Συνέντευξη με τη Liz Walsh για την αντιμεταναστευτική πολιτική της Αυστραλίας

Περιγράψτε μας περιληπτικά το προσφυγικό ζήτημα όπως το βιώνετε στην Αυστραλία. Από ποιες περιοχές φτάνουν πρόσφυγες στην χώρα σας και πώς αντιμετωπίζονται από την κυβέρνηση;

Η Αυστραλιανή πολιτική για τους πρόσφυγες δεν θεωρείται τυχαία πρότυπο για την ακροδεξιά στην Ευρώπη.  Είναι συνώνυμη με την ωμότητα και τον ρατσισμό. Το 1992, η κυβέρνηση των Εργατικών εισήγαγε υποχρεωτική κράτηση για όλους τους αιτούντες άσυλο που έφθαναν στην Αυστραλία μέσω θαλάσσης. Από τότε ξεκίνησε μια πορεία προς τον πάτο από διαδοχικές ομοσπονδιακές κυβερνήσεις. Τα πρώτα κέντρα κράτησης βρίσκονταν σε προάστια και η κράτηση ήταν για μικρές χρονικές περιόδους. Από τα τέλη του ’90, η υπό των έλεγχο των συντηρητικών κυβέρνηση εξόρισε τους πρόσφυγες σε κέντρα κράτησης στη μέση της ερήμου ή σε νησιά του Ειρηνικού. Η ιδέα ήταν «εκτός οπτικού πεδίου, εκτός έγνοιας»

Μετά από μια σύντομη υπόσχεση να εισάγει ανθρωπιστική πολιτική, η κυβέρνηση των Εργατικών παραδόθηκε στον ρατσισμό, ξανανοίγοντας τα κέντρα στα νησιά του Ειρηνικού, απελαύνοντας χιλιάδες Ταμίλ και αποκόπτοντας ακόμα και την ενδοχώρα από την ζώνη μετανάστευσης!

Από το 2013, όλοι οι πρόσφυγες που φθάνουν μέσω θαλάσσης δεν θα εγκατασταθούν ποτέ στην Αυστραλία. Είτε θα κλειστούν στα κέντρα κράτησης στο Μανούς, νησί που ανήκει στην Παπούα-Νέα Γουινέα, είτε σε αυτά του Ναούρου, ενός νησιωτικού κράτους που κάνει την βρώμικη δουλεία της Αυστραλίας με αντάλλαγμα δισεκατομμύρια βοήθειας.

Εναλλακτικά τα πλεούμενα των προσφύγων αναχαιτίζονται από το Αυστραλιανό ναυτικό και είτε ρυμουλκούνται πίσω στην Ινδονησία ( από όπου τα περισσότερα έχουν ξεκινήσει ) είτε απλά σπρώχνονται πίσω στην θάλασσα.

Υπάρχουν σήμερα 2000 πρόσφυγες κλεισμένοι σε αυτά τα νησιά φυλακές. Αλλά οι καινούργιες αφίξεις είναι λίγες . Αυτές οι πολιτικές έχουν επιβραδύνει τις αφίξεις των βαρκών, με τους πρόσφυγες να αναζητούν εναλλακτικές διαδρομές και προορισμούς.

Οι μεγάλοι πληθυσμοί των προσφύγων έρχονται από τον πόλεμο στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, ιδιαίτερα Χαζάροι που αντιμετωπίζουν συλλήψεις από τους Ταλιμπάν, ενώ άλλοι προέρχονται από εθνικές μειονότητες σε καταπιεστικά καθεστώτα όπως η Σρι-Λάνκα, το Ιράν και η Μυανμάρ όπου αντιμετωπίζουν βασανιστήρια, αυθαίρετες συλλήψεις ή βίαια πογκρόμ.

Οι συνθήκες στα camps προκαλούν φρίκη. Οι πρόσφυγες στο Ναούρου στεγάζονται σε τέντες, με υποτροπική ζέστη και μουσώνες. Κυκλοφορούν αρουραίοι και κατσαρίδες. Ξεσπάσματα μαλάριας είναι συχνά, όπως και δερματικές ασθένειες.

Έχον διαρρεύσει χιλιάδες αναφορές περιστατικών που δείχνουν την φυσική και σεξουαλική κακοποίηση  στα camps. Αυτό που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες είναι καθημερινός εξευτελισμός. Ακόμα και πολύ μικρά παιδιά έχουν χτυπηθεί τόσο σκληρά από τους φύλακες που απογειώθηκαν από το έδαφος. Γυναίκες έχουν αναγκαστεί από τους φρουρούς να γδυθούν μπροστά τους ώστε να έχουν πρόσβαση στα ντους. Σε μια γυναίκα που βιάστηκε δεν επέτρεψαν την έκτρωση, παρά μόνο μετά από πίεση του κινήματος.

Έχουν υπάρξει επίσης και θάνατοι στα camps. Το 2014 στο camp του νησιού Μανούς, οι φρουροί αφήνιασαν και δολοφόνησαν βίαια έναν νεαρό Ιρανό. Εκείνο τον χρόνο ένας άλλος άντρας πέθανε από μόλυνση του δέρματος. Οι αρχές του camp αρνιόταν να θεραπεύσουν τις πληγές του.

Η απελπισία έχει οδηγήσει σε υψηλά επίπεδα αυτοκτονιών , αποπειρών και αυτοτραυματισμών. Σημαντικοί ψυχίατροι έχουν αποκαλέσει τα κέντρα κράτησης  «εργοστάσια ψυχοπάθειας». Πέρυσι ένας πρόσφυγας από το Ιράν αυτοκτόνησε, ενώ μια πρόσφυγας από τη Σομαλία αυτοπυρπολήθηκε αλλά επέζησε με 70% εγκαύματα στο σώμα της.

Οι συνθήκες είναι σκόπιμα απάνθρωπες. Αποσκοπούν να δράσουν αποτρεπτικά για τους πρόσφυγες που ζητούν ασφάλεια στην Αυστραλία. Είναι ακόμα σχεδιασμένες να σπάσουν το ηθικό των προσφύγων ώστε να επιστρέψουν στην χώρα τους «εθελοντικά».

Άλλα στοιχεία της προσφυγικής πολιτικής περιλαμβάνουν Προσωρινές Βίζες Προστασίας για πρόσφυγες που είναι ακόμα σε κέντρα κράτησης εντός της χώρας ή έχουν απελευθερωθεί στην κοινότητα όσο τα αιτήματα τους εξετάζονται. Υπάρχουν περίπου 30.000 άνθρωποι σε αυτό το καθεστώς, οι οποίοι ζουν στη φτώχεια με ελάχιστα δικαιώματα σε εκπαίδευση και εργασία όσο περιμένουν. Αν όντως πληρούν τις προϋποθέσεις για να μπουν στο καθεστώς προστασίας, αυτό δεν είναι μόνιμο και πάντα θα αντιμετωπίζουν την πιθανότητα να γυρίσουν πίσω στον κίνδυνο. Δεν θα έχουν επίσης το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης, κάτι που κάνει σχεδόν αδύνατο το να ξαναχτίσουν τις διαλυμένες ζωές τους.

Πως οι κυβερνήσεις σας δικαιολογούν τέτοιες τακτικές; Ποιο είναι το ιδεολογικό οπλοστάσιο που χρησιμοποιούν; Η κοινή γνώμη γνωρίζει πλήρως αυτές τις πρακτικές; Σε ποιο βαθμό τις εγκρίνει;

Υπάρχει μια σειρά από επιχειρήματα που αναπτύσσει η κυβέρνηση για να δικαιολογήσει την πολιτική της. Στους πρόσφυγες που αναζητούν άσυλο μέσω θαλάσσης κολλιέται η ταμπέλα ότι «πήδηξαν την ουρά», σε αντιδιαστολή με αυτούς που μπαίνουν στην Αυστραλία με το ανθρωπιστικό πρόγραμμά, που αποκαλείτε «ο σωστός τρόπος». Παρουσιάζονται ως κάποιοι που έκλεψαν το σύστημα, με τον ίδιο τρόπο που τα μίντια και οι πολιτικοί προσπαθούν να δημιουργήσουν εχθρότητα προς τους δικαιούχους επιδομάτων ανεργίας. Εμείς φυσικά αντιπαραβάλλουμε ότι δεν μπορεί να υπάρχει καμία πειθαρχημένη ουρά για όσους τρέχουν να ξεφύγουν από τον θάνατο.

Συνδεδεμένη με αυτό είναι και η υστερική προσήλωση στις αφίξεις βαρκών από τα μμε και τους πολιτικούς. Ενώ ελάχιστοι πρόσφυγές τελικά φτάνουν ως την Αυστραλία από τα εκατομμύρια που εκτοπίζονται σε όλο τον κόσμο, η πολιτική ελίτ προσπαθεί να μας πείσει ότι η Αυστραλία απειλείται με έναν κατακλυσμό προσφύγων αν οι πολιτικές χαλαρώσουν. Θέλουν να κάνουν τους πρόσφυγες μείζον ζήτημα για να μας αποπροσανατολίσουν από τα πολλά εγκλήματα τους.

Συνδεδεμένος με αυτό είναι και ο εθνικισμός. Θέλουν τον κόσμο να ταυτιστεί με το Αυστραλιανό κράτος και τους πλούσιους και δυνατούς που εξουσιάζουν όλους μας. Θέλουν να θεωρήσουμε ότι οι ίδιοι άνθρωποι που ιδιωτικοποιούν δημόσια αγαθά, απολύουν εργαζόμενους και επιτίθενται στα συνδικάτα μας είναι σύμμαχοι μας στην μάχη να διατηρήσουμε βιώσιμες συνθήκες, και αυτοί που φταίνε για την αυξανόμενη οικονομική ανασφάλεια είναι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες. Έχει τελικά να κάνει με τον ευνουχισμό της ταξικής συνείδησης. ….

Φυσικά και η ισλαμοφοβία είναι κεντρική. Η πλειοψηφία των προσφύγων προέρχεται από μουσουλμανικές χώρες. Μετά από δεκαετίες καμπάνιες κατά των Μουσουλμάνων για να στηριχτεί ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας, η ισλαμοφοβία βρίθει στην Αυστραλία.

Μερικές φορές η κυβέρνηση αλλάζει επιχείρημα και προβάλλει ότι η πολιτική της είναι σχεδιασμένη να σταματήσει τους θανάτους των προσφύγων στην θάλασσα. (….) Στην πραγματικότητα, οι θάνατοι στην θάλασσα συμβαίνουν γιατί δεν τίθεται σε προτεραιότητα η διάσωση των λέμβων που κινδυνεύουν. Σήματα SOS έχουν αγνοηθεί από το ναυτικό, ενώ κάποιες φορές η ομοσπονδιακή αστυνομία έχει βρεθεί να σαμποτάρει τις βάρκες των προσφύγων καθιστώντας τις μη αξιόπλοες . Η ποινικοποίηση του να βοηθήσει κανείς στην μεταφορά των προσφύγων έχει επίσης αυξήσει τους κινδύνους για όσους αναζητούν άσυλο. Στο επιχείρημα «σταματήστε τις βάρκες», εμείς στο κίνημα απαντούμε «αφήστε τις να πιάσουν στεριά».

Δυστυχώς η κοινή γνώμη έχει σκληρύνει την στάση της την τελευταία δεκαετία με περίπου το 70% να υποστηρίζει τις σκληρές αντιπροσφυγικές πολιτικές. Όλο και περισσότερο η κοινή γνώμη είναι πληροφορημένη και οι περισσότεροι αναγνωρίζουν ότι οι συνθήκες στα  είναι άθλιες, ωστόσο θεωρούν ότι αυτό είναι αναγκαίο για να σταματήσουν να έρχονται οι πρόσφυγες.

Αυτό δεν είναι έκπληξή αλλά είναι το αποτέλεσμα δεκαετιών ασταμάτητης προπαγάνδας και από το Φιλελεύθερο συντηρητικό και από το Εργατικό κόμμα. (…) Το να μην έχει κανείς αυταπάτες ότι το Εργατικό κόμμα θα είναι κάπως πιο ευγενικό με τους πρόσφυγες είναι ένας σημαντικός στόχος του προσφυγικού κινήματος. Χρειάζεται να μαχηθούμε και να χτίσουμε ένα ανεξάρτητο προσφυγικό κίνημα, όποιος και αν είναι στην εξουσία.

Ποιο είναι το πολιτικό πλαίσιο και οι διεθνείς συμφωνίες που επιτρέπουν στην Αυστραλιανή κυβέρνηση να εγκαθιστά πρόσφυγες σε τρίτες χώρες και ποία είναι η κατάσταση εκεί;

Η Αυστραλιανή κυβέρνηση έχει υπογράψει την συνθήκη της Γενεύης για τους πρόσφυγες το 1951. Η προσφυγική πολιτική της έρχεται ξεκάθαρα σε σύγκρουσή με τις υποχρεώσεις της, οι οποίες μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν την μη τιμωρία των προσφύγων για τον τρόπο με τον οποίο ζητούν άσυλό και απαγορεύουν την επαναπρόωθηση των προσφύγων. Αρκετές επιτροπές προσφύγων και ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ έχουν καταδικάσει την Αυστραλία. Τα Ηνωμένα Έθνη δεν φτιάχτηκαν για να φέρνουν τους ισχυρούς σε λογοδοσία; Η κυβέρνηση απλά τα αντιμετωπίζει με αναίδεια.

Το να βασανίζεις πρόσφυγες σε τρίτες χώρες, στην Παπούα Νέα Γουινέα και στο Ναούρου, καθίσταται δυνατό με έναν συνδυασμό αποικιακού μπούλινγκ, απειλών να αποσυρθεί η βοήθεια αν δεν συνεργαστούν και δωροδοκιών. Και για να είναι όλο αυτό νόμιμο και στην  ίδια την Αυστραλία, η μεταναστευτική πολιτική αλλάζει συνεχώς για να προλάβει τις νομικές προκλήσεις.

Ωστόσο δεν είναι όλα ρόδινα για την κυβέρνηση. Το ανώτατο δικαστήριο της Παπούα – Νέας Γουινέας έχει διατάξει το κλείσιμο του στρατοπέδου στο Μανούς επειδή παραβιάζει το σύνταγμα τους.

Να σημειώσουμε επίσης ότι καμία «εθελοντική» επανατοποθέτηση σε τρίτες χώρες δεν έχει δουλέψει. Από τους εκατομμύρια που τους δόθηκε η επιλογή να πάνε στην Καμπότζη, ελάχιστοι το έκαναν. Η Καμπότζη όχι μόνο είναι φτωχή αλλά δημιουργεί η ίδια πρόσφυγες λόγω των παραβιάσεων στα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι περισσότεροι πρόσφυγες στα στρατόπεδα παραμένουν προσηλωμένοι στο να κατοικήσουν στην Αυστραλία.

Δυστυχώς οι αντιφάσεις της προσφυγικής πολιτικής οδηγούν σε όλο και σκληρότερες πολιτικές αντί για κάτι πιο ανθρώπινο.

Πως το κίνημα δρα απέναντι σε αυτήν την κατάσταση; Πείτε μας μια νίκη σας που θεωρείτε σημαντική.

Το προσφυγικό κίνημα έχει για πολλά χρόνια παλέψει ενάντια στον ρατσισμό στην Αυστραλιανή πολιτική και στην κοινωνία. Στα μέσα της δεκαετίας του 2000 καταφέραμε να στρέψουμε τη κοινή γνώμη στην στήριξη των δικαιωμάτων των προσφύγων, μέσα από ένα συνδυασμό μαζικής διαμαρτυρίας, άμεσης δράσης και καμπάνιας σε διάφορες επιμέρους κοινότητες. Το κίνημα αυτό δεν κράτησε πολύ αλλά έδειξε ότι η κοινή γνώμη δεν είναι στατική και ότι πρέπει να συνεχίσουμε να παρεμβαίνουμε στο δημόσιο διάλογο προκειμένου να κερδίσουμε περισσότερους υποστηρικτές των δικαιωμάτων των προσφύγων.

Κεντρικό σημείο σε αυτό είναι βέβαια να κινητοποιήσουμε αυτούς που είναι ήδη στο πλευρό μας. Όταν το 30 % υποστηρίζει τα δικαιώματα των προσφύγων χρειάζεται να βρούμε έναν τρόπο να βγει αυτός ο κόσμος στον δρόμο. Αυτό έχει να κάνει αφενός με το να εισάγουμε επιχειρήματα υπέρ των προσφύγων στη δημόσια συζήτηση και αφετέρου με το να δημιουργήσουμε μια αίσθηση κρίσης για την κυβέρνηση γύρω από αυτό το θέμα. Ένας άλλος σημαντικός ρόλος των διαδηλώσεων είναι και το να δείξουμε σε όσους βρίσκονται πίσω από τα συρματοπλέγματα ότι υπάρχει ένα κομμάτι της κοινωνίας που είναι μαζί τους.

Μεγάλη σημασία στο να παρεισφρέουν τα αιτήματα και οι συνθήκες ζωής των προσφύγων στο φως της δημοσιότητας έχει η αντίσταση των ίδιων των προσφύγων. Την στιγμή αυτής της συνέντευξης* οι πρόσφυγες στο Ναούρου έχουν που διαμαρτύρονται 237 συνεχόμενες μέρες. Έχουν επίσης υπάρξει διαμαρτυρίες σε στέγες, βίαιες συγκρούσεις και απεργίες πείνας

Είναι κρίσιμο το κίνημα να στέκεται αλληλέγγυο στους πρόσφυγες όταν λαμβάνουν δράση, όποιες και αν είναι οι τακτικές που επιλέγουν να αναπτύσσουν. Κατά καιρούς αυτό έχει γίνει σημείο διαφωνίας μέσα στο κίνημα, με πιο συντηρητικούς ακτιβιστές να προτιμούν να υποστηρίζουν τους πρόσφυγες όταν είναι αβοήθητα θύματα και όχι μαχητές για την δικιά τους απελευθέρωση.

Ένα άλλο ζήτημα – κλειδί για το κίνημα είναι αυτό που έχει να κάνει με την προσπάθεια για την μεταρρύθμιση του συστήματός πρόνοιας. Είναι απόλυτα κατανοητό ότι πολλοί υποστηρικτές των προσφύγων έχουν στραφεί σε δράσεις όπως το να επισκέπτονται κέντρα κράτησης για να παρέχουν συντροφιά και κουράγιο στους απομονωμένους πίσω από τους τοίχους πρόσφυγες. Νιώθει κανείς σαν αυτό να είναι το μόνο που μπορούμε να καταφέρουμε. Αλλά είναι επίσης κρίσιμο να χτίσουμε ένα πολιτικό κίνημα που να εξαναγκάσει την χείρα της κυβέρνησης. Αν θέλουμε να δούμε τα κέντρα κράτησής κλειστά και τους πρόσφυγες ελευθερωμένους χρειάζεται να δούμε μια αλλαγή στην κυβερνητική πολιτική· κάτι πού θα έρθει μόνο αν παλέψουμε για αυτό.  

Να μαχόμαστε για τα δικαιώματα των προσφύγων σημαίνει να βγαίνουμε χιλιάδες στους δρόμους. Υπάρχουν φορές που στην πόλη μού, την Μελβούρνη, κατέβηκαν μέχρι και 10.000. Σημαίνει ακόμα να λαμβάνουμε άμεση δράση, επιχειρώντας να μπλοκάρουμε εκτοπίσεις και απελάσεις όπου αυτό είναι δυνατό ή να ενθαρρύνουμε εργαζόμενους να μην συνεργαστούν με τις κυβερνητικές πολιτικές.

Το τελευταίο δεν είναι τόσο αδύνατο όσο φαίνεται. Γιατροί και νοσοκόμες στο νοσοκομείο του Μπρίσμπεϊν αρνήθηκαν να αφήσουν το μωρό μιας Νεπαλέζας που κρατιόταν στο Ναούρου από την προστασία τους.  Η γυναίκα ήταν σε νοσοκομείο στο Μπρίσμπεϊν μετά από εγκαύματα που υπέστη στο στρατόπεδο. Για παραπάνω από μια βδομάδα υπήρξε υποστήριξη με ακτιβιστές και συνδικαλιστές να κάνουν ολονυκτίες και αποκλεισμό έξω από το νοσοκομείο. Σε όλη τη χώρα άνθρωποι των συνδικάτων, φοιτητές και ακόμα και εκκλησίες να δηλώνουν ότι «θα μπούμε μπροστά για να τους αφήσουν να μείνουν». Χάρη σε αυτή τη μάχη, το μωρό και η μητέρα του, αλλά και 300 άλλοι πρόσφυγες σε αυτή την κατάσταση παρέμειναν στην Αυστραλία.

Μια άλλη πρόσφατη νίκη ενέπλεξε δάσκαλους στο Μπρίσμπεϊν που απέργησαν μετά την απομάκρυνση μιας μαθήτριας πρόσφυγα από το σχολείο τους και την κράτηση της σε ένα απομακρυσμένο κέντρο κράτησης, με στόχο την απέλαση. Κερδήθηκε η επιστροφή της στην κοινότητα, αλλά το μέλλον της είναι ακόμα αβέβαιο.

Τι πιστεύετε ότι μπορεί να μάθει η Ευρώπη και το εδώ κίνημα από την Αυστραλιανή εμπειρία στο προσφυγικό θέμα;

Ένα καθαρό μήνυμα από την Αυστραλία είναι ότι η πολιτική διαχείρισης των προσφύγων μπορεί γρήγορα να διολισθήσει στην βαρβαρότητα. Ότι συμβαίνει εδώ δείχνει που οδηγεί η λογική της αποτροπής και της «ασφάλειας των συνόρων». Εν πολλοίς βέβαια η Αυστραλία δεν αποτελεί ακριβώς προειδοποίηση για το τι θα συμβεί αν η Ευρώπη – φρούριο δεν αντιμετωπιστεί· τα στρατόπεδα και οι βίαιες απελάσεις έχουν ήδη φτάσει.

Η μάχη στην Ευρώπη είναι σημαντική για μας στην Αυστραλία, είναι σημαντικό οι ρατσιστικές πολιτικές της χώρας μας να μην γίνουν η νόρμα. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί παρά να ενθαρρύνει την κυβέρνηση μας να συνεχίσει την καταπάτηση των προσφυγικών δικαιωμάτων.

Όπως φυσικά και κάθε νίκη που μπορεί να κερδίσει το κίνημα σας δεν μπορεί παρά να ενθαρρύνει τους ακτιβιστές και τους πρόσφυγες εδώ να συνεχίσουν τον αγώνα τους για δικαιοσύνη και ελεύθερη μετακίνηση για όλους.

Ίσως η αντοχή του Αυστραλιανού κινήματος είναι κάτι που θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως παράδειγμα για την Ευρώπη. Οι επιτυχίες μας είναι λίγες, αλλά δεν το έχουμε βάλει κάτω και δεν θα το βάλουμε μέχρι να γκρεμιστούν οι τοίχοι του τελευταίου κέντρου κράτησης.

* Η συνέντευξη πάρθηκε τον Νοέμβριο του 2016.