Μια μηχανή πολέμων, καταπίεσης, αντεπανάστασης

Τον Απρί­λη του 1949 ιδρύ­θη­κε το ΝΑΤΟ, ο Ορ­γα­νι­σμός Βο­ρειο­α­τλα­ντι­κού Συμ­φώ­νου, ή αλ­λιώς, η Βο­ρειο­α­τλα­ντι­κή Συμ­μα­χία. 

Οι 12 ιδρυ­τι­κές χώ­ρες-μέ­λη ήταν οι Βέλ­γιο, Βρε­τα­νία, Γαλ­λία, Δανία, ΗΠΑ, Ισλαν­δία, Ιτα­λία, Κα­να­δάς, Λου­ξεμ­βούρ­γο, Νορ­βη­γία, Ολ­λαν­δία, Πορ­το­γα­λία. Ο δια­κη­ρυγ­μέ­νος στό­χος τους ήταν η ανά­σχε­ση της επιρ­ρο­ής της ΕΣΣΔ στον με­τα­πο­λε­μι­κό κόσμο, ιδιαί­τε­ρα στην Ευ­ρώ­πη. Το ΝΑΤΟ ιδρυό­ταν ως ο πο­λε­μι­κός βρα­χί­ο­νας των συμ­μα­χι­κών σχέ­σε­ων που είχε δια­μορ­φώ­σει το «δυ­τι­κό» τμήμα των νι­κη­τών του Δεύ­τε­ρου Πα­γκο­σμί­ου Πο­λέ­μου. Στο πεδίο της οι­κο­νο­μί­ας οι σχέ­σεις αυτές ενι­σχύ­ο­νταν από το Σχέ­διο Μάρ­σαλ, μέσω του οποί­ου οι ΗΠΑ ανέ­λα­βαν τμήμα του κό­στους -και με­γα­λύ­τε­ρο τμήμα των ωφε­λη­μά­των- κατά την «ανοι­κο­δό­μη­ση» του κα­πι­τα­λι­σμού στην κα­τε­στραμ­μέ­νη και πο­λι­τι­κά αστα­θή με­τα­πο­λε­μι­κή Ευ­ρώ­πη. 

Στις ψυ­χρο­πο­λε­μι­κές συν­θή­κες της επο­χής, οι ηγέ­τες των χω­ρών-με­λών του ΝΑΤΟ ισχυ­ρί­ζο­νταν ότι ανα­λαμ­βά­νουν το έργο της «υπε­ρά­σπι­σης της δη­μο­κρα­τί­ας». Βέ­βαια, η συμ­με­το­χή της Πορ­το­γα­λί­ας, της πιο πο­λύ­χρο­νης στρα­τιω­τι­κής δι­κτα­το­ρί­ας στο ευ­ρω­παϊ­κό έδα­φος, απο­δεί­κνυε ότι αυτοί οι ισχυ­ρι­σμοί ήταν σκέτη και ακραία δη­μα­γω­γία. 

Ο Λόρ­δος Ίσμεϊ, ο Βρε­τα­νός πρώ­τος γε­νι­κός γραμ­μα­τέ­ας του ΝΑΤΟ, δή­λω­νε (με τον κυ­νι­σμό που χα­ρα­κτη­ρί­ζει τη βρε­τα­νι­κή δι­πλω­μα­τία) ότι η Βο­ρειο­α­τλα­ντι­κή Συμ­μα­χία φτιά­χτη­κε για να κρατά στην Ευ­ρώ­πη «τους Αμε­ρι­κα­νούς μέσα, τους Ρώ­σους έξω και τους Γερ­μα­νούς κάτω». Όμως το 1955, όταν ο γερ­μα­νι­κός κα­πι­τα­λι­σμός είχε πλέον στα­θε­ρο­ποι­η­θεί, η -τό­τε- Δυ­τι­κή Γερ­μα­νία έγινε επι­σή­μως μέλος του ΝΑΤΟ και στην κρίση που ακο­λού­θη­σε φτιά­χτη­κε ως αντί­πα­λο δέος το «Σύμ­φω­νο της Βαρ­σο­βί­ας», η στρα­τιω­τι­κή συμ­μα­χία των χωρών της ανα­το­λι­κής Ευ­ρώ­πης με την ΕΣΣΔ. 

Το Φλε­βά­ρη του 1952 προ­σχώ­ρη­σαν στο ΝΑΤΟ η Ελ­λά­δα και η Τουρ­κία. Απα­ντώ­ντας στο ερώ­τη­μα τι γυ­ρεύ­ουν αυτές οι δύο χώρες της ανα­το­λι­κής Με­σο­γεί­ου μέσα σε μια Συμ­μα­χία που αυ­το­προσ­διο­ρι­ζό­ταν ως «βο­ρειο­α­τλα­ντι­κή», ο Ντιν Άτσε­σον, ο τότε υπ. Εξω­τε­ρι­κών των ΗΠΑ, απα­ντού­σε: «Για να το κα­τα­λά­βε­τε αρκεί ένα βλέμ­μα στο χάρτη… Φρου­ρούν τις ανα­το­λι­κές προ­σβά­σεις στη Με­σό­γειο και πλευ­ρο­κο­πούν τις χερ­σαί­ες οδούς από τη Ρωσία προς τη Μέση Ανα­το­λή». Ο αντα­γω­νι­σμός στην εποχή του Ψυ­χρού Πο­λέ­μου είχε γίνει στα­δια­κά πα­γκό­σμιος, και έτσι η προ­σο­χή του ΝΑΤΟ στρε­φό­ταν και προς πολ­λές άλλες πε­ριο­χές, πέρα από τη δυ­τι­κή και κε­ντρι­κή Ευ­ρώ­πη και τη βα­σι­κή γραμ­μή επα­φής των δύο στρα­το­πέ­δων που η άθλια γλώσ­σα της επο­χής ονό­μα­σε «Σι­δη­ρούν Πα­ρα­πέ­τα­σμα». 

Με την προ­σχώ­ρη­ση της Ελ­λά­δας και της Τουρ­κί­ας, συ­γκρο­τή­θη­κε η δια­βό­η­τη «Νο­τιο­α­να­το­λι­κή πτέ­ρυ­γα» του ΝΑΤΟ, που για καιρό είχε το στρα­τη­γείο της στην Ιτα­λία. 

Την προ­σχώ­ρη­ση της Ελ­λά­δας υπέ­γρα­ψε (υπό τα χει­ρο­κρο­τή­μα­τα της εμ­φυ­λιο­πο­λε­μι­κής Δε­ξιάς) η κυ­βέρ­νη­ση των Πλα­στή­ρα-Σοφ. Βε­νι­ζέ­λου, δη­λα­δή μια «κε­ντρώα» κυ­βέρ­νη­ση. Σή­με­ρα που αυ­γα­τί­ζουν οι θαυ­μα­στές του Κέ­ντρου, σή­με­ρα που ο Τσί­πρας βάζει ως στόχο να εν­σω­μα­τώ­σει αυτόν τον πο­λι­τι­κό χώρο ως προ­ϋ­πό­θε­ση για να μπο­ρέ­σου­με, λέει, «να αλ­λά­ξου­με τον κόσμο», αξί­ζει να θυ­μό­μα­στε ότι μια από τις πιο αντι­δρα­στι­κές κα­θε­στω­τι­κές επι­λο­γές στη σύγ­χρο­νη ελ­λη­νι­κή ιστο­ρία φέρει την υπο­γρα­φή της κε­ντρώ­ας πα­ρά­τα­ξης. 

Οι συ­νέ­πειες ήταν ευ­ερ­γε­τι­κές για την κυ­ρί­αρ­χη τάξη, αλλά επώ­δυ­νες για τον κόσμο από τα κάτω, όπως και κα­θο­ρι­στι­κές για την πο­λι­τι­κή ζωή στα 70 χρό­νια που ακο­λού­θη­σαν. 

Μι­λι­τα­ρι­σμός

Με τη συμ­με­το­χή στο ΝΑΤΟ το «πο­λε­μι­κό δόγμα» του ελ­λη­νι­κού κρά­τους αφο­σιώ­θη­κε στην αντι­με­τώ­πι­ση του «από βορ­ράν κιν­δύ­νου». Μέχρι το 1985 ο ελ­λη­νι­κός στρα­τός ορ­γα­νω­νό­ταν και πα­ρα­τασ­σό­ταν προς αντι­με­τώ­πι­ση των υπο­θε­τι­κών (και ανύ­παρ­κτων) απει­λών από τη Βουλ­γα­ρία, τη Γιου­γκο­σλα­βία, την Αλ­βα­νία. Το μίσος απέ­να­ντι σε αυ­τούς τους γει­το­νι­κούς λαούς έγινε σήμα κα­τα­τε­θέν της ψυ­χρο­πο­λε­μι­κής ακρο­δε­ξιάς, αλλά και κε­ντρι­κό ση­μείο της «δια­παι­δα­γώ­γη­σης» που εξέ­πε­μπε επί δε­κα­ε­τί­ες ο στρα­τός και οι ιδε­ο­λο­γι­κοί μη­χα­νι­σμοί του κρά­τους. 

Στο ελ­λη­νι­κό έδα­φος ανα­πτύ­χθη­καν οι να­τοϊ­κές -στην πράξη αμε­ρι­κα­νι­κές- στρα­τιω­τι­κές βά­σεις, με κα­θε­στώς λει­τουρ­γί­ας απο­λύ­τως ανε­ξέ­λεγ­κτο και αδια­φα­νές. Ακόμα και σή­με­ρα είναι αδύ­να­το να απα­ντη­θεί με πει­στι­κό­τη­τα το ερώ­τη­μα αν στις βά­σεις τα «υπο-στρα­τη­γι­κά» όπλα του ΝΑΤΟ που έχουν ανα­πτυ­χθεί, πε­ρι­λαμ­βά­νουν τα λε­γό­με­να «μικρά» πυ­ρη­νι­κά. Το κα­θε­στώς που διέ­πει τις αμε­ρι­κα­νι­κές βά­σεις απο­δεί­χθη­κε πολύ αν­θε­κτι­κό στις πο­λι­τι­κές εξε­λί­ξεις. Στη δε­κα­ε­τία του ’80, το ΠΑΣΟΚ του Αν­δρέα Πα­παν­δρέ­ου εκλέ­χτη­κε στην κυ­βέρ­νη­ση κα­βά­λα στο με­γά­λο ρι­ζο­σπα­στι­κό κύμα της Με­τα­πο­λί­τευ­σης, πε­ρι­λαμ­βά­νο­ντας στα συν­θή­μα­τά του το «Όχι στις βά­σεις του θα­νά­του!». Ο Αν­δρέ­ας Πα­παν­δρέ­ου όχι μόνο διαιώ­νι­σε τις βά­σεις, αλλά τις διέ­σπει­ρε κι «εκ­συγ­χρό­νι­σε» το πλαί­σιο λει­τουρ­γί­ας τους, κα­θι­στώ­ντας τες πιο «βιώ­σι­μες». Μετά το 2015, ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ του Αλ. Τσί­πρα, στα πλαί­σια της γε­νι­κό­τε­ρης μνη­μο­νια­κής στρο­φής του, έστη­σε την «εποχή Πάιατ», που έκανε το ελ­λη­νι­κό έδα­φος ένα απέ­ρα­ντο αμε­ρι­κα­νο­να­τοϊ­κό ερ­γο­τά­ξιο, με­γε­θύ­νο­ντας πα­λιό­τε­ρες βά­σεις (Σούδα) και δη­μιουρ­γώ­ντας νέες και εξαι­ρε­τι­κά επι­κίν­δυ­νες (Αλε­ξαν­δρού­πο­λη). Αυτή η αν­θε­κτι­κό­τη­τα του κα­θε­στώ­τος των βά­σε­ων ανα­δει­κνύ­ει την ύπαρ­ξη της αμοι­βαιό­τη­τας των συμ­φε­ρό­ντων με­τα­ξύ της αμε­ρι­κα­νο­να­τοϊ­κής πλευ­ράς και της ντό­πιας κυ­ρί­αρ­χης τάξης, αμοι­βαιό­τη­τα συμ­φε­ρό­ντων που λει­τουρ­γεί ως μα­γνή­της προ­σα­να­το­λι­σμού του πο­λι­τι­κού-κυ­βερ­νη­τι­κού προ­σω­πι­κού κάθε από­χρω­σης. 

Το ΝΑΤΟ από την αρχή της ιστο­ρί­ας του έθεσε ως στόχο την πρω­το­κα­θε­δρία στους εξο­πλι­σμούς και τις πο­λε­μι­κές τε­χνο­λο­γί­ες. Το κα­τα­στα­τι­κό του ορί­ζει ως υπο­χρέ­ω­ση της κάθε χώ­ρας-μέ­λους να δια­θέ­τει ένα σε­βα­στό πο­σο­στό του ΑΕΠ στις λε­γό­με­νες «αμυ­ντι­κές δα­πά­νες». Αυτή η φι­λο­μι­λι­τα­ρι­στι­κή επι­λο­γή απο­δεί­χθη­κε εξί­σου αν­θε­κτι­κή και δια­χρο­νι­κή. Χώρες ρη­μαγ­μέ­νες από τον πό­λε­μο και τη φτώ­χεια επέ­λε­ξαν να θέ­σουν σε δεύ­τε­ρη μοίρα τις κοι­νω­νι­κές δα­πά­νες και να δια­θέ­τουν επί δε­κα­ε­τί­ες πο­λύ­τι­μους πό­ρους για μα­ζι­κές αγο­ρές όπλων και πυ­ρο­μα­χι­κών. Ασφα­λώς οι επι­λο­γές των προ­μη­θειών πε­ριο­ρί­ζο­νταν στο ασφυ­κτι­κά να­τοϊ­κό πλαί­σιο. Στη δε­κα­ε­τία του ’80, ο Α. Πα­παν­δρέ­ου εξαγ­γέ­λο­ντας ένα κο­λοσ­σιαίο εξο­πλι­στι­κό πρό­γραμ­μα (την «αγορά του αιώνα») δή­λω­σε την πρό­θε­ση της κυ­βέρ­νη­σής του για «πο­λυ­διά­στα­τη» εξο­πλι­στι­κή πο­λι­τι­κή, λέ­γο­ντας (υπό το χει­ρο­κρό­τη­μα, τότε, του Χα­ρί­λα­ου Φλω­ρά­κη) ότι εξε­τά­ζει το εν­δε­χό­με­νο να αγο­ρά­σει σου­η­δι­κά (!) πο­λε­μι­κά αε­ρο­σκά­φη. Πε­ριτ­τό να θυ­μί­σου­με ότι τε­λι­κά κα­τέ­λη­ξε στα F-15 και τα F-16. Στο 2018 (δη­λα­δή στο τέλος της κυ­βερ­νη­τι­κής θη­τεί­ας του Αλ. Τσί­πρα), σύμ­φω­να με τα επί­ση­μα στοι­χεία του ΝΑΤΟ, η Ελ­λά­δα ήταν η 2η στην κα­τά­τα­ξη των χω­ρών-με­λών της Συμ­μα­χί­ας ως προς τις ανα­λο­γι­κές πο­λε­μι­κές δα­πά­νες (2,23% του ΑΕΠ), πίσω μόνο από τις ΗΠΑ που διέ­θε­ταν το 3,39% του ΑΕΠ, ενώ η Γερ­μα­νία ξό­δευε για εξο­πλι­σμούς το 1,23% του ΑΕΠ της. 

Η εξο­πλι­στι­κή πο­λι­τι­κή του ευ­ρω­α­τλα­ντι­σμού έχει πολ­λές πτυ­χές. Ο το­μέ­ας των όπλων λει­τούρ­γη­σε κατά πε­ριό­δους ως «λο­κο­μο­τί­βα» για το σύ­νο­λο της κα­πι­τα­λι­στι­κής οι­κο­νο­μί­ας. Στα τέλη της δε­κα­ε­τί­ας του ’80, η ηγε­σία του ΚΚΣΕ δια­πί­στω­νε (με αφορ­μή τον «πό­λε­μο των άστρων» του Ρό­ναλντ Ρί­γκαν) ότι δεν έχει μεί­νει πίσω μόνο στον τομέα των όπλων, αλλά και συ­νο­λι­κό­τε­ρα στην εν­σω­μά­τω­ση της τε­χνο­λο­γί­ας στην πα­ρα­γω­γή και στον εκ­συγ­χρο­νι­σμό της οι­κο­νο­μί­ας, και η δια­πί­στω­ση αυτή επι­τά­χυ­νε την κα­τάρ­ρευ­ση του κα­θε­στώ­τος της ΕΣΣΔ. Στον με­τα­ψυ­χρο­πο­λε­μι­κό κόσμο, η πίεση για τους εξο­πλι­σμούς μέσα στο στρα­τό­πε­δο του ΝΑΤΟ κάθε άλλο παρά χα­λά­ρω­σε. Υπήρ­ξε πα­ροι­μιώ­δης η βα­ναυ­σό­τη­τα του Τραμπ που απαι­τώ­ντας απ’ όλα τα μέλη της Συμ­μα­χί­ας να ανα­λά­βουν τις ευ­θύ­νες τους, δεν δί­στα­σε να κα­ταγ­γεί­λει τη Γερ­μα­νία ως «λα­θρε­πι­βά­τη του ΝΑΤΟ». 

Κα­τα­στο­λή

Όσοι σή­με­ρα είναι πρό­θυ­μοι να υπο­βαθ­μί­ζουν την πο­λι­τι­κή ση­μα­σία των εξο­πλι­σμών (στο όνομα, συ­νή­θως, των «ανα­γκαιο­τή­των» του ελ­λη­νο­τουρ­κι­κού αντα­γω­νι­σμού…) οφεί­λουν να θυ­μη­θούν μια βα­σι­κή πο­λι­τι­κή θέση που προ­κύ­πτει άμεσα από την πείρα του πα­γκό­σμιου κι­νή­μα­τος, και ιδιαί­τε­ρα από την ιστο­ρία του ΝΑΤΟ: Οι εξο­πλι­σμοί δεν πε­ριο­ρί­ζο­νται στην από­κτη­ση κά­ποιων «σκλη­ρών» προ­ϊ­ό­ντων (των όπλων), αλλά ο μι­λι­τα­ρι­σμός επε­κτεί­νε­ται απο­φα­σι­στι­κά στη «σοφτ πά­ου­ερ», δη­μιουρ­γεί δί­κτυα και σχέ­σεις που μπο­ρούν να επεμ­βαί­νουν (εν δυ­νά­μει και κα­θο­ρι­στι­κά) στις πο­λι­τι­κές εξε­λί­ξεις. 

Οι δια­δι­κα­σί­ες κοι­νής εκ­παί­δευ­σης των αξιω­μα­τι­κών στα όπλα του ΝΑΤΟ, οι διαρ­κείς κοι­νές ασκή­σεις, οι συ­ντο­νι­στι­κές πο­λι­τι­κές και ιδε­ο­λο­γι­κές διερ­γα­σί­ες του μη­χα­νι­σμού της Συμ­μα­χί­ας, δη­μιούρ­γη­σαν το έδα­φος για την ανά­πτυ­ξη ακρο­δε­ξιών στρα­το­κρα­τι­κών πο­λυ­ε­θνι­κών δι­κτύ­ων και «εθνι­κών» πα­ρα­στρα­τιω­τι­κών ορ­γα­νώ­σε­ων. Στα τέλη της δε­κα­ε­τί­ας του ’60, η Ευ­ρώ­πη μά­θαι­νε την ύπαρ­ξη του πο­λυ­ε­θνι­κού δι­κτύ­ου Gladio που, υπό την «κα­θο­δή­γη­ση» του να­τοϊ­κού στρα­τη­γεί­ου στη Νά­πο­λη, ετοί­μα­ζε πρα­ξι­κό­πη­μα στην Ιτα­λία, αν η ιτα­λι­κή κυ­βέρ­νη­ση έχανε τε­λι­κά τον έλεγ­χο των εξε­λί­ξε­ων μέσα στη δρι­μύ­τα­τη σύ­γκρου­ση με το με­γά­λο ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα και την ισχυ­ρή Αρι­στε­ρά της επο­χής στη γει­το­νι­κή χώρα. Η επι­χεί­ρη­ση «Κόκ­κι­νη Προ­βιά», σε συ­νερ­γα­σία με τους ντό­πιους φα­σί­στες και τους υπερ-συ­ντη­ρη­τι­κούς κα­θο­λι­κούς της Δε­ξιάς, εξα­πέ­λυ­σε ένα πρω­το­φα­νές κύμα ακρο­δε­ξιάς τρο­μο­κρα­τί­ας, με βόμ­βες και «τυφλά» χτυ­πή­μα­τα που είχαν εκα­το­ντά­δες θύ­μα­τα, ενώ κά­ποιες πιο «επαγ­γελ­μα­τι­κές» ομά­δες συ­στη­μα­το­ποιού­σαν τις δο­λο­φο­νι­κές επι­θέ­σεις ενα­ντί­ον αγω­νι­στών-στριών της άκρας Αρι­στε­ράς και πρω­το­πό­ρων στε­λε­χών του ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος. 

Το 1965 ο Ντε Γκολ, ανα­κοι­νώ­νο­ντας την έξοδο της Γαλ­λί­ας από το στρα­τιω­τι­κό σκέ­λος του ΝΑΤΟ (οι λόγοι γι’ αυτό θα εκτε­θούν πα­ρα­κά­τω), δή­λω­νε ότι η αντί­λη­ψή του για την «εθνι­κή κυ­ριαρ­χία» δεν μπο­ρού­σε να ανε­χθεί άλλο τις δρα­στη­ριό­τη­τες των να­τοϊ­κών στρα­τιω­τι­κών «απο­στο­λών» μέσα στη γαλ­λι­κή επι­κρά­τεια. Έδωσε στις ΗΠΑ πε­ρι­θώ­ριο λίγων μηνών για να απο­σύ­ρουν όλο το να­τοϊ­κό στρα­τιω­τι­κό προ­σω­πι­κό από το γαλ­λι­κό έδα­φος. Ήταν κοινό μυ­στι­κό ότι η γαλ­λι­κή κυ­βέρ­νη­ση ήταν ενή­με­ρη για τις αμε­ρι­κα­νο­να­τοϊ­κές «πρω­το­βου­λί­ες» μέσα στο στρα­τό, που ορ­γά­νω­ναν τους ακρο­δε­ξιούς ητ­τη­μέ­νους αξιω­μα­τι­κούς του πο­λέ­μου στην Αλ­γε­ρία, σε μια πο­λι­τι­κή βάση που θα μπο­ρού­σε να γίνει απει­λη­τι­κή και για τον ίδιο τον Ντε Γκολ (της «κυ­ριαρ­χι­κής» Δε­ξιάς) αν οι συν­θή­κες το έκα­ναν ανα­γκαίο. 

Δυ­στυ­χώς το πιο προ­ω­θη­μέ­νο πα­ρά­δειγ­μα αυτής της πτυ­χής της ιστο­ρί­ας του ΝΑΤΟ είναι το ελ­λη­νι­κό. Μέσα στο στρα­τό ανα­πτύ­χθη­καν αντι­κομ­μου­νι­στι­κά δί­κτυα (ΙΔΕΑ κ.ά.), υπό την κα­θο­δή­γη­ση των να­τοϊ­κών αξιω­μα­τού­χων και των αμε­ρι­κα­νι­κών μυ­στι­κών υπη­ρε­σιών που, έντρο­μα μπρο­στά στην ανα­σύ­ντα­ξη του μα­ζι­κού κι­νή­μα­τος και της Αρι­στε­ράς, προ­ε­τοί­μα­σαν και επέ­βαλ­λαν τη στρα­τιω­τι­κή δι­κτα­το­ρία του 1967-74. Γι’ αυτό, φυ­σιο­λο­γι­κά, το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ όχι μόνο απο­δέ­χθη­καν το χου­ντι­κό κα­θε­στώς, αλλά συ­νερ­γά­στη­καν αρ­μο­νι­κά μαζί του μέχρι την εξα­σθέ­νι­σή του και την τε­λι­κή πτώση του στα 1974.

Αυτά τα πα­ρα­δείγ­μα­τα δεν αφο­ρούν μόνο το μα­κρι­νό ιστο­ρι­κό πα­ρελ­θόν. Στο ξέ­σπα­σμα της κρί­σης στην εποχή του πρώ­του μνη­μο­νί­ου και μετά τις πρώ­τες με­γά­λες ερ­γα­τι­κές/λαϊ­κές κι­νη­το­ποι­ή­σεις, η ηγε­σία του στρα­τού -υπό το στρα­τη­γό Φρά­γκο Φρα­γκού­λη- αξιο­ποί­η­σε τις δυ­να­τό­τη­τες της εν­δο-να­τοϊ­κής λει­τουρ­γί­ας της στρα­τιω­τι­κής ηγε­σί­ας, για να ορ­γα­νώ­σει ασκή­σεις των ει­δι­κών δυ­νά­με­ων του στρα­τού με αντι­κεί­με­νο την «αντι­με­τώ­πι­ση τα­ρα­χών μέσα στις πό­λεις». Η μυ­στι­κό­τη­τα απέ­να­ντι στην κοι­νο­βου­λευ­τι­κή/πο­λι­τι­κή ηγε­σία, απλώς έκανε την απει­λή πιο αι­σθη­τή. Η κυ­βέρ­νη­ση ΠΑΣΟΚ, αν και έπε­φτε, υπο­χρε­ώ­θη­κε να απο­στρα­τεύ­σει μέσα σε μια νύχτα σχε­δόν όλη την ηγε­σία του Επι­τε­λεί­ου. Παρά τις αρ­χι­κές φω­να­σκί­ες στε­λε­χών της Δε­ξιάς, η ΝΔ δεν τόλ­μη­σε να φέρει το θέμα στη Βουλή και να δώσει ευ­ρύ­τε­ρες δια­στά­σεις…

Το ΝΑΤΟ σε όλη του την ιστο­ρία δεν είναι μόνο ένας Ορ­γα­νι­σμός «εξω­τε­ρι­κής» δρά­σης, αλλά και ένας ισχυ­ρός μη­χα­νι­σμός εσω­τε­ρι­κής κα­τα­στο­λής, ένας μη­χα­νι­σμός αντε­πα­νά­στα­σης, που οι­κο­δο­μεί τις δυ­νά­μεις του πα­ρα­μέ­νο­ντας σαν μια απει­λή «τε­λι­κής κα­τα­φυ­γής». Αυτή την πτυχή κα­νέ­νας μέσα στο δη­μο­κρα­τι­κό κόσμο, και ιδιαί­τε­ρα μέσα στην Αρι­στε­ρά, δεν δι­καιού­ται να την ξεχνά ή να την υπο­τι­μά. 

Αντα­γω­νι­σμοί και πό­λε­μοι

Η συμ­με­το­χή στη σφη­κο­φω­λιά του ΝΑΤΟ δεν ήταν στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα απο­τέ­λε­σμα επι­βο­λής «απ’ έξω», δεν ήταν απο­τέ­λε­σμα εξα­να­γκα­σμού, αλλά εθε­λο­ντι­κή από­φα­ση των κυ­ρί­αρ­χων τά­ξε­ων των χω­ρών-με­λών του. Αυτό ισχύ­ει για τις αρ­χι­κές «ιδρυ­τι­κές» χώ­ρες-μέ­λη, είναι φα­νε­ρό για την Ελ­λά­δα, την Τουρ­κία και αρ­γό­τε­ρα τη Δυ­τι­κή Γερ­μα­νία στη δε­κα­ε­τία του 1950 και είναι ολο­φά­νε­ρο στη «διεύ­ρυν­ση» του ΝΑΤΟ στην ανα­το­λι­κή Ευ­ρώ­πη μετά το 1992. Οι κυ­ρί­αρ­χες τά­ξεις προ­σέρ­χο­νται στην ισχυ­ρή στρα­τιω­τι­κο­πο­λι­τι­κή συμ­μα­χία του δυ­τι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού, ανα­γνω­ρί­ζο­ντας τις πραγ­μα­τι­κό­τη­τες του συ­σχε­τι­σμού δύ­να­μης μέσα σε αυτήν, ανα­λαμ­βά­νο­ντας τις ευ­θύ­νες να την (εξ)υπη­ρε­τούν, αλλά και κου­βα­λώ­ντας μέσα σε αυτήν τα δικά τους σχέ­δια, τις δικές τους προ­τε­ραιό­τη­τες και σκο­πι­μό­τη­τες. 

Το ΝΑΤΟ «συ­ντο­νί­ζει» μια τρο­μα­κτι­κή δύ­να­μη πυρός, μια με­γά­λη δι­πλω­μα­τι­κή ισχύ, που αντα­να­κλούν μια πρω­ταρ­χι­κή οι­κο­νο­μι­κή δύ­να­μη στο σύγ­χρο­νο κα­πι­τα­λι­σμό. Πα­ρό­λα αυτά, το ΝΑΤΟ δεν μπό­ρε­σε και δεν μπο­ρεί να δια­γρά­ψει και να εξα­φα­νί­σει τη διά­στα­ση των αντα­γω­νι­σμών ανά­με­σα στις χώ­ρες-μέ­λη του. Το ΚΚΕ έχει δίκιο όταν επι­μέ­νει σε αυτό το ση­μείο (βλ. ανα­κοί­νω­ση του ΠΓ του ΚΚΕ για τα 70 χρό­νια). Δεν υπήρ­ξε ποτέ και δεν πρό­κει­ται να υπάρ­ξει κάτι ανά­λο­γο με την κα­ου­τσκι­κή αυ­τα­πά­τη περί ενός ομο­γε­νο­ποι­η­μέ­νου «υπερ-ιμπε­ρια­λι­σμού», όπως ονει­ρεύ­ο­νται ξανά και ξανά, είτε για το ΝΑΤΟ είτε για την ΕΕ, οι πα­λαιό­τε­ροι και νε­ό­τε­ροι σο­σιαλ­δη­μο­κρά­τες. Και αυτό είναι ολο­φά­νε­ρο στην ιστο­ρία του ΝΑΤΟ. 

Το 1965, ανα­κοι­νώ­νο­ντας την έξοδο της Γαλ­λί­ας από το στρα­τιω­τι­κό σκέ­λος του ΝΑΤΟ, ο Ντε Γκολ δή­λω­νε ότι δεν προ­τι­θό­ταν να ακο­λου­θή­σει την αμε­ρι­κα­νι­κή πο­λι­τι­κή της «κλι­μά­κω­σης» των πο­λε­μι­κών εξορ­μή­σε­ων στην Ιν­δο­κί­να και τη Μέση Ανα­το­λή. Η κυ­βέρ­νη­ση της γαλ­λι­κής σου­βε­ρα­νι­στι­κής Δε­ξιάς θε­ω­ρού­σε ότι  μπο­ρού­σε να στα­θεί στα δικά της πο­δά­ρια, ασκώ­ντας «πο­λυ­διά­στα­τη εξω­τε­ρι­κή πο­λι­τι­κή» μέσα σε έναν κόσμο που άλ­λα­ζε γρή­γο­ρα. Η κρίση ήταν πραγ­μα­τι­κή και με­γά­λων δια­στά­σε­ων: Ο Σαρ­κο­ζί επα­νέ­φε­ρε τη Γαλ­λία επι­σή­μως στο στρα­τιω­τι­κό ΝΑΤΟ μόλις στα 2005, σε συν­θή­κες τε­λεί­ως δια­φο­ρε­τι­κές. Ανά­λο­γα επει­σό­διο, μι­κρό­τε­ρης κλί­μα­κας, υπήρ­ξαν συχνά (πχ η Ostpolitik, η στρο­φή προς την Ανα­το­λή, των Γερ­μα­νών κα­γκε­λα­ρί­ων Βίλυ Μπραντ και Χέλ­μουτ Κολ). 

Η Νο­τιο­α­να­το­λι­κή πτέ­ρυ­γα του ΝΑΤΟ δίνει ένα πιο διαρ­κές κι επι­κίν­δυ­νο πα­ρά­δειγ­μα:

Η ταυ­τό­χρο­νη εί­σο­δος στο ΝΑΤΟ το 1952, οδή­γη­σε σε μια προ­σω­ρι­νή εξο­μά­λυν­ση των ελ­λη­νο­τουρ­κι­κών σχέ­σε­ων. Όμως σε λίγα χρό­νια, οι επι­θέ­σεις της ΕΟΚΑ στους Τουρ­κο­κύ­πριους και η τουρ­κι­κή «απά­ντη­ση» με τις διώ­ξεις της ελ­λη­νι­κής μειο­νό­τη­τας στην Κων­στα­ντι­νού­πο­λη, πυ­ρο­δό­τη­σαν την έντα­ση ξανά. Οι Αμε­ρι­κα­νοί κρα­τού­σαν εν ζωή τη ΝΑ Πτέ­ρυ­γα, με πιε­στι­κούς τρό­πους, μέσα στις συν­θή­κες βρα­σμού της Μέσης Ανα­το­λής. Το ελ­λη­νι­κό πρα­ξι­κό­πη­μα στην Κύπρο και η συ­να­κό­λου­θη τουρ­κι­κή ει­σβο­λή, έδω­σαν τη χα­ρι­στι­κή βολή. Οι δυο χώρες έφτα­σαν στα πρό­θυ­ρα του πο­λέ­μου, προ­ο­πτι­κή που ακύ­ρω­σε η ανα­τρο­πή της χού­ντας στην Ελ­λά­δα κάτω από τα χτυ­πή­μα­τα του μα­ζι­κού κι­νή­μα­τος και την κα­τάρ­ρευ­ση της επι­στρά­τευ­σης του ’74. Ο Κα­ρα­μαν­λής, αντι­γρά­φο­ντας τον Ντε Γκολ, έβγα­ζε την Ελ­λά­δα από το στρα­τιω­τι­κό σκέ­λος του ΝΑΤΟ, αλλά με έναν τρόπο κατά πολύ πιο θε­α­τρι­κό και υπο­κρι­τι­κό: οι βά­σεις και οι να­τοϊ­κοί εξο­πλι­σμοί έμει­ναν στο απυ­ρό­βλη­το. Οι δυο χώρες στα­δια­κά επε­ξερ­γά­στη­καν έναν τρόπο αντα­γω­νι­στι­κής συ­νύ­παρ­ξης μέσα στο ΝΑΤΟ, όπου η κάθε μια δια­γκω­νι­ζό­ταν για να προ­σε­ται­ρι­στεί προς όφε­λός της τις Με­γά­λες Δυ­νά­μεις, αλλά αφή­νο­ντας ζω­ντα­νή και εν ισχύ τη ΝΑ Πτέ­ρυ­γα της Συμ­μα­χί­ας. Αυτή ήταν η ιστο­ρία των κρί­σε­ων στο Αι­γαίο το ’76 και το ’87 και στα Ίμια το 1996. Έτσι εδώ το ΝΑΤΟ εξε­λί­χθη­κε ως ιστο­ρι­κή «πρω­το­τυ­πία»: μια δήθεν αμυ­ντι­κή συμ­μα­χία που, ενώ δε­σμεύ­ει τις χώ­ρες-μέ­λη της σε πο­λε­μι­κή συ­νερ­γα­σία κατά τρί­των, δεν δε­σμεύ­ει κα­νέ­ναν στο εν­δε­χό­με­νο πο­λε­μι­κής σύ­γκρου­σης με­τα­ξύ τους…

Αυτός ο πα­ρα­λο­γι­σμός φω­τί­ζει σωστά την ουσία του χα­ρα­κτή­ρα του ΝΑΤΟ: Πρό­κει­ται για μια πο­λε­μι­κή λυ­κο­συμ­μα­χία, υπό την ηγε­μο­νία των ΗΠΑ, που ενώ δε­σμεύ­ε­ται στην υπο­στή­ρι­ξη της αμε­ρι­κα­νι­κής και δυ­τι­κής διε­θνούς πο­λι­τι­κής, δεν εξα­λεί­φει και δεν μπο­ρεί να εξα­λεί­ψει τους αντα­γω­νι­σμούς με­τα­ξύ των χω­ρών-με­λών του, ακόμα και όταν αυτοί φτά­νουν στα πρό­θυ­ρα της ανοι­χτής σύ­γκρου­σης. 

Έτσι δεν θα έπρε­πε να εκ­πλήσ­σε­ται κα­νείς με «στιγ­μές» στην ιστο­ρία του ΝΑΤΟ, όπως όταν ο Ντό­ναλντ Τραμπ απαί­τη­σε ως ταύ­ρος εν υα­λο­πω­λείο να ευ­θυ­γραμ­μι­στούν όλοι οι «σύμ­μα­χοι» με την πο­λι­τι­κή του «Πρώτα η Αμε­ρι­κή», ή όταν ο Εμ­μα­νου­έλ Μα­κρόν δή­λω­νε ένα χρόνο πριν τη ρω­σι­κή ει­σβο­λή στην Ου­κρα­νία ότι «το ΝΑΤΟ είναι κλι­νι­κά νεκρό». 

Ένα χρόνο μετά, η ρω­σι­κή ει­σβο­λή στην Ου­κρα­νία έχει δη­μιουρ­γή­σει συν­θή­κες επα­να­συ­σπεί­ρω­σης και νέας «διεύ­ρυν­σης» του ΝΑΤΟ (Σου­η­δία, Φιν­λαν­δία). Η λυ­κο­συμ­μα­χία φο­ρά­ει τώρα την ει­ρη­νι­κή προ­βιά και δη­λώ­νει ότι κό­πτε­ται για την ει­ρή­νη στην Ου­κρα­νία και στον κόσμο. Δεν υπάρ­χει κα­νέ­να πε­ρι­θώ­ριο για αυ­τα­πά­τες. Το ΝΑΤΟ έχει δώσει στον κόσμο μια μακρά σειρά επι­θε­τι­κών πο­λέ­μων: στην Κορέα, στην Ιν­δο­κί­να, στη Μέση Ανα­το­λή, στα Βαλ­κά­νια και αλλού. Θα αντι­με­τω­πί­σει την ου­κρα­νι­κή κρίση με από­λυ­το κρι­τή­ριο τα συμ­φέ­ρο­ντα των Με­γά­λων Δυ­νά­με­ων στο εσω­τε­ρι­κό του, και πρώτα και κύρια τα συμ­φέ­ρο­ντα των ΗΠΑ. Όποιος έχει ή καλ­λιερ­γεί αυ­τα­πά­τες για τις πραγ­μα­τι­κές προ­ο­πτι­κές της πα­ρέμ­βα­σης αυτής της αντι­δρα­στι­κής ιμπε­ρια­λι­στι­κής «συμ­μα­χί­ας», προ­ε­τοι­μά­ζει πο­λι­τι­κές τρα­γω­δί­ες σε με­γά­λη κλί­μα­κα. 

Αντί επι­λό­γου

Η αντι­με­τώ­πι­ση του ΝΑΤΟ βάζει ει­δι­κά πο­λι­τι­κά κα­θή­κο­ντα στο μα­ζι­κό κί­νη­μα και στην Αρι­στε­ρά: Την απαί­τη­ση να κλεί­σουν άμεσα οι αμε­ρι­κα­νο­να­τοϊ­κές βά­σεις. Την απόρ­ρι­ψη των εξο­πλι­σμών, την κα­ταγ­γε­λία όλων των «Συμ­φώ­νων» που τους συ­νο­δεύ­ουν, τη στρο­φή στη διά­θε­ση όλων των σχε­τι­κών πόρων προς τις κοι­νω­νι­κές ανά­γκες της ερ­γα­ζό­με­νης πλειο­ψη­φί­ας. Την πάλη για άμεση έξοδο της χώρας από τη λυ­κο­συμ­μα­χία του ΝΑΤΟ, σαν πρώτο βήμα για την ορι­στι­κή και ιστο­ρι­κά ανα­γκαία διά­λυ­ση/συ­ντρι­βή του. Την πο­λι­τι­κή ει­ρή­νης-συμ­φι­λί­ω­σης-συ­νεν­νό­η­σης με όλους τους λαούς, αρ­χί­ζο­ντας από τους γει­το­νι­κούς λαούς, σαν ένα πρώτο βήμα για την ανα­βί­ω­ση ενός μα­ζι­κού διε­θνι­στι­κού πο­λι­τι­κού ρεύ­μα­τος που τόσο έχει ανά­γκη η πα­γκό­σμια ερ­γα­τι­κή τάξη. 

Και κυ­ρί­ως την οι­κο­δό­μη­ση της πε­ποί­θη­σης ότι αυτά τα με­γά­λα κα­θή­κο­ντα είναι υπό­θε­ση του κό­σμου μας από τα κάτω και της πο­λι­τι­κής Αρι­στε­ράς που πα­ρα­μέ­νει αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κή/αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή. Σε ρήξη με τους «με­ταρ­ρυθ­μι­στές» του ΝΑΤΟ από τα μέσα, που όλο υπό­σχο­νται πο­λι­τι­κή ει­ρή­νης και δη­μο­κρα­τί­ας και όλο συ­ναι­νούν στους εξο­πλι­σμούς, στις βά­σεις και στα πο­λε­μο­κά­πη­λα σύμ­φω­να. Χωρίς καμιά ψευ­δαί­σθη­ση για τους εξω­τε­ρι­κούς αντι­πά­λους του ευ­ρω­α­τλα­ντι­σμού, όπως η Ρωσία του Πού­τιν και η Κίνα του Ξι, που συ­γκρού­ο­νται με το ΝΑΤΟ για το ξα­να­μοί­ρα­σμα του κό­σμου, εκ­προ­σω­πώ­ντας συμ­φέ­ρο­ντα απο­λύ­τως εχθρι­κά για τον ερ­γα­ζό­με­νο κόσμο των χωρών τους, αλλά και τους λαούς ολό­κλη­ρου του πλα­νή­τη.

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά