Εκατό χρόνια από τον θάνατο του Λένιν: Χρειαζόµαστε περισσότερο Λένιν, λιγότερο «λενινισµούς»

(βλ. Η τε­ρά­στια συμ­βο­λή του Λένιν στον επα­να­στα­τι­κό μαρ­ξι­σμό)

Ση­µειώ­σα­µε επί­σης ότι η σκέψη και η πρα­γµα­τι­κή επα­να­στα­τι­κή δράση του Λένιν κα­κο­ποι­ή­θη­καν από µια βά­ναυ­ση «τυ­πο­ποί­η­ση» που δια­στρέ­βλω­νε τις ιδέες και την πρα­κτι­κή πα­ρά­δο­ση του Λένιν µέσα στο κλει­στό και άγονο σύ­στη­µα ιδεών που ονο­µά­στη­κε «λε­νι­νι­σµός», αν και κα­τα­σκευά­στη­κε από τους στα­λι­νι­κούς επι­γό­νους, µετά τον θά­να­το του Λένιν.

Βα­σι­κά γνω­ρί­σµα­τα αυτής της κα­κο­ποί­η­σης πα­ρου­σιά­στη­καν και σε κά­ποια αφιε­ρώ­µα­τα για τα 100 χρό­νια από τον θά­να­το του Λένιν στα έντυ­πα του ΚΚΕ αλλά και κά­ποιων ορ­γα­νώ­σε­ων της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς.

Η δια­κή­ρυ­ξη της ΚΕ του ΚΚΕ επι­λέ­γει να µας θυ­µί­σει ότι «όπως έλεγε ο Στά­λιν, ο Λένιν πολ­λές φορές έπρε­πε να στα­θεί µόνος ενα­ντί­ον όλων, για να υπε­ρα­σπι­στεί τις επα­να­στα­τι­κές αρχές». Η νο­ο­τρο­πία που ανα­δει­κνύ­ει αυτή η ανα­φο­ρά αντι­στοι­χεί στον Στά­λιν (που δεν δί­στα­σε, πρά­γµα­τι, να στα­θεί µε αι­µα­τη­ρό τρόπο “ενα­ντί­ον όλων” για να υπε­ρα­σπι­στεί την εξου­σία και τα προ­νό­µια της γρα­φειο­κρα­τί­ας που αναρ­ρι­χή­θη­κε στην εξου­σία στην ΕΣΣΔ…) αλλά όχι στον Λένιν. Που έδινε πάντα τη µάχη των ιδεών και της πο­λι­τι­κής («για να υπε­ρα­σπι­στεί τις επα­να­στα­τι­κές αρχές»), αλλά µε στόχο να ενώ­νει το κόµµα του, να διεκ­δι­κεί τη συ­σπεί­ρω­ση της ερ­γα­τι­κής πρω­το­πο­ρί­ας, να οδη­γεί την τάξη προς τα υψη­λό­τε­ρα εφι­κτά, σε κάθε πε­ρί­ο­δο, επί­πε­δα επα­να­στα­τι­κής δρά­σης. Και γι’ αυτό στο σύ­νο­λο της δρά­σης του Λένιν πα­ρου­σιά­ζε­ται ένα υψη­λό­τα­το επί­πε­δο «ανε­ξι­θρη­σκεί­ας», ανε­κτι­κό­τη­τας και επι­δί­ω­ξης διεύ­ρυν­σης του στε­λε­χι­κού δυ­να­µι­κού του µπολ­σε­βι­κι­σµού. Όταν µε τις «Θέ­σεις του Απρί­λη» έκλει­σε η στρα­τη­γι­κή δια­φω­νία µε τον Τρό­τσκι, ο Λένιν τον κα­λω­σό­ρι­σε στην ηγε­σία του µπολ­σε­βι­κι­σµού και δεν δί­στα­σε να του ανα­θέ­σει κρι­σι­µό­τα­τα κα­θή­κο­ντα. Μετά το βαρύ «σφά­λµα» των Ζι­νό­βιεφ και Κά­µε­νεφ στην ιστο­ρι­κή δο­κι­µα­σία της εξέ­γερ­σης του Οκτώ­βρη, ο Λένιν υπο­στή­ρι­ξε στα­θε­ρά την πα­ρα­µο­νή τους µέσα στο ηγε­τι­κό κύκλο του κό­µµα­τος που, στη συ­νέ­χεια, τους αξιο­ποί­η­σε σε κρι­σι­µό­τα­τες θέ­σεις. Η Κρούπ­σκα­για στις ανα­µνή­σεις της υπο­γρα­µµί­ζει την αγάπη του Λένιν προς τον Μάρ­τοφ (του ηγέτη των «αρι­στε­ρών» Μεν­σε­βί­κων), τη διαρ­κή προ­σπά­θειά του να τον κερ­δί­σει πο­λι­τι­κά, πα­ρό­λο που ο Μάρ­τοφ πα­ρέ­µει­νε ως το τέλος αµε­τα­νό­η­τος ρε­φο­ρµι­στής.

Δεν πρό­κει­ται για «αν­θρώ­πι­νη», αλλά για πο­λι­τι­κή διά­στα­ση: η ανα­τρο­πή της υπάρ­χου­σας κα­τά­στα­σης πρα­γµά­των, η επα­νά­στα­ση, είναι έργο που µπο­ρεί να εκ­πλη­ρω­θεί από τους απλούς-υπαρ­κτούς αν­θρώ­πους, δεν έχει ως προ­ϋ­πό­θε­ση «υπερ-αν­θρώ­πους», ακόµα και στο επί­πε­δο των κο­ρυ­φαί­ων στε­λε­χών που, φυ­σιο­λο­γι­κά, πέρα από τις µε­γά­λες δυ­να­τό­τη­τες έχουν και όλες τις αν­θρώ­πι­νες αδυ­να­µί­ες και αστά­θειες. Η απά­ντη­ση του Λένιν σε αυτό το ζή­τη­µα είναι η έµφα­ση στη συλ­λο­γι­κό­τη­τα, η έµφα­ση στο «κόµµα» και όχι στην ανα­ζή­τη­ση «µε­γά­λων» αν­θρώ­πων µε υπερ­φυ­σι­κές ικα­νό­τη­τες.

Γι’ αυτό δεν είναι χρή­σι­µες, αλλά πα­ρα­πει­στι­κές, κά­ποιες «υπερ­βο­λές» όπως αυτές που µας πα­ρου­σί­α­σε το αφιέ­ρω­µα του «Πριν», που βλέ­πει τον Λένιν να «προ­ε­τοι­µά­ζει την επα­νά­στα­ση» µέσω της εµβά­θυν­σης στη φι­λο­σο­φία, µε πα­ρά­δει­γµα τον «Υλι­σµό και Εµπει­ριο­κρι­τι­σµό». Η ΚΕ του ΚΚΕ έδωσε σε αυτό το ση­µείο δια­στά­σεις ανα­θε­ώ­ρη­σης: «Η ση­µα­σία που έδωσε ο Λένιν… υπο­γρα­µµί­ζει σή­µε­ρα την ανά­γκη όξυν­σης της ιδε­ο­λο­γι­κής-φι­λο­σο­φι­κής και πο­λι­τι­κής δια­πά­λης µε τις σύγ­χρο­νες εκ­φρά­σεις του υπο­κει­µε­νι­κού ιδε­α­λι­σµού, όπως ο “ατο­µι­κός αυ­το­προσ­διο­ρι­σµός”, ο µε­τα­µο­ντερ­νι­σµός και ορι­σµέ­νες θε­ω­ρί­ες “ρευ­στό­τη­τας του βιο­λο­γι­κού φύλου” ή γε­νι­κό­τε­ρα του “κοι­νω­νι­κού φύλου”…». Πρά­γµα­τι, ο Λένιν µε τον «Υλι­σµό και Εµπει­ριο­κρι­τι­σµό» συ­γκρού­στη­κε µετά το 1905 µε τον Μπογκ­ντά­νοφ και τους ισχυ­ρούς µέσα στους Μπολ­σε­βί­κους «ουλ­τι­µα­τι­στές» αρι­στε­ρι­στές (αν αυτό λέει κάτι στους σ. του «Πριν»). Αλλά η Ρώ­σι­κη Επα­νά­στα­ση, σε µια κα­θυ­στε­ρη­µέ­νη και θρη­σκό­λη­πτη χώρα, απο­ποι­νι­κο­ποί­η­σε την οµό­φυ­λη σε­ξουα­λι­κό­τη­τα, θέ­σπι­σε πρώτη τον πο­λι­τι­κό γάµο και το «αυ­τό­µα­το» δια­ζύ­γιο, νο­µι­µο­ποί­η­σε τις εκτρώ­σεις και κα­τάρ­γη­σε τη γο­νεϊ­κή εξου­σία ανοί­γο­ντας την εποχή της «κοι­νω­νι­κής ευ­θύ­νης» στην ανα­τρο­φή των παι­διών. Όχι τυ­χαία, όλες αυτές οι κα­τα­κτή­σεις κα­ταρ­γή­θη­καν από τους «σι­δε­ρέ­νιους» ηγέ­τες στη δε­κα­ε­τία του ’30.

Οι «θέ­σεις του Απρί­λη»

Ο Λένιν και οι Μπολ­σε­βί­κοι µέχρι το 1917 συ­µµε­ρί­ζο­νταν την «κλασ­σι­κή» για την εποχή άποψη που είχαν επε­ξερ­γα­στεί οι Έν­γκελς και Κά­ου­τσκι, ότι η ανα­τρο­πή του Τσά­ρου στη Ρωσία θα ήταν υπό­θε­ση µιας αστι­κής-δη­µο­κρα­τι­κής επα­νά­στα­σης. Η βα­σι­κή δια­φο­ρά µε τους Μεν­σε­βί­κους ήταν ότι οι τε­λευ­ταί­οι «επέ­κτει­ναν» αυτή τα θε­ω­ρη­τι­κή διά­γνω­ση στο «φυ­σιο­λο­γι­κό» συ­µπέ­ρα­σµα ότι ήταν ανα­γκαία µια πο­λι­τι­κή συ­µµα­χιών µε τη φι­λε­λεύ­θε­ρη «δη­µο­κρα­τι­κή» αστι­κή τάξη. Οι Μπολ­σε­βί­κοι, µέσα στη θύ­ελ­λα πολ­λών χρό­νων, δεν επέ­τρε­ψαν στον εαυτό τους αυτό το θε­µε­λια­κό λάθος. Είναι ένα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό πα­ρά­δει­γµα του πόσο κού­φιες είναι οι µε­γά­λες κου­βέ­ντες όπως ότι «γνώ­ρι­σµα της σκέ­ψης του Λένιν» είναι η υπο­τα­γή «του επι­µέ­ρους, στο όλον». Επί πολλά χρό­νια, όταν το «όλον», δη­λα­δή η επα­να­στα­τι­κή στρα­τη­γι­κή (της «δη­µο­κρα­τι­κής δι­κτα­το­ρί­ας του προ­λε­τα­ριά­του και της αγρο­τιάς») ερ­χό­ταν σε αντί­φα­ση µε το «επί µέ­ρους» (δη­λα­δή της δια­τή­ρη­σης τη τα­ξι­κής αυ­το­νο­µί­ας του κό­µµα­τος), ο Λένιν και οι Μπολ­σε­βί­κοι κρά­τη­σαν στα­θε­ρά σε προ­τε­ραιό­τη­τα την τα­ξι­κή ανε­ξαρ­τη­σία τους.

Το 1917 ο Λένιν επι­στρέ­φο­ντας στη Ρωσία, επέ­λε­ξε να ανα­τρέ­ψει αµέ­σως και δη­µό­σια την παλιά στρα­τη­γι­κή του κό­µµα­τός του, απαι­τώ­ντας να προ­σα­να­το­λι­στούν οι Μπολ­σε­βί­κοι προς το «όλη η εξου­σία στα Σο­βιέτ!», δη­λα­δή στην πάλη για τη µε­τα­τρο­πή της επα­νά­στα­σης σε ερ­γα­τι­κή-σο­σια­λι­στι­κή επα­νά­στα­ση. Οι «θέ­σεις του Απρί­λη» ήταν ένα σοκ. Το πώς οι Μπολ­σε­βί­κοι δεν οδη­γή­θη­καν σε εσω­κο­µµα­τι­κή-δια­σπα­στι­κή κρίση, πα­ρα­µέ­νει άλυ­τος γρί­φος για τους οπα­δούς των «σι­δε­ρέ­νιων ηγε­σιών» και της «προ­ε­τοι­µα­σί­ας της επα­νά­στα­σης» δια της θε­ω­ρη­τι­κής επάρ­κειας. Πέρα από την προη­γού­µε­νη δια­τή­ρη­ση της τα­ξι­κής ανε­ξαρ­τη­σί­ας των Μπολ­σε­βί­κων µέσα στη στρα­τη­γι­κή της «δη­µο­κρα­τι­κής επα­νά­στα­σης», οι σύγ­χρο­νοι µαρ­ξι­στές ιστο­ρι­κοί δεί­χνουν το ρόλο των «Μπολ­σε­βί­κων εσω­τε­ρι­κού», των µελών και στε­λε­χών του κό­µµα­τος που το είχαν κρα­τή­σει ζω­ντα­νό µέσα στις δο­κι­µα­σί­ες του πο­λέ­µου στη Ρωσία. Ήταν ένα «σώµα» αγω­νι­στών, ορ­γα­νω­µέ­νο συλ­λο­γι­κά, που είχε µάθει να «ακού­ει» την τάση των µαζών, να µπο­ρεί να αλ­λά­ζει τον εαυτό του, προ­κει­µέ­νου να συ­νε­χί­ζει να «οδη­γεί» την τάξη στο κο­ρυ­φαίο επί­πε­δο επα­να­στα­τι­κής δρά­σης. Σε αυτό το ιστο­ρι­κό γνώ­ρι­σµα του µπολ­σε­βι­κι­σµού (που πα­ρα­µέ­νει πάντα επί­και­ρο…) η συ­µβο­λή του Λένιν στις «στρο­φές» του 1903, του 1905, του 1912 κ.ο.κ. ήταν ανε­κτί­µη­της αξίας.

Οι «θέ­σεις του Απρί­λη» ήταν τοµή στη µαρ­ξι­στι­κή πο­λι­τι­κή. Ο Λένιν, πιά­νο­ντας ξανά το νήµα κά­ποιων ερ­γα­σιών του Μαρξ και του Έν­γκελς µετά την Πα­ρι­σι­νή Κο­µµού­να, υπο­στη­ρί­ζει το «άλµα» της µε­τα­τρο­πής της δη­µο­κρα­τι­κής σε ερ­γα­τι­κή-σο­σια­λι­στι­κή επα­νά­στα­ση. Και οι Μπολ­σε­βί­κοι απέ­δει­ξαν µε την τα­κτι­κή δράση τους προς τον Οκτώ­βρη ότι µπο­ρού­σαν να ορ­γα­νώ­σουν αυτήν την τάση των ερ­γα­τών, των στρα­τιω­τών και των φτω­χών αγρο­τών, σε µια νι­κη­φό­ρα εξέ­γερ­ση που άλ­λα­ξε το δρόµο της Ιστο­ρί­ας. Σε αυτή τη βάση ο Τρό­τσκι που είχε νω­ρί­τε­ρα βγά­λει αυτά τα συ­µπε­ρά­σµα­τα µέσα από την πείρα του 1905, και τη δια­τύ­πω­ση της θε­ω­ρί­ας της Διαρ­κούς Επα­νά­στα­σης, προ­σχώ­ρη­σε εν­θου­σιω­δώς στους Μπολ­σε­βί­κους.

Η δια­κή­ρυ­ξη του ΚΚΕ (για να δι­καιο­λο­γή­σει, κυ­ρί­ως, τις µε­τέ­πει­τα στρο­φές του στα­λι­νι­σµού προς τη στρα­τη­γι­κή των αστι­κο­δη­µο­κρα­τι­κών «στα­δί­ων») κα­τα­φεύ­γει σε µια ιστο­ρι­κή λα­θρο­χει­ρία. Ο Φλε­βά­ρης του 1917, λέει, είχε ολο­κλη­ρώ­σει την αστι­κο­δη­µο­κρα­τι­κή επα­νά­στα­ση στη Ρωσία και έτσι «αντι­κει­µε­νι­κά» το ιστο­ρι­κό κα­θή­κον που τί­θο­νταν ήταν η σο­σια­λι­στι­κή επα­νά­στα­ση. Λες και µέσα σε δύο µόλις µήνες (!), και µέσα σε συν­θή­κες δυα­δι­κής εξου­σί­ας µε τα Σο­βιέτ σαν µια πα­ρού­σα απει­λη­τι­κή δύ­να­µη, είχε προ­λά­βει να «ολο­κλη­ρω­θεί» το πέ­ρα­σµα της εξου­σί­ας στα χέρια της αστι­κής τάξης, είχε προ­λά­βει να «ανα­πτυ­χθεί» ο κα­πι­τα­λι­σµός στη Ρωσία, που ένας δο­γµα­τι­κός µαρ­ξι­σµός θε­ω­ρού­σε ως απα­ρά­βα­τη προ­ϋ­πό­θε­ση για τη σο­σια­λι­στι­κή επα­νά­στα­ση, και γι’ αυτό και µόνο ο Λένιν είχε δίκιο τον Απρί­λη του 1917. Σε αυτό το σχήµα κα­ταρ­γεί­ται κάθε σο­βα­ρό­τη­τα.

Ο Λένιν και οι Μπολ­σε­βί­κοι πέ­ρα­σαν το κρι­σι­µό­τε­ρο τεστ στην Ιστο­ρία, ορ­γα­νώ­νο­ντας τη νίκη του Οκτώ­βρη.

Ήταν κάθε άλλο παρά απλοϊ­κοί. Ήξε­ραν καλά ότι τα προ­βλή­µα­τα της κα­θυ­στέ­ρη­σης του κα­πι­τα­λι­σµού στη Ρωσία θα τα βρουν µπρο­στά τους. Η απά­ντη­σή τους σε αυτήν την απει­λή ήταν ο διε­θνι­σµός της επα­νά­στα­σης. Ου­σια­στι­κά, βά­σι­σαν τις προ­ο­πτι­κές τους στην πρό­βλε­ψη ότι µέσα στην κό­λα­ση του Πρώ­του Πα­γκο­σµί­ου Πο­λέ­µου η επα­νά­στα­ση θα επε­κτα­θεί στη Δύση και ότι η βο­ή­θεια στους Ρώ­σους ερ­γά­τες «θα έρθει απ’ έξω». Η επα­νά­στα­ση στη Γε­ρµα­νία, στην Ουγ­γα­ρία, στην Ιτα­λία και αλλού απο­δει­κνύ­ουν ότι αυτή η πρό­βλε­ψη ήταν απο­λύ­τως θε­µι­τή.

Η Κο­µι­ντέρν

Σε αυτήν την πε­ρί­ο­δο, ο Λένιν κατ’ επα­νά­λη­ψη δη­λώ­νει ότι «χωρίς την επα­νά­στα­ση στη Γε­ρµα­νία, θα χα­θού­µε». Οι Μπολ­σε­βί­κοι, µέσα σε συν­θή­κες απί­στευ­των πιέ­σε­ων, διέ­θε­σαν ση­µα­ντι­κές δυ­νά­µεις για να ορ­γα­νώ­σουν την Τρίτη Διε­θνή.

Η Κο­µι­ντέρν στην εποχή του Λένιν, στα 4 πρώτα συ­νέ­δριά της, πα­ρέ­δω­σε µια ανε­κτί­µη­τη στρα­τη­γι­κή και πο­λι­τι­κή ερ­γα­σία µε στόχο τη  νίκη της επα­νά­στα­σης στη Δύση. Η ερ­γα­σία αυτή ακο­λου­θεί τα µο­τί­βα της εµπει­ρί­ας του Μπολ­σε­βι­κι­σµού: αφε­νός, την ανά­γκη ανε­ξάρ­τη­της συ­γκρό­τη­σης των µαρ­ξι­στι­κών-επα­να­στα­τι­κών πρω­το­πο­ριών, µε την ίδρυ­ση των ΚΚ και τη συ­ζή­τη­ση για τα ανα­γκαία χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά τους, στο 1ο και 2ο συ­νέ­δριο. Αφε­τέ­ρου, τη διεκ­δί­κη­ση της πλειο­ψη­φί­ας της ερ­γα­τι­κής τάξης στη στρα­τη­γι­κή της ερ­γα­τι­κής εξου­σί­ας, µε τις απο­φά­σεις για το Ενιαίο Μέ­τω­πο, το µε­τα­βα­τι­κό πρό­γρα­µµα και τη µε­τα­βα­τι­κή πο­λι­τι­κή, στο 3ο και στο 4ο συ­νέ­δριο.

Το 1943, µέσα στη φωτιά του Β’ Πα­γκο­σµί­ου Πο­λέ­µου, η στα­λι­νι­κή πλέον ηγε­σία της Κο­µι­ντέρν απο­φά­σι­σε την αυ­το­διά­λυ­σή της. Ήταν µια ντρο­πια­στι­κή πράξη που απο­δεί­κνυε πόσο είχαν αλ­λά­ξει τα πρά­γµα­τα µέσα στον «κόσµο» των ΚΚ. Η σχε­τι­κή δια­κή­ρυ­ξη του ΚΚΕ για τα 100 χρό­νια της Κο­µι­ντέρν ση­µειώ­νει τις δι­καιο­λο­γί­ες του ίδιου του Στά­λιν σχε­τι­κά µε την ανά­γκη να απα­ντη­θούν «οι ψευ­τιές των χι­τλε­ρι­κών» και οι ανη­συ­χί­ες ότι η Κο­µι­ντέρν «επε­µβαί­νει στη ζωή άλλων κρα­τών και σκο­πεύ­ει να τα µπολ­σε­βι­κο­ποι­ή­σει». Στην πράξη, η διά­λυ­ση της Κο­µι­ντέρν ήταν ένα µή­νυ­µα προς τους «δη­µο­κρά­τες» συ­µµά­χους, που έλεγε µε σα­φή­νεια ότι στον Β’ Πα­γκό­σµιο Πό­λε­µο, η ΕΣΣΔ και το «διε­θνές κέ­ντρο» των ΚΚ σκό­πευε να κρα­τή­σει ακρι­βώς την αντί­στρο­φη πο­λι­τι­κή από εκεί­νη του Λένιν και των Μπολ­σε­βί­κων στον Πρώτο Πα­γκό­σµιο Πό­λε­µο.

Η τε­λευ­ταία µάχη

Στις αρχές της δε­κα­ε­τί­ας του ’20, η επα­νά­στα­ση στη Δύση ητ­τή­θη­κε. Οι Μπολ­σε­βί­κοι στην ΕΣΣΔ, παρά τη θέ­λη­ση και την πο­λι­τι­κή τους, έµει­ναν απο­µο­νω­µέ­νοι. Υπο­χρε­ώ­θη­καν σε διαρ­κείς υπο­χω­ρή­σεις όπως του «πο­λε­µι­κού κο­µµου­νι­σµού», της ΝΕΠ, της υπο­χρε­ω­τι­κής ανο­χής απέ­να­ντι στη γρα­φειο­κρα­τία κ.ο.κ. προ­κει­µέ­νου να πα­ρα­µεί­νουν ζω­ντα­νοί σε συν­θή­κες όχι της δικής τους επι­λο­γής. Το αντί­τι­µο ήταν βαρύ: το επα­να­στα­τι­κό ερ­γα­τι­κό κρά­τος του 1917 εκ­φυ­λί­στη­κε στο αδύ­να­µο κα­θε­στώς όπου ο όποιος επα­να­στα­τι­κός χα­ρα­κτή­ρας του ταυ­τι­ζό­ταν µε τις αντο­χές του κό­µµα­τος που βρι­σκό­ταν στη δια­κυ­βέρ­νη­σή του.

Σε αυτές τις συν­θή­κες εκ­δη­λώ­θη­κε η «τε­λευ­ταία µάχη του Λένιν». Ο ετοι­µο­θά­να­τος και απο­µο­νω­µέ­νος ηγέ­της του µπολ­σε­βι­κι­σµού πά­λευε πλέον για την υπε­ρά­σπι­ση του έργου της ζωής του. Με αιχµή την κα­ταγ­γε­λία του «µε­γα­λο­ρω­σι­κού σω­βι­νι­σµού» (µέσα στο κόµµα και στα όρ­γα­να της σο­βιε­τι­κής εξου­σί­ας!) και την απαί­τη­ση για την κα­θαί­ρε­ση του Στά­λιν από τη θέση του Γρα­µµα­τέα, προ­σπα­θού­σε να βάλει φρα­γµό στο ρεύµα που ση­κω­νό­ταν απει­λη­τι­κό. Δεν είναι τυ­χαίο ότι αυτές οι ερ­γα­σί­ες του Λένιν πα­ρέ­µει­ναν κρυ­φές τόσο από το ΚΚΣΕ, όσο και από τα ΚΚ µέχρι το 1956. Το «τι θα είχε συ­µβεί, αν» ο Λένιν είχε πα­ρα­µεί­νει ενερ­γός στην κρί­σι­µη δε­κα­ε­τία του ’20 έµει­νε ανα­πά­ντη­το.

Οι δο­λο­φο­νί­ες όλων των στε­λε­χών του µπολ­σε­βι­κι­σµού στον καιρό του Λένιν (του Τρό­τσκι, του Μπου­χά­ριν, του Ζι­νό­βιεφ, του Κά­µε­νεφ, και χι­λιά­δων άλλων) επι­βε­βαιώ­νουν τον ισχυ­ρι­σµό του Τρό­τσκι ότι µε­τα­ξύ της επο­χής του Λένιν και εκεί­νης των επι­γό­νων του υπάρ­χει η δια­χω­ρι­στι­κή γρα­µµή «πο­τα­µού αί­µα­τος».

Η ήττα αυτών των επα­να­στα­τών, της επο­χής που ση­µά­δε­ψε ανε­ξί­τη­λα ο Βλα­δί­µη­ρος Ου­λιά­νοφ, δεν αρκεί για να κρύ­ψει ή για να µειώ­σει τη ση­µα­σία του «άλµα­τος» που επι­χεί­ρη­σαν. Και µε αυτή την έν­νοια, σε µια εποχή που έχει αλ­λά­ξει ρι­ζι­κά, ο Λένιν πα­ρα­µέ­νει πάντα επί­και­ρος για όσους/όσες πα­λεύ­ουν για τη νίκη των ερ­γα­τών και των φτω­χών σε κάθε γωνιά του πλα­νή­τη.