Ουκρανία: Η καταστολή άνοιξε τον ασκό του Αιόλου

Στο Κίεβο, η αστυ­νο­μία δεί­χνει αδύ­να­μη να ελέγ­ξει την κα­τά­στα­ση στις άγριες οδο­μα­χί­ες, ενώ κυ­βερ­νη­τι­κά κτί­ρια (δη­μαρ­χεία, υπουρ­γεία κλπ) έχουν κα­τα­λη­φθεί. Δια­δη­λώ­σεις γί­νο­νται και σε άλλες πό­λεις, ενώ για πρώτη φορά εμ­φα­νί­ζο­νται κι­νη­το­ποι­ή­σεις με­ρι­κών χι­λιά­δων αν­θρώ­πων στα νότια και ανα­το­λι­κά της χώρας. Πρό­κει­ται για τις ρω­σό­φω­νες πε­ριο­χές που δεν συμ­με­τεί­χαν στο κί­νη­μα όσο αυτό είχε ως κε­ντρι­κό αί­τη­μα τη σύν­δε­ση με την Ενω­μέ­νη Ευ­ρώ­πη και την απο­μά­κρυν­ση από τη Ρωσία, μία διά­στα­ση που σή­με­ρα έχει υπο­βαθ­μι­στεί πολύ στις κι­νη­το­ποι­ή­σεις. 

Ρευ­στό­τη­τα

Η σύ­γκρου­ση αλ­λά­ζει διαρ­κώς χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά, καθώς ξε­δι­πλώ­νε­ται. Ξε­κί­νη­σε ως δια­μαρ­τυ­ρία των φι­λε­λεύ­θε­ρων με­σαί­ων τά­ξε­ων που (βρα­χυ­πρό­θε­σμα μόνο) θα είχαν κά­ποια οφέλη από τη σύν­δε­ση με την ΕΕ. Με την κλι­μά­κω­ση της κα­τα­στο­λής και τη μα­ζι­κο­ποί­η­ση των κα­τα­σκη­νώ­σε­ων στην Πλα­τεία Ανε­ξαρ­τη­σί­ας το Δε­κέμ­βρη πήρε έναν πιο ευρύ χα­ρα­κτή­ρα, όπου εκ­φρά­ζο­νταν με θολό τρόπο όλες οι δυ­σφο­ρί­ες για την οι­κο­νο­μι­κή και πο­λι­τι­κή κα­τά­στα­ση στην Ου­κρα­νία. 

Ο ξε­ση­κω­μός του Γε­νά­ρη δεί­χνει να ενέ­χει τη δυ­να­μι­κή μιας νέας «στρο­φής» στο πε­ριε­χό­με­νο. Κα­ταρ­χήν πυ­ρο­δο­τή­θη­κε από τα έκτα­κτα αντι­δη­μο­κρα­τι­κά μέτρα που πήρε ο Για­νου­κό­βιτς και τα οποία θα επέ­βαλ­λαν «σιγή νε­κρο­τα­φεί­ου» στη χώρα. Αυτό ήταν που προ­κά­λε­σε όχι μόνο την ανά­καμ­ψη, αλλά και την κλι­μά­κω­ση των δια­δη­λώ­σε­ων, τόσο σε επί­πε­δο μα­ζι­κό­τη­τας όσο και σε επί­πε­δο μα­χη­τι­κό­τη­τας.

Η κλι­μά­κω­ση και η πα­ρα­τε­τα­μέ­νη μα­ζι­κή εμπει­ρία «άμε­σης δρά­σης» λει­τουρ­γούν κα­τα­λυ­τι­κά και στις δια­θέ­σεις των δια­δη­λω­τών, δη­μιουρ­γώ­ντας ένα κί­νη­μα πο­λι­τι­κά και κοι­νω­νι­κά «ευ­ρύ­τε­ρο» και πολύ πιο ανε­ξέ­λεγ­κτο. Άμεσο αί­τη­μα είναι η κα­τάρ­γη­ση των αντι­δη­μο­κρα­τι­κών νόμων. Άμε­σος στό­χος είναι η ανα­τρο­πή του Για­νου­κό­βιτς, αλλά διευ­ρύ­νε­ται και η έκ­φρα­ση γε­νι­κευ­μέ­νης απο­δο­κι­μα­σί­ας σε όλο το πο­λι­τι­κό προ­σω­πι­κό.

Σε μια συ­γκέ­ντρω­ση στο Κίεβο, απο­δο­κι­μά­στη­καν όλοι οι ηγέ­τες της αντι­πο­λί­τευ­σης, όταν πήραν το λόγο. Αυτό εξη­γεί και την άρ­νη­σή τους να δε­χθούν το συμ­βι­βα­σμό που πρό­τει­νε ο Για­νου­κό­βιτς. Επι­διώ­κο­ντας να «κα­βα­λή­σουν το κύμα» των δια­δη­λώ­σε­ων, πα­σχί­ζουν να δια­ψεύ­σουν τη γε­νι­κευ­μέ­νη αί­σθη­ση πως οι ίδιοι είναι απλά «η άλλη όψη του ίδιου νο­μί­σμα­τος». 

Ακρο­δε­ξιά απει­λή

Όμως μαζί με αυτές τις θε­τι­κές εξε­λί­ξεις, ήρθε και η πιο αρ­νη­τι­κή. Η πε­ρε­ταί­ρω ενί­σχυ­ση του ρόλου της ακρο­δε­ξιάς, κυ­ρί­ως του νε­ο­φα­σι­στι­κού Σβό­μπο­ντα. Ο εθνι­κι­σμός πα­ρα­μέ­νει η μόνη ιδε­ο­λο­γι­κή ανα­φο­ρά με ση­μα­ντι­κή επιρ­ροή στο χα­ώ­δες κί­νη­μα, όπως φαί­νε­ται από την εμ­φά­νι­ση των ιστο­ρι­κών συν­θη­μά­των του ου­κρα­νι­κού εθνι­κι­σμού  («θά­να­τος στους εχθρούς», «δόξα στο έθνος»). Αυτό δεν με­τα­φρά­ζε­ται σε αυ­τό­μα­τη ταύ­τι­ση με τους νε­ο­φα­σί­στες. Ήδη εμ­φα­νί­στη­κε το σύν­θη­μα «η Ελευ­θε­ρία (σβό­μπο­ντα) δεν είναι κόμμα».

Ωστό­σο πα­ρα­μέ­νει πολύ ανη­συ­χη­τι­κή η πα­ρου­σία των νε­ο­να­ζι­στι­κών ορ­γα­νώ­σε­ων (κά­ποιες κι­νού­νται πιο έξυ­πνα και επι­τί­θε­νται στο Σβό­μπο­ντα ως «κομ­μά­τι του συ­στή­μα­τος»). Ο πρω­τα­γω­νι­στι­κός ρόλος αυτών των ομά­δων στη ση­με­ρι­νή φάση φαί­νε­ται από την «πο­λε­μι­κή τε­χνο­γνω­σία» που δια­θέ­τουν οι «ομά­δες κρού­σης» που συ­γκρού­ο­νται με την αστυ­νο­μία. Αυτή η διά­στα­ση, των πραγ­μα­τι­κών δε­σμών που χτί­ζει η ακρο­δε­ξιά με τους δια­δη­λω­τές ως «μά­χι­μη πτέ­ρυ­γα» του κι­νή­μα­τος, είναι ίσως πιο ανη­συ­χη­τι­κή από την –ιστο­ρι­κά εξη­γή­σι­μη– χρη­σι­μο­ποί­η­ση του ου­κρα­νι­κού εθνι­κι­σμού ως «ταυ­τό­τη­τα» από ένα τόσο χα­ο­τι­κό και ετε­ρό­κλη­το κί­νη­μα. 

Η στάση των αντι­κα­πι­τα­λι­στών

Οι διά­φο­ρες μι­κρές ομά­δες του συν­δι­κα­λι­σμού, του αναρ­χι­σμού, της αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής Αρι­στε­ράς έχουν υιο­θε­τή­σει σω­στές θέ­σεις: «Ούτε Μόσχα – Ούτε Βρυ­ξέλ­λες», ανά­δει­ξη «κοι­νω­νι­κών» αι­τη­μά­των, υπε­ρά­σπι­ση της δη­μο­κρα­τί­ας και αξιο­ποί­η­ση του δη­μο­κρα­τι­κού αι­τή­μα­τος στην πάλη να απο­τρα­πεί η άνο­δος της επιρ­ρο­ής των νε­ο­να­ζί κλπ. Αλλά είναι ορ­γα­νω­τι­κά ανέ­τοι­μες και πο­λι­τι­κά αδύ­να­μες για να αντα­πε­ξέλ­θουν στο μέ­γε­θος των γε­γο­νό­των, ενώ ο ενερ­γός ρόλος της ακρο­δε­ξιάς δη­μιουρ­γεί επι­πλέ­ον προ­βλή­μα­τα στην πα­ρέμ­βα­σή τους. 

Γι’ αυ­τούς τους λό­γους καμία από τις πι­θα­νές εκ­βά­σεις της ση­με­ρι­νής σύ­γκρου­σης στο κε­ντρι­κό πο­λι­τι­κό σκη­νι­κό δεν είναι ελ­κυ­στι­κή. Αλλά τα ίδια τα γε­γο­νό­τα απο­τε­λούν μια τε­ρά­στια «καμπή» για την ου­κρα­νι­κή κοι­νω­νία. Οι πε­ρισ­σό­τε­ρες αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κές δυ­νά­μεις ανα­γνω­ρί­ζουν δύο πράγ­μα­τα. Πρώτο, πως δεν πρέ­πει να πε­ρά­σουν χωρίς αντί­στα­ση τα αντι­δη­μο­κρα­τι­κά μέτρα του Για­νου­κό­βιτς και δεύ­τε­ρο πως –καλώς ή κακώς– το «πεδίο πο­λι­τι­κής πάλης» σή­με­ρα στην Ου­κρα­νία είναι αυτές οι δια­δη­λώ­σεις.