Ισπανικό κράτος: Μια «προοδευτική» κυβέρνηση αντιμέτωπη με τον πραξικοπηματικό εκβιασμό ενός αντιδραστικού μπλοκ

Έγινε έτσι ο πρω­θυ­πουρ­γός της πρώ­της κυ­βέρ­νη­σης συ­νερ­γα­σί­ας στην ιστο­ρία της Δη­μο­κρα­τί­ας μετά τον Φράν­κο, η οποία, μέχρι τώρα, βα­σι­ζό­ταν στην κυ­βερ­νη­τι­κή εναλ­λα­γή των δύο με­γά­λων κομ­μά­των. 

Η συ­γκυ­βέρ­νη­ση του PSOE με τους Unidas Podemos είναι αναμ­φί­βο­λα μια ιστο­ρι­κή στιγ­μή, που συμ­βαί­νει σε ένα πλαί­σιο κρί­σης του κα­θε­στώ­τος, που εκ­δη­λώ­νε­ται σε διά­φο­ρα μέ­τω­πα. Κρίση στον κοι­νω­νι­κό-οι­κο­νο­μι­κό τομέα, όπου η λι­τό­τη­τα, που εγκαι­νιά­στη­κε από τον προη­γού­με­νο Σο­σια­λι­στή πρω­θυ­πουρ­γό Χοσέ Λουίς Ρο­ντρί­γκεζ Θα­πα­τέ­ρο τον Μάιο του 2010, οδή­γη­σε την ισπα­νι­κή κοι­νω­νία να βρε­θεί με­τα­ξύ των πιο άνι­σων κι επι­σφα­λών στην ΕΕ και οδή­γη­σε στο ξέ­σπα­σμα του κι­νή­μα­τος 15Μ (κα­τα­λή­ψεις πλα­τειών) το Μάη του 2011. Κρίση στο θε­σμι­κό πεδίο, όπου το δι­κα­στι­κό σώμα λει­τούρ­γη­σε ως «κυ­βέρ­νη­ση δι­κα­στών», όπου υπάρ­χει κρίση του συ­στή­μα­τος πο­λι­τι­κής εκ­προ­σώ­πη­σης και αμ­φι­σβή­τη­ση του ρόλου της μο­ναρ­χί­ας. Αλλά και εθνι­κή-εδα­φι­κή κρίση που δεν αφορά μόνο το κα­τα­λα­νι­κό ζή­τη­μα, αλλά έφερε στο φως και το ζή­τη­μα της «άδειας Ισπα­νί­ας» (ένα απέ­ρα­ντο κομ­μά­τι της χώρας αντι­με­τω­πί­ζει μια ισχυ­ρή πλη­θυ­σμια­κή ερή­μω­ση).

Ο κυ­βερ­νη­τι­κός συ­να­σπι­σμός με­τα­ξύ του PSOE και των Unidas Podemos είναι άνευ προη­γου­μέ­νου και γε­μά­τος αβε­βαιό­τη­τες ως προς τη διάρ­κειά του. Προ­έ­κυ­ψε μετά από δύο εκλο­γές (Απρί­λη και Νο­έμ­βρη 2019), που απέ­τυ­χαν να δώ­σουν σε κά­ποιο κόμμα ή συ­να­σπι­σμό κομ­μά­των αρ­κε­τές ψή­φους, ώστε να σχη­μα­τι­στεί μια στα­θε­ρή κυ­βέρ­νη­ση. Έγινε εφι­κτός χάρη σε μια συμ­φω­νία ανά­με­σα στο PSOE και τους Unidas Podemos, η οποία χρειά­στη­κε να κάνει συμ­φω­νί­ες και με άλλες πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις. Με το Βα­σκι­κό Εθνι­κι­στι­κό Κόμμα (PNV), το Εθνι­κι­στι­κό Μπλοκ της Γα­λι­κί­ας (BNG), τους Nuevas Canarias (NC) και το Más País, το Compromís και το Teruel Existe, προ­κει­μέ­νου να δώ­σουν θε­τι­κή ψήφο εμπι­στο­σύ­νης στον Πέδρο Σάν­τσεζ. Ενώ χρειά­στη­καν επί­σης συμ­φω­νί­ες με τη Ρε­που­μπλι­κα­νι­κή Αρι­στε­ρά της Κα­τα­λο­νί­ας (ERC) και το EH Bildu («Ενω­μέ­νη Χώρα των Βά­σκων»), ώστε να εξα­σφα­λί­σουν την αποχή τους και να επι­τευ­χθεί η ορια­κή πλειο­ψη­φία 167-165.

Η πιο ση­μα­ντι­κή συμ­φω­νία είναι μα­κράν αυτής με την ERC. Η κυ­βέρ­νη­ση δε­σμεύ­ε­ται να συ­γκρο­τή­σει σύ­ντο­μα ένα «Στρογ­γυ­λό τρα­πέ­ζι δια­λό­γου» όσον αφορά την κα­τα­λα­νι­κή «πο­λι­τι­κή δια­μά­χη» ανά­με­σα στην ισπα­νι­κή και την κα­τα­λα­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση, ώστε να εξε­τά­σουν μια πι­θα­νή συμ­φω­νία, η οποία θα μπο­ρού­σε να κα­τα­λή­ξει σε δη­μο­ψή­φι­σμα της Κα­τα­λο­νί­ας σχε­τι­κά με το κα­θε­στώς της.

Με άλλα λόγια, θα ξε­κι­νή­σει μια δια­δι­κα­σία με ακα­θό­ρι­στη έκ­βα­ση και μια υπο­χρε­ω­τι­κή ασά­φεια ως προς το νο­μι­κό πλαί­σιό της και τον ακρι­βή δρόμο που θα ακο­λου­θή­σει (βλ. Marti Caussa, «Η Συμ­φω­νία ERC-PSOE: Επι­τέ­λους η ώρα να κά­τσου­με και να μι­λή­σου­με;» στο Viento Sur).

Αντί­στοι­χα το κεί­με­νο που συ­νυ­πο­γρά­φη­κε με το PNV είναι πολύ ση­μα­ντι­κό, καθώς υπερ­το­νί­ζει την ανα­γκαιό­τη­τα να λη­φθεί υπόψη η πο­λυ­ε­θνι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα του Ισπα­νι­κού Κρά­τους και, ακόμη, προ­βλέ­πει την υπο­χρέ­ω­ση της κυ­βέρ­νη­σης να συμ­βου­λεύ­ε­ται εκ των προ­τέ­ρων αυτό το κόμμα (που μην ξε­χνά­με ότι είναι συ­ντη­ρη­τι­κό, αλλά χωρίς δε­σμούς με το κα­θε­στώς Φράν­κο και τους επι­γό­νους του) για κάθε πο­λι­τι­κή από­φα­ση που επη­ρε­ά­ζει τη Χώρα των Βά­σκων, ει­δι­κά στον οι­κο­νο­μι­κό τομέα.

Όλες αυτές οι συμ­φω­νί­ες μπο­ρούν να χα­ρα­κτη­ρι­στούν ως σο­σιαλ­φι­λε­λεύ­θε­ρες, συμ­βα­τές με τις υπα­γο­ρεύ­σεις των Βρυ­ξελ­λών στον οι­κο­νο­μι­κό τομέα (στον τρόπο που το κυ­βερ­νη­τι­κό πρό­γραμ­μα δια­χει­ρί­ζε­ται ζη­τή­μα­τα όπως τα ερ­γα­σια­κά δι­καιώ­μα­τα, η υγεία και οι συ­ντά­ξεις πα­ρα­πέ­μπω στη σχε­τι­κή αρ­θρο­γρα­φία στο Viento Sur) και ρε­φορ­μι­στι­κές όσον αφορά τα εθνι­κά-εδα­φι­κά ζη­τή­μα­τα. Παρ’ όλα αυτά ο συ­να­γερ­μός που χτύ­πη­σε στην πλειο­ψη­φία του κα­τε­στη­μέ­νου, έχει εντα­θεί τις τε­λευ­ταί­ες μέρες. Αυτό βρήκε αντα­νά­κλα­ση στην κοι­νο­βου­λευ­τι­κή συ­ζή­τη­ση για την ανά­λη­ψη κα­θη­κό­ντων από την κυ­βέρ­νη­ση PSOE-UP και εκ­φρά­στη­κε από την επι­θε­τι­κό­τη­τα των τριών κομ­μά­των της Δε­ξιάς –το Λαϊκό Κόμμα, τους Ciudadanos και το Vox– και τον ανοι­χτό αντα­γω­νι­σμό με­τα­ξύ τους σε αυτή. Η πα­ρου­σία του ακρο­δε­ξιού Vox, που κα­τέ­λα­βε την τρίτη θέση με 15%, αναμ­φί­βο­λα έδωσε ώθηση σε αυτή την εν­δο-δε­ξιά κούρ­σα πλειο­δο­σί­ας για την πιο ηχηρή κα­ταγ­γε­λία της «επερ­χό­με­νης κα­τα­στρο­φής» και της «εθνι­κής προ­δο­σί­ας» που ετοι­μά­ζει ο Πέδρο Σάν­τσεζ.    

Αυτή η αντί­δρα­ση εκ­δη­λώ­θη­κε σε δια­φο­ρε­τι­κά μέ­τω­πα: από την πλειο­ψη­φία των ΜΜΕ και τη Διά­σκε­ψη των Επι­σκό­πων («Προ­σευ­χό­μα­στε για την Ισπα­νία»), μέχρι τις με­γά­λες επι­χει­ρή­σεις και, κυ­ρί­ως, τα δι­κα­στι­κά ή και απλώς διοι­κη­τι­κά σώ­μα­τα, όπως το Κε­ντρι­κό Εκλο­γι­κό Συμ­βού­λιο (Junta electoral central-JEC). Το τε­λευ­ταίο, την πα­ρα­μο­νή της κοι­νο­βου­λευ­τι­κής συ­νε­δρί­α­σης για τον ορι­σμό της κυ­βέρ­νη­σης, έκανε ένα τε­ρά­στιο βήμα κλι­μά­κω­σης της ατμό­σφαι­ρας της αντι­πα­ρά­θε­σης, απο­φα­σί­ζο­ντας (με 7 υπέρ και 6 κατά) τον απο­κλει­σμό του προ­έ­δρου της κα­τα­λα­νι­κής κυ­βέρ­νη­σης, Joaquim Torra, από κάθε εκλεγ­μέ­νη θέση ή κυ­βερ­νη­τι­κό αξί­ω­μα. Ο Torra έχει κα­τα­δι­κα­στεί, επει­δή αρ­νή­θη­κε να υπα­κού­σει στη δια­τα­γή να αφαι­ρέ­σει ένα πανό, που ζη­τού­σε την απε­λευ­θέ­ρω­ση των Κα­τα­λα­νών κρα­του­μέ­νων. Στη συ­νέ­χεια, το JEC απαί­τη­σε να πα­ρα­μεί­νει στη φυ­λα­κή ο ηγέ­της της ERC, Oriol Junqueras, παρά την από­φα­ση του Ευ­ρω­παϊ­κού Δι­κα­στη­ρί­ου και την ανα­κοί­νω­ση του Ευ­ρω­παϊ­κού Κοι­νο­βου­λί­ου που τον ανα­γνω­ρί­ζει ορι­στι­κά –από κοι­νού με τον Carles Puigdemont και τον Toni Comín– ως ευ­ρω­βου­λευ­τή [με την επα­κό­λου­θη ασυ­λία]. Το γε­γο­νός ότι ήταν ο ηγέ­της του Λαϊ­κού Κόμ­μα­τος, Πά­μπλο Κα­σά­δο, ο πρώ­τος που γνω­στο­ποί­η­σε την από­φα­ση για τον Τόρα, επι­βε­βαιώ­νει με κα­θα­ρό­τη­τα τη συ­μπαι­γνία του δε­ξιού κόμ­μα­τος με την πλειο­ψη­φία του JEC στον στόχο να βά­λουν εμπό­δια της τε­λευ­ταί­ας στιγ­μής στην επι­λο­γή της ERC να απέ­χει από την ψη­φο­φο­ρία.

Ωστό­σο, όπως εί­δα­με, αυτή η κί­νη­ση προ­κά­λε­σε το αντί­στρο­φο απο­τέ­λε­σμα, καθώς οδή­γη­σε σε συ­σπεί­ρω­ση και «σφί­ξι­μο των γραμ­μών» ανά­με­σα στις δυ­νά­μεις της «προ­ο­δευ­τι­κής συμ­μα­χί­ας» απέ­να­ντι στη στρα­τη­γι­κή δι­κα­στι­κού πο­λέ­μου. Το αντι­δρα­στι­κό μπλοκ απει­λεί να κλι­μα­κώ­σει αυτή τη στρα­τη­γι­κή απέ­να­ντι στη νέα κυ­βέρ­νη­ση, όπως και την κι­νη­το­ποί­η­ση στους δρό­μους και τη θε­σμι­κή πα­ρε­μπό­δι­ση.  

Ακόμη μία φορά η ιερή ενό­τη­τα της Ισπα­νί­ας και... η ΕΤΑ

Όσον αφορά τη συ­ζή­τη­ση των τε­λευ­ταί­ων ημε­ρών για τη νέα κυ­βέρ­νη­ση, δεν απου­σιά­ζουν κά­ποιες κρι­τι­κές της Δε­ξιάς απέ­να­ντι στα με­τριο­πα­θή κοι­νω­νι­κά-οι­κο­νο­μι­κά μέτρα που ανα­κοι­νώ­θη­καν (με­ρι­κή κα­τάρ­γη­ση της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης ερ­γα­σια­κής με­ταρ­ρύθ­μι­σης του Λαϊ­κού Κόμ­μα­τος, αύ­ξη­ση του κα­τώ­τα­του μι­σθού, αύ­ξη­ση κά­ποιων άμε­σων φόρων στον πλού­το). Όπως δεν λεί­πουν και οι ανα­πό­φευ­κτες ανα­φο­ρές στη Βε­νε­ζου­έ­λα του Τσά­βες και τη μελ­λο­ντι­κή πα­ρου­σία λαϊ­κι­στών και κο­μου­νι­στών σε υπουρ­γεία. Ωστό­σο ο βα­σι­κός στό­χος των κα­ταγ­γε­λιών τους ενά­ντια στον ηγέτη του PSOE είναι η συμ­φω­νία με τις εθνι­κι­στι­κές δυ­νά­μεις υπέρ της ανε­ξαρ­τη­σί­ας (κατά κύριο λόγο την ERC, αλλά και το EH Bildu).

Αξιο­ποιώ­ντας τη ρη­το­ρι­κή που ο ίδιος ο Πέδρο Σάν­τσες είχε ανα­πτύ­ξει ενά­ντια στην κα­τα­λα­νι­κή ανε­ξαρ­τη­σία (ιδιαί­τε­ρα στην προ­ε­κλο­γι­κή πε­ρί­ο­δο), οι ηγέ­τες του αντι­δρα­στι­κού μπλοκ τον κα­τη­γο­ρούν συ­ντο­νι­σμέ­να ως «προ­δό­τη» της Ισπα­νί­ας και του Συ­ντάγ­μα­τος. «Ο εφιάλ­της της κυ­βέρ­νη­σης Φραν­κεν­στάιν», «Η Ισπα­νία μένει χωρίς νο­μι­μό­φρο­νη στο σύ­νταγ­μα σο­σια­λι­στι­κή δύ­να­μη», «Δια­λύ­ε­ται η εθνι­κή κυ­ριαρ­χία» είναι κά­ποιες από τις προει­δο­ποι­ή­σεις που εξα­πο­λύ­ει ο ηγέ­της του Λαϊ­κού Κόμ­μα­τος, Πά­μπλο Κα­σά­δο.

Ακο­λου­θεί­ται από τον βου­λευ­τή του Vox, Σα­ντιά­γκο Αμπα­σκάλ, που –πέρα από τις γνω­στές επι­θέ­σεις του ενά­ντια στο φε­μι­νι­σμό, την οι­κο­λο­γία ή τη με­τα­νά­στευ­ση– επι­κα­λεί­ται και την ιστο­ρία του PSOE πριν τον εμ­φύ­λιο πό­λε­μο του 1936, ώστε να κα­ταγ­γεί­λει τους Σο­σια­λι­στές ότι με την κυ­βερ­νη­τι­κή συμ­φω­νία συ­νω­μο­τούν για πρα­ξι­κό­πη­μα. Αυτή τη φορά ο Αμπα­σκάλ πρό­σθε­σε στη λίστα των εχθρών και τον βου­λευ­τή του Teruel Existe (Tomás Guitarte), ο οποί­ος έχει στο­χο­ποι­η­θεί στα κοι­νω­νι­κά δί­κτυα και στην επαρ­χία του από μια κα­μπά­νια που τον πε­ρι­λαμ­βά­νει στη λίστα με τους «προ­δό­τες της πα­τρί­δας» εξαι­τί­ας της πρό­θε­σής του να ψη­φί­σει υπέρ του Σάν­τσεζ. Μετά από αυτές τις δύο πα­ρεμ­βά­σεις, δεν έμε­ναν και πολλά για να προ­σθέ­σει η επι­κε­φα­λής των Ciudadanos (Ines Arrimadas), ενός σχη­μα­τι­σμού σε τα­χύ­τα­τη εκλο­γι­κή πα­ρακ­μή. Πέρα από το να κα­ταγ­γεί­λει την «ιδε­ο­λο­γι­κή αντι-με­ταρ­ρύθ­μι­ση» που πι­στεύ­ει ότι θα προ­ω­θή­σει η νέα κυ­βέρ­νη­ση στην εκ­παί­δευ­ση, να συ­νε­χί­σει την πα­ρα­νοϊ­κή κρι­τι­κή όλων των εθνι­κι­στι­κών δυ­νά­με­ων... που δεν είναι ισπα­νι­κές και να κα­λέ­σει τα μέλη της Κοι­νο­βου­λευ­τι­κής Ομά­δας του PSOE σε απο­στα­σία.

Στη διάρ­κεια της ομι­λί­ας της εκ­προ­σώ­που του EH Bildu (Mertxe Aizpurua) και της κρι­τι­κής της στον Βα­σι­λιά Φί­λιπ­πο για την ομι­λία του στις 3 Οκτώ­βρη 2017 (για την Κα­τα­λο­νία), απο­κα­λύ­φτη­κε σε όλη της την ωμό­τη­τα η αντί­λη­ψη που έχουν τα δεξιά κόμ­μα­τα για την ελευ­θε­ρία της έκ­φρα­σης, όταν αντι­με­τω­πί­ζουν μια επί­θε­ση στον Φί­λιπ­πο τον Έκτο. Φά­νη­κε επί­σης μια «νο­σταλ­γία» τους για την ανε­νερ­γή πλέον ΕΤΑ (αυ­το­δια­λύ­θη­κε επί­ση­μα το Μάη του 2018), την οποία επι­κα­λού­νταν για να ποι­νι­κο­ποιούν την abertzale (βα­σκι­κή) Αρι­στε­ρά και να κα­τη­γο­ρή­σουν τον Σάν­τσεζ ως συ­νερ­γό της τρο­μο­κρα­τί­ας.      

Αντι­με­τω­πί­ζο­ντας αυτές τις ομι­λί­ες, ο ηγέ­της των Σο­σια­λι­στών απέ­φυ­γε να εξη­γή­σει τους λό­γους που άλ­λα­ξε στάση –σε σύ­γκρι­ση με τη μέχρι πρό­τι­νος ρη­το­ρι­κή του– και έκανε συμ­φω­νία με τους Unidas Podemos και την ERC. Πε­ριο­ρί­στη­κε στον ισχυ­ρι­σμό ότι, προ­κει­μέ­νου να απο­φευ­χθεί μια τρίτη εκλο­γι­κή δια­δι­κα­σία και αντι­μέ­τω­πος με το «τεί­χος» που όρ­θω­ναν τα τρία δεξιά κόμ­μα­τα, η μόνη εναλ­λα­κτι­κή που του είχε απο­μεί­νει ήταν να επι­διώ­ξει τον αριθ­μό των θε­τι­κών ψήφων στον οποίο τε­λι­κά έφτα­σε. Φυ­σι­κά, επι­χεί­ρη­σε να υπο­βαθ­μί­σει τη ση­μα­σία του κει­μέ­νου που συ­νυ­πέ­γρα­ψε με την ERC, κά­νο­ντας σαφές ότι ο ίδιος επι­διώ­κει μια λύση «στο πλαί­σιο του συ­ντάγ­μα­τος» και ότι συ­νε­χί­ζει να απορ­ρί­πτει το δι­καί­ω­μα στην αυ­το­διά­θε­ση.

Στο πλαί­σιο αυτής της πό­λω­σης, ο Πά­μπλο Ιγκλέ­σιας επε­δί­ω­ξε να προ­κα­λέ­σει ελ­πί­δες και ταυ­τό­χρο­να να υπε­ρα­σπι­στεί το ρόλο του στις δια­πραγ­μα­τεύ­σεις. Επι­κα­λέ­στη­κε με δη­μα­γω­γι­κό τρόπο τα κοι­νω­νι­κά κι­νή­μα­τα ως «αρ­χι­τέ­κτο­νες της συμ­φω­νί­ας», ανέ­φε­ρε την πάλη για την κοι­νω­νι­κή δι­καιο­σύ­νη ως εναλ­λα­κτι­κή στην ακρο­δε­ξιά και την «πο­λυ­ε­θνι­κή Ισπα­νία» απέ­να­ντι στην «αντι-Ισπα­νία» του Vox. Ωστό­σο, δεν ανα­γνώ­ρι­σε όλα όσα υπο­χρε­ώ­θη­κε να εγκα­τα­λεί­ψει από το προ­ε­κλο­γι­κό πρό­γραμ­μα των UP προ­κει­μέ­νου να απο­δε­χτεί τα όρια που επέ­βα­λε το πρό­γραμ­μα της νέας κυ­βέρ­νη­σης.  

Ήταν ο εκ­πρό­σω­πος της ERC, Gabriel Rufián, αυτός που δεν δί­στα­σε να μι­λή­σει κα­θα­ρά για το γε­μά­το αντι­φά­σεις πα­ρελ­θόν του Πέδρο Σά­ντεζ και να πα­ρα­δε­χτεί ότι στην τρέ­χου­σα συ­γκυ­ρία, πα­ρα­θέ­το­ντας τα λόγια του Μπόρ­χες, «δεν εί­μα­στε ενω­μέ­νοι από αγάπη, αλλά από τον φόβο» απέ­να­ντι σε μια «άγρια δεξιά». Προει­δο­ποί­η­σε ότι «εάν δεν υπάρ­ξει το τρα­πέ­ζι δια­λό­γου, δεν θα υπάρ­ξει αυτή η κοι­νο­βου­λευ­τι­κή πε­ρί­ο­δος».

Από την άλλη, η Mireia Vehí από την CUP (Υπο­ψη­φιό­τη­τα Λαϊ­κής Ενό­τη­τας) ήταν η μόνη που άσκη­σε κρι­τι­κή –από τα αρι­στε­ρά– στο πρό­γραμ­μα της κυ­βέρ­νη­σης συ­νερ­γα­σί­ας, κα­ταγ­γέλ­λο­ντας ότι τρα­γω­δί­ες όπως αυτές που συμ­βαί­νουν στα νότια σύ­νο­ρα της χώρας και στα κέ­ντρα κρά­τη­σης αλ­λο­δα­πών (CIES) θα συ­νε­χί­σουν να υφί­στα­νται. Υπεν­θύ­μι­σε στο PSOE ότι κά­πο­τε, στα χρό­νια προς το τέλος της πε­ριό­δου του Φράν­κο, υπο­στή­ρι­ζε και αυτό «το δι­καί­ω­μα όλων των εθνι­κο­τή­των της Ιβη­ρι­κής στην αυ­το­διά­θε­ση». 

Στη δεύ­τε­ρη και σύ­ντο­μη συ­νε­δρί­α­ση της κοι­νο­βου­λευ­τι­κής δια­δι­κα­σί­ας δεν προ­έ­κυ­ψαν πολλά νε­ό­τε­ρα. Η Δεξιά συ­νέ­χι­σε να αρ­νεί­ται το δι­καί­ω­μα στην κρι­τι­κή προς τον Φί­λιπ­πο τον Έκτο με οποιον­δή­πο­τε τρόπο, να κα­ταγ­γέλ­λει τη «σο­σια­λι­στι­κή συν­θη­κο­λό­γη­ση» απέ­να­ντι στους εθνι­κι­στές και να επι­τί­θε­ται με οξύ­τη­τα στο δί­καιο αί­τη­μα της Κα­τα­λα­νής βου­λεύ­τριας Montserrat Bassa να απε­λευ­θε­ρω­θεί η αδερ­φή της, Dolors Bassa, μαζί με τους άλ­λους Κα­τα­λα­νούς πο­λι­τι­κούς και κοι­νω­νι­κούς εκ­προ­σώ­πους που πα­ρα­μέ­νουν στη φυ­λα­κή.

Τέλος –και με ιδιαί­τε­ρο εν­δια­φέ­ρον για εμάς– οφεί­λου­με να ανα­φέ­ρου­με ότι ο βου­λευ­τής του EH Bildu, Oskar Matute, έκανε μια πολύ επί­και­ρη ανα­φο­ρά στον Γάλλο επα­να­στά­τη Ντα­νιέλ Μπεν­σα­ΐντ, ο οποί­ος κρί­νο­ντας την αγω­νι­στι­κή του δια­δρο­μή, κα­τέ­λη­γε: «Έχου­με κάνει λάθος ορι­σμέ­νες φορές, ίσως και αρ­κε­τές φορές, και πάνω σε πολλά πράγ­μα­τα. Όμως δεν κά­να­με λάθος ούτε για την πάλη ούτε και για τους εχθρούς μας».

Ένα στενό μο­νο­πά­τι γε­μά­το εμπό­δια και πι­σω­γυ­ρί­σμα­τα

Μπαί­νου­με λοι­πόν σε μια νέα φάση, όπου η ανά­λη­ψη κα­θη­κό­ντων από έναν νέο πρω­θυ­πουρ­γό δεν εγ­γυά­ται με κα­νέ­ναν τρόπο την κυ­βερ­νη­σι­μό­τη­τα ενός κα­θε­στώ­τος, που συ­νε­χί­ζει να αντι­με­τω­πί­ζει μια δο­μι­κή κρίση όχι μόνο στο επί­πε­δο του Κρά­τους, αλλά και της Ευ­ρω­παϊ­κής Ένω­σης. Αυτή η κυ­βέρ­νη­ση δεν απο­βλέ­πει σε κάτι πε­ρισ­σό­τε­ρο από το να ανα­κό­ψει ένα μέρος από τις κοι­νω­νι­κές επι­θέ­σεις που υλο­ποι­ή­θη­καν στο πρό­σφα­το πα­ρελ­θόν. Ακόμα και αυτό θα το επι­χει­ρή­σει μέσα στα πλαί­σια των πε­ριο­ρι­σμών που επι­βάλ­λει το άρθρο 155 του Συ­ντάγ­μα­τος [που επι­βάλ­λει ισο­σκε­λι­σμέ­νο προ­ϋ­πο­λο­γι­σμό], πε­ριο­ρι­σμούς τους οποί­ους έχει ήδη επι­κα­λε­στεί και συ­γκε­κρι­με­νο­ποι­ή­σει για το 2020 η Ευ­ρω­παϊ­κή Επι­τρο­πή, ζη­τώ­ντας τη μεί­ω­ση του ελ­λείμ­μα­τος κατά 0,65% του ΑΕΠ, δη­λα­δή κατά 8 δι­σε­κα­τομ­μύ­ρια ευρώ. Η κυ­βέρ­νη­ση θα προ­σπα­θή­σει να αντι­σταθ­μί­σει αυτόν τον πε­ριο­ρι­σμό, επι­μέ­νο­ντας σε μια φο­ρο­λο­γι­κή με­ταρ­ρύθ­μι­ση, η οποία πά­ντως δεν θα φτά­σει καν στον ευ­ρω­παϊ­κό μέσο όρο φο­ρο­λό­γη­σης και, πρω­τί­στως, με προ­ο­δευ­τι­κού χα­ρα­κτή­ρα μέτρα σε άλλα πεδία όπως αυτό των δι­καιω­μά­των και των ελευ­θε­ριών του πο­λί­τη (κα­τάρ­γη­ση του «νόμου του φί­μω­τρου», νο­μι­μο­ποί­η­ση της ευ­θα­να­σί­ας, ζη­τή­μα­τα ιστο­ρι­κής μνή­μης για τα χρό­νια του Φράν­κο, αντι­με­τώ­πι­ση της «ματσό» βίας). Σε αυτά θα προ­στε­θούν ένα άτολ­μο πρό­γραμ­μα ενερ­γεια­κής με­τά­βα­σης και κά­ποια διά­θε­ση να «κα­να­λι­ζα­ρι­στεί» η κα­τα­λα­νι­κή δια­μά­χη μέσω δια­λό­γου.

Εντού­τοις, παρά τη με­τριο­πά­θεια που επα­να­βε­βαί­ω­σε ο Πέδρο Σάν­τσες στις τε­λευ­ταί­ες του ομι­λί­ες, το βα­σι­κό πρό­βλη­μα που αντι­με­τω­πί­ζει, είναι ότι έχει απέ­να­ντί του μια δεξιά που είναι κυ­ρί­ως φραν­κι­κής προ­έ­λευ­σης και έχει μια κλη­ρο­νο­μι­κή-ιδιο­κτη­σια­κή αντί­λη­ψη για το κα­θε­στώς. Αυτό εξη­γεί τον φόβο της ότι ακόμα και μια με­ρι­κή με­ταρ­ρύθ­μι­ση του κα­θε­στώ­τος ως προς ένα από τα απα­ρά­βα­τα δόγ­μα­τά της –την ενό­τη­τα της Ισπα­νί­ας, εν­νο­ού­με­νης ως του ενός μο­να­δι­κού έθνους μέσα σε ένα Κρά­τος τα σύ­νο­ρα του οποί­ου είναι απα­ρα­βί­α­στα– μπο­ρεί να ανοί­ξει το κουτί της Παν­δώ­ρας για μια συ­νταγ­μα­τι­κή με­ταρ­ρύθ­μι­ση ή ακόμα και να πυ­ρο­δο­τή­σει μια δια­δι­κα­σία κα­θε­στω­τι­κής με­τα­βο­λής, στην οποία θε­με­λια­κοί πυ­λώ­νες όπως η μο­ναρ­χία και οι κλη­ρο­νο­μη­μέ­νοι από τη δι­κτα­το­ρία αυ­ταρ­χι­κοί θύ­λα­κες πρό­κει­ται να αμ­φι­σβη­τη­θούν.

Ακόμα και ένας φαι­νο­με­νι­κά φι­λε­λεύ­θε­ρος αρ­θρο­γρά­φος της ισπα­νι­κής δε­ξιάς, ο José Antonio Zarzalejos, πα­ραλ­λή­λι­σε τη συμ­μα­χία που συ­γκρό­τη­σε με τις άλλες εθνι­κι­στι­κές δυ­νά­μεις ο Σάν­τσες με το Σύμ­φω­νο του Σαν-Σε­μπα­στιάν το 1930, που προη­γή­θη­κε της πτώ­σης της μο­ναρ­χί­ας και της ανα­κή­ρυ­ξης της Δη­μο­κρα­τί­ας τον Απρί­λιο του 1931. Θα μου άρεσε να ήταν έτσι τα πράγ­μα­τα, δυ­στυ­χώς όμως η νέα κυ­βέρ­νη­ση δεν προ­τί­θε­ται να οι­κο­δο­μή­σει ένα σε­νά­ριο ρήξης, όπως εκεί­νο που ξε­κί­νη­σε τότε. Η έγνοια της κυ­ρί­ως είναι να με­τριά­σει την πο­λι­τι­κή αστά­θεια και την κρίση κυ­βερ­νη­σι­μό­τη­τας, η οποία αναμ­φί­βο­λα θα συ­νε­χί­σει να δίνει τον τόνο στην πο­λι­τι­κή κα­τά­στα­ση.

Έτσι, παρά τη με­τριο­πά­θεια αυτής της νέας κυ­βέρ­νη­σης, θα πρέ­πει να ετοι­μα­ζό­μα­στε να απα­ντή­σου­με στη στρα­τη­γι­κή έντα­σης την οποία υιο­θε­τεί γρή­γο­ρα το αντι­δρα­στι­κό μπλοκ, τη στρα­τη­γι­κή συ­νταγ­μα­τι­κού πρα­ξι­κο­πή­μα­τος (όπως βλέ­που­με ήδη με την προ­σπά­θεια απο­κλει­σμού του προ­έ­δρου της κα­τα­λα­νι­κής κυ­βέρ­νη­σης), μια στρα­τη­γι­κή που τον τε­λευ­ταίο καιρό εξα­πλώ­νε­ται στη Λα­τι­νι­κή Αμε­ρι­κή, με βάση την οποία η νέα κυ­βέρ­νη­ση αντι­με­τω­πί­ζε­ται ως «στε­ρού­με­νη νο­μι­μο­ποί­η­σης».

Επα­νερ­χό­μα­στε έτσι στην παλιά συ­ζή­τη­ση για τη νο­μι­μό­τη­τα και τη νο­μι­μο­ποί­η­ση, που ανα­βί­ω­σε τις μέρες που ακο­λού­θη­σαν την κα­τα­λα­νι­κή σύ­γκρου­ση και σή­με­ρα οι δε­ξιοί την επα­να­φέ­ρουν για τους δι­κούς τους στό­χους. Η Δεξιά το έχει ξα­να­κά­νει, όταν βρέ­θη­κε αντι­μέ­τω­πη με μια πι­θα­νή εκλο­γι­κή νίκη του Θα­πα­τέ­ρο, τον Μάρ­τιο του 2004, μετά τις βομ­βι­στι­κές επι­θέ­σεις στα τρένα της Μα­δρί­της, με τον Αθνάρ να τις απο­δί­δει ψευ­δώς στην ΕΤΑ.

Για μια εναλ­λα­κτι­κή Αρι­στε­ρά: Τι να κά­νου­με;

Επο­μέ­νως, λόγω αυτού του πε­ρι­βάλ­λο­ντος πό­λω­σης και ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­σης της δε­ξιάς, δεν δια­φαί­νε­ται καμία δυ­να­τό­τη­τα –βρα­χυ­πρό­θε­σμα του­λά­χι­στον– για το PSOE να ελι­χθεί μέσα στην ευ­με­τά­βλη­τη πο­λι­τι­κή γε­ω­γρα­φία με τρόπο που θα του επι­τρέ­ψει να κα­τα­στή­σει τις συμ­φω­νί­ες με τους κυ­βερ­νη­τι­κούς εταί­ρους του συμ­βα­τές με αυτές που θα μπο­ρού­σε να συ­νά­ψει με το Λαϊκό Κόμμα και τους Ciudadanos στα ζη­τή­μα­τα που έχουν να κά­νουν με το Κρά­τος. Παρ’ όλο που αναμ­φί­βο­λα αυτό θα προ­σπα­θή­σει να κάνει, άμα καλ­μά­ρει η φουρ­τού­να.

Επί­σης, παίρ­νο­ντας υπόψη τις ρη­το­ρι­κές και τα­κτι­κές με­τα­στρο­φές που έχει πραγ­μα­το­ποι­ή­σει ο Σάν­τσες (και χωρίς να ξε­χνά­με τις πιέ­σεις που θα του ασκη­θούν μέσα στο ίδιο του το κόμμα, κυ­ρί­ως από τις κομ­μα­τι­κές βα­ρο­νί­ες των αυ­τό­νο­μων πε­ρι­φε­ρειών) και την ηγε­μο­νία που θα δια­θέ­τει στη νέα κυ­βέρ­νη­ση το PSOE σε σύ­γκρι­ση με το Unidas Podemos (που πα­ρα­γκω­νί­ζε­ται σε χαρ­το­φυ­λά­κια εκτός των –βα­σι­λι­κών– υπουρ­γεί­ων του Κρά­τους και είναι υπο­χρε­ω­μέ­νο να πα­ρα­μέ­νει νο­μι­μό­φρον και πει­θαρ­χη­μέ­νο, ακόμη και στις κοι­νο­βου­λευ­τι­κές του πρω­το­βου­λί­ες, σύμ­φω­να με το Πρό­σθε­το Πρω­τό­κολ­λο που υπο­γρά­φη­κε), δεν μπο­ρού­με να έχου­με καμιά εμπι­στο­σύ­νη στο ότι αυτός ο «συ­να­σπι­σμός προ­ό­δου» θα αντι­με­τω­πί­σει με απο­φα­σι­στι­κό­τη­τα το αντι­δρα­στι­κό μπλοκ και τις οι­κο­νο­μι­κές δυ­νά­μεις που το υπο­στη­ρί­ζουν.

Πρέ­πει να εστιά­σου­με –όπως συμ­βαί­νει ήδη στη Χώρα των Βά­σκων όπου ανα­κοι­νώ­θη­κε γε­νι­κή απερ­γία για τις 30 Ια­νουα­ρί­ου– στην επεί­γου­σα ανά­γκη να ανοί­ξει ένας νέος κύ­κλος αγώ­νων, που να βάζει στην ημε­ρή­σια διά­τα­ξη μια κοι­νω­νι­κή ατζέ­ντα, οι­κο­λο­γι­κή, φε­μι­νι­στι­κή, αντι­ρα­τσι­στι­κή και αλ­λη­λέγ­γυα με­τα­ξύ των λαών μας, η οποία να ξε­περ­νά­ει τα συ­στη­μι­κά όρια, που ο ίδιος ο Σάν­τσες θα απο­δε­χθεί από την πρώτη μέρα της δια­κυ­βέρ­νη­σής του. Μια ατζέ­ντα η οποία, πα­ράλ­λη­λα, θα πρέ­πει να μην πα­ραι­τη­θεί από τη διεκ­δί­κη­ση της απε­λευ­θέ­ρω­σης των πο­λι­τι­κών κρα­τού­με­νων και από την ανυ­πα­κοή στους νό­μους και τις δι­κα­στι­κές απο­φά­σεις που πλήτ­τουν τα δι­καιώ­μα­τα και τις ελευ­θε­ρί­ες μας.

Όλα αυτά πρέ­πει να συν­δυα­στούν και να υπο­στη­ρι­χθούν με την ανοι­κο­δό­μη­ση μιας Αρι­στε­ράς που να μην είναι υπο­ταγ­μέ­νη στη νέα κυ­βέρ­νη­ση και που να επα­να­δη­λώ­νει την ανά­γκη να συ­νε­χί­σου­με να επεν­δύ­ου­με τις προ­σπά­θειες και τις ελ­πί­δες μας σε ένα σχέ­διο ρήξης με αυτό το κα­θε­στώς και με τους κα­νό­νες του πα­γκό­σμιου νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού.

Με λίγα λόγια, απέ­να­ντι στην απει­λή ενός συ­νταγ­μα­τι­κού πρα­ξι­κο­πή­μα­τος, που απο­τέ­λε­σε το ξε­κί­νη­μα αυτής της νέας φάσης, δεν υπάρ­χουν πε­ρι­θώ­ρια για με­τριο­πά­θεια. Ακρι­βώς αντί­θε­τα, θα πρέ­πει να οι­κο­δο­μή­σου­με ένα κοι­νω­νι­κό μπλοκ των λαϊ­κών τά­ξε­ων, που να είναι δια­τε­θει­μέ­νο να προ­σα­να­το­λι­στεί προς μια δια­δι­κα­σία απο­κα­θή­λω­σης ενός κα­θε­στώ­τος στους κόλ­πους του οποί­ου θα δούμε να επα­νεμ­φα­νί­ζο­νται δυ­νά­μεις που δεν είναι δια­τε­θει­μέ­νες να επι­τρέ­ψουν ούτε καν τις άτολ­μες με­ταρ­ρυθ­μί­σεις που έχει υπο­σχε­θεί η νέα κυ­βέρ­νη­ση. Μια κυ­βέρ­νη­ση η οποία, πα­ρε­μπι­πτό­ντως, θα κλη­θεί να απα­ντή­σει στην απει­λή πο­λέ­μου που έχει ανα­κι­νή­σει ο Τραμπ στη Μέση Ανα­το­λή, ο οποί­ος, γι’ αυτό το εγ­χεί­ρη­μα, θα θε­λή­σει αναμ­φί­βο­λα να χρη­σι­μο­ποι­ή­σει στρα­τιω­τι­κές βά­σεις όπως η Ναυ­τι­κή Βάση της Ρότα για άλλη μια φορά. Θα πρέ­πει τώρα να απαι­τή­σου­με να πει η κυ­βέρ­νη­ση Όχι στον πό­λε­μο, όπως φω­νά­ξα­με ήδη στην αρχή αυτού του αιώνα ενά­ντια στο «τρίο των Αζο­ρών» [συ­νά­ντη­ση Μπους, Μπλερ και Αθνάρ, τον Μάρ­τιο του 2003] κι αυτό να το πάμε μέχρι την ορι­στι­κή συ­ντρι­βή του πραγ­μα­τι­κού επι­κε­φα­λής των τριών κομ­μά­των της δε­ξιάς: του Χοσέ Μαρία Αθνάρ.

* Ο Jaime Pastor είναι στέ­λε­χος των Αντι­κα­πι­τα­λί­στας στο Ισπα­νι­κό Κρά­τος, πο­λι­τι­κός επι­στή­μο­νας και υπεύ­θυ­νος έκ­δο­σης της επι­θε­ώ­ρη­σης Viento Sur.