Ο Μητσοτάκης στην κινούμενη άμμο της κρίσης

Η υπέρμετρη αισιοδοξία μέσα στους κύκλους της κυρίαρχης τάξης σχετικά με τις προοπτικές του 2022 έχει ήδη εξανεμιστεί. Στη θέση της, όπως δείχνουν τα «στρατηγικά» άρθρα στον καθεστωτικό Τύπο, εγκαθίσταται ο αγνωστικισμός, η αβεβαιότητα, ακόμα και η αγωνία για τις εξελίξεις. 

Ο παράγοντας αυτός θα έχει έμμεσες πολιτικές συνέπειες για την κυβέρνηση. Η ΝΔ του Μητσοτάκη παραμένει βασική πολιτική προτίμηση του κόσμου των από πάνω, αλλά το ξεδίπλωμα των δυσκολιών μέσα στις πολλαπλές κρίσεις βάζει ήδη σε αμφισβητήσεις αυτή την επιλογή και ανοίγει συζητήσεις σχετικά με τις εναλλακτικές. 

Αυτή είναι η μια πλευρά των πονοκεφάλων στην κυβέρνηση και, ίσως, όχι η πιο σημαντική. Το πρωτοφανές κύμα της ακρίβειας ροκανίζει με ταχύτητα το εισόδημα των εργατικών και λαϊκών νοικοκυριών, αλλά ροκανίζει ταυτόχρονα την πολιτική επιρροή και τις εκλογικές προσδοκίες της ΝΔ. Η αγωνία των πολιτικάντηδων βουλευτών της ΝΔ για το πότε τελικά θα γίνουν οι εκλογές, δείχνει ότι η πτωτική τάση έχει αρχίσει να γίνεται αυτονόητη για τα στελέχη της Δεξιάς.

Ο συνδυασμός αυτών των δύο παραγόντων πολιτικής φθοράς, μπορεί από ένα σημείο και μετά να επιταχύνει και τους δύο και να οδηγήσει την κυβέρνηση σε θέση αναπόφευκτης ήττας. Ας το πούμε με τη γλώσσα των δημοσκόπων: Ο στόχος της νέας αυτοδυναμίας έχει χαθεί, και στους επόμενους μήνες θα κρίνεται ακόμα και το εάν η ΝΔ θα παραμένει με τη δυναμική του πρώτου κόμματος. Η πιο ουσιαστική από τις ελπίδες του, είναι τα χάλια των πολιτικών του αντιπάλων, και ειδικότερη η γραμμή του Τσίπρα. 

Μπροστά σε αυτές τις πιέσεις, ο Μητσοτάκης θα προσπαθήσει να παρουσιάσει μια «νέα στρατηγική». Να πείσει ότι η ΝΔ είναι το κόμμα των «θετικών λύσεων», της «πραγματικής προόδου», της «σταθερότητας» κ.ο.κ. Όμως όλα αυτά είναι σκέτα επικοινωνιακά τεχνάσματα. Η προσήλωση του Μητσοτάκη στο νεοφιλελευθερισμό και η πρόσδεση της κυβέρνησής του στην άμεση εξυπηρέτηση μεγάλων καπιταλιστικών ομίλων, οδηγούν στην απροθυμία και στην ανικανότητα για πρωτοβουλίες και για στοιχειώδεις παραχωρήσεις προς τα εργατικά και λαϊκά στρώματα που θα μπορούσαν να θρέψουν αυταπάτες, να ανανεώσουν συναινέσεις προς τις κυβερνητικές προοπτικές, να ανακόψουν την πορεία της πολιτικής φθοράς. Στο παρά πέντε του συνεδρίου της ΝΔ, διαβάζουμε στον φιλοκυβερνητικό Τύπο ότι η εισήγηση του Μητσοτάκη «δεν θα περιλαμβάνει εξαγγελίες, παρά μόνο εν είδει νύξεων». 

Μόνο που με τις «νύξεις» συνήθως δεν βάφονται αυτά. Πολύ περισσότερο όταν πλατιά στρώματα του κόσμου έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν ότι σε όλα τα κρίσιμα μέτωπα, η κυβέρνηση όχι μόνο αδιαφορεί για τα καυτά αιτήματα της κοινωνικής πλειοψηφίας αλλά, αντίθετα, δίνει τα ρέστα της για να ικανοποιήσει τα ανταγωνιστικά συμφέροντα των από πάνω. 

Την ώρα που οι αυξήσεις στους μισθούς των εργαζομένων αποδεικνύονται ψίχουλα μπροστά στην ακρίβεια, οι ανακοινώσεις των ιλιγγιωδών μισθών και μπόνους των golden boys λειτουργούν ως απόλυτη πρόκληση. 

Την ώρα που οι λογαριασμοί του ηλεκτρικού και του φυσικού αερίου τινάζουν στον αέρα τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων, τα αφορολόγητα υπερκέρδη των Ομίλων των «παρόχων» δείχνουν την αλήθεια για το τι είναι η πολιτική της «απελευθέρωσης» στην ενέργεια, με κορυφαία πράξη την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ. 

Την ώρα που η πανδημία μπαίνει σε μια αχαρτογράφητη και εξαιρετικά επικίνδυνη φάση, την ώρα που στην Ελλάδα έχουμε ρεκόρ απωλειών ως προς το μέγεθος του πληθυσμού, η κυβέρνηση προχωρά στην ασύστολη ιδιωτικοποίηση/διάλυση του ΕΣΥ και πετσοκόβει ακόμα περισσότερο τις κοινωνικές δαπάνες προβάλλοντας ως άλλοθι την «ανάγκη εξοικονόμησης πόρων για να χρηματοδοτηθούν οι εξοπλισμοί». 

Η ΝΔ του Μητσοτάκη δεν θέλει και δεν μπορεί να κάνει ούτε τα στοιχειώδη που κάνουν αστικά-συντηρητικά κόμματα στην Ευρώπη, προκειμένου να διατηρήσουν έστω την ελάχιστη κοινωνική συνοχή. Αρνείται πεισματικά κάθε πολιτική ελέγχου των τιμών και της κερδοσκοπίας στις «αγορές», αρνείται κάθε ουσιαστική πολιτική αυξήσεων στους μισθούς και στις συντάξεις, αρνείται την κατάργηση βάρβαρων μνημονιακών περικοπών που επιβλήθηκαν ως «προσωρινές» 4 χρόνια μετά τη δήθεν «έξοδο» από τα μνημόνια, επιμένει στην πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων κ.ο.κ. Σε αυτό το έδαφος, το μόνο που της απομένει για τη διατήρηση του ελέγχου πάνω στην κοινωνία είναι η ένταση των πολιτικών καταστολής, όπως δείχνει η αναβάθμιση της θεματολογίας «πολιτικές ασφάλειας» στο συνέδριο της ΝΔ. 

Όμως αυτά περιγράφουν στην πραγματικότητα ένα αδύναμο κόμμα και μια αδύναμη κυβέρνηση. Που έχει μπροστά της να αναμετρηθεί με τα προβλήματα της επικινδυνότητας των διεθνών συνθηκών στο ενδεχόμενο της κλιμάκωσης ή και της επέκτασης του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, που έχει μπροστά της το πάντα ενεργό ηφαίστειο της πανδημίας και που –κυρίως!– έχει μπροστά της να διαχειριστεί τις ογκούμενες εργατικές και λαϊκές διεκδικήσεις απέναντι στη λιτότητα και στην ακρίβεια. Μπροστά σε αυτές τις δυσκολίες, ο Μητσοτάκης –αργά ή γρήγορα– θα χρειαστεί να επιβεβαιώσει την ηγεμονία μέσα στο ίδιο του το κόμμα. Στο συνέδριο της ΝΔ ξεχωρίσαμε την ενότητα συζητήσεων για τον χαρακτήρα του κόμματος: «ΝΔ: Τολμά να εξελίσσεται παραμένοντας σταθερή στις αξίες της». Αυτό το δίπολο, μεταξύ «τόλμης στην εξέλιξη» και «σταθερότητας στις αξίες», περιγράφει μέτωπα αντιπαράθεσης και εγκυμονούμενες εξελίξεις. Θυμίζουμε ότι ο Αντ. Σαμαράς έχει προειδοποιήσει ότι «η ΝΔ δεν θα εξελιχθεί σε ένα νέο Ποτάμι» και ότι ο «κοινωνικός» φιλελευθερισμός θεωρείται από την καραμανλική πτέρυγα ο παραδοσιακός πυρήνας των «αξιών» της Δεξιάς. 

Συνήθως στο εσωτερικό της ΝΔ οι αντιπαραθέσεις για το μέλλον, δρομολογούνται σε συνάρτηση με επιλογές στα λεγόμενα εθνικά θέματα. Και εδώ οι αντιφάσεις συσσωρεύονται εκρηκτικά. 

Επικίνδυνα παιχνίδια στα ελληνοτουρκικά

Στις τελευταίες εβδομάδες υπήρξε μια αιφνίδια σκλήρυνση. Είναι γνωστό ότι στα ζητήματα της κυριαρχίας στον εναέριο χώρο, το ελληνικό κράτος έχει κηρύξει μονομερώς μια «πατέντα», ένα καθεστώς που είναι μοναδική εξαίρεση στις διεθνείς σχέσεις: ενώ τα διεθνώς αναγνωρισμένα εθνικά ύδατα είναι σε ακτίνα 6 ναυτικών μιλίων γύρω από τα διεθνώς αναγνωρισμένα ελληνικά εδάφη, το ελληνικό κράτος θεωρεί ότι ο εθνικός εναέριος χώρος εκτείνεται σε ακτίνα 10 ναυτικών μιλίων. Σε αυτή τη «ζώνη» μεταξύ των 6 και των 10 ν.μ. στο Αιγαίο, παίζεται επί δεκαετίες το πανάκριβο και εξαιρετικά επικίνδυνο παιχνίδι των «υπερπτήσεων» και «αναχαιτίσεων» μεταξύ των ελληνικών και τουρκικών πολεμικών αεροσκαφών. 

Με αφορμή αυτές τις «υπερπτήσεις» η κυβέρνηση Μησοτάκη προχώρησε πρόσφατα σε μια κλιμάκωση: Δήλωσε ότι «παγώνει» τις επαφές μεταξύ των δύο χωρών σχετικά με τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ). Ταυτόχρονα όμως προχώρησε σε μια κίνηση πέρα από τις συνήθειες διπλωματικές κοκορομαχίες. Ενεργοποίησε τους μηχανισμούς αεράμυνας στα νησιά. Θυμίζουμε ότι το «λοκάρισμα» ξένων αεροσκαφών από τα όπλα αεράμυνας, ακόμα και σε περιπτώσεις αμφισβητούμενων «ζωνών», θεωρείται στρατιωτική/πολεμική ενέργεια. 

Τι πραγματικά υπήρχε ως υπόβαθρο γι’ αυτή την κλιμάκωση;

Διαβάζουμε στην «Καθημερινή», μια εφημερίδα υπεράνω πάσης υποψίας για διεθνιστική «χαλαρότητα» στα ελληνοτουρκικά, σε άρθρο με τίτλο «Τα εξοπλιστικά πλάνα της Ελλάδας ζορίζουν την Τουρκία»: 

«Στη στρατιωτική κινητικότητα της Ελλάδας στους αιθέρες του Αιγαίου και κυρίως στα νησιά, εστιάζουν την προσοχή τους τουρκικές πηγές. Ωστόσο η πρόθεση της Άγκυρας… δεν φαίνεται να είναι η περαιτέρω κλιμάκωση». 

Το τουρκικό υπ.Εξ. δήλωσε ότι «η Ελλάδα ξεκίνησε και κλιμάκωσε την ένταση» και κάλεσε την κυβέρνηση Μητσοτάκη «να βάλει τέλος στις προβοκατόρικες ενέργειες και ρητορικές και να υποστηρίξει ειλικρινά τη διαδικασία των ΜΟΕ». 

Η δημιουργία «θερμού κλίματος» στο Αιγαίο, είναι ένα παραδοσιακό πολιτικό παιχνίδι, που αποσκοπεί στην παραπλάνηση της κοινής γνώμης, αλλά αυτή τη φορά είχε και «παραλήπτες» στο εσωτερικό της ΝΔ λίγο πριν το συνέδριό της. Όμως, ταυτόχρονα, αναδεικνύει και την κρίση μιας ολόκληρης στρατηγικής. 

Η «στρατηγική των υδρογονανθράκων» που συνεπήρε προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις, αλλά και τις κυπριακές από τον Τάσσο Παπαδόπουλο και μετά, είναι σε πλήρη αναδιοργάνωση. 

Το φαραωνικό σχέδιο του East Med, που στήριζε ως οικονομικό υπόβαθρο τον «άξονα» 4+1 (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ, Αίγυπτος, συν ΗΠΑ-ΕΕ) έχει κριθεί ανεφάρμοστο και μη βιώσιμο. Οι μεγάλες πολυεθνικές αποσύρονται από τα σχέδια εξορύξεων σε ελληνικά «οικόπεδα», επιστρέφοντας τα «δικαιώματά» τους στο… δημόσιο (!), επιβεβαιώνοντας τις εκτιμήσεις των εμπειρογνωμόνων ότι η προσδοκούμενη «λεία» κοιτασμάτων αποδείχθηκε κατά πολύ μικρότερη των αναμενομένων. 

Αυτές οι κυνικές απαντήσεις των «αγορών», που όπως πάντα στηρίζονται στις προσδοκίες κέρδους και όχι σε ιδεολογήματα, ασφαλώς δεν σημαίνουν τέλος στο μεγάλο παιχνίδι των υδρογονανθράκων. 

Αφενός, παραμένουν πάντα ανοιχτές οι εναλλακτικές ως προς τον East Med διαδρομές. Είτε αφορούν σχέδια που διέρχονται από το τουρκικό έδαφος (και προϋποθέτουν γεωπολιτική «συνεννόηση»), είτε τη ναυτιλιακή σύνδεση μεταξύ των αφρικανικών ακτών – Κρήτης – Αλεξανδρούπολης. 

Αφετέρου, στις συνθήκες μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τα αναβαθμισμένα σχέδια μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) με τα δεξαμενόπλοια των Ελλήνων εφοπλιστών προς τη Ρεβυθούσα και κυρίως προς την Αλεξανδρούπολη, από όπου μέσω αγωγών θα κατευθύνονται προς τις κεντρικές αγορές της ΕΕ. 

Η Frankfurter Allgemeine Zeitung χαρακτηρίζει την Αλεξανδρούπολη ως «το λιμάνι του ΝΑΤΟ», ως «το πιο σημαντικό μέρος στη Νοτιοανατολική Ευρώπη για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ». Οι λόγοι είναι προφανώς στρατιωτικοί: το θρακικό λιμάνι είναι πλέον η βασική «πύλη» εισόδου των δυνάμεων του ΝΑΤΟ προς τη Μαύρη Θάλασσα, μετά την κρίση εμπιστοσύνης προς τον Ερντογάν που ελέγχει τα Στενά. 

Είναι όμως και στρατηγικά οικονομικοί λόγοι: γι’ αυτό επιταχύνθηκε η εκκίνηση της λειτουργίας του LNG Terminal (FSRU) –συμφερόντων Ομίλου Κοπελούζου…– που εγκαινιάστηκε με τυμπανοκρουσίες και παρουσία του Μητσοτάκη, των ηγετών των Βαλκανικών χωρών και της ευρωπαϊκής ηγεσίας. Το LNG θα μπορεί, σύντομα λέει, να φτάνει στον υπαρκτό αγωγό TAP. Μεγάλες δουλειές για τους Αμερικανούς «πετρελαιάδες», τους Σαουδάραβες και Καταριανούς εμίρηδες, τους Μαρινάκηδες του κόσμου τούτου.

Και απ’ ό,τι φαίνεται ακολουθεί η ιδιωτικοποίηση του λιμανιού της Καβάλας για το οποίο ενδιαφέρεται το σκοτεινό αμερικανικό fund της Black Summit. 

Αυτές οι «δουλειές» είναι στην πραγματικότητα πίσω από τις «εντάσεις» στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Δουλειές που, όπως πάντα, έχουν διλήμματα: είτε με την έμφαση προς τη «συνεννόηση» με την Τουρκία, είτε με την έμφαση στις «κόντρες» για να μεγιστοποιήσουν τα μερίδια. 

Οι αποχαιρετιστήριες δηλώσεις του Τζέφρι Πάιατ, που ως πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα πρωτοστάτησε (επί Κοτζιά και επί Δένδια) στη σύσφιξη των ελληνοαμερικανικών σχέσεων, αναδεικνύουν τον γλοιώδη κυνισμό που βρίσκεται πίσω από όλες τις «εθνικές» δημαγωγίες των τελευταίων χρόνων. 

Η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία έχει επιφέρει μια αναβάθμιση του ρόλου της Τουρκίας στην περιοχή. Η γεωγραφία και τα πληθυσμιακά δεδομένα είναι η βάση της αμερικανικής επιμονής να κρατήσουν την Τουρκία «μέσα στο μαντρί» του ΝΑΤΟ, παρά τα παραστρατήματα του Ερντογάν. Όμως, στα τελευταία χρόνια η αναβάθμιση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων είναι ποιοτική, συμπαγής και ευρεία. Σε αυτό το δρόμο είναι αποφασισμένος να συνεχίσει ο Μητσοτάκης, προσπαθώντας να αποσπάσει κάποια ανταλλάγματα που θα του επιτρέψουν να διασκεδάσει –κάπως…– τις εντυπώσεις για τις παταγώδεις αποτυχίες του στο εσωτερικό μέτωπο.

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά

**Σκίτσο του Μιχάλη Κουντούρη από την «Εφ. Συν».