Να μην πάμε σαν κανονικά...

1. Οποιαδήποτε κουβέντα για την Αριστερά που δεν ξεκινά από την παραδοχή ότι τα χρόνια των Μνημονίων δοκιμάστηκαν και απέτυχαν, έστω και με διαφορετικούς τρόπους, όλες οι εκδοχές Αριστεράς, θα πρέπει να θεωρείται εκ προοιμίου προβληματική. Το γεγονός ότι η Ελλάδα βρέθηκε να είναι, υπό το βάρος του λαϊκού παράγοντα, η χώρα με την πιο αποσταθεροποιημένη ηγεμονία των αστικών δυνάμεων εδώ και δεκαετίες στην Ευρώπη, αλλά κατέληξε να είναι μια χώρα όπου μια εκδοχή Αριστεράς εφαρμόζει πολιτικές Πινοσέτ μιλάει από μόνο του.

2. Είναι σαφές ότι απέτυχε τραγικά η λογική που έλεγε ότι θα μπορούσαμε να διαπραγματευτούμε εντός της ευρωζώνης και της ομαλής αποπληρωμής του χρέους μια χαλάρωση της λιτότητας. Όποιος σήμερα την προσυπογράφει, είτε στο ελληνικό είτε στο διεθνές επίπεδο, όποιος αναπαράγει τα σχήματα για την αλλαγή συσχετισμών στην Ευρώπη και μια αλλαγή πορείας, εάν δεν είναι βλακωδώς αφελής, απλώς θέλει να προσκολληθεί κυνικά στην εξουσία και τα οφέλη της. Η ηθική κατάρρευση της Αριστεράς συμπυκνώνει το πολιτικό όριο δεκαετιών επιδίωξης ουσιαστικά να εισέλθει στα σαλόνια της εξουσίας. Από τα ξεροτήγανα της Μαρίκας Μητσοτάκη στα ραντεβού με εκδότες και επιχειρηματίες και τις τζάμπα μαγκιές σε στόχους τύπου Ψυχάρη, ένα μνημόνιο δρόμος.

3. Όμως απέτυχε παταγωδώς και η λογική της «όμορφης ψυχής» που περιγράφει ο Χέγκελ στη Φαινομενολογία του Πνεύματος, της «όμορφης ψυχής» που σκέφτεται τα σωστά αλλά με τίποτα δεν μπορεί να αναμετρηθεί με την πράξη. Η αντικαπιταλιστική Αριστερά στον τόπο μας αυτό ακριβώς έκανε, αυτό ακριβώς κάναμε. Σε μια χώρα που έμπαινε θέμα εξουσίας ασχολούμασταν με το να υποστηρίζουμε την αδυνατότητα της αριστερής κυβέρνησης. Τη στιγμή που έμπαινε, ως ιστορική δυναμική και απαίτηση το Αριστερό Μέτωπο, με έσχατη στιγμή τις εκλογές του Σεπτεμβρίου, προκρινόταν η αναζήτηση των διαφορών και των διασπάσεων.

4. Το μεγαλύτερο πρόβλημα σήμερα στο τοπίο της Αριστεράς είναι ότι διάφορα ρεύματά της φέρονται ως εάν να λένε κάθε πρωί «ευτυχισμένο το 2009», κοινώς δείχνουν να μην έμαθαν κάτι από ό,τι συνέβη τα τελευταία χρόνια. Σαν να μην είδαν ότι εμφανίστηκαν νέες μορφές δημοκρατίας του αγώνα. Νέες μορφές να συνταιριάξεις ταξικά αντικαπιταλιστικά αιτήματα, εθνική ανεξαρτησία και δημοκρατία. Νέοι τρόποι να στοχαστείς το ερώτημα της εξουσίας και της ηγεμονίας.

5. Ακόμη πιο προβληματική είναι η ανακούφιση με την οποία αντιμετωπίζονται οι εξελίξεις από διάφορες πλευρές. Ανακούφιση γιατί μπορούμε να πούμε ότι «επιβεβαιωθήκαμε και όλοι οι φόβοι μας για το πώς η αναμέτρηση με την εξουσία θα οδηγήσει στην συντριβή δικαιώθηκαν». Ανακούφιση που μπορούμε να ξαναγυρίσουμε στις «γραφές», όπως τις διαβάζουμε, και να ξαναμιλήσουμε για την ανάγκη αναβάπτισης στα μαρξιστικά και επαναστατικά νάματα. Ανακούφιση γιατί μπορούμε απλώς να λέμε «εμείς θα τα κάναμε καλύτερα» χωρίς να μπαίνουμε στον κόπο να δούμε με ποιον τρόπο δεν θα κάναμε τα ίδια. Ανακούφιση γιατί μπορούμε να κάνουμε πολιτική τα ίδια πρόσωπα και οι ίδιες ηγεσίες, αυτόκλητες και μη, όπως το 2009. Ανακούφιση γιατί μπορούμε να αναδιπλωνόμαστε σε κλασικές ταυτότητες και ταυτοτικές αντιπαραθέσει: να βλέπουμε π.χ. πίσω από την έξοδο στο ευρώ τον «οικονομισμό» ή το «αντιμονοπωλιακό μέτωπο», να βλέπουμε πίσω από τις ταξικές αναφορές το «στενό εργατισμό», να βλέπουμε πίσω τις αντικαπιταλιστικές αναφορές «το βερμπαλισμό και το σεχταρισμό», να βλέπουμε πίσω από την αντι-λιτότητα «το φάρδεμα σε λογική ΣΥΡΙΖΑ», κοινώς ανακούφιση γιατί μπορούμε να κάνουμε μια εύκολη, δοκιμασμένη και ανέξοδη κριτική.

6. Σήμερα το τοπίο στην Αριστερά απέχει πολύ από το να είναι καλό. Το εγχείρημα της ΛΑΕ, παρότι ξεκίνησε με ένα κρίσιμο χνάρι, το χνάρι να δοθεί συνέχεια στο ΟΧΙ και να διαμορφωθεί πεδίο συνάντησης ανάμεσα στα κομμάτια που έφευγαν από το ΣΥΡΙΖΑ και την αντικαπιταλιστική Αριστερά, δηλ. την αφετηρία του ενιαίου μετώπου της εποχής μας, απέχει πολύ από τα υπηρετεί το στόχο του. Και δεν φταίει ότι μας αποκλείουν τα κανάλια ή ότι μας βάζουν χαμηλά στις δημοσκοπήσεις. Είναι ότι δεν δείχνουμε ότι είμαστε η έμπρακτη αυτοκριτική και ρήξη με την εμπειρία ΣΥΡΙΖΑ, δεν δείχνουμε ότι μάθαμε κάτι και αλλάξαμε. Δεν βαθαίνουμε το πρόγραμμα και στην προς την κατεύθυνση της αποφασιστικής ρήξης συνολικά με το ευρωσύστημα, αντίθετα αναπαράγουμε ακόμη αυταπάτες για έξοδο από το ευρώ αλλά αξιοποίηση της ΕΕ, ούτε, όμως, το βαθαίνουμε και προς την κατεύθυνση μιας σύγχρονης ταξικής οπτικής, που να αναδεικνύει τον εργατικό έλεγχο, την αυτοδιαχείριση, τον πειραματισμό, την αλλαγή στις μορφές οργάνωσης ως τον κόμβο, γιατί δεν αρκεί η λογική που λέει εθνικό νόμισμα, δημόσια δαπάνη, ρευστότητα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Να το πούμε διαφορετικά: επειδή το ευρώ δεν είναι απλώς ότι στερούμαστε τη δυνατότητα υποτίμησης, αλλά είναι ένα ολόκληρο καθεστώς, ακριβώς γι’ αυτό το λόγο και η ρήξη με το ευρώ είναι κεντρικός στόχος που πρέπει, όμως, να συνδυάζεται με ένα πρόγραμμα ανατροπών σε σοσιαλιστική κατεύθυνση και όχι απλώς ένα πρόγραμμα «αυξημένης ρευστότητας και υποτίμησης». Δεν κάνουμε την αποφασιστική και αναγκαία ρήξη όχι απλώς με τις παρατάξεις του ΣΥΡΙΖΑ στο συνδικαλισμό και την Αυτοδιοίκηση αλλά πάνω από όλα με μια γραφειοκρατική, συστημική λογική και αντίληψη της πολιτικής, με την αντίληψη που ήθελε θέσεις στην αυτοδιοίκηση για να βολεύουμε κόσμο, που έβλεπε στο συνδικαλισμό την αναρρίχηση και τις απαλλαγές, που δεν δίσταζε να κάνει συμφωνίες με την εργοδοσία εάν επρόκειτο να βελτιώσει τους «συσχετισμούς». Δεν δείχνουμε ένα άλλο πρόσωπο, αναπαράγοντας ιεραρχίες και επετηρίδες που δεν αναλογούν στο σήμερα και μια κλασική και κοινοβουλευτική αντίληψη της πολιτικής που μπορεί να καταγγέλλει αλλά δεν ανασυγκροτεί την λαϊκή αυτοπεποίθηση. Πάνω από όλα, δεν κατοχυρώνουμε μια άλλη λειτουργία, μια άλλη δημοκρατία, μια άλλη αίσθηση συμμετοχής, συνευθύνης και συνδιαμόρφωσης της πολιτικής κατεύθυνσης.

7. Το χειρότερο με την αποτυχία, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, της ΛΑΕ να είναι ένα πετυχημένο πείραμα μάχιμης παρέμβασης και συνάντησης διαφορετικών ρευμάτων, είναι ότι εξ επαγωγής αναπαράγει αρνητικά αντανακλαστικά σε άλλα ρεύματα της Αριστεράς. Αφήνει το ΚΚΕ στην πράξη στο απυρόβλητο, να διαχειρίζεται τη δυσαρέσκεια με γενικόλογες καταγγελίες και απροθυμία για κινητοποιήσεις που να ανοίγουν ένα πραγματικό ρήγμα. Δεν μετατοπίζει την ΑΝΤΑΡΣΥΑ από τον εγκλωβισμό στη λογική του στενού «αντικαπιταλιστικού πόλου» και δίνει πατήματα «αυτοδικαίωσης» στις πιο σεχταριστικές φωνές της. Αφήνει περιθώρια να θεωρηθεί ότι μπορεί το κενό Αριστεράς να καλυφθεί από άλλα, προσωποπαγή σχήματα και μορφώματα, που δεν θα απαντάνε στα κρίσιμα ερωτήματα. Διατηρεί στην ταλάντευση ανάμεσα στο πένθος και την παραίτηση μεγάλο μέρος των ανθρώπων που έφυγαν από το ΣΥΡΙΖΑ. Αφήνει σήμερα να βλέπουμε ένα σύνολο αντανακλαστικών μέσα στην Αριστερά: αποστράτευση, απαξίωση, κόσμος που «απασφαλίζει» με το παραμικρό, προσωποποίηση των αντιπαραθέσεων, γενικευμένοι καυγάδες και γκρίνια, όλα συμπτώματα της έλλειψης προσανατολισμού και της κρίσης.

8. Σημαίνει ότι όλα γύρω μας είναι αρνητικά; Κάθε άλλο: Πράγματα γίνονται γύρω μας. Το βλέπουμε στις κινητοποιήσεις για το ασφαλιστικό. Το είδαμε στους αγρότες και στην υποστήριξη που είχαν από άλλα στρώματα. Το βλέπουμε με συγκινητικό τρόπο στην αλληλεγγύη στους πρόσφυγες. Τι άλλο δείχνουν όλα αυτά παρά μια διάθεση μιας κοινωνίας αντισταθεί, να δράσει συλλογικά, να κάνει κάτι, να πιστέψει σε κάτι. Να πράξει και όχι απλώς να συζητήσει. Άλλωστε, ο κύκλος της οικονομικής κρίσης δεν έκλεισε, τα ρήγματα στις σχέσεις εκπροσώπησης είναι βαθιά, δεν κλείνουν και η δυνατότητα για ένα νέο «ιστορικό μπλοκ» με ηγεμονικές τις δυνάμεις της εργασίας παραμένει ενεργή.

9. Τι μπορούμε να κάνουμε, επομένως, για να πλησιάσουμε την Αριστερά που θα θέλαμε να έχουμε. Να προσπαθήσουμε να μην πάμε σαν κανονικά. Να μην πάμε κοντόθωρα και ιδιοκτησιακά. Να δείξουμε ότι μπορούμε να κάνουμε πολιτική αλλιώς.

• Να βάλουμε πλάτη συντονισμένα στο κίνημα. Μια νέα άνοιξη των αγώνων θέλει σχήματα και πρωτοβουλίες ανάλογα. Να δοκιμάσουμε ενωτικές πρωτοβουλίες αγώνα, αντικυβερνητικές, αντιμνημονιακές, μαχητικές σε όλους τους χώρους, στη νεολαία, στο εργατικό, στην αυτοδιοίκηση, στην αντιφασιστική πάλη, στην αλληλεγγύη.

• θα επεξεργαστούμε συλλογικά, «από τα κάτω», με βάση την εμπειρία και την αγωνία του κόσμου του αγώνα, ένα εναλλακτικό πρόγραμμα, που να έχει ως αφετηρία την έξοδο από την ευρωζώνη, τη ρήξη με την ΕΕ, τη διαγραφή του χρέους, αλλά πυρήνα μια σύγχρονη στρατηγική σοσιαλιστικού μετασχηματισμού σε ρήξη με όλες τις αυταπάτες περί «καλής ανάπτυξης» της ιστορικής Αριστεράς. Με πρωτοτυπία και όχι αυτοδικαίωση. Και με ένταξη του ερωτήματος της κυβέρνησης σε μια σύγχρονη επαναστατική στρατηγική, στην προοπτική μιας σύγχρονης εκδοχής δυαδικής εξουσίας, που δεν φοβάται να πει αριστερή κυβέρνηση αλλά ταυτόχρονα λέει λαϊκή οργάνωση, εργατικό έλεγχο και εξουσία από τα κάτω.

• θα παραδεχτούμε ότι η ΛΑΕ σήμερα δεν είναι «το» μέτωπο, αλλά βήμα για το μέτωπο και να διαμορφώσουμε επιτέλους τη μεγάλη αναγκαία ανοιχτόκαρδη συζήτηση της Αριστεράς και να αναμετρηθούμε πραγματικά με τη διαμόρφωση ενός πολιτικού μετώπου που να είναι πραγματικά σημείο συνάντησης και πολιτικό εργαστήρι μιας νέας Αριστεράς. Να δώσουμε χώρο στις «χαμένες γενιές» των ανθρώπων μέχρι τα 30-35 σήμερα δεν χωρούν και δεν αναγνωρίζονται σε κανένα από τα σχήματα της Αριστεράς. Να κάνουν πίσω οι γενιές που ευθύνονται, που ευθυνόμαστε για τη σημερινή κατάσταση στην Αριστερά. Να κάνουμε πραγματικό και όχι προσχηματικό κάλεσμα σε όλες και όλους που αφορά μια σύγχρονη μετωπική πρόταση: στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ, στη Δικτύωση, στο ΚΚΕ, στο χύμα κόσμο που μας κοιτά όλους με την ίδια δυσπιστία, σε στελέχη και προσωπικότητες της Αριστεράς, γιατί κανείς δεν περισσεύει.

• Να δοκιμάσουμε πρώτα εμείς, μέσα στη ΛΑΕ ένα μέτωπο που να μη είναι γραφειοκρατία, «διάδρομος», ίντριγκα, μικροηγεμονισμοί, κατοχυρώνοντας βασικές πλευρές μιας δημοκρατικής λειτουργίας. Π.χ. Τοπικές που συζητούν όλα τα θέματα και στις οποίες γίνονται εισηγήσεις για συζήτηση και όχι «αχτιφαρίσματα» και που κάνουν προτάσεις, τοπικές που συζητούν, κρίνουν, αποφασίζουν για όλα. Δημοκρατική λειτουργία οργάνων, με εισήγηση απόφαση, πλειοψηφία και μειοψηφία. Εκλογή και ανακλητότητα των συντονιστικών των τμημάτων από την ολομέλεια όσων δραστηριοποιούνται; Οριζόντια επικοινωνία και διακίνηση απόψεων. Συλλογική και αποπροσωποποιημένη εκπροσώπηση. Περιορισμένες θητείες και εναλλαγές. Δημόσιος διάλογος και αντιπαράθεση. Αλλά και ικανότητα να ακούμε ο ένας τον άλλο, να μην μπαίνουμε στον κουτσομπολισμό, να αποφεύγουμε τον κανιβαλισμό, να μην επικεντρώνουμε στην καταγγελία του συμπτώματος αλλά μετά να κάνουμε συμβιβασμούς στην αντιμετώπιση των αιτιών του. Σήμερα δεν έχουμε ανάγκη απλώς να καταγγείλουμε την μία ή την άλλα πράξη ή επιλογή, αλλά να διαμορφώσουμε θεσμούς / τρόπους πολιτικής συγκρότησης που να επιτρέπουν την πραγματική διόρθωση.

10. Περάσαμε αρκετά χρόνια σε διαδρόμους και βολέματα μικρόκοσμου. Ζήσαμε, όμως, έστω και από διαφορετικές μεριές, την ανάταση του να είσαι μέσα σε ένα κίνημα που έγραψε ιστορία. Μοιραστήκαμε την ήττα και τη διάψευση. Χρωστάμε σε αυτή την ιστορία να δείξουμε ότι μάθαμε, αλλάξαμε, τολμάμε, ξαναχτίζουμε την Αριστερά με νέα οικοδομικά υλικά, τα υλικά που βίαια θα φέρουν στην επιφάνεια οι «σεισμοί που μέλλονται για να ‘ρθουν».

ΦΩΤΟ: Δημήτρης Ασπιώτης