Αναδημοσιεύουμε άρθρο από μια «πηγή» που δεν συνηθίζουμε. Το πρακτορείο Bloomberg, μιας από τις πιο σοβαρές φωνές της αστικής δημοσιογραφίας που αποτελεί σημείο αναφοράς στον αστικό Τύπο.
Η περιγραφή της πραγματικότητας είναι γλαφυρή και οι προβληματισμοί αντανακλούν σκέψεις μέσα στους κύκλους της άρχουσας τάξης. Προσυπογράφουμε μια επισήμανση από το εισαγωγικό σχόλιο των Ιταλών συντρόφων της Sinistra Anticapitalista που επίσης αναδημοσίευσαν το άρθρο: «Δυστυχώς δεν είναι ούτε πρόβλεψη, ούτε προφητεία. Αλλά εκφράζει την συναίσθηση των αστικών κύκλων για την πιθανότητα επικίνδυνων συνεπειών στην σταθερότητα και τη νομιμοποίηση του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος… Ανάλογα κι εμείς, διατηρώντας την επίγνωση για τους σοβαρούς κοινωνικούς, πολιτικούς και αντιδημοκρατικούς κινδύνους που θα φέρει αυτή η ύφεση, δεν μπορούμε να αγνοούμε –διαλεκτικά– τους χώρους που μπορεί να ανοίξουν για μια ριζοσπαστικά διαφορετική έκβαση, ευνοϊκή για τις λαϊκές τάξεις… Ο υποκειμενικός παράγοντας θα είναι ακόμα πιο καθοριστικός».
-----------
Αυτή η πανδημία θα οδηγήσει σε κοινωνικές επαναστάσεις
Του Andreas Kluth
Το πιο παραπλανητικό κλισέ που έχει ειπωθεί για τον κορονοϊό είναι ότι μας αντιμετωπίζει όλους ως ίσους. Δεν το κάνει, ούτε ιατρικά, ούτε οικονομικά, κοινωνικά ή ψυχολογικά. Συγκεκριμένα, ο Covid-19, όπου εμφανίζεται, παροξύνει προϋπάρχουσες συνθήκες ανισότητας. Δεν θα χρειαστεί πολύς καιρός ώστε αυτό να προκαλέσει κοινωνική αναστάτωση, μέχρι και συμπεριλαμβανομένων εξεγέρσεων κι επαναστάσεων.
Η κοινωνική αναστάτωση αυξανόταν ήδη στον πλανήτη πριν αρχίσει το ταξίδι του ο SARS-CoV-2. Σύμφωνα με μια καταγραφή, υπήρξα περίπου 100 μεγάλα αντικυβερνητικά κινήματα μετά το 2017, από τις συγκρούσεις των Κίτρινων Γιλέκων σε μια πλούσια χώρα όπως η Γαλλία μέχρι τις διαδηλώσεις εναντίον ηγετών σε φτωχές χώρες όπως το Σουδάν και η Βολιβία. Περίπου 20 από αυτές τις εξεγέρσεις ανέτρεψαν ηγέτες, ενώ αρκετές καταπνίγηκαν από βίαιη καταστολή και πολλές άλλες επέστρεψαν σε μια κατάσταση όπου «σιγοβράζουν» μέχρι το επόμενο ξέσπασμα.
Η άμεση συνέπεια του Covid-19 είναι να απονευρώσει τις περισσότερες μορφές αναταραχής, καθώς και δημοκρατικές και αυταρχικές κυβερνήσεις υποχρεώνουν τους πληθυσμούς τους σε lockdown, τα οποία αποτρέπουν τον κόσμο να κατέβει στους δρόμους ή να συναντηθεί συλλογικά. Αλλά πίσω από τις πόρτες των κλεισμένων σε καραντίνα νοικοκυριών, στις μακρές ουρές των συσσιτίων, στις φυλακές και στις παραγκουπόλεις και στα στρατόπεδα προσφύγων –όπου οι άνθρωποι ήταν πεινασμένοι, ασθενείς κι ανήσυχοι ακόμα και πριν το ξέσπασμα της επιδημίας– η τραγωδία και τα ψυχολογικά τραύματα συσσωρεύονται. Αυτές οι πιέσεις θα εκραγούν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
Με αυτή την έννοια, ο κοροναϊός έχει θέσει τον μεγεθυντικό φακό στις ανισότητες και μεταξύ των χωρών και στο εσωτερικό της καθεμιάς. Στις ΗΠΑ, υπήρξε μια κινητικότητα εκ μέρους κάποιων από τους πλέον πλούσιους να «αυτό-απομονωθούν» στις βίλες τους στο Χάμπτον ή στα πολυτελή τους γιοτ –ένας μεγιστάνας του Χόλιγουντ κατέβασε γρήγορα μια φωτογραφία που είχε αναρτήσει στο Instagram που έδειχνε το σκάφος αξίας 590 εκατ. δολαρίων, μετά από λαϊκή κατακραυγή. Ακόμα και αυτοί που απλώς τα καταφέρνουν κάπως καλύτερα οικονομικά μπορούν να αισθάνονται ασφαλείς δουλεύοντας από το σπίτι μέσω Zoom και Slack.
Αλλά αναρίθμητοι άλλοι Αμερικάνοι δεν έχουν αυτήν την επιλογή. Πράγματι, όσο λιγότερα χρήματα βγάζει κανείς, τόσο πιο απίθανο είναι να μπορεί να δουλέψει εξ αποστάσεως (βλ. το σχετικό πίνακα). Χωρίς να διαθέτουν αποταμιεύσεις ή ασφάλιση υγείας, αυτοί οι εργαζόμενοι στις επισφαλείς θέσεις εργασίας είναι υποχρεωμένοι να συνεχίσουν τις χειρωνακτικές δουλειές τους ή τη δουλειά «με το κομμάτι» (ΣτΜ: gig, αναφορά στις σύγχρονες απολύτως «ευέλικτες» θέσεις εργασίας), απλά για να επιβιώσουν. Καθώς το κάνουν αυτό, διακινδυνεύουν να μολυνθούν και να μεταφέρουν τον ιό στα σπίτια τους και στις οικογένειές τους, οι οποίες –όπως οι φτωχοί σε όλο τον πλανήτη– είναι πολύ πιο πιθανό να έχουν υποκείμενα νοσήματα και να τους είναι πολύ πιο δύσκολο να βρουν άκρη μέσα στους σύνθετους λαβυρίνθους της υγειονομικής περίθαλψης. Κάπως έτσι, ο κοροναϊός κινείται ταχύτερα σε γειτονιές που είναι γεμάτες πίεση, άγχος και με ζοφερές προοπτικές. Πάνω από όλα, ο ιός σκοτώνει δυσανάλογα πολλούς μαύρους ανθρώπους.
Ακόμα και σε χώρες που δεν έχουν μια μακρά προϊστορία φυλετικών διαχωρισμών [στμ: όπως οι ΗΠΑ], ο ιός προτιμά περισσότερο κάποιους Ταχυδρομικούς Κώδικες [ΣτΜ: δλδ. συνοικίες] σε σχέση με άλλους. Αυτό συμβαίνει επειδή όλα συνωμοτούν στο να κάνουν κάθε γειτονιά ξεχωριστό κοινωνιολογικό κι επιδημιολογικό τρυβλίο Πέτρι (ΣτΜ: ρηχό πιάτο που χρησιμοποιείται από τους βιολόγους για την καλλιέργεια μικροοργανισμών). Τα εισοδήματα, η εκπαίδευση, το μέγεθος των διαμερισμάτων, η πυκνότητα του πληθυσμού, οι διατροφικές συνήθειες, το μοτίβο ενδο-οικογενειακής βίας. Στην ευρωζώνη για παράδειγμα, τα πιο εύπορα νοικοκυριά έχουν τον διπλάσιο χώρο διαβίωσης από αυτά στον πάτο της κλίμακας: 72 τμ έναντι μόλις 38 τμ.
Οι διαφορές μεταξύ χωρών είναι ακόμα μεγαλύτερες. Για όσους ζουν σε μια παραγκούπολη της Ινδίας ή της Νότιας Αφρικής, είναι πράγμα ανύπαρκτο η «κοινωνική αποστασιοποίηση», καθώς όλη η οικογένεια κοιμάται σε ένα δωμάτιο. Δεν υπάρχει καμία συζήτηση για το αν πρέπει να φοράνε μάσκες ή όχι, γιατί δεν υπάρχουν καθόλου μάσκες. Το πλύσιμο των χεριών είναι μια καλή συμβουλή, εκτός αν δεν υπάρχει τρεχούμενο νερό.
Και ούτω καθεξής, όπου εμφανίζεται ο SARS-CoV-2. Ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας προειδοποίησε ότι θα χαθούν 195 εκατομμύρια θέσεις εργασίας παγκοσμίως, και θα μειωθεί δραστικά το εισόδημα άλλων 1.25 δισ. ανθρώπων. Οι περισσότεροι από αυτούς τους ανθρώπους είναι οι ήδη φτωχοί. Καθώς επιδεινώνονται τα βάσανά τους, το ίδιο συμβαίνει και με άλλες «πληγές», από τον αλκοολισμό και την τοξικοεξάρτηση μέχρι την ενδο-οικογενειακή βία και την παιδική κακοποίηση, αφήνοντας ολόκληρους πληθυσμούς με μεγάλα τραύματα, ενδεχομένως μόνιμα.
Σε αυτό το πλαίσιο, θα ήταν αφελές να πιστέψουμε ότι μόλις λήξει αυτή η υγειονομική έκτακτη ανάγκη θα μπορέσουν οι μεμονωμένες χώρες ή ο πλανήτης στο σύνολό του να συνεχίσει όπως πριν. Η οργή και η πικρία θα βρουν νέες διεξόδους. Τα πρώιμα σημάδια περιλαμβάνουν εκατομμύρια Βραζιλιάνους να χτυπάνε κατσαρόλες στα μπαλκόνια ενάντια στην κυβέρνησή τους ή Λιβανέζους φυλακισμένους να εξεγείρονται μέσα στα ασφυκτικά γεμάτα κελιά τους.
Με τον καιρό, αυτά τα πάθη μπορούν να μετεξελιχθούν σε νέα λαϊκιστικά ή ριζοσπαστικά κινήματα, αποφασισμένα να σαρώσουν όποιο «παλιό καθεστώς» καθορίσουν ως τον εχθρό. Η μεγάλη πανδημία του 2020 είναι συνεπώς ένα τελεσίγραφο για όσους από εμάς απορρίπτουμε τον λαϊκισμό. Απαιτεί να σκεφτούμε πιο σκληρά και πιο τολμηρά, αν και πάντα πραγματιστικά, για τα υποκείμενα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία, συμπεριλαμβανομένης της ανισότητας. Είναι ένα κάλεσμα αφύπνισης σε όλους όσους ελπίζουμε όχι απλά να επιβιώσουμε του κορονοϊού, αλλά να επιβιώσουμε σε έναν κόσμο στον οποίο να αξίζει να ζει κανείς.
