Τα εργατικά και κοινωνικά δικαιώματα στο στόχαστρο

Σε ένα πρόσφατο editorial, οι Financial Times προειδοποιούσαν τις διεθνείς ελίτ ότι θα πρέπει να αρχίσουν να σκέφτονται τις εξελίξεις στον κόσμο, υπό την προϋπόθεση ότι «τίποτα δεν θα εξελιχθεί ομαλά μέσα στα επόμενα χρόνια».

Ασφαλώς στο κέντρο της προσοχής όλων των συστημικών δυνάμεων είναι οι οικονομικές εξελίξεις που δείχνουν ότι ο καπιταλισμός διεθνώς βαδίζει προς μια νέα σημαντική κρίση. Όμως όχι μόνο. Οι γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί βρίσκονται σε παροξυσμό (Συρία, εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας κ.ά.) και η πολιτική αστάθεια σε χώρες-προπύργια του συστήματος παίρνει εντυπωσιακές διαστάσεις (πχ εσωτερικές συγκρούσεις στις ΗΠΑ, «κόλαση» με το Brexit στη Βρετανία κ.ο.κ.). Δίπλα σε αυτά, οφείλουμε πλέον να προσθέσουμε τον παράγοντα επανεμφάνισης μαζικών αγώνων μεγάλης κλίμακας: η έκρηξη στη Χιλή και η μεγάλη μαζικότητα των κινητοποιήσεων στην Καταλονία συνεχίζουν τις σελίδες που άνοιξαν με την Αλγερία και το Σουδάν, με το Χονγκ Κονγκ, με τα Κίτρινα Γιλέκα στη Γαλλία, με τις διαδηλώσεις των γυναικών και τους αγώνες για το κλίμα. 

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον «κινούμενης άμμου» έχει να κινηθεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη. 

Στους πρώτους μήνες στην εξουσία, έδειξε με σαφήνεια τις προθέσεις της.

Φορολογία

Η προεκλογική υπόσχεση για «λιγότερους φόρους» αποδείχθηκε ότι αφορούσε μόνο τις επιχειρήσεις. Που πήραν αμέσως και στο χέρι τη μείωση της φορολόγησης των κερδών από 28% στο 24% φέτος (και στο 20% από του χρόνου), όπως και τη μείωση στη φορολόγηση των μερισμάτων από 10% στο 5%. 

Ακόμα και το φιλοκυβερνητικό «Βήμα» υποχρεώθηκε να ομολογήσει ότι αυτή η γενναιοδωρία προς τις επιχειρήσεις δεν συνοδεύτηκε με μέτρα που αφορούν τη συντριπτική κοινωνική πλειοψηφία, αφού «οι παρεμβάσεις είναι σχεδόν μηδενικές για τον ευρύ κύκλο των μισθωτών… Παρότι υπεσχημένη, καμιά κίνηση δεν έγινε στη ζώνη της υποτιθέμενης έκτακτης, πλην μόνιμης στην πράξη, “εισφοράς αλληλεγγύης” η οποία ανεβάζει τη φορολογία εισοδήματος και πάνω από το 50% σε κάποιους μισθωτούς… ούτε νύξη επίσης για μείωση της φορολογίας για μισθωτούς με εισόδημα 20.000 ευρώ το χρόνο…». 

Η δικαιολογία της κυβέρνησης για αυτήν την «ταξική μονομέρεια» είναι οι σκληρές δημοσιονομικές δεσμεύσεις. Όμως είναι μια δικαιολογία απολύτως κούφια. Αφενός, η κυβέρνηση θα μπορούσε να αρχίσει τις φοροελαφρύνσεις από τους μισθωτούς και όχι από τους βιομήχανους και τους εφοπλιστές. Αφετέρου, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, τουλάχιστον 5 δισ. ευρώ ετησίως (!) από τον εισπραχθέντα ΦΠΑ (δηλαδή τον φόρο πάνω στην κατανάλωση που έχουν ήδη πληρώσει τα λαϊκά νοικοκυριά) «παρακρατείται» από τις επιχειρήσεις. Μέσα από την πραγματική λειτουργία των κρατικών μηχανισμών, δηλαδή μέσα από την πραγματική φορολογική πολιτική, κάθε χρόνο οι μεγάλες εμπορικές και βιομηχανικές ΑΕ παίρνουν «δωράκι», ως επιπρόσθετα στα υποφορολογούμενα κέρδη τους, ένα ποσό της τάξης των 5 δισ. ευρώ, που είναι ισοδύναμο με το κόστος ενός «μικρού» μνημονίου. Αυτήν την σκανδαλωδώς business friendly «στρέβλωση» του συστήματος, υποτίθεται ότι, οι κυβερνητικοί και κρατικοί μηχανισμοί, συνεπικουρούμενοι από τους δρακόντειους «επόπτες» της τρόικας, δεν κατόρθωσαν να αντιμετωπίσουν…

Αναπτυξιακό πολυνομοσχέδιο

Αυτήν την πραγματική ταξική μονομέρεια του συστήματος, η κυβέρνηση Μητσοτάκη επιδιώκει να γενικεύσει καταργώντας κάθε φράγμο που επιβλήθηκε είτε μέσα από τους αγώνες των εργαζομένων, είτε κάτω από την πίεση μιας κατά καιρούς αίσθησης περί δημοσίου συμφέροντος. Το διαβόητο «αναπτυξιακό πολυνομοσχέδιο» περιλαμβάνει κρίσιμες προκλήσεις για το εργατικό κίνημα όπως η πλήρης ελαστικοποίηση της έννοιας των Συλλογικών Συμβάσεων. Όμως πέρα και από αυτό, στις πολεοδομικές, περιβαλλοντικές και υγειονομικές «απελευθερώσεις» της επιχειρηματικότητας από το σεβασμό σε στοιχειώδεις νόμους, οικοδομεί μια αντίληψη που λέει ότι το συμφέρον του επενδυτή βρίσκεται πλέον πάνω από το συλλογικό συμφέρον της κοινωνίας. Και έχει σημασία ότι ως «στρατηγικό επενδυτή», δηλαδή πλήρως ελεύθερο να καταστρατηγεί τη νομιμότητα, το πολυνομοσχέδιο του Μητσοτάκη ορίζει όποιον προτίθεται να επενδύσει πάνω από… 40 εκατ. ευρώ!

Με αυτά τα δεδομένα ήταν πραγματική πρόκληση η κοινοβουλευτική «αβρότητα» μεταξύ του Άδωνι Γεωργιάδη και του Γ. Δραγασάκη κατά τη συζήτηση του πολυνομοσχεδίου στη Βουλή. Όπου ο πρώτος ομολόγησε ότι χτίζει πάνω στη βάση που παρέλαβε από τον δεύτερο, ενώ ο Γ. Δραγασάκης συνεχάρη τον Αδ. Γεωργιάδη γιατί δεν υποτίμησε τις προεργασίες της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ! Επειδή το «αναπτυξιακό» πολυνομοσχέδιο είναι «κομβικού» ενδιαφέροντος για τους καπιταλιστές, η στάση αυτή πρέπει να γίνει κατανοητή από όλους μας ως προειδοποίηση για το τι τύπου αντιπολίτευση προτίθεται στην πραγματικότητα να κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στη ΝΔ. 

Συντάξεις

Δυστυχώς, αυτή η σχέση της παραλαβής από τη ΝΔ μιας «πολιτικής» του ΣΥΡΙΖΑ και της κλιμάκωσής της σε αντιλαϊκή κατεύθυνση, επαναλαμβάνεται στο κρίσιμο ζήτημα του Ασφαλιστικού. 

Οι αποφάσεις του ΣτΕ «ξεβράκωσαν» το νόμο Κατρούγκαλου. Η υποχρέωση του ΕΦΚΑ να στείλει επιτέλους τα «ενημερωτικά σημειώματα» στους συνταξιούχους (που η κυβέρνηση Τσίπρα καθυστερούσε απελπισμένα μέχρι να περάσουν οι εκλογές…) λειτούργησε ακόμα πιο αποκαλυπτικά. Φανερώθηκαν τα απίστευτα «ποσοστά αναπλήρωσης» στις συντάξεις, που –από το 80% προ μνημονίου– βυθίζονται κάτω από το 40%. Φανερώθηκε η πλήρης ενσωμάτωση των μνημονιακών περικοπών στον «επανυπολογισμό» των συντάξεων, με στόχο αυτές οι περικοπές να καταστούν μόνιμες και διαρκείς. Φανερώθηκαν ακόμα και απάτες, όπως η «παράλειψη» των εισφορών του 13ου και 14ου μισθού στον ενανυπολογισμό των κουτσουρεμένων συντάξεων. Εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχοι ελπίζουν ότι οι αποκαλύψεις αυτές θα οδηγήσουν σε κάποιες αυξήσεις στις συντάξεις. 

Η ελπίδα δεν είναι βάσιμη. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη πατώντας σε άλλα «μνημονιακά κεκτημένα» (όπως η απαγόρευση της ενίσχυσης των Ταμείων από τον προϋπολογισμό, η ρήτρα μηδενικού ελείμματος στα επικουρικά κλπ) σκοπεύει να φέρει ένα καινούργιο ασφαλιστικό που θα νομιμοποιεί και θα οριστικοποιεί όλες τις προηγούμενες περικοπές, ενώ θα ανοίγει διάπλατα την είσοδο των ιδιωτικών εταιρειών στην ασφάλιση, αρχίζοντας από την επικούριση και την περίθαλψη. Η βελτίωση των ασφαλιστικών δικαιωμάτων και προσδοκιών μπορεί να προκύψει μόνο μέσα από σκληρό και ανεξάρτητο αγώνα των εργαζομένων και των συνταξιούχων, ενάντια στην κυβέρνηση και με στόχο την ανατροπή της πολιτικής της. 

Αυτή η διαπίστωση έχει γενική αξία. Ανεξάρτητα από τους διαξιφισμούς στη Βουλή, ανεξάρτητα από τις διεργασίες αντιπαράθεσης/συναίνεσης ανάμεσα στην κυβέρνηση και στην αντιπολίτευση, μεγάλα εργατικά και κοινωνικά δικαιώματα βρίσκονται ολοφάνερα στο στόχαστρο. Η υπεράσπισή τους είναι υπόθεση των αγώνων από τα κάτω. Στη διεθνή σκηνή, απ’ ό,τι φαίνεται, διαμορφώνεται σταδιακά μια συνθήκη «ξεπαγώματος» των μεγάλων λαϊκών κινητοποιήσεων, που θα λειτουργήσει ενισχυτικά στις συνειδήσεις κι εδώ. Σε κάθε περίπτωση, ενάντια στις ρυθμίσεις ενίσχυσης της λιτότητας, ενάντια στην πολιτική ενίσχυσης του αυταρχισμού, ενάντια στα μέτρα ενίσχυσης του ρατσισμού, το καθήκον που γίνεται κεντρικό είναι η συστηματική οικοδόμηση των απαντήσεων από τα κάτω. 

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά

**Σκίτσο του Πέτρου Ζερβού από την «Εφ.Συν.»