Οι ανταγωνισμοί των ισχυρών εντείνουν την ενεργειακή φτώχεια

Ο «οδικός χάρτης» στον οποίο κατέληξαν οι ευρωπαίοι ηγέτες στη σύνοδο κορυφής της 21ης Οκτωβρίου είναι σχεδόν βέβαιο ότι απλά δίνει μια κατεύθυνση και απέχει αρκετά από το να θεωρηθεί «κοινός τόπος» των κρατών μελών της ΕΕ. Αυτό επιβεβαιώθηκε και στην σύνοδο των υπουργών Ενέργειας στο Λουξεμβούργο λίγες μέρες αργότερα, που παρέπεμψαν τις όποιες αποφάσεις σε (ακόμα ένα) έκτακτο συμβούλιο υπ. Ενέργειας στις 24 Νοεμβρίου. 

Κοινές αγορές φυσικού αερίου, πλαφόν στο χρηματιστήριο ενέργειας που λειτουργεί στην Ολλανδία (TTF) και το ιβηρικό μοντέλο (πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου που προορίζεται για την ηλεκτροπαραγωγή) τέθηκαν στο μικροσκόπιο των συνομιλιών μεταξύ των πολιτικών επιτελείων του ευρωπαϊκού κεφαλαίου. Ο μηχανισμός των κοινών αγορών φυσικού αερίου, με το 15% των αποθεμάτων φυσικού αερίου να είναι υποχρεωτικά από την κοινή αγορά, φαίνεται να συγκεντρώνει την απαραίτητη πλειοψηφία. 

Οι δυσκολίες στην κατάληξη των πολύμηνων διαπραγματεύσεων, απηχούν και τις διαφορετικές απόψεις και αντιθέσεις εντός ΕΕ, με γνώμονα πάντα τις «εθνικές προτεραιότητες» κάθε κράτους μέλους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η σκληρή κριτική που δέχεται η Γερμανία για «έλλειψη αλληλεγγύης», με αφορμή τα 200 δισ. ευρώ που δαπανά για να θωρακίσει την δική της οικονομία, τη στιγμή που τα όποια μέτρα στήριξης για όλες τις υπόλοιπες χώρες, αν και εφόσον εγκριθούν, θα είναι μόλις 40 δισ. ευρώ. 

Διαφωνίες…

Ο περίφημος γαλλογερμανικός άξονας, που εδώ και δεκαετίες αποτελεί την «ατμομηχανή» που οδηγεί την ΕΕ, έχει κλονιστεί σοβαρά. Η ενεργειακή κρίση, οι σχέσεις με τη Ρωσία και την Κίνα και ο ανταγωνισμός τους με τις ΗΠΑ, τα σχέδια για την ευρωπαϊκή πολεμική συνεργασία στο φόντο του πολέμου στην Ουκρανία, τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την αντιμετώπιση της επερχόμενης ύφεσης που προεξοφλούν όλα τα αστικά επιτελεία, εντείνουν τις κόντρες εντός της συμμαχίας και ανατρέπουν τις βεβαιότητες ενός προηγούμενου χρονικού διαστήματος. Η διαφωνία μεταξύ των δύο κυβερνήσεων ήταν επίσης ορατή στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ την περασμένη εβδομάδα στις Βρυξέλλες, που εξελίχτηκε σε γαλλογερμανικό «καβγά» για το πλαφόν στο πετρέλαιο και το αέριο.

Ενδεικτική του κακού κλίματος μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας είναι και η συμφωνία που υπέγραψαν την περασμένη βδομάδα Γαλλία, Πορτογαλία και Ισπανία για τη δημιουργία υποθαλάσσιου αγωγού. Ο αγωγός θα μεταφέρει φυσικό αέριο και «πράσινο» υδρογόνο, παραμερίζοντας τα γερμανικά σχέδια για «αναβίωση» του αγωγού «MidCat», για τη διοχέτευση LNG στη Γερμανία μέσω Γαλλίας.Την απομάκρυνση της Γερμανίας από τη στενή συνεργασία με τη Γαλλία, αναγνώρισε άλλωστε προ ημερών και ο Μακρόν, ο οποίος δήλωσε ότι «η Γερμανία βρίσκεται σε μια εποχή αλλαγής μοντέλου, ο αποσταθεροποιητικός χαρακτήρας του οποίου δεν πρέπει να υποτιμάται». 

Τα προβλήματα στις σχέσεις μεταξύ των ισχυρών παικτών της ηπείρου, φάνηκαν ανοιχτά και στην πρόσφατη συνάντηση Σολτς-Μακρόν, όπου πίσω από τις κλειστές πόρτες ξεδιπλώθηκαν όλες οι διαφωνίες, κάτι που επιβεβαιώθηκε και από την απουσία δηλώσεων πριν και μετά τη συνάντηση. Μάλιστα, αναγκάστηκαν να αναβάλουν για τον ερχόμενο Γενάρη το κοινό υπουργικό συμβούλιο των δύο χωρών που υποτίθεται πως θα πραγματοποιούνταν στη Γαλλία τέλος Οκτώβρη, καθώς οι δύο πλευρές χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να λύσουν «κάποια διμερή ζητήματα», σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση της αναβολής.  

…και μια συμφωνία

Σολτς και Μακρόν μπορεί να διαφωνούν σε πολλά πράγματα, όπως επισημαίνει η επιθεώρηση Politico, ωστόσο συμφωνούν στην υιοθέτηση κοινής γραμμής στο πλαίσιο της ΕE για να αντιμετωπίσουν τον αθέμιτο ανταγωνισμό από τις ΗΠΑ, ακόμη και με την επιβολή εμπορικών αντιποίνων. 

Οι τιμές πώλησης του αμερικανικού LNG στους ευρωπαίους και οι αμερικανικές κρατικές επιδοτήσεις σε ανταγωνιστικές βιομηχανίες, όπως αυτές των αυτοκινήτων και των ηλεκτρικών μπαταριών, προκαλούν αντιδράσεις στη Γερμανία, με τον Σολτς να ζητάει επαναδιαπραγμάτευση με τη Νορβηγία, τις ΗΠΑ και άλλες προμηθεύτριες χώρες για το πώς θα μειωθεί η υψηλή τιμή του αερίου. Ο Μακρόν, για να μην μείνει πίσω, κατηγόρησε τις ΗΠΑ για «διπλά πρότυπα», επειδή «το αμερικανικό φυσικό αέριο είναι 3-4 φορές φθηνότερο στην εγχώρια αγορά από την τιμή [του LNG] στην οποία το παρέχουν στους Ευρωπαίους».

Η Ευρώπη είναι μία από τις σημαντικότερες αγορές για το εν λόγω φυσικό αέριο, αλλά δεν είναι οι εξαγωγείς υγροποιημένου φυσικού αερίου των ΗΠΑ ή οι αμερικανοί παραγωγοί φυσικού αερίου που «τσεπώνουν» την μεγάλη διαφορά από την αρχική τιμή. Είναι οι εταιρείες «μεσάζοντες» που αγοράζουν φυσικό αέριο ή LNG στις ΗΠΑ και πωλούν LNG στην Ευρώπη που εισπράττουν τα κέρδη. Η ειρωνεία στις φωνές διαμαρτυρίας Γαλλίας και Γερμανίας είναι ότι πολλές από αυτές τις εταιρείες είναι ευρωπαϊκές…

Έχοντας ήδη φτάσει στα μέσα του φθινοπώρου, με το βαρύ κρύο να είναι προ των πυλών, οι κρατούντες σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι φανερό ότι δεν έχουν κάποιο σαφές σχέδιο για να διαχειριστούν την ενεργειακή κρίση, απόρροια των μεταξύ τους ανταγωνισμών και των γενικότερων αδιεξόδων διαχείρισης της πολύπλευρης συστημικής κρίσης.

Σε κάθε περίπτωση, τα μέτρα που βρίσκονται στο τραπέζι αποτελούν άτολμες παρεμβάσεις στο πάρτι κερδοφορίας που έχει στήσει ο ενεργειακός κλάδος, πριν ακόμα και από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, με την «απελευθέρωση» της αγοράς ενέργειας και τη μετατροπή ενός κοινωνικού αγαθού σε χρηματιστηριακό προϊόν. Για αυτό το πάρτι καλούμαστε να διαλέξουμε ανάμεσα σε «φαγητό ή θέρμανση» και οδηγούν σε «νουθεσίες αναλγησίας» από τον Σόιμπλε, που μας καλεί να φοράμε δύο πουλόβερ μέσα στο σπίτι! 

Ακρίβεια 

Στην Ελλάδα (που αρκετές μέρες μέσα στο μήνα διατηρεί την ευρωπαϊκή πρωτιά στην χονδρική τιμή ρεύματος), το συνολικό πακέτο κρατικής στήριξης, για την αντιμετώπιση των πανάκριβων λογαριασμών ρεύματος και φυσικού αερίου για τον Νοέμβρη, θα ανέλθει στα 430 εκατ. ευρώ. Με τη γνωστή μέθοδο, που καταλήγει σε ενίσχυση των ταμείων των εταιρειών ενέργειας, που διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να εισπράξουν τα εξωφρενικά ποσά που χρεώνουν. 

Μαζί φυσικά με τις παραινέσεις για μείωση της κατανάλωσης, μέσω περιορισμού στη χρήση ενεργοβόρων συσκευών από τις 18.00-21.00. Και όλα αυτά όταν συνεχίζονται να έρχονται στα νοικοκυριά λογαριασμοί χωρίς καταμετρήσεις, με υπέρογκες χρεώσεις «έναντι» και παρά το γεγονός ότι συνεχίστηκε και τον Σεπτέμβριο η τάση μείωσης στη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας (-5,28%). 

Την ίδια ώρα, ο επίσημος πληθωρισμός παραμένει στο 12%. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, υπετριπλασιάστηκε σε ένα χρόνο η τιμή του φυσικού αερίου (+332%), το πετρέλαιο θέρμανσης αυξήθηκε κατά 65% και το ηλεκτρικό ρεύμα κατά 30%. Αυξήσεις από 5-20% είχαμε και στα περισσότερα είδη διατροφής, με την κυβέρνηση να εμφανίζει ως λύση, τον εμπαιγμό με το «καλάθι του νοικοκυριού». Σε αυτό, με τρόπο που θα διευκολύνει τις συμπράξεις μεταξύ προμηθευτών και μεγάλων αλυσίδων, οι τιμές θα διαμορφώνονται ελεύθερα από τα ίδια τα σούπερ μάρκετ, τα οποία παρά τη μείωση της κατανάλωσης, διατηρούν μεγάλους τζίρους χάρη στις πληθωριστικές ανατιμήσεις (+4,9% το πρώτο εννεάμηνο του 2022, όπως αναφέρει η έκθεση της εταιρείας Nielsen IQ). 

Οι δυσκολίες της κυρίαρχης τάξης, εντείνουν την επίθεση στον κόσμο μας, ώστε να πληρώσουμε και αυτή την κρίση. Η ενεργειακή φτώχεια, η πρόσβαση στη στέγαση και την σωστή διατροφή δεν αποτελούν κάποια πολυτέλεια, αλλά ζωτικές ανάγκες της κοινωνίας. Δεν είναι αναπόφευκτο να ζούμε χωρίς θέρμανση το χειμώνα ή χωρίς μισθό μετά τις 20 κάθε μήνα. Στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και παντού, απέναντι στο φόβο της αστάθειας και τη μοιρολατρία που καλλιεργούν οι «από πάνω», χρειάζεται άμεσα να αντιτάξουμε τον οργανωμένο αγώνα για ζωή με αξιοπρέπεια. Ένα εναλλακτικό σχέδιο που θα ξεκινάει από τα να «πληρώσουν οι πλούσιοι» και το «κανείς/μια χωρίς στέγη, φαγητό, θέρμανση» και θα φτάνει μέχρι τη σοσιαλιστική απελευθέρωση από τα δεινά του κέρδους, του πολέμου και της κλιματικής καταστροφής.  Οι εργατικοί αγώνες που ξεσπούν πανευρωπαϊκά και οι μαζικές απεργίες, όπως αναμένεται να είναι και η 9 Νοέμβρη στην Ελλάδα, είναι η πιο ελπιδοφόρα «μέθοδος» για να βαδίσουμε σε αυτό το δρόμο.

Παγωμένοι μισθοί-Ζεστά κέρδη

Μπορεί οι μισθοί και οι συντάξεις να παραμένουν «παγωμένοι», με τους κεντρικούς τραπεζίτες να προκρίνουν διεθνώς την -αγαπημένη τους- λιτότητα για τους πολλούς (ως μέσο τιθάσευσης του πληθωρισμού, που όμως κυρίως οφείλεται στα αυξημένα περιθώρια κέρδους), αλλά τα κέρδη των αφεντικών καλά κρατούν. Χάρη βέβαια και στις προκλητικές παροχές των κυβερνήσεων στον κόσμο της επιχειρηματικότητας και της απροθυμίας ή αδυναμίας τους (μέσω των «νόμιμης» φοροαποφυγής) να τους φορολογήσουν. 

Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με στοιχεία του Σεπτέμβρη η Ευρωζώνη έχει δώσει το 2,3% του ΑΕΠ της για μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων της ενέργειας. Στην Ελλάδα, με τις διάφορες «επιδοτήσεις» στους λογαριασμούς που καταλήγουν στα ταμεία του καρτέλ της ενέργειας, αυτό το ποσοστό ανεβαίνει στο 5,5%. 

Τα καθαρά κέρδη που κατέγραψαν οι 152 εισηγμένες στο ΧΑΑ το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους έφτασαν τα 5,46 δισ. ευρώ. Σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του 2021 η αύξηση των καθαρών κερδών που καταγράφτηκε έφτασε το 333,5%!

Ο χρηματοοικονομικός κλάδος πιστώνεται την μεγαλύτερη αύξηση κερδών, καθώς αυτά έφτασαν τα 3,18 δισ. ευρώ, έχοντας αυξηθεί κατά 89,5%. Η έκρηξη των κερδών οφείλεται κατά κύριο λόγο στις τράπεζες που από ζημιές 4,04 δισ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2021, κατέγραψαν κέρδη ύψους 2,3 δισ. ευρώ. Η διαμεσολάβηση των τραπεζών στα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης, το «ξεφόρτωμα» των ισολογισμών από «κόκκινα δάνεια» και κυρίως οι διαχρονικές φοροαπαλλαγές που απολαμβάνει ο τραπεζικός τομέας, συνέβαλαν στο καλό αποτέλεσμα. 

Από τις ενεργειακές εταιρείες, που ακόμα περιμένουμε να φορολογηθούν σύμφωνα με τις κυβερνητικές εξαγγελίες, ξεχωρίζουν τα Ελληνικά Πετρέλαια, που τα 205 εκ. ευρώ καθαρά κέρδη το πρώτο εξάμηνο του 2021, έναν χρόνο μετά τα υπερτριπλασίασαν (+324%) για να φτάσουν τα 869 εκ. ευρώ. Ξεχωρίζει επίσης η Μότορ Όιλ του ομίλου Βαρδινογιάννη που από κέρδη ύψους 121 εκ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2021, έφτασε ένα χρόνο μετά στα 686 εκ. ευρώ, αύξηση κατά 468%! Από κοντά και η ΤΕΡΝΑ που μετέτρεψε ζημιά 65 εκ. ευρώ του πρώτου εξαμήνου του 2021, σε κέρδη ύψους 34 εκ. ευρώ. Αύξηση της τάξης του 116% στα καθαρά κέρδη μετά από δικαιώματα μειοψηφίας, που ανήλθαν σε 166 εκατ. ευρώ έναντι 77 εκατ. το α’ εξάμηνο του 2021, κατέγραψε η Mυτιληναίος στο α› εξάμηνο του 2022.

Ειδικότερα, για τους 4 κύριους παρόχους ενέργειας, οι δουλειές ευημερούν: 

Protergia, ο τομέας ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου της Μυτιληναίος ΑΕ είχε το α΄ εξάμηνο του 2022 κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) στα 125 εκατομμύρια, αριθμός αυξημένος κατά 159% σε σχέση με τα 48 εκατομμύρια το αντίστοιχο διάστημα το 2021.

Elpedison, κοινοπραξία της «Ελληνικά Πετρέλαια» (συμφερόντων Λάτση με μειοψηφική πλέον παρουσία του ελληνικού Δημοσίου) με την ιταλικών συμφερόντων Edison, τα EBITDA να ανέρχονται σε 94 εκατομμύρια ευρώ από 44 το 2020 και τα EBIT σε 71 εκατομμύρια από 16 εκατομμύρια, το 2020.

ΗΡΩΝ, ο όμιλος παραγωγής εμπορίας και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, που προέκυψε από την σύμπραξη της GDF SUEZ με την ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ (συμφερόντων Γιώργου Περιστέρη), βάσει του πορίσματος της ΡΑΕ τον περασμένο Μάιο: μεταξύ Οκτωβρίου 2021- Μαρτίου 2022 εμφάνισε κέρδη προ φόρων της τάξης των 41,161 εκατ. ευρώ, έναντι 7,9 εκατ. ευρώ το 2020.

ΔΕΗ, το πάλαι ποτέ κρατικό μονοπώλιο στην παραγωγή και εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας, ανακοίνωσε στις 6/9/2022 κύκλο εργασιών ενισχυμένο κατά 100,2%, στα 2 δισ., κέρδη προ φόρων και αποσβέσεων στα 429,3 εκατ. ευρώ (-9% σε σχέση με το α΄ εξάμηνο του 2021) και ζημίες 11,1 εκατ. ευρώ. 

Εφοπλιστική υποκρισία

Η ΕΕ μπορεί να κάνει λόγο για κυρώσεις στο ρωσικό πετρέλαιο και στην απαγόρευση εισαγωγής του στην Ευρώπη. Όμως αυτές θα ισχύσουν μετά τις 31 Δεκεμβρίου του 2022. Στο μεταξύ, η μεταφορά του ρωσικού πετρελαίου δια θαλάσσης συνεχίζεται, με τους Έλληνες εφοπλιστές να πρωταγωνιστούν, αφού ελέγχουν το 30% του παγκόσμιου στόλου δεξαμενόπλοιων και πλοίων μεταφοράς φυσικού αερίου-LNG carriers. Ο αμερικανικών συμφερόντων οίκος S&P Global εκτιμά το 51% του ρωσικού πετρελαίου μεταφέρεται από πλοία συμφερόντων Ελλήνων εφοπλιστών, το 19% από ρωσικών συμφερόντων δεξαμενόπλοια και το 6% από κινεζικά. Την ώρα δηλαδή που τα κανάλια των Βαρδινογιάννη, Αλαφούζου, Μαρινάκη στρέφονται κατά της Ρωσίας για την εισβολή στην Ουκρανία, οι ίδιοι συνεχίζουν να μεταφέρουν καύσιμα από τα ρωσικά λιμάνια.

Σύμφωνα με την έρευνα των Reporters United, οι 10 πρώτοι Έλληνες πλοιοκτήτες που μετέφεραν ορυκτά καύσιμα από τη Ρωσία μεταξύ 9/3/22 και 30/6/22 είναι οι Γιώργος Οικονόμου (64 δρομολόγια και 7.952.119 ΜΤ), Ανδρέας Μαρτίνος (51 δρομολόγια και 5.345.798 ΜΤ), Νικόλας Μαρτίνος (47 δρομολόγια και 4.415.707 ΜΤ), Γιώργου Προκοπίου (39 δρομολόγια και 4.176.656 ΜΤ), Δημήτρης Προκοπίου (17 δρομολόγια και 2.274.832 ΜΤ), Διαμαντής Διαμαντίδης (16 δρομολόγια και 2.218.013 ΜΤ), Νικόλας Τσάκος (33 δρομολόγια και 1.869.395 ΜΤ), Βαρδής Βαρδινογιάννης (15 δρομολόγια και 1.689.893 ΜΤ), οικογένεια Αλαφούζου (15 δρομολόγια και 1.319.725 ΜΤ).

Την ανοδική τροχιά του τουρισμού, που ξεπέρασε ακόμα και τα επίπεδα προ πανδημίας, καταγράφουν τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τις επιχειρήσεις καταλυμάτων και εστίασης τον Αύγουστο. Αθροιστικά ο τζίρος των δυο κλάδων σημειώνει άνοδο 24,3%, προσεγγίζοντας το 1,9 δισ. ευρώ, από 1,53 δισ. τον Αύγουστο του 2021. 

Κάθε φορά που τα κυβερνητικά στελέχη και τα φερέφωνά τους στα ΜΜΕ ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχουν «λεφτόδεντρα», χρειάζεται να τους θυμίζουμε το «δάσος» με τον παραπάνω πακτωλό κερδών. 

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά