στρατό. Πολλές χιλιάδες άνθρωποι ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα και διαδήλωσαν στην οδό Μοχάμεντ Μαχμούντ και (για πρώτη φορά μετά την ανατροπή του Μόρσι) έφτασαν στην πλατεία Ταχρίρ, φωνάζοντας συνθήματα ενάντια στο στρατό, την αστυνομία, τον στρατηγό Σίσι και το υπουργείο Εσωτερικών. «Σήμερα ξεκινάμε να διεκδικούμε και πάλι τους δρόμους και τις πλατείες μας, που έχουν γίνει πάρκινγκ για τα τανκς», δήλωσε χαρακτηριστικά διαδηλωτής για τη σημασία της κινητοποίησης. 

Ενώ αυτά εξελίσσονταν στους δρόμους, η ανακοίνωση ότι το νέο σύνταγμα θα επιτρέπει να δικάζονται πολίτες από τα στρατιωτικά δικαστήρια προκάλεσε αναστάτωση σε δυνάμεις του κινήματος που είχαν ακολουθήσει πολιτική «ουράς» του στρατού ή «ουδετερότητας» το προηγούμενο διάστημα. 

Στο μεγαλύτερο κόμμα της αιγυπτιακής ριζοσπαστικής αριστεράς, την Σοσιαλιστική Λαϊκή Συμμαχία, η άρνηση της ηγετικής ομάδας να κάνει κριτική στις αντιδημοκρατικές πτυχές του νέου συντάγματος, οδήγησε 300 μέλη και αρκετά σημαντικά στελέχη (ανάμεσά τους ο Καλέντ Άλι, προεδρικός υποψήφιος της Αριστεράς το 2012) να καταγγείλουν πως η ηγεσία «ακολουθεί τυφλά το κράτος», να παραιτηθούν ομαδικά και να ανακοινώσουν τη δημιουργία νέου κόμματος, με το όνομα «Ψωμί και Ελευθερία».

Την ίδια περίπου χρονική περίοδο, το Κίνημα «Ταμαρόντ» (που έπαιξε κεντρικό ρόλο στην οργάνωση του κινήματος ενάντια στον Μόρσι) ανακοίνωσε ότι τα δύο μέλη του που συμμετέχουν στη Συντακτική Συνέλευση δεν εκφράζουν πια το Κίνημα και αντιμετωπίζουν πειθαρχική δίωξη για τις πολιτικές θέσεις που εξέφρασαν χωρίς να συζητήσουν με τα μέλη. Πρόκειται για τα δύο κεντρικά στελέχη που είχαν στηρίξει ανοιχτά τον στρατηγό Σίσι σε όλες τις κατασταλτικές του κινήσεις, προκαλώντας μαζικές παραιτήσεις μελών τούς τελευταίους δύο μήνες. 

Η νέα σύγκρουση ήρθε με την ψήφιση και εφαρμογή από την μεταβατική κυβέρνηση ενός δρακόντειου νόμου για τον περιορισμό των πολιτικών διαδηλώσεων. 

Την Τρίτη 26 Νοέμβρη, καλούνταν δύο διαδηλώσεις: Μία της οργάνωσης «Όχι Στρατοδικεία για Πολίτες», ενάντια στην σχετική πρόβλεψη του νέου συντάγματος, και μία του Κινήματος «Μάρτυρας Gaber Salah», που θα τιμούσε τη μνήμη του 16χρονου νεκρού. 

Μια μέρα πριν, ψηφίστηκε ο κατασταλτικός νόμος περί συγκεντρώσεων, και μια σειρά κινηματικές και πολιτικές οργανώσεις κάλεσαν άμεσα στήριξη στα ανακοινωμένα συλλαλητήρια, για να καταγγείλουν το νόμο και να «τεστάρουν» την εφαρμογή του.

Καταστολή

Η αστυνομία έδωσε 5 λεπτά προθεσμία στους διαδηλωτές που θα τιμούσαν τον Gaber Salah να διαλυθούν, και όταν αρνήθηκαν τους επιτέθηκαν με αντλίες νερού και δακρυγόνα, ενώ προσήγαγαν δεκάδες. Τα ίδια συνέβησαν στη συγκέντρωση που ακολούθησε το απόγευμα, έξω από τη Συντακτική Συνέλευση. Αντλίες νερού, χημικά, ξυλοδαρμοί, σεξουαλικές επιθέσεις ενάντια στους συγκεντρωμένους και συλλήψεις. Οι 17 συλληφθείσες διαδηλώτριες, που αρνήθηκαν να αποφυλακιστούν αν δεν απελευθερώνονταν όλοι οι κρατούμενοι, οδηγήθηκαν με κλούβα στην έρημο, ξυλοκοπήθηκαν και εγκαταλείφθηκαν εκεί από την αστυνομία. Το ίδιο βράδυ επέστρεψαν στη διαδήλωση έξω από το αστυνομικό τμήμα. 

Η άγρια καταστολή της Τρίτη 26 Νοέμβρη, πυροδότησε μια σειρά από κινητοποιήσεις στο Κάιρο, αλλά και σε άλλες πόλεις της Αιγύπτου, την επόμενη μέρα, ενάντια στο νέο νόμο αλλά και για την απελευθέρωση όλων των κρατουμένων. Η κεντρική διαδήλωση στο Κάιρο, παρουσιάστηκε από τα κρατικά ΜΜΕ ως «νόμιμη», αν και όλοι οι διοργανωτές ανακοίνωσαν δημόσια ότι δεν είχαν ζητήσει την άδεια των αρχών. Εκείνη την μέρα το καθεστώς «υποχώρησε και ντράπηκε να το παραδεχτεί», όπως σχολίασε ακτιβιστής του Επαναστατικού Μετώπου. 

Φοιτητές

Παράλληλα με όλες αυτές τις εξελίξεις, δίνει τη δική του μάχη ένα δημοκρατικό φοιτητικό κίνημα. Ο αναβρασμός στα πανεπιστήμια ξεκίνησε από τις κινητοποιήσεις των φοιτητών υποστηρικτών του Μόρσι, αλλά μετά τη σκλήρυνση της καταστολής άρχισε να αναπτύσσεται ένα ευρύτερο κίνημα υπεράσπισης των δημοκρατικών δικαιωμάτων, το οποίο πήρε διαστάσεις χιονοστοιβάδας με την «υπόθεση της Αλεξάνδρειας». Συγκεκριμένα, τα Δικαστήρια της Αλεξάνδρειας επέβαλλαν εξοντωτικές ποινές (11 χρόνια φυλάκιση) σε 21 ισλαμίστριες διαδηλώτριες (ανάμεσά τους 7 ανήλικες), που είχαν συλληφθεί σε διαδήλωση υπέρ του Μόρσι, τον Οκτώβρη. Ταυτόχρονα, αθωώθηκε ο επικεφαλής της αστυνομίας, που διωκόταν για τις δολοφονίες 37 διαδηλωτών, στις 28 Γενάρη του 2011, στην Αλεξάνδρεια. 

Η δίωξη δείχνει να «σπάει» και τους δισταγμούς πολλών ακτιβιστών να υπερασπιστούν τους Αδελφούς Μουσουλμάνους απέναντι στο κράτος, όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ένας από αυτούς: «Ποτέ δεν πίστευα πως μια μέρα θα υπερασπιζόμουν ένα μέλος της Αδελφότητας. Αλλά σήμερα… θα υπερασπιστώ 14 νέες γυναίκες που καταδικάστηκαν σε 11 χρόνια φυλακή. Παρά το μίσος μου για την Αδελφότητα, πρόκειται για αδικία». 

Πολλές φοιτητικές ενώσεις παραιτήθηκαν στα πανεπιστήμια της Αλεξάνδρειας σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Το συμπέρασμα ότι δεν πρόκειται μόνο για τους Μουσουλμάνους, ενισχύθηκε από την πρόσφατη κυβερνητική απόφαση που επιτρέπει στην αστυνομία να μπαίνει στα πανεπιστήμια, κάτι που απαγορευόταν μέχρι σήμερα. 

Συγκρούσεις

Η διοίκηση του Πανεπιστημίου του Καΐρου αποφάσισε την αναστολή κάθε συνδικαλιστικής δραστηριότητας, απαγόρευσε τις διαδηλώσεις και κάλεσε την αστυνομία να «φυλάξει» το ίδρυμα. Η αστυνομία επιχείρησε να εισβάλει, και οι φοιτητές μπλόκαραν τις εισόδους και αμύνθηκαν με κάθε διαθέσιμο μέσο. Η αστυνομία απάντησε με πυρά και δολοφόνησε ένα φοιτητή. Την επόμενη μέρα, ενώ οι φοιτητές του πανεπιστημίου Αλ Αζάρ διαδήλωναν για τη δολοφονία, το Δικαστήριο ανακοίνωσε την καταδίκη 38 συναδέλφων τους (κρατουμένων από τον Οκτώβρη) σε 1,5 χρόνο φυλάκιση. Οι κινητοποιήσεις συνεχίστηκαν και έχουν εξαπλωθεί και σε άλλα πανεπιστήμια σε όλη την Αίγυπτο. 

Μπροστά σε αυτήν την κατάσταση, οι στρατηγοί προσανατολίζονται στην τρομοκράτηση ή και εξόντωση (μένει να φανεί από τα αποτελέσματα των δικών) των επαναστατικών ηγεσιών. Με αφορμή τις παράνομες διαδηλώσεις ανυπακοής, έχει στηθεί μια «βιομηχανία διώξεων» που είναι εξόφθαλμα στοχοπροσηλωμένη σε ηγετικές προσωπικότητες του επαναστατικού κινήματος. 

Το καθεστώς στρέφεται ενάντια σε εκείνες τις δυνάμεις που εναντιώνονται ανοιχτά στη στρατιωτική εξουσία: οι περισσότεροι συλληφθέντες ανήκουν στο Μέτωπο Επανάστασης. Ανάμεσά τους, η ηγεσία του Κινήματος 6η Απρίλη, ακτιβιστές-μπλόγκερ που πρωταγωνίστησαν στην πάλη ενάντια στον Μουμπάρακ, αγωνιστές της Αριστεράς. Δεν στοχοποιείται πια η Μουσουλμανική Αδελφότητα που «έκλεψε την επανάσταση», στοχοποιούνται οι άνθρωποι που συμβολίζουν στη αιγυπτιακή κοινωνία τα «παιδιά της Ταχρίρ», στοχοποιείται η «25η Γενάρη 2011». 

Σημαντική μάχη

Η πάλη στην Αίγυπτο να μην περάσουν αυτές οι διώξεις, για να συνεχιστεί και να κλιμακωθεί η αντίσταση στην παλινόρθωση του μουμπαρακικού κράτους, είναι εξαιρετικά κρίσιμη. Η συμμετοχή των πλατιών λαϊκών μαζών σε αυτόν τον αγώνα είναι επίσης κρίσιμη, και θα δείξει πολλά για την «κατάσταση πνευμάτων» στην αιγυπτιακή κοινωνία, για τον συσχετισμό δύναμης στην παρούσα φάση. 

Τα τελευταία τρία χρόνια, μετά από κάθε μεγάλη «έφοδο» του κινήματος ακολουθεί μια περίοδος νηνεμίας, στη διάρκεια της οποίας η μεγάλη πλειοψηφία -από κόπωση και από αυταπάτες- επιστρέφει «σπίτι της» και περιμένει υπομονετικά από την εκάστοτε «διάδοχη κατάσταση» να δώσει λύσεις. Αυτά τα μεσοδιαστήματα χαρακτηρίζονταν από μια φαινομενική «απομόνωση» των επαναστατών, στην αρχή, και μια σταδιακή συσπείρωση κάποιων ευρύτερων μαχητικών μειοψηφιών γύρω τους, στη συνέχεια, που βοηθούσε να γίνουν κινητοποιήσεις που «κρατούσαν τη φλόγα αναμμένη», για να ξαναγίνει «πυρκαγιά» όταν μια «χοντρή» αφορμή, ή η διάψευση των προσδοκιών ξανακατέβαζε τα εκατομμύρια στους δρόμους. 

Το μοτίβο έδειχνε να επαναλαμβάνεται μετά την ανατροπή του Μόρσι. Ωστόσο, οι στρατηγοί έχουν πάρει το μάθημά τους, και αυτήν τη φορά επιχειρούν να «πνίξουν το μωρό πριν μεγαλώσει», στοχοποιώντας ανοιχτά τους πρωτοπόρους αγωνιστές. Με αυτήν την έννοια, η έκβαση αυτής της μετωπικής σύγκρουσης της χούντας με τα πρωτοπόρα τμήματα του κινήματος είναι κρίσιμο ζήτημα για την εξέλιξη των γεγονότων στο κοντινό μέλλον.

Στα κοινωνικά δίκτυα, ακτιβιστές και οργανώσεις  αρχίζουν να αναρτούν μια ημερομηνία: 25 Γενάρη 2014...