Λοκντάουν στη νεοφιλελεύθερη πανδημία!

 Το νέο, δεύτερο λοκντάουν της κυβέρνησης Μητσοτάκη και πολύ περισσότερο ο τρόπος που γίνεται, ανεπαρκές υγειονομικά ελέω οικονομίας και ταυτόχρονα σκληρά ταξικό, «απογειώνει» τις αντιφάσεις και την κοινωνική οργή και υπονομεύει σφοδρά την μέχρι σήμερα δημοφιλία ή έστω αποδοχή της κυβερνητικής πολιτικής. Ωστόσο, ποια είναι η εναλλακτική;

Υγεία και οικονομία πλήττονται από την πανδημία του COVID 19 που εμφανίζεται ως καθολική απειλή για την κοινωνία, διεθνώς.

Στην πραγματικότητα η πανδημία καλύπτει με (ακόμα ένα) πέπλο «καθολικότητας» και «αναγκαστικότητας» το νεοφιλελεύθερο σχέδιο. Λειτουργεί ως «διάσταση» του σύγχρονου, νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Τα «οριζόντια» μέτρα της κυβέρνησης, που παίρνει στο όνομα της πανδημίας, αλλά ακόμη και χωρίς αυτό το πρόσχημα, όμως με σύμμαχο το μούδιασμα και τον φόβο της κοινωνίας, έχουν αυξήσει την ανεργία, την εργοδοτική αυθαιρεσία και έχουν μειώσει ακόμη περισσότερο τα εργατικά καθώς και ευρύτερα, τα δημοκρατικά δικαιώματα. Κλιμακώνουν την στρατηγική της μεταφοράς πλούτου και ισχύος απ’ τους πολλούς, τους «από κάτω», προς τους λίγους, τους «από πάνω», χρησιμεύοντας ταυτόχρονα και ως αντίμετρο στο κόστος της πανδημίας και τα προβλήματα στη λειτουργία της αγοράς.

Απ’ την αρχή της πανδημίας έως και σήμερα, το συστημικό σχέδιο καθορίζεται αφενός από την εκτίμηση και αντιμετώπιση του «πολιτικού κινδύνου», τη διαχείριση δηλαδή της κοινωνικής και πολιτικής ανοχής στους κυβερνητικούς χειρισμούς, και αφετέρου την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης που η πανδημία κλιμακώνει. Τα υγειονομικά μέτρα, από τις μάσκες και τα τεστ έως το λοκντάουν και, ακόμη, από τις δυνατότητες του ΕΣΥ έως τις έρευνες για το εμβόλιο, είναι αυτά που μπορούν να είναι (έστω ελάχιστα) πειστικά προς την κοινωνία και ταυτόχρονα (όσο το δυνατόν) ανεκτά από το οικονομικό σχέδιο: το, σταθερά και αμετακίνητα, νεοφιλελεύθερο σχέδιο, συντονισμένα στην ΕΕ και σαφώς στην Ελλάδα του Μητσοτάκη.

Στο πολιτικό πεδίο και στα μάτια του πλατιού κοινωνικού ακροατηρίου εμφανίζεται το ψευτοδίλημμα «ναι ή όχι στα περιοριστικά μέτρα κατά της πανδημίας» και, πιο συγκεκριμένα σήμερα, «ναι ή όχι στο λοκντάουν». Αυτό συμβαίνει για πολλοστή φορά στην πρόσφατη ιστορία, καθώς τίθενται ψευτοδιλήμματα τα οποία αποτελούν εντέλει win – win συνθήκες υπέρ του συστήματος (αστική ατζέντα). Διλήμματα όπου απ’ την μια εμφανίζονται οι «ορθόδοξες», mainstream νεοφιλελεύθερες συστημικές επιλογές και απ’ την άλλη, ως δήθεν αντιπολίτευση στις προηγούμενες, ακροδεξιές, ρατσιστικές και εθνικιστικές επιλογές συχνά ανάμικτες με ανορθολογική προπαγάνδα. Παραδείγματα ουκ ολίγα: «ευρώ – δραχμή» στην Ελλάδα και γενικότερα «παγκοσμιοποίηση – εθνικά κράτη»  (πιο χαρακτηριστική έκφραση το πολιτικό δίπολο στις ΗΠΑ). Επίσης, το πρόσφατο «ναι – όχι» στις Πρέσπες. Οι αριστερές απόψεις συμπιέζονται μεταξύ «αποδοχής» της μίας ή της άλλης συστημικής άποψης, απ’ τις οποίες επιχειρούν να διαχωριστούν ρητά προκειμένου να μην αθροίζονται: το «αριστερό» ναι ή όχι στην ΕΕ/ΟΝΕ, το «αριστερό» ναι ή όχι στη συμφωνία των Πρεσπών, το «αριστερό» ναι ή όχι στα μέτρα και στο λοκντάουν κ.λπ. Αυτή η συνθήκη ασφαλώς αποτελεί τεκμήριο της υποχώρησης της Αριστεράς σε ιστορική κλίμακα. Υποχώρηση της μαζικής, ρεφορμιστικής Αριστεράς, που αφήνει πολιτικό κενό εκπροσώπησης των «από κάτω» και ταυτόχρονα, αδυναμία κάλυψής του (ανάληψης των σχετικών καθηκόντων προς την εργατική τάξη και ευρύτερα προς τις υποτελείς τάξεις και στρώματα) από την υπαρκτή αντικαπιταλιστική Αριστερά.  

Στην τρέχουσα περίπτωση, της πανδημίας, η έλλειψη συμπαγούς αντιλόγου σε όλα τα επίπεδα, από το ιατρικό, επιστημονικό έως τις πολιτικές επιλογές διαχείρισης και αντιμετώπισης της πανδημίας, επιτρέπει τη σύγχυση της δίκαιης λαϊκής οργής ενάντια στα ταξικά μέτρα με τις υποχρεωτικές, ρεαλιστικές επιλογές στο υγειονομικό επίπεδο.

Πολιτικό κενό και ανορθολογισμός

Η απόσταση μεταξύ αφενός των πιέσεων που βάζει η ανάγκη των ανθρώπων για οικονομική δραστηριότητα, εργασία, επιβίωση, αλλά και για κίνημα, ακόμη και για κοινωνική ζωή, και αφετέρου της υποτίμησης του κινδύνου για την δημόσια υγεία, είναι πολύ  μικρή. Η υποτίμηση προκύπτει από την αδυναμία διατύπωσης εναλλακτικής προοπτικής απέναντι στις συστημικές επιλογές.

Η απουσία συνολικής εναλλακτικής από τη σκοπιά των πολλών και των «από κάτω», που να ανατρέπει την κυβερνητική διαχείριση, αφήνει το πολιτικό (και ιδεολογικό) κενό να διεκδικεί να το καλύψει ο … ανορθολογισμός και οι θεωρίες συνομωσίας! Βεβαίως, ο ανορθολογισμός δεν μπορεί να συγκροτήσει αριστερή πολιτική επιλογή, καθώς ψαρεύει στα ίδια «θολά νερά» με τις ακροδεξιές απόψεις και εν τέλει τις πλέον σκληρές συστημικές επιλογές. Ωστόσο, από την  αδυναμία ή/και την σύγχυση δεν μένει αλώβητος (για άλλη μια φορά) και ο χώρος της Αριστεράς[1]. Εκφράζεται ενίοτε ως αριστερισμός που εξηγεί όλη τη συνθήκη με επίκεντρο τον φόβο και τη βιοπολιτική,  αθροιζόμενος, στη μεγάλη εικόνα, με κάθε είδους «αρνητές» ή, στην καλύτερη περίπτωση, μένοντας εκτός βεληνεκούς της  κοινωνικής προσοχής.

Πιο συχνά, όμως, η αδυναμία αριστερής εναλλακτικής εκφράζεται ως δεξιός ρεφορμισμός, σοσιαλφιλελευθερισμός, που «ρεαλιστικά» συμμερίζεται τους περιορισμούς της αγοράς και οδηγείται στην ουσιαστική συναίνεση με τις κυβερνητικές επιλογές. Εντούτοις, τόσο ο σεχταριστικός αριστερισμός που επιχειρεί να απεγκλωβιστεί από το πρόβλημα κηρύσσοντας «εφόδους», όσο και ο δεξιός ρεφορμισμός, ο σοσιαλφιλελευθερισμός που «αντιπολιτεύεται» συναινώντας, συναντιούνται, σαν δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, στην απουσία συνολικού εναλλακτικού σχεδίου, στην Υγεία και στην οικονομία, αφήνοντας όλο τον χώρο στην κυβέρνηση να προπαγανδίζει τη δικιά της, νεοφιλελεύθερη «ρεάλ πολιτίκ» ως μονόδρομο.

Ασφαλώς, μόνον η απουσία κάθε μέτρου θα εξαφάνιζε τους περιορισμούς στην «κανονικότητα», αλλά όλες οι απόψεις που καταλήγουν σ’ αυτό, παρά τις διαφορές τους, έχουν ως κοινό παρανομαστή, από λίγο ως πολύ, την ανοχή/αποδοχή της «αναλωσιμότητας» των πιο ευάλωτων στην ασθένεια και φθάνουν ως τον κοινωνικό δαρβινισμό.

Το ουσιαστικό περιεχόμενο αυτών των μέτρων και κυρίως οι επιπτώσεις που μπορούν να έχουν συνολικότερα στη ζωή των ανθρώπων, καθορίζονται από την στρατηγική και τις κυβερνητικές πολιτικές επιλογές. Στον βαθμό που αυτή η στρατηγική του κεφαλαίου δεν αμφισβητείται αποτελεσματικά, πολιτικά και κινηματικά, το τέλος της πανδημίας δεν θα αφήσει μόνο απολογισμό θυμάτων (νεκρούς/ες και ανάπηρους/ες[2]) αλλά και ένα νέο, δραματικά χειρότερο κοινωνικό τοπίο για τους πολλούς/ες, εργαζόμενους/ες, άνεργους/ες, φτωχούς/ες, αποκλεισμένους/ες.

Στο νεοφιλελεύθερο πλαίσιο, φανατικός οπαδός του οποίου είναι ο Μητσοτάκης (παρότι έχει συγκροτήσει κυβέρνηση «ενισχυμένη» με ακροδεξιές αποχρώσεις), τα μέτρα κατά της πανδημίας μετατρέπονται ξεκάθαρα σε μηχανισμούς πειθάρχησης των κοινωνικών αντιδράσεων και διαμαρτυριών για την συνολική, ταξική, κυβερνητική πολιτική και ταυτόχρονα όχημα για την περαιτέρω εμβάθυνσή της. Ικανοποιώντας τα πραγματικά «αφεντικά», τους ισχυρούς έλληνες κεφαλαιοκράτες που απ’ την πλευρά τους δεν έχουν διλήμματα (Μυτιληναίος: «μοναδική ευκαιρία για μεταρρυθμίσεις που πρέπει η κυβέρνηση να αρπάξει από τα μαλλιά. Τώρα είναι η ευκαιρία. Με καταλύτη την πανδημία, θα γίνει επιχειρηματικό ξεσκαρτάρισμα»)[3].

Ο υγειονομικά αναγκαίος περιορισμός του συνωστισμού γίνεται εργαλείο κλιμάκωσης του αυταρχισμού και της αστυνομοκρατίας απέναντι στο κίνημα και ιδιαίτερα απέναντι στους νέους/ες, πολλώ δε μάλλον στους μαθητές/τριες καταληψίες.

Το λοκντάουν μετατρέπεται από μέθοδος δραματικού περιορισμού της μεταδοτικότατης αυτής ασθένειας σε μηχανισμό οξύτατης ταξικής διαίρεσης της κοινωνίας, όπου οι αδύναμοι/ες, οικονομικά, φυλετικά, ηλικιακά βρίσκονται σε ακόμη χειρότερη θέση από πριν, ακόμη πιο ευάλωτοι/ες σε πλήθος πιέσεων και κινδύνων ακόμη και για την ίδια της επιβίωσή τους.    

Μέχρι και τα πρόστιμα είναι κι αυτά…. οριζόντια! Λες και τα 300 ευρώ κοστίζουν το ίδιο στον φτωχό άνεργο και στον πλούσιο επιχειρηματία.

Τώρα με το νέο λοκντάουν εμφανίζονται πιο έντονα οι αδυναμίες της κυβέρνησης και περιορίζονται οι δυνατότητές της για ψευδή προπαγάνδα, όπως π.χ. ότι στα σχολεία δεν… κολλούσε ο ιός, αλλά τώρα δεν κολλάει μόνο στα Δημοτικά (!) καθώς τα μικρά παιδιά δεν μπορούν να μείνουν μόνα τους στο σπίτι και ως εκ τούτου απαιτείται η επέκταση των αδειών και επιδομάτων.

Είναι σαφές ότι αυτό το λοκντάουν δεν ήταν αναπόφευκτο. Η εξέλιξη της πανδημίας στην Ελλάδα εξαρτήθηκε καθοριστικά από τις κυβερνητικές επιλογές σε σχέση με τον τουρισμό, ενώ παράλληλα εγκαταλείφτηκε εντελώς η ενίσχυση του ΕΣΥ. Τα παραμύθια με τις ΜΕΘ και την δήθεν επάρκειά τους κρύβουν την τακτική να αφήνονται να πεθαίνουν πλήθος ασθενών εκτός ΜΕΘ [4].  

Σήμερα, παρότι είναι φανερό ότι η «επιτήρηση» της ασθένειας έχει αποτύχει εντελώς και η μετάδοσή της πλέον είναι ανεξέλεγκτη , η κυβέρνηση παλεύει να ισορροπήσει μεταξύ υγειονομικών ημίμετρων και οικονομικών και ιδεολογικών εμμονών, έχοντας πλέον στριμωχθεί σε μεγάλα αδιέξοδα. Αυτό εντούτοις δεν την εμποδίζει να προχωρά στη νομοθέτηση σκληρών αντεργατικών νόμων, όπως η κατάργηση του 1264/82 και η θέσπιση μετά από έναν αιώνα του 10ωρου εργασίας μαζί με 6ημερο, απλήρωτες υπερωρίες κ.α. [5]    

Κίνημα και Αριστερά

Δεν είναι τα υγειονομικά μέτρα, αυτά καθαυτά, το πρόβλημα για το κίνημα και την ριζοσπαστική αριστερή πολιτική, αλλά το οικονομικό, ταξικό περιεχόμενό τους! Απαιτείται ευθεία και συνολική αμφισβήτηση της νεοφιλελεύθερης στρατηγικής και των κυβερνητικών επιλογών αποκλείοντας τις «εθνικές συναινέσεις». Υπάρχουν παραδείγματα επιτυχούς αντιμετώπισης της πανδημίας. Όχι μόνον όπως της ιδιαίτερης, πλούσιας και «εξωτικής» Ταιβάν αλλά και της φτωχής και σίγουρα όχι νεοφιλελεύθερης Κούβας, με το ισχυρό σύστημα Υγείας που εξάγει γιατρούς και υπηρεσίες διεθνώς, η οποία βρίσκεται στις χαμηλότερες θέσης της παγκόσμιας κατάταξης κρουσμάτων και θανάτων (λοκντάουν και 6μηνο κλείσιμο του τουρισμού με κρατική οικονομική στήριξη)[6].

Επίσης, δεν έρχονται αναγκαστικά σε σύγκρουση μέτρα προφύλαξης και κίνημα! Μελέτες στις ΗΠΑ έδειξαν ότι το κίνημα «Black lives matter» δεν συνέβαλε στην αύξηση των κρουσμάτων στις ΗΠΑ, ακριβώς επειδή οι διαδηλωτές έπαιρναν τα μέτρα που χρειάζονται, όπως να φορούν όλοι/ες μάσκες σε αντίθεση με τους «ψεκασμένους» ακροδεξιούς αντιπάλους τους[7].

Σήμερα τίθενται νέα ζητήματα και πιέσεις προς τις κινηματικές δομές και πρώτα απ’ όλα προς τα συνδικάτα, ανάληψης πολιτικών καθηκόντων. Πόσο σημαντικό θα ήταν το συνδικαλιστικό κίνημα, ιδιαίτερα στην Υγεία αλλά και στην Παιδεία και αλλού, να συγκροτήσει αντικυβερνητικές, εναλλακτικές πολιτικές/ επιστημονικές επιτροπές που θα ενημερώνουν και ταυτόχρονα θα προπαγανδίζουν μια, εντελώς διαφορετικής κατεύθυνσης, αντιμετώπιση και προοπτική προς την κοινωνία!

Γενικά η επείγουσα πολιτική και κοινωνική ανάγκη συνίσταται στην συγκρότηση αριστερής και ριζοσπαστικής εναλλακτικής, που θα βάζει την ανθρώπινη ζωή πάνω από την οικονομία του κέρδους. Που, με επίκεντρο την πανδημία, θα αναδείξει όλα τα αδιέξοδα της νεοφιλελεύθερης στρατηγικής. Που θα ξαναδιεκδικήσει την έννοια της Αριστεράς ως άμεση λύση για τους πολλούς/ες και θα ξαναφέρει στο προσκήνιο την αντικαπιταλιστική στρατηγική, απηχώντας παράλληλα ένα διαφορετικό αξιακό και ηθικό «σύμπαν» από το θλιβερό δεξιό, νεοφιλελεύθερο παρόν.

Όλα τα αναγκαία μέσα (από τα απεριόριστα τεστ έως τις μάσκες) πρέπει να παρέχονται δωρεάν από την Πολιτεία.

Άμεση και ουσιαστική ενίσχυση του ΕΣΥ σε βάρος της ιδιωτικής Υγείας.

Επιδοματική πολιτική με ταξικό, οικονομικό κριτήριο με παράλληλη αναστολή έως παύση φορολογικών και άλλων υποχρεώσεων και «απειλών» έναντι κάθε ισχυρά περιοριστικού μέτρου (λοκντάουν) το οποίο θα πρέπει να αντιστοιχεί στην υγειονομική πρόκληση.

Γενικευμένη στήριξη του πληθυσμού από το κοινωνικό κράτος, με γενναίο, ειδικό φόρο «πανδημίας» στο μεγάλο κεφάλαιο.

Απαγόρευση απολύσεων!

Τα 10 δις εξοπλισμών που ανήγγειλε ο πρωθυπουργός αποτελούν δημόσια αποδοχή ότι «λεφτά υπάρχουν», όμως για τις βιομηχανίες των όπλων και την πολεμική προοπτική (εδώ ασφαλώς εμφανίζεται ένα ακόμη πρόβλημα της ελληνικής Αριστεράς, αυτό του έντονου εθνικισμού που σήμερα την εμποδίζει να αντιδιαστείλει κρουστικά, με όρους κεντρικού συνθήματος, τις στρατιωτικές δαπάνες με τις ανάγκες της δημόσιας υγείας).

Η αριστερή εναλλακτική μοιάζει να είναι ένα «εμβόλιο» πιο δύσκολο να κατασκευαστεί απ’ αυτό για τον COVID! Αναμφισβήτητα, όμως, είναι το απολύτως απαραίτητο για τους «από κάτω», φτωχούς, αποκλεισμένους αλλά και ευρύτερα, την ίδια την κοινωνική πλειοψηφία! 

[1] Χαρακτηριστική η τοποθέτηση του ιταλού φιλοσόφου Τζιόρτζιο Αγκάμπεν και η σχετική συζήτηση που προκλήθηκε https://www.babylonia.gr/2020/03/06/i-epinoisi-mias-epidimias/

[2] Με την λέξη «ανάπηροι/ες» αναφερόμαστε στην ποικιλία βλαβών που προκαλεί ο κορονοϊός καθώς και στα σύνδρομα «μακρόχρονης νόσησης» που αφορούν πλήθος ασθενών πέρα από τον αριθμό των θυμάτων και αναδεικνύουν την πολυπλοκότητα και την επικινδυνότητα της συγκεκριμένης, επί του παρόντος σχετικά άγνωστης, ασθένειας: https:// www.bbc.com/news/health-54296223?fbclid=IwAR1BAusBe0kFCcNzOxnVS4uZozbYHO4wLDFn0_6Nh564BnuPYnbN5KeapmU  

[3] https:// www.sofokleousin.gr/mytilinaios-i-krisi-tis-pandimias-monadiki-eykairia-gia-metarryth

[4] https://tvxs.gr/news/ellada/apokalyptiko-eggrafo-oi-misoi-astheneis-pethainoyn-ektos-meth-logo-elleipsis-klinon

[5] https://www.news247.gr/politiki/ergasiaka-ena-nomoschedio-poy-pernaei-monon-me-lockdown.9034417.html

[6] https://link.springer.com/article/10.1007/s10624-020-09607-0?fbclid=IwAR1aLx1xbwdqNKH2JFJbrdjWJBMM6guDGDmI8luQgROm4KY9a-aIleJue-Q

[7] https:// www.economist.com/graphic-detail/2020/06/30/black-lives-matter-protests-did-not-cause-an-uptick-in-covid-19-cases?fbclid=IwAR3-o8u2UxD4ex16aUcRsHM7KNsbKfVQcqKpuw372lh-19gqMLXOk5qSsOY