Οι αγώνες που τα άλλαξαν όλα, και την Αριστερά

Ο μα­ζι­κός αγώ­νας των συμ­βα­σιού­χων στους Δή­μους στις δέκα μέρες που δι­ήρ­κη­σε έχτι­σε πα­ρα­κα­τα­θή­κες. Δη­μιούρ­γη­σε την κα­λύ­τε­ρη βάση για τη συ­νέ­χι­ση της μάχης, που αντι­κει­με­νι­κά θα υπάρ­ξει, γιατί το ζή­τη­μα δεν λύ­θη­κε. Ανέ­δει­ξε το ζή­τη­μα της απο­σά­θρω­σης των ερ­γα­σια­κών σχέ­σε­ων και της έλ­λει­ψης προ­σω­πι­κού, αμ­φι­σβη­τώ­ντας έτσι τις μνη­μο­νια­κές επι­τα­γές. Κυ­ρί­ως, όμως, έφερε την κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ μπρο­στά σε μια μα­ζι­κή ερ­γα­τι­κή κι­νη­το­ποί­η­ση, που η κυ­βέρ­νη­ση νό­μι­ζε ότι δεν θα χρεια­ζό­ταν να αντι­με­τω­πί­σει. Θύ­μι­σε έτσι, σε όλους (και μέσα στην Αρι­στε­ρά), ότι ακόμα και σε πε­ριό­δους κι­νη­μα­τι­κής ύφε­σης και πο­λι­τι­κής απο­θάρ­ρυν­σης είναι δυ­να­τόν να ξε­πη­δή­σουν αγώ­νες που θα ανοί­γουν δρόμο για συ­νο­λι­κό­τε­ρες μάχες.

Στα χρό­νια 2010-2015 ζή­σα­με με­γά­λα γε­γο­νό­τα. Με­γά­λες απερ­γί­ες, με­γά­λες δια­δη­λώ­σεις, με­γά­λες πο­λι­τι­κές εξε­λί­ξεις.

Η με­τάλ­λα­ξη του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ είχε βα­ριές επι­πτώ­σεις. Η αί­σθη­ση της ήττας βα­ραί­νει και στον κόσμο και στις ορ­γα­νώ­σεις της Αρι­στε­ράς. Είναι διά­χυ­τη μια αντί­λη­ψη ότι θα χρεια­στεί χρό­νια για να υπάρ­ξει ανα­σύ­ντα­ξη. Είναι δια­δε­δο­μέ­νη μια στάση ανα­μο­νής για τα «με­γά­λα γε­γο­νό­τα» που θα μπο­ρού­σαν να αλ­λά­ξουν την πο­λι­τι­κή κα­τά­στα­ση.

Όσο σωστό είναι ότι οι μα­ζι­κοί αγώ­νες θα φέ­ρουν την ανα­τρο­πή, άλλο τόσο είναι λάθος να θε­ω­ρεί­ται ότι αυτοί θα ξε­πη­δή­σουν από το κενό, ξαφ­νι­κά. Η ιστο­ρία του ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος δίνει πολλά πα­ρα­δείγ­μα­τα αγώ­νων που έγι­ναν ενώ είχαν προη­γη­θεί πο­λι­τι­κές ήττες, που στα­δια­κά άλ­λα­ξαν το κλίμα και ταυ­τό­χρο­να άλ­λα­ξαν και τις ορ­γα­νώ­σεις της Αρι­στε­ράς οι οποί­ες ενε­πλά­κη­σαν σο­βα­ρά σε αυ­τούς.

Η δε­κα­ε­τία 1990-2000

Το 1990 ήταν πε­ρί­ο­δος επέ­λα­σης του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού και της κα­τάρ­ρευ­σης των χωρών του ανα­το­λι­κού μπλοκ. Στην Ελ­λά­δα είχε προη­γη­θεί η φθορά του ΠΑΣΟΚ από τα σκάν­δα­λα, αλλά και τα εγκλη­μα­τι­κά λάθη των ηγε­σιών του ΚΚΕ και του ΚΚΕ εσ. που αντι­με­τώ­πι­σαν το 1989 με τα κρι­τή­ρια μιας «κά­θαρ­σης» του κα­πι­τα­λι­σμού και όχι ως μια βαθιά πο­λι­τι­κή κρίση που πα­ρου­σί­α­ζε ση­μα­ντι­κές ευ­και­ρί­ες για την Αρι­στε­ρά.

Σε αυτό το πε­ρι­βάλ­λον τον Απρί­λη του 1990 εκλέ­γε­ται πρω­θυ­πουρ­γός ο Κω­στα­ντί­νος Μη­τσο­τά­κης, με στόχο την επι­βο­λή ακραί­ων αντι­με­ταρ­ρυθ­μί­σε­ων, την ανα­τρο­πή όλων των κα­τα­κτή­σε­ων της με­τα­πο­λί­τευ­σης. Έμοια­ζε εύ­κο­λο. Ο κό­σμος της Αρι­στε­ράς ήταν σε σύγ­χυ­ση, τα κόμ­μα­τα της ρε­φορ­μι­στι­κής Αρι­στε­ράς στην πα­ρά­λυ­ση, όπως και τμή­μα­τα της επα­να­στα­τι­κής Αρι­στε­ράς. Αντί­θε­τα από το ανα­με­νό­με­νο, σύ­ντο­μα ο ηγέ­της του «ακραί­ου κέ­ντρου» βρέ­θη­κε αντι­μέ­τω­πος με με­γά­λες απερ­για­κές κι­νη­το­ποι­ή­σεις. Το χορό άνοι­ξε η απερ­γία της ΟΛΜΕ το 1990. Ακο­λού­θη­σαν άλλες με­γά­λες απερ­γί­ες ενά­ντια στις ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις των «προ­βλη­μα­τι­κών» επι­χει­ρή­σε­ων, Πει­ραϊ­κή-Πα­τραϊ­κή, η Ολί­μπικ Κέ­τε­ρινγκ, η ΒΕΛΚΑ, η ΠΥΡ­ΚΑΛ κλπ.

Στο τέλος του 1990 και στις αρχές του 1991 η κυ­βέρ­νη­ση αντι­με­τώ­πι­σε τις μα­θη­τι­κές και φοι­τη­τι­κές κα­τα­λή­ψεις. Μετά τη δο­λο­φο­νία του Τε­μπο­νέ­ρα και την τε­ρά­στια πίεση του νε­ο­λαι­ί­στι­κου κι­νή­μα­τος πα­ραι­τή­θη­κε ο Υπουρ­γός Παι­δεί­ας Κο­ντο­γιαν­νό­που­λος και η κυ­βέρ­νη­ση υπο­χώ­ρη­σε.

Ο πιο εμ­βλη­μα­τι­κός αγώ­νας ήταν αυτός της ΕΑΣ. Στην πρώτη φάση, το 1991, η απερ­γία έγινε ενά­ντια στη μεί­ω­ση των μι­σθών. Τον Ιούλη του 1992 ανα­κοι­νώ­νο­νται 1.200 απο­λύ­σεις για να ανοί­ξει ο δρό­μος της ιδιω­τι­κο­ποί­η­σης. Στη συ­νέ­λευ­σή τους στο Σπόρ­τι­γνκ, οι ερ­γα­ζό­με­νοι της ΕΑΣ απο­φα­σί­ζουν απερ­γί­ες διαρ­κεί­ας. Τον Αύ­γου­στο η Αθήνα συ­ντα­ράσ­σε­ται από τα μα­ζι­κά συλ­λα­λη­τή­ρια, τις μάχες στα αμα­ξο­στά­σια του Βο­τα­νι­κού, της Πέ­τρου Ράλλη, του Ελ­λη­νι­κού. Απερ­για­κές φρου­ρές στή­νο­νται πα­ντού, κα­νέ­να λε­ω­φο­ρείο δεν κυ­κλο­φο­ρεί και οι υπό­λοι­ποι ερ­γα­ζό­με­νοι βρί­σκουν τρό­πους να συ­μπα­ρα­στα­θούν.

Η Ορ­γά­νω­ση Σο­σια­λι­στι­κή Επα­νά­στα­ση (ΟΣΕ) από την οποία προ­έρ­χο­νται σύ­ντρο­φοι και συ­ντρό­φισ­σες της ΔΕΑ, από την πρώτη στιγ­μή έδωσε όλες τις δυ­νά­μεις της. Συμ­με­τέ­χει στις απερ­για­κές φρου­ρές, στις δια­δη­λώ­σεις με πανό και την εφη­με­ρί­δα της, πρω­το­στα­τεί στην ορ­γά­νω­ση της συ­μπα­ρά­στα­σης στις γει­το­νιές, σε άλ­λους ερ­γα­τι­κούς χώ­ρους, στις σχο­λές. Και αυτό συ­νε­χί­ζε­ται στη διάρ­κεια και των 18 μηνών του αγώνα. Τον Οκτώ­βρη η κυ­βέρ­νη­ση Μη­τσο­τά­κη χάνει τις εκλο­γές. Η νέα κυ­βέρ­νη­ση του ΠΑΣΟΚ δεν μπο­ρεί παρά να επα­να­κρα­τι­κο­ποι­ή­σει την ΕΑΣ.

Το 1996 πρό­ε­δρος του ΠΑΣΟΚ και πρω­θυ­πουρ­γός είναι ο Ση­μί­της. Είναι η εποχή του σο­σιαλ­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού, που κομψά ονο­μά­ζε­ται εκ­συγ­χρο­νι­σμός της οι­κο­νο­μί­ας. Οι ηγε­σί­ες των συν­δι­κά­των καλ­λιερ­γούν τη λο­γι­κή της «κοι­νω­νι­κής συ­ναί­νε­σης» και της «ερ­γα­σια­κής ει­ρή­νης». Ακόμα όμως και σε αυτό το κλίμα γί­νο­νται απερ­γί­ες που αλ­λά­ζουν τα δε­δο­μέ­να. Πιο ση­μα­ντι­κές ήταν αυτές των κα­θη­γη­τών το 1997-1998 και των ερ­γα­ζο­μέ­νων στην Ιο­νι­κή το 1998-1999. Η πρώτη έγινε ενά­ντια στην αντι­με­ταρ­ρύθ­μι­ση Αρ­σέ­νη στην παι­δεία και ενά­ντια στην κα­τάρ­γη­ση της επε­τη­ρί­δας. Εκτός από την απερ­γία έγι­ναν με­γά­λες δια­δη­λώ­σεις και κα­τα­λή­ψεις των εξε­τα­στι­κών κέ­ντρων. Η δεύ­τε­ρη έγινε ενά­ντια στην ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση και την πώ­λη­ση της Ιο­νι­κής στην Alpha Bank. Εδώ η μάχη στή­θη­κε στο μη­χα­νο­γρα­φι­κό κέ­ντρο του Πει­ραιά, που είναι η καρ­διά της τρά­πε­ζας.

Το 2004 εκλέ­χθη­κε η ΝΔ με πρω­θυ­πουρ­γό τον Κώστα Κα­ρα­μαν­λή. Η «Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά» προει­δο­ποιού­σε ότι θα είναι μια κυ­βέρ­νη­ση «πο­λε­μι­κή μη­χα­νή του κε­φα­λαί­ου». Όμως οι πι­κρές ανα­μνή­σεις της επο­χής Ση­μί­τη συ­σκό­τι­ζαν την κα­τά­στα­ση. Επι­πλέ­ον, το κί­νη­μα ενά­ντια στην πα­γκο­σμιο­ποί­η­ση είχε υπο­χω­ρή­σει, η προ­σπά­θεια για τη συ­γκρό­τη­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ προ­σέ­κρουε σε διά­φο­ρα πο­λι­τι­κά εμπό­δια και το ΚΚΕ πε­ριο­ρι­ζό­ταν στη συ­γκρό­τη­ση της δικής του κοι­νο­βου­λευ­τι­κής δύ­να­μης.

Το 2005 έγι­ναν κά­ποιες σπο­ρα­δι­κές στά­σεις ερ­γα­σί­ας και κά­ποιες 24ω­ρες απερ­γί­ες. Το 2006 τρεις σο­βα­ρές κλα­δι­κές απερ­γί­ες πα­ρε­νέ­βη­σαν στο πο­λι­τι­κό σκη­νι­κό. Των ναυ­τερ­γα­τών, των ερ­γα­ζο­μέ­νων στους Δή­μους και των δα­σκά­λων. Ξε­χώ­ρι­σε αυτή των δα­σκά­λων που κρά­τη­σε 6 βδο­μά­δες. Ήταν η πρώτη, μετά από χρό­νια, που είχε επι­θε­τι­κά αι­τή­μα­τα. Διεκ­δί­κη­σε αύ­ξη­ση μι­σθών, 15% του προ­ϋ­πο­λο­γι­σμού για την παι­δεία, επι­μόρ­φω­ση των δα­σκά­λων, αλ­λα­γή των παι­δα­γω­γι­κών προ­γραμ­μά­των. Στη διάρ­κειά της στή­θη­κε απερ­για­κό τα­μείο και έγι­ναν 6 με­γά­λα συλ­λα­λη­τή­ρια. Η «εκ­παί­δευ­ση» που εί­χα­με στο πα­ρελ­θόν στά­θη­κε πο­λύ­τι­μο μά­θη­μα για την εμπλο­κή μας. Όχι μόνο με πα­ρα­κο­λού­θη­ση και πα­ρέμ­βα­ση στις συ­νε­λεύ­σεις και στις πο­ρεί­ες, αλλά με έμ­φα­ση στην ορ­γά­νω­ση της συ­μπα­ρά­στα­σης σε άλ­λους ερ­γα­σια­κούς χώ­ρους, στις σχο­λές, στις γει­το­νιές, με στόχο την αλ­λη­λεγ­γύη, αλλά και τη συ­γκρό­τη­ση ενός δι­κτύ­ου αγω­νι­στών.

Η απερ­γία των δα­σκά­λων δεν νί­κη­σε. Όμως δια­μόρ­φω­σε τις κα­λύ­τε­ρες προ­ϋ­πο­θέ­σεις για τη με­γά­λη μάχη του 2007 ενά­ντια στην ανα­θε­ώ­ρη­ση του άρ­θρου 16, η οποία θα έδινε συ­νταγ­μα­τι­κή νο­μι­μο­ποί­η­ση στην ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση της παι­δεί­ας. Ήταν τότε που η απερ­γία διαρ­κεί­ας των πα­νε­πι­στη­μια­κών και οι φοι­τη­τι­κές κα­τα­λή­ψεις πέ­τυ­χαν μια ση­μα­ντι­κή πο­λι­τι­κή νίκη.

Στην «προϊ­στο­ρία» αυτών των αγώ­νων, στην εξέ­γερ­ση του Δε­κέμ­βρη του 2008, στα προ­χω­ρή­μα­τα της συ­γκρό­τη­σης της ενω­τι­κής και ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς επω­ά­στη­καν οι με­γά­λες μάχες για την ανα­τρο­πή των μνη­μο­νί­ων, οι μα­ζι­κές απερ­γί­ες του 2010-2011, το κί­νη­μα των πλα­τειών, οι κα­τα­λή­ψεις υπουρ­γεί­ων, το τε­ρά­στιο συλ­λα­λη­τή­ριο του Φλε­βά­ρη του 2012.

Ο κό­σμος μας ήρθε αντι­μέ­τω­πος με όλο το σύ­στη­μα και την ωμή κρα­τι­κή βία, αλλά δεν μπό­ρε­σε να ανα­τρέ­ψει τα μνη­μό­νια με τη δράση του «από τα κάτω». Με­τέ­φε­ρε την προ­σο­χή του στο κε­ντρι­κό πο­λι­τι­κό, στην κυ­βερ­νη­τι­κή αλ­λα­γή. Πάλι υπήρ­ξαν αγώ­νες που έσπα­γαν την «ανά­θε­ση» και την ανα­μο­νή. Αυτός των κα­θα­ρι­στριών, της ΕΡΤ, της απερ­γί­ας της ΟΛΜΕ το 2013.

Η τε­λευ­ταία έχει μια ιδιαί­τε­ρη ση­μα­σία. Οι κα­θη­γη­τές το Μάη αντι­με­τω­πί­στη­καν με πο­λι­τι­κή επι­στρά­τευ­ση, το κα­λο­καί­ρι προ­ε­τοι­μά­στη­καν, ώστε το Σε­πτέμ­βρη με την έναρ­ξη της σχο­λι­κής χροιάς να προ­χω­ρή­σουν σε απερ­γία διαρ­κεί­ας. Κι ενώ οι συ­νε­λεύ­σεις τους υπερ­ψή­φι­ζαν την αγω­νι­στι­κή προ­ο­πτι­κή, βρέ­θη­καν χωρίς την κά­λυ­ψη της ΑΔΕΔΥ, αλλά στην ουσία και χωρίς την κά­λυ­ψη του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ που ήδη «στρογ­γύ­λευε» την πο­λι­τι­κή του στο όνομα της κοι­νής γνώ­μης. Ήταν μια μάχη που (όσο προ­λά­βα­με) τη δώ­σα­με με κρι­τή­ριο ότι μια κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς χωρίς την άμεση πίεση των κοι­νω­νι­κών αγώ­νων θα είναι πιο εκτε­θει­μέ­νη στην πίεση για συμ­βι­βα­σμούς και δε­ξιές με­τα­το­πί­σεις.

Οι μάχες της ΠΟΕ-ΟΤΑ

Πολ­λοί στην Αρι­στε­ρά θε­ω­ρού­σαν πριν την πρό­σφα­τη απερ­γία ότι οι συμ­βα­σιού­χοι θα είναι στρα­τός εκλο­γι­κής πε­λα­τεί­ας για τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Είχαν και έχουν λάθος για μια σειρά λό­γους. Ένας από αυ­τούς είναι η αγω­νι­στι­κή πα­ρά­δο­ση του χώρου. Ο οποί­ος «με­τρά­ει» απερ­γί­ες δε­κα­ε­τιών με αι­τή­μα­τα για τη μο­νι­μο­ποί­η­ση των συμ­βα­σιού­χων, για την κα­τά­κτη­ση των βα­ρέ­ων και αν­θυ­γιει­νών, ενά­ντια στην ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση με όποια μορφή, για τα ασφα­λι­στι­κά δι­καιώ­μα­τα, για τις αυ­ξή­σεις στους μι­σθούς...

Το 1986 δώ­δε­κα μέρες, το 1990 δέκα μέρες, το 1992 ει­κο­σι­τέσ­σε­ρις μέρες, το 2003 έντε­κα μέρες, το 2006 δώ­δε­κα μέρες, το 2011 ήταν ο κλά­δος με τη με­γα­λύ­τε­ρη συμ­με­το­χή στις απερ­γί­ες, κα­τα­λή­ψεις και συλ­λα­λη­τή­ρια. Κάθε φουρ­νιά συμ­βα­σιού­χων που κέρ­δι­σε την σύμ­βα­ση ερ­γα­σί­ας το έκανε με σκλη­ρούς αγώ­νες. Το ίδιο ίσχυ­σε για τα βαρέα και αν­θυ­γιει­νά, για την ανά­σχε­ση των ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σε­ων.

Μα­θή­μα­τα

Στην ανα­δρο­μή που πα­ρα­θέ­σα­με –ανα­γκα­στι­κά λόγω χώρου– αφή­σα­με έξω μι­κρές και με­γά­λες μάχες. Στη ΔΕΗ, τον ΟΤΕ, τις τρά­πε­ζες, τα ναυ­πη­γεία, τους λι­με­νερ­γά­τες και άλλες. Επι­λέ­ξα­με αυτές που, όταν ξε­σπού­σαν, κα­νέ­νας λόγω πο­λι­τι­κής συ­γκυ­ρί­ας δεν εκτι­μού­σε ότι θα απο­τε­λέ­σουν κι­νη­μα­τι­κή και πο­λι­τι­κή πα­ρέμ­βα­ση. Κι έγι­ναν. Ακόμα κι όταν έχα­ναν ή κέρ­δι­ζαν μόνο επι­μέ­ρους διεκ­δι­κή­σεις, κα­το­χύ­ρω­ναν μορ­φές πάλης, κα­τα­κτού­σαν εμπει­ρί­ες, πο­λι­τι­κο­ποιού­σαν τους άμεσα εμπλε­κό­με­νους, αλλά επι­δρού­σαν και στους άλ­λους ερ­γα­ζό­με­νους. Επι­λέ­ξα­με μάχες που, σε όσες ορ­γα­νώ­σεις ενε­πλά­κη­σαν, έδω­σαν φυ­σιο­γνω­μι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά. Ως μέλη της ΔΕΑ δί­νου­με με­γά­λη έμ­φα­ση στη μαρ­ξι­στι­κή πα­ρά­δο­ση, στη ση­μα­σία της πο­λι­τι­κής και των αντί­στοι­χων επι­λο­γών. Ξέ­ρου­με όμως ότι όλα αυτά «δέ­νο­νται» και γί­νο­νται φυ­σιο­γνω­μι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά μόνο μέσα από τη σο­βα­ρή εμπλο­κή σε κοι­νω­νι­κές μάχες. Κατά τη γνώμη μας, το ίδιο πρέ­πει να ισχύ­σει για την Αρι­στε­ρά και ιδιαί­τε­ρα τη ΛΑΕ. Για να ξα­να­χτί­σου­με τη ρι­ζο­σπα­στι­κή Αρι­στε­ρά, για να συ­γκε­ντρώ­σου­με ξανά δυ­νά­μεις στην εναλ­λα­κτι­κή πο­λι­τι­κή που σωστά προ­βά­λου­με, χρειά­ζε­ται να έχου­με εμπι­στο­σύ­νη στις μάχες του κό­σμου, που τε­λι­κά δεν βο­λεύ­ε­ται και ψά­χνει το δρόμο της αντί­στα­σης. Και το πρώτο κα­θή­κον μας είναι να ενι­σχύ­ου­με αυτές τις μάχες.

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την "Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά", φ. 387