Για την επαναφορά του 13ου και 14ου μισθού στον δημόσιο τομέα

Η ΑΔΕΔΥ έχει ξεκινήσει μια σειρά από εκδηλώσεις προκειμένου να επαναφέρει το αίτημα αυτό στο προσκήνιο και στην κεντρική πολιτική ατζέντα εντός και εκτός του κοινοβουλίου. Μάλιστα, με πρόσφατο αίτημά της προς το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) ζητά να εκδικαστεί σε πρότυπη δίκη μια αγωγή δημοσίου υπαλλήλου με την οποία ζητά την καταβολή του 13ου και 14ου μισθού. Η πρότυπη δίκη από το ΣτΕ σημαίνει ότι θα κριθεί το αίτημα οριζόντια για όλους τους δημόσιους υπαλλήλους. Ταυτόχρονα η Εκτελεστική Επιτροπή της ΑΔΕΔΥ πήρε απόφαση για παναττική στάση εργασίας στις 4 Φεβρουαρίου και παράσταση διαμαρτυρίας του Γενικού Συμβουλίου της ΑΔΕΔΥ στο Υπ. Οικονομικών.

Κατάκτηση

Στην Ελλάδα, ο 13ος μισθός καθιερώθηκε με τον αναγκαστικό νόμο 1771/1951. Οι πρώτοι εργαζόμενοι που τον διεκδίκησαν ήταν οι τυπογράφοι του Εθνικού Τυπογραφείου, το 1822, με στόχο την ενίσχυση της αγοραστικής τους δύναμης. Η οργάνωση του εργατικού κινήματος και η όξυνση των κοινωνικών αγώνων στις αρχές του 20ού αιώνα θέτει το αίτημα των Δώρων Πάσχα και Χριστουγέννων στο επίκεντρο του διεκδικητικού ρεπερτορίου του εργατικού κινήματος. Τον αγώνα θα ξεκινήσουν, αρχικά, οι εργαζόμενοι στις επιχειρήσεις κοινής ωφελείας. Ήταν τον Δεκέμβριο του 1927 που οι δημόσιοι υπάλληλοι απήργησαν με αίτημα την καταβολή ενός ολόκληρου μισθού για τις γιορτές των Χριστουγέννων. Η άρνηση των κυβερνήσεων να δώσουν αυξήσεις στους μισθούς και να χορηγήσουν τα δώρα των Χριστουγέννων και Πάσχα στους εργαζόμενους και στις εργαζόμενες βασίζονταν πάντα στην επίκληση των οικονομικών της χώρας που δεν επέτρεπαν τη δημιουργία νέων δαπανών. Ωστόσο, η ιστορία του 13ου και 14ου μισθού είναι η ιστορία των διεκδικήσεων του εργατικού κινήματος στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, είναι οι αγώνες που πυροδοτήθηκαν από τις ανατιμήσεις των βασικών προϊόντων αλλά και από την ένδεια των εργαζόμενων τάξεων.

Η κατάληξη αυτών των αγώνων ήταν οι αναγκαστικοί νόμοι του 1944 και 1946, με τους οποίους καθιερώθηκαν οι έκτακτες ενισχύσεις, δηλαδή τα δώρα, όπως ονομάστηκαν. Οι αναγκαστικοί νόμοι 1771/1951 και 1901/ 1951 όριζαν ότι οι υπουργοί Οικονομίας και Εργασίας μπορούσαν να προσδιορίζουν, με κοινή υπουργική απόφαση, «εκτάκτως οικονιμικάς ενισχύσεις κατά τις εορτές Χριστουγέννων και Πάσχα εις χρήμα ή εις είδος». Το 1980 με τον νόμο 1082 ρυθμίζεται οριστικά το ύψος και ο χρόνος καταβολής των δώρων εορτών και αδείας.

Με αφορμή την κρίση χρέους στην Ελλάδα, τη μνημονιακή περίοδο επιβάλλονται τα πιο βίαια μέτρα σε βάρος των εργαζόμενων τάξεων. Με την υπογραφή του πρώτου μνημονίου (06.05.2010), επί κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου, ο δημόσιος τομέας μπαίνει στο στόχαστρο και οι επιθέσεις αφορούν τα «προνόμια» των δημοσίων υπαλλήλων. Η έναρξη των περιοριστικών μέτρων γίνεται στο δημόσιο τομέα και αφορούν την υποβάθμιση των όρων εργασίας των εργαζομένων. Τα μέτρα αυτά αφορούν σε μισθολογικές περικοπές, ανατροπές στις συλλογικές συμβάσεις στα ΝΠΙΔ του δημοσίου, περιορισμό των προσλήψεων, συρρίκνωση των υπηρεσιών του δημοσίου, αύξηση του εργάσιμου χρόνου, αυστηροποίηση του πειθαρχικού ελέγχου και ενίσχυση των ευέλικτων μορφών εργασίας. Παράλληλα η δημιουργία του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) δημιουργείται για την εξυπηρέτηση των πολιτικών αποκρατικοποίησης.

Ειδικότερα, με τον ν. 3833/10, ο οποίος ψηφίστηκε πριν την υπογραφή του πρώτου μνημονίου, επιβάλλονται ρυθμίσεις για τη μείωση των δαπανών στο δημόσιο τομέα και λαμβάνονται μέτρα που επιφέρουν τη βίαιη συρρίκνωση των αμοιβών των δημοσίων υπαλλήλων. Με το νόμο αυτό, καθορίζεται ο 13ος και 14ος μισθός στο ανώτατο όριο των 500 ευρώ για τους εργαζόμενους του δημόσιου τομέα που αμείβονται με μηνιαίες αποδοχές κάτω των 3.000 ευρώ (άρθρο 3 παρ.6). Με την υπογραφή του δεύτερου μνημονίου και του νόμου 4093/12 επιβάλλεται η κατάργηση του 13ου και 14ου μισθού σε όλον τον δημόσιο τομέα (υποπαράγραφος Γ1.εδ.1) και η οριστική αφαίρεσή τους από το μισθολόγιο των δημόσιων υπαλλήλων. Συνολικά, οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις και οι περικοπές των Προγραμμάτων Οικονομικής Προσαρμογής οδήγησαν σε μία ραγδαία επιδείνωση των εργασιακών και μισθολογικών σχέσεων στον δημόσιο τομέα. Αξίζει να σημειώσουμε ότι όλες αυτές οι παρεμβάσεις πυροδότησαν το δημοσιοϋπαλληλικό κίνημα το οποίο εκφράστηκε με ποικίλα απεργιακά μέτρα όπως επαναλαμβανόμενες 48ώρες ή 24ώρες απεργίες, συλλαλητήρια, καταλήψεις δημόσιων κτιρίων, απεργία–αποχή από την αξιολόγηση, ενώ προπομπός των μεγάλων αγώνων που θα ακολουθούσαν υπήρξε η πολύ μεγάλη απεργιακή συγκέντρωση της ΑΔΕΔΥ στις 10.2.2010.

Αγωνιστική διεκδίκηση

Η βίαιη συρρίκνωση των μισθών των εργαζομένων, η καθήλωσή τους για πάνω από μια δεκαετία, οι συνεχείς ανατιμήσεις στα βασικά αγαθά, όπως είναι τα τρόφιμα, που μειώνουν τον πραγματικό μισθό των εργαζομένων στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, έχουν οδηγήσει τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες σε κρίση αξιοπρεπούς διαβίωσης. Απέναντι σε αυτή την πολιτική της φτωχοποίησης των εργαζομένων τάξεων και της κρατικής απαξίωσης των δημόσιων αγαθών, το συνδικαλιστικό κίνημα οφείλει να αναταχθεί και να αντισταθεί. Η σύντομη ιστορική αναφορά στους εργατικούς αγώνες στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα για τη διεκδίκηση των δώρων Χριστουγέννων και Πάσχα αλλά και η αναφορά στον πολύμορφο αγώνα του δημοσιοϋπαλληλικού κινήματος τα χρόνια της μνημονιακής περιόδου, μας υπενθυμίζουν ότι τα αιτήματα χρειάζονται αγώνες. Η νομική οδός δεν υπήρξε ποτέ στην ιστορία των εργατικών διεκδικήσεων ικανή συνθήκη για την νικηφόρα κατάληξή τους. Απάντηση στην κυβέρνηση, που δηλώνει ότι δεν υπάρχει «δημοσιονομικός χώρος» και ότι η επαναφορά του 13ου και 14ου μισθού είναι απειλή για τη δημοσιονομική σταθερότητα, πρέπει να είναι η κλιμάκωση των αγώνων και η ανάπτυξη ενός πολύμορφου κινήματος. Το αίτημα της δημοσιοϋπαλληλίας για την επαναφορά του 13ου και 14ου μισθού απαιτεί την συσπείρωση όλων των αγωνιστικών δυνάμεων, τον συντονισμό ποικίλων δράσεων σε πρωτοβάθμιο και δευτεροβάθμιο επίπεδο και την άσκηση πίεσης προς την ηγεσία της ΑΔΕΔΥ να οργανώσει σε πανελλαδικό επίπεδο τις μορφές αγώνα. Σε άλλη περίπτωση η διεκδίκηση της επαναφοράς των μισθών, 13ου και 14ου, θα καταλήξει ως άλλο ένα «πάγιο» αίτημα της ΑΔΕΔΥ. Στην κυβέρνηση αλλά και στις συστημικές πολιτικές δυνάμεις που πλασάρουν τα κοστολογημένα προγράμματά τους οφείλουμε να απαντήσουμε ότι η αξιοβίωτη ζωή των εργαζομένων είναι αίτημα ακοστολόγητο. Για έναν και μοναδικό λόγο, είναι αίτημα δίκαιο.

*Συνδικαλίστρια στο δημόσιο τομέα