«Τζογάρετε και μπορεί να πάρετε αξιοπρεπή σύνταξη»

Ο αρ­μό­διος υφυ­πουρ­γός για θέ­μα­τα Κοι­νω­νι­κής Ασφά­λι­σης, Νότης Μη­τα­ρά­κης, επα­να­βε­βαί­ω­σε ότι η ΝΔ σχε­διά­ζει να προ­χω­ρή­σει στο σύ­στη­μα Πι­νο­σέτ, όσον αφορά τις συ­ντά­ξεις από το 2021 και μετά. Το σύ­στη­μα που ετοι­μά­ζουν είναι το κε­φα­λαιο­ποι­η­τι­κό (σε αντί­θε­ση με το κου­τσό ανα­δια­νε­μη­τι­κό που υπάρ­χει σή­με­ρα) και προ­βλέ­πει «τρεις πυ­λώ­νες»: «εθνι­κή» σύ­ντα­ξη, επαγ­γελ­μα­τι­κά τα­μεία, ιδιω­τι­κή ασφά­λι­ση.

Ευχές

Ο πρώ­τος πυ­λώ­νας, η «εθνι­κή» ή κύρια σύ­ντα­ξη, θα πα­ρα­μεί­νει με την εγ­γύ­η­ση του Δη­μο­σί­ου. Ασφα­λώς το ύψος της δεν θα είναι εγ­γυ­η­μέ­νο παρά μόνο από το επί­πε­δο του επι­δό­μα­τος ανερ­γί­ας και κάτω. Αυτό εξάλ­λου (η κα­τάρ­ρευ­ση των κύ­ριων συ­ντά­ξε­ων) θα είναι και το βα­σι­κό ερ­γα­λείο που θα πιέ­ζει τους ερ­γα­ζό­με­νους να προ­χω­ρή­σουν σε ιδιω­τι­κές, ατο­μι­κές λύ­σεις, ξο­δεύ­ο­ντας λεφτά για τους άλ­λους δύο «πυ­λώ­νες». Ο μόνος τρό­πος να πα­ρα­μεί­νουν οι κύ­ριες συ­ντά­ξεις στα ση­με­ρι­νά επί­πε­δα είναι να αντι­στρα­φούν τρεις αριθ­μοί-πρό­βλη­μα: να μειω­θεί δρα­στι­κά η ανερ­γία, να αυ­ξη­θούν δρα­στι­κά οι μι­σθοί των νέων ερ­γα­ζό­με­νων και να αυ­ξη­θεί ο πλη­θυ­σμός (και συ­να­κό­λου­θα ο οι­κο­νο­μι­κά ενερ­γός πλη­θυ­σμός). Και για τα τρία ζη­τή­μα­τα η ΝΔ δεν έχει κα­νέ­να σχέ­διο παρά μόνον ευχές. Ούτε έχει κα­νέ­να σχέ­διο αύ­ξη­σης του κα­τώ­τα­του μι­σθού, ούτε θα αυ­ξή­σει τους μι­σθούς στο Δη­μό­σιο (δύο κι­νή­σεις που θα πί­ε­ζαν προς τα πάνω το μέσο μισθό στην Ελ­λά­δα), ούτε έχει σχέ­διο πε­ριο­ρι­σμού των απο­λύ­σε­ων (το αντί­θε­το απο­δει­κνύ­ε­ται), ούτε δίνει κί­νη­τρα αύ­ξη­σης του πλη­θυ­σμού (επα­να­φο­ρά επι­δό­μα­τος γάμου, αύ­ξη­ση του –γε­λοί­ου σή­με­ρα– επι­δό­μα­τος τέ­κνου κλπ.) Και φυ­σι­κά δεν έχει κα­νέ­να σχέ­διο μα­ζι­κής και νό­μι­μης έντα­ξης των προ­σφύ­γων και των με­τα­να­στών, που απο­τε­λούν για όλη την Ευ­ρώ­πη το υπο­κα­τά­στα­το της αύ­ξη­σης των γεν­νή­σε­ων και συ­να­κό­λου­θα της αύ­ξη­σης του οι­κο­νο­μι­κά ενερ­γού πλη­θυ­σμού.

Σύμ­φω­να με τον «Ρι­ζο­σπά­στη», ακόμη και η ΕΕ στη «Λευκή Βίβλο» για τις συ­ντά­ξεις ση­μειώ­νει: «Η κρίση έχει κα­τα­δεί­ξει την ευ­πά­θεια των κε­φα­λαιο­ποι­η­τι­κών συ­ντα­ξιο­δο­τι­κών συ­στη­μά­των σε χρη­μα­το­πι­στω­τι­κές κρί­σεις και σε πε­ριό­δους οι­κο­νο­μι­κής ύφε­σης»!

Μεί­ω­ση ει­σφο­ρών

Ει­δι­κά όσον αφορά τον πρώτο πυ­λώ­να, η ΝΔ σχε­διά­ζει να μειώ­σει τις ασφα­λι­στι­κές ει­σφο­ρές κατά 25% (από 20% στο 15%). Πρό­κει­ται για ένα ξε­κά­θα­ρα τα­ξι­κό μέτρο: Από αυτό το 25% εκεί­νοι που θα ωφε­λη­θούν κυ­ρί­ως είναι οι ερ­γο­δό­τες στους οποί­ους ανα­λο­γεί μεί­ω­ση 16%. Την υπό­λοι­πη μεί­ω­ση (9%) θα την «καρ­πω­θούν» οι ερ­γα­ζό­με­νοι ως τυ­ρά­κι στη φάκα. Θα έχουν μια πε­νι­χρή αύ­ξη­ση του μι­σθού τους, αλλά θα επι­βα­ρύ­νουν δρα­μα­τι­κά το μέλ­λον τους, αφού η ΝΔ χρη­σι­μο­ποιεί πολύ κού­φια επι­χει­ρή­μα­τα για το πώς θα κα­λυ­φθεί η «τρύπα» των 2,5 δισ. ευρώ (10 δισ. είναι σή­με­ρα τα έσοδα του ΕΦΚΑ, μείον 25% = 2,5 δισ.) που θα προ­κα­λέ­σει στο ασφα­λι­στι­κό αυτή η μεί­ω­ση.

«Οι ερ­γο­δό­τες θα προ­σλαμ­βά­νουν πε­ρισ­σό­τε­ρους ερ­γα­ζό­με­νους, γιατί με τη μεί­ω­ση αυτή θα φτη­νύ­νει το κό­στος ερ­γα­σί­ας», είναι το βα­σι­κό επι­χεί­ρη­μα της κυ­βέρ­νη­σης. Όμως οι κα­πι­τα­λι­στές σε όλον τον πλα­νή­τη δεν απέ­χουν από επεν­δύ­σεις γιατί είναι ψηλό το κό­στος ερ­γα­σί­ας. Απέ­χουν λόγω κακής προ­ο­πτι­κής κερ­δών (ή ακόμη πιο σωστά λόγω κα­λύ­τε­ρης προ­ο­πτι­κής κερ­δών στις χρη­μα­το­πι­στω­τι­κές φού­σκες). Ακόμη και με σχε­δόν μη­δε­νι­κό κό­στος ερ­γα­σί­ας (και υπάρ­χουν πολ­λές τέ­τοιες χώρες), η επεν­δυ­τι­κή αποχή των με­γα­λο­κα­πι­τα­λι­στών δεν θα μειω­νό­ταν αι­σθη­τά.

Το δεύ­τε­ρο επι­χεί­ρη­μα είναι ότι οι ερ­γα­ζό­με­νοι θα κα­τα­να­λώ­σουν το επι­πλέ­ον ει­σό­δη­μα που θα έχουν από τη μεί­ω­ση των ασφα­λι­στι­κών ει­σφο­ρών και αυτό θα το­νώ­σει τη ζή­τη­ση. Είναι μάλ­λον απί­θα­νο κάτι τέ­τοιο σε μια χώρα όπου σχε­δόν τα 9/10 του πλη­θυ­σμού χρω­στά­νε λεφτά (στην εφο­ρία, στις τρά­πε­ζες, στα ασφα­λι­στι­κά τα­μεία κλπ.). Συ­νε­πώς απλώς θα απο­πλη­ρω­θούν κά­ποια χρέη.

Επεν­δυ­τές;

Όσον αφορά τον δεύ­τε­ρο πυ­λώ­να, ο Μη­τα­ρά­κης δή­λω­σε πως «ετοι­μα­ζό­μα­στε να φτιά­ξου­με έναν ατο­μι­κό κου­μπα­ρά για τους νέους ερ­γα­ζό­με­νους [...] ευ­ελ­πι­στού­με μετά την 1/1/2021 τα λεφτά του κάθε ασφα­λι­σμέ­νου να πα­ρα­μέ­νουν στο δικό του όνομα [...] Θα χρεια­στεί να φτιά­ξου­με ένα και­νού­ριο σύ­στη­μα στον ΕΤΕ­Α­ΕΠ, ο οποί­ος είναι αυτή τη στιγ­μή ο κρα­τι­κός πά­ρο­χος της επι­κου­ρι­κής ασφά­λι­σης ο οποί­ος θα μπο­ρεί να δια­χει­ρι­στεί ατο­μι­κούς λο­γα­ρια­σμούς. Από εκεί και πέρα θα υπάρ­χει η δυ­να­τό­τη­τα στους ασφα­λι­σμέ­νους να επι­λέ­ξουν με­τα­ξύ του δη­μό­σιου πά­ρο­χου για την επέν­δυ­ση αυτού του ατο­μι­κού λο­γα­ρια­σμού, ή επαγ­γελ­μα­τι­κών τα­μεί­ων, ή άλλων επεν­δυ­τι­κών εται­ρειών, οι οποί­ες θα έχουν την ανά­λο­γη άδεια από την Επι­τρο­πή Κε­φα­λαια­γο­ράς και από την Τρά­πε­ζα της Ελ­λά­δας. Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση ο ΕΤΕ­Α­ΕΠ θα πα­ρα­μεί­νει ο κύ­ριος δια­χει­ρι­στής αυτού του συ­στή­μα­τος της επι­κου­ρι­κής ασφά­λι­σης».

Το πρώτο πρό­βλη­μα είναι πώς θα πλη­ρώ­νο­νται οι συ­ντά­ξεις των ση­με­ρι­νών συ­ντα­ξιού­χων, αφού με την κα­θιέ­ρω­ση αυτού του συ­στή­μα­τος θα αφαι­ρε­θούν τε­ρά­στια ποσά από το κε­φά­λαιο των επι­κου­ρι­κών συ­ντά­ξε­ων. Αυτό γι­νό­ταν κα­τορ­θω­τό χάρη στο ανα­δια­νε­μη­τι­κό σύ­στη­μα με το οποίο οι τω­ρι­νοί ερ­γα­ζό­με­νοι πλη­ρώ­νουν για τις συ­ντά­ξεις των ση­με­ρι­νών συ­ντα­ξιού­χων. Από το 2021 ποιος θα πλη­ρώ­νει τις επι­κου­ρι­κές συ­ντά­ξεις των ση­με­ρι­νών συ­ντα­ξιού­χων, αφού αυτοί με τις κρα­τή­σεις τους είχαν πλη­ρώ­σει εκεί­νους που ήταν στη σύ­ντα­ξη όταν αυτοί (οι ση­με­ρι­νοί συ­ντα­ξιού­χοι) ερ­γά­ζο­νταν;

Το πιο ση­μα­ντι­κό είναι όμως ότι εδώ η ΝΔ ει­σά­γει την ιδιω­τι­κή ασφά­λι­ση στο υπο­χρε­ω­τι­κό κομ­μά­τι που θα πρέ­πει να κα­τα­βάλ­λει ο ερ­γα­ζό­με­νος. Αυτές οι «επεν­δυ­τι­κές εται­ρί­ες» θα βομ­βαρ­δί­ζουν ολη­με­ρίς τους ερ­γα­ζό­με­νους με «επεν­δυ­τι­κές» προ­τά­σεις κα­λύ­τε­ρες δήθεν του δη­μό­σιου ΕΤΕΑΠ. Αν σή­με­ρα γί­νε­ται αυτό που γί­νε­ται από τις ιδιω­τι­κές εται­ρί­ες ηλε­κτρι­κού ρεύ­μα­τος προ­κει­μέ­νου να απο­σπά­σουν πε­λά­τες από τη ΔΕΗ, μπο­ρεί κα­νείς να φα­ντα­στεί πόσα κο­ρά­κια της αγο­ράς θα ορ­μή­σουν για να αρ­πά­ξουν τα δισ. που θα είναι υπο­χρε­ω­μέ­νοι να ξο­δέ­ψουν οι ερ­γα­ζό­με­νοι. Και φυ­σι­κά ο «έλεγ­χος», η «άδεια» και η «επο­πτεία» των δη­μό­σιων αρχών είναι κυ­ριο­λε­κτι­κά κου­ρα­φέ­ξα­λα. Οι άρ­πα­γες θα βρί­σκο­νται ήδη στη Βρα­ζι­λία με τα κέρδη από τα κο­ρόι­δα –ή θα κα­τα­λή­γουν στη φυ­λα­κή οι αχυ­ράν­θρω­ποί τους. Τα λεφτά πά­ντως θα χά­νο­νται.

Υπό τον «έλεγ­χο», την «επο­πτεία» και με «άδεια» των αρχών λει­τουρ­γού­σαν οι επεν­δυ­τι­κές τρά­πε­ζες που εξα­φά­νι­σαν τα λεφτά των ερ­γα­ζο­μέ­νων στις ΗΠΑ. Υπό τον ίδιο έλεγ­χο ήταν και η Aspis στην Ελ­λά­δα: κι όμως τα λεφτά που είχαν βάλει οι ασφα­λι­σμέ­νοι, χά­θη­καν διά πα­ντός. Ει­δι­κά σε πε­ριό­δους οι­κο­νο­μι­κής κρί­σης, η κα­τα­βο­λή των συ­ντά­ξε­ων είναι σε υψηλό ρίσκο. Όπως λέει στην «Αυγή» ο Με­νέ­λα­ος Θε­ω­δο­ρου­λά­κης, δι­δά­κτο­ρας κοι­νω­νι­κής πο­λι­τι­κής με ει­δί­κευ­ση στο ασφα­λι­στι­κό και επι­στη­μο­νι­κός συ­νερ­γά­της στον ΕΦΚΑ, «στην οι­κο­νο­μι­κή κρίση του 2008, οι πρώ­τοι φο­ρείς που κα­τέρ­ρευ­σαν ήταν αυτοί των ασφα­λι­στι­κών τα­μεί­ων στην Αμε­ρι­κή, που σε μία μέρα έχα­σαν το 80% των απο­θε­μα­τι­κών τους. Αντί­στοι­χα, η Αρ­γε­ντι­νή τότε ανα­γκά­στη­κε να κρα­τι­κο­ποι­ή­σει τα ιδιω­τι­κά ασφα­λι­στι­κά τα­μεία, δί­νο­ντας 30 δισ. δο­λά­ρια, προ­κει­μέ­νου να εξα­σφα­λί­σει ότι οι δι­καιού­χοι αυτών των τα­μεί­ων δεν θα χά­σουν τα πάντα. Το ίδιο συ­νέ­βη και στη Χιλή. Δεν είναι τυ­χαίο επί­σης ότι πολ­λές χώρες στην Ευ­ρώ­πη έδω­σαν το δι­καί­ω­μα σε όσους είχαν επι­λέ­ξει το ιδιω­τι­κό, κε­φα­λαιο­ποι­η­τι­κό σύ­στη­μα να γυ­ρί­σουν στο ανα­δια­νε­μη­τι­κό».

Κα­ζί­νο

Ως προς τον τρίτο πυ­λώ­να που είναι η προ­αι­ρε­τι­κή ασφά­λι­ση, o Ν. Μη­τα­ρά­κης λέει ότι «πρέ­πει να δο­θούν τα κα­τάλ­λη­λα φο­ρο­λο­γι­κά κί­νη­τρα για να έχει κί­νη­τρο ο ερ­γα­ζό­με­νος να επεν­δύ­ει για τα δικά του απο­τα­μιευ­τι­κά προ­ϊ­ό­ντα που ο ίδιος επι­λέ­γει». Και κλεί­νο­ντας το μάτι και σε άλλα αρ­πα­κτι­κά το­νί­ζει: «Και η μεί­ω­ση των ασφα­λι­στι­κών ει­σφο­ρών στον πρώτο πυ­λώ­να θα δώσει και δια­θέ­σι­μο ει­σό­δη­μα σε όσους ερ­γα­ζό­με­νους κά­νουν αυτή την επι­λο­γή».

Εδώ δεν θα υπάρ­χει ούτε καν ο τυ­πι­κός δη­μό­σιος έλεγ­χος. Οι ερ­γα­ζό­με­νοι θα βά­ζουν το υστέ­ρη­μά τους στο κα­ζί­νο των επεν­δυ­τι­κών εται­ριών και αν κά­ποιος από αυ­τούς είναι ίσως τυ­χε­ρός μπο­ρεί στο μέλ­λον να κερ­δί­σει το τζακ ποτ.

Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση και όσον αφορά τον δεύ­τε­ρο πυ­λώ­να και, κατά μεί­ζο­να λόγο, τον τρίτο πυ­λώ­να, με το κε­φα­λαιο­ποι­η­τι­κό σύ­στη­μα, οι ασφα­λι­σμέ­νοι θα ξέ­ρουν τι θα πρέ­πει να πλη­ρώ­νουν, αλλά ΔΕΝ θα ξέ­ρουν τι θα πά­ρουν. Αν οι επεν­δύ­σεις πάνε καλά, θα πά­ρουν κάτι πα­ρα­πά­νω. Αν όχι, θα χά­σουν τα λεφτά τους (δείτε σχε­τι­κά την ται­νία «Επί­θε­ση στη Γουόλ Στριτ»).  

Ασφα­λώς οι αντι-με­ταρ­ρυθ­μί­σεις αυτές της ΝΔ δεν είναι και­νούρ­γιες, καθώς, όπως γρά­φουν πολ­λοί ει­δι­κοί, τις είχε ξε­κι­νή­σει η ίδια από το 2014, όταν κα­τάρ­γη­σε τον ανα­δια­νε­μη­τι­κό χα­ρα­κτή­ρα της επι­κου­ρι­κής ασφά­λι­σης και με­τέ­τρε­ψε το σύ­στη­μα από «κα­θο­ρι­σμέ­νων πα­ρο­χών» σε σύ­στη­μα «κα­θο­ρι­σμέ­νων ει­σφο­ρών». Τις ανα­τρο­πές αυτές ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ τις ενέ­τα­ξε ατό­φιες στο νόμο Κα­τρού­γκα­λου και επι­πλέ­ον στο ΕΤΕ­Α­ΕΠ και εφάρ­μο­σε και τη ρήτρα «μη­δε­νι­κού ελ­λείμ­μα­τος», που ση­μαί­νει ότι οι συ­ντά­ξεις θα δί­νο­νται ανά­λο­γα με την οι­κο­νο­μι­κή κα­τά­στα­ση στην οποία θα βρί­σκε­ται το Τα­μείο, χωρίς να υπάρ­χει εγ­γύ­η­ση γι’ αυτές. Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση, όπως λέει ο κα­θη­γη­τής Σ. Ρο­μπό­λης, τα δια­νε­μη­τι­κά και εγ­γυ­η­μέ­να στοι­χεία του συ­στή­μα­τος κοι­νω­νι­κής ασφά­λι­σης με την πρό­τα­ση της Ν.Δ. θα πέ­σουν από το 70%-75% στο 25%-30%.

Συ­νο­λι­κά οι ανα­λυ­τές λένε ότι το κό­στος με­τά­βα­σης στο νέο σύ­στη­μα θα κυ­μαν­θεί με­τα­ξύ 18 δισ. ευρώ το λι­γό­τε­ρο, έως  55 δισ. ευρώ το πε­ρισ­σό­τε­ρο. Συ­νε­πώς οι δε­σμεύ­σεις της κυ­βέρ­νη­σης περί μη μεί­ω­σης των ση­με­ρι­νών συ­ντά­ξε­ων είναι στον αέρα, καθώς η υλο­ποί­η­ση του σχε­δί­ου θα οδη­γή­σει σε απο­τυ­χία επί­τευ­ξης του δη­μο­σιο­νο­μι­κού στό­χου για πρω­το­γε­νή πλε­ο­νά­σμα­τα 2,5% του ΑΕΠ έως το 2060. Συ­νε­πώς –εφό­σον η ΝΔ δεν είναι κά­ποιο αντι­συ­στη­μι­κό κόμμα που θα έρθει σε ρήξη με την ΕΕ για να προ­στα­τέ­ψει τις συ­ντά­ξεις– θα προ­κύ­ψουν νέες πε­ρι­κο­πές συ­ντά­ξε­ων, οι οποί­ες βαθ­μιαία θα εκ­μη­δε­νί­ζο­νται.

Είναι προ­φα­νώς επι­βε­βλη­μέ­νη η αντί­στα­ση σε αυτά τα σχέ­δια.

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά