Εκουαδόρ: Αριστερή στροφή και στρατηγικά διλήμματα

Στον δεύ­τε­ρο γύρο των προ­ε­δρι­κών εκλο­γών στο Εκουα­δόρ ανα­με­τρού­νται ο Αντρές Αρά­ουζ, ο οι­κο­νο­μο­λό­γος που υπο­στη­ρί­ζει την κλη­ρο­νο­μιά των κυ­βερ­νή­σε­ων του Ρα­φα­έλ Κορέα, με τον Γκι­γιέρ­μο Λάσο, τον νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρο τρα­πε­ζί­τη που υπο­στη­ρί­ζουν δύο κόμ­μα­τα της Δε­ξιάς.  

Ο πρώ­τος γύρος κα­θο­ρί­στη­κε -με πολ­λούς τρό­πους- από τον πο­λι­τι­κό αντί­κτυ­πο της Με­γά­λης Εξέ­γερ­σης του Οκτώ­βρη του 2019, όταν η χώρα πα­ρέ­λυ­σε επί 11 μέρες και παρά την πο­λύ­νε­κρη κα­τα­στο­λή, κα­τέ­λη­ξε σε «πά­γω­μα» των μέ­τρων που προ­ω­θού­σε η κυ­βέρ­νη­ση του Μο­ρέ­νο και το ΔΝΤ, μετά από δια­πραγ­μα­τεύ­σεις με εκ­προ­σώ­πους του κι­νή­μα­τος των ιθα­γε­νών σε ζω­ντα­νή σύν­δε­ση. 

Αρι­στε­ρό­στρο­φος συ­σχε­τι­σμός δυ­νά­με­ων

Ο Λένιν Μο­ρέ­νο, είχε εκλε­γεί ως διά­δο­χος του Ρα­φα­έλ Κορέα, αλλά κα­θο­δή­γη­σε μια από­το­μη δεξιά στρο­φή, προ­κα­λώ­ντας μια αρι­στε­ρή διά­σπα­ση στο κυ­βερ­νη­τι­κό κόμμα. Η Εξέ­γερ­ση του Οκτώ­βρη «σφρά­γι­σε» το συ­σχε­τι­σμό με­τα­ξύ τους. Η πτέ­ρυ­γα του Μο­ρέ­νο κρά­τη­σε τη «σφρα­γί­δα» του κόμ­μα­τος PAIS, αλλά… μόνο αυτή. Ο νέος προ­ε­δρι­κός υπο­ψή­φιος του PAIS, πήρε 1.54% και το κόμμα στις βου­λευ­τι­κές πήρε 2,77%. Πρό­κει­ται για μια βου­τιά 36 μο­νά­δων από τη μία εκλο­γή στην άλλη που άφησε το κυ­βερ­νη­τι­κό PAIS εκτός βου­λής! 

Ο όγκος των υπο­στη­ρι­κτών του «κο­ρε­ΐ­σμο» με­τα­κι­νή­θη­κε προς τη συμ­μα­χία «Ένωση για την Ελ­πί­δα», που συ­γκρό­τη­σαν όσοι ενα­ντιώ­θη­καν στην «προ­δο­σία» Μο­ρέ­νο. Ο Αρά­ουζ βγήκε πρώ­τος με 32,7% και ανά­λο­γο πο­σο­στό πήρε το κόμμα του στις κοι­νο­βου­λευ­τι­κές (και 49 βου­λευ­τές). 

Ταυ­τό­χρο­να, ενι­σχύ­θη­κε ση­μα­ντι­κά και η Αρι­στε­ρά που είχε έρθει από πα­λιό­τε­ρα σε ρήξη με τον ίδιο τον Ρα­φα­έλ Κορέα. Στις κοι­νο­βου­λευ­τι­κές εκλο­γές, το κόμμα «Πα­τσα­κου­τίκ», ο εκλο­γι­κός βρα­χί­ο­νας της ιθα­γε­νι­κής ένω­σης CONAIE, πήρε 16,8% εκλέ­γο­ντας 27 βου­λευ­τές. Ήταν μια άνο­δος 14 μο­νά­δων και 23 βου­λευ­τών, που το κα­θι­στούν δεύ­τε­ρη με­γα­λύ­τε­ρη κοι­νο­βου­λευ­τι­κή δύ­να­μη. Ο υπο­ψή­φιός του στις προ­ε­δρι­κές εκλο­γές, Γιά­κου Πέρεζ κέρ­δι­σε 19,4%, χά­νο­ντας ορια­κά την πρό­σβα­ση στο δεύ­τε­ρο γύρο από τον δεξιό Λάσο. Ήταν ο αντί­κτυ­πος του ηγε­τι­κού ρόλου που έπαι­ξε η CONAIE στην Εξέ­γερ­ση του Οκτώ­βρη. 

Αν και έχει με­ταλ­λα­χθεί όπως και τα ομο­γά­λα­κτα κόμ­μα­τα της Σο­σια­λι­στι­κής Διε­θνούς, αξί­ζει να ανα­φερ­θεί συ­μπλη­ρω­μα­τι­κά το 15,7% που πήρε ο υπο­ψή­φιος του σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κού κόμ­μα­τος «Δη­μο­κρα­τι­κή Αρι­στε­ρά», η οποία πήρε 12% στις βου­λευ­τι­κές (άλμα 8 μο­νά­δων). Όπως αξί­ζει ανα­φο­ράς και το εντυ­πω­σια­κό 12,65% σε λευκά/άκυρα. 

Τα δύο με­γά­λα κόμ­μα­τα της Δε­ξιάς ητ­τή­θη­καν στις βου­λευ­τι­κές. Το πιο «συ­ντη­ρη­τι­κό» Κοι­νω­νι­κό-Χρι­στια­νι­κό υπο­χώ­ρη­σε 6 μο­νά­δες και το νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρο CREO υπο­χώ­ρη­σε 10 μο­νά­δες.Υπο­χρε­ώ­θη­καν να στη­ρί­ξουν από κοι­νού τον Λάσο στις προ­ε­δρι­κές για να έχουν ελ­πί­δες διεκ­δί­κη­σης της εκτε­λε­στι­κής εξου­σί­ας και τα κα­τά­φε­ραν μετά βίας: Ο κοι­νός υπο­ψή­φιος πήρε μόλις 19,7% και πέ­ρα­σε ορια­κά στο δεύ­τε­ρο γύρο. 

Εν­δο-αρι­στε­ρή πο­λε­μι­κή

Η πι­θα­νό­τη­τα να οδη­γη­θεί ο δεύ­τε­ρος γύρος σε ανα­μέ­τρη­ση με­τα­ξύ δύο υπο­ψη­φί­ων της Αρι­στε­ράς ήταν ισχυ­ρή -και σύμ­φω­να με το «Πα­τσα­κου­τίκ» υπήρ­ξε νο­θεία. Το αί­τη­μα για εκτε­τα­μέ­νη επα­να­κα­τα­μέ­τρη­ση τε­λι­κά δεν επι­κυ­ρώ­θη­κε από το Εκλο­γι­κό Συμ­βού­λιο που έκρι­νε αβά­σι­μους τους ισχυ­ρι­σμούς. Στο εν­διά­με­σο, ανα­πτύ­χθη­κε έντο­νη εν­δο-αρι­στε­ρή πο­λε­μι­κή. Σύμ­φω­να με τους υπο­στη­ρι­κτές του Αρά­ουζ, ξε­δι­πλω­νό­ταν μια «αντι­δρα­στι­κή συ­νω­μο­σία» με στόχο να πε­ρά­σει ο ιθα­γε­νής υπο­ψή­φιος στο δεύ­τε­ρο γύρο, ως πιο δυ­να­τός αντί­πα­λος από τον Λάσο. Το «Πα­τσα­του­κίκ» πα­ρου­σια­ζό­ταν έτσι ως «δού­ρειος ίππος» της Δε­ξιάς. Πολ­λοί υπο­στη­ρι­κτές του Γιά­κου Πέρεζ έβλε­παν μια άλλη συ­νω­μο­σία: ότι ο μη­χα­νι­σμός του «κο­ρε­ΐ­σμο» συ­νερ­γά­στη­κε ή ανέ­χτη­κε νο­θεία εις βάρος του ιθα­γε­νή υπο­ψη­φί­ου, εκτι­μώ­ντας ότι ο Λάσο θα είναι πιο εύ­κο­λος αντί­πα­λος. Εκ του απο­τε­λέ­σμα­τος, με ή χωρίς «κο­μπρε­μί», ο κρα­τι­κός μη­χα­νι­σμός απο­φάν­θη­κε υπέρ του δε­ξιού Λάσο. 

Οι αμοι­βαί­ες κα­χυ­πο­ψί­ες έχουν υπό­βα­θρο. Οι κυ­βερ­νή­σεις Κορέα, παρά τα θε­τι­κά μέτρα στη μεί­ω­ση της φτώ­χειας, πε­ρι­θω­ριο­ποί­η­σαν την CONAIE, αφε­νός με την εξο­ρυ­κτι­κή στρα­τη­γι­κή που κα­τέ­στρε­φε τις κοι­νό­τη­τες των ιθα­γε­νών και αφε­τέ­ρου με την τα­κτι­κή αυ­ταρ­χι­κής αντι­με­τώ­πι­σης κάθε αρι­στε­ρής αμ­φι­σβή­τη­σης, η οποία πύ­κνω­σε μετά το 2009-11. Ο Αρά­ουζ πε­ρι­γρά­φε­ται ως συ­νε­χι­στής «και των κα­λύ­τε­ρων και των χει­ρό­τε­ρων χα­ρα­κτη­ρι­στι­κών του Κορέα». Να ση­μειώ­σου­με εδώ ότι τη μέρα των εκλο­γών, σε δη­μο­ψή­φι­σμα στην Κου­έν­κα, ένα 80% ψή­φι­σε υπέρ της απα­γό­ρευ­σης εξο­ρυ­κτι­κής δρα­στη­ριό­τη­τας στην πε­ριο­χή, ένα ηχηρό μή­νυ­μα στον «αρι­στε­ρό­στρο­φο εξο­ρυ­κτι­σμό» που είχε στη­ρί­ξει ο Κορέα…

Από την άλλη, ο Πέρεζ αν και είναι μα­χη­τι­κός υπε­ρα­σπι­στής του νερού, των ιθα­γε­νι­κών πε­ριο­χών και δι­καιω­μά­των, έχει μια πιο με­τριο­πα­θή ρη­το­ρι­κή στα οι­κο­νο­μι­κά ζη­τή­μα­τα (ανοι­χτός σε «επεν­δύ­σεις» κλπ), ενώ στο πα­ρελ­θόν είχε δώσει δείγ­μα­τα «συμ­φι­λιω­τι­σμού» με τη Δεξιά στο όνομα της αντι­με­τώ­πι­σης του αυ­ταρ­χι­σμού του Κορέα. Αν και υπο­ψή­φιος του «Πα­τσα­του­κίκ», η σχέση του με την CONAIE είναι ακαν­θώ­δης λόγω αυτών των από­ψε­ών του. Πα­ρό­λα αυτά, η CONAIE δεν στη­ρί­ζει τον Αρά­ουζ, λόγω του ρήγ­μα­τος με τις κυ­βερ­νή­σεις Κορέα. 

Ζη­τή­μα­τα στρα­τη­γι­κής

Η Τία Ριο­φράν­κος, σε πρό­σφα­το βι­βλίο της, έχει ανα­δεί­ξει το στρα­τη­γι­κό υπό­βα­θρο αυτού του ρήγ­μα­τος, που αντα­να­κλά πο­λι­τι­κές ελ­λεί­ψεις και αδυ­να­μί­ες των δύο ρευ­μά­των. Δια­κρί­νει στο Εκουα­δόρ την «Αρι­στε­ρά στην εξου­σία» (υπο­στη­ρι­κτές του Κορέα) και την «Αρι­στε­ρά στην αντί­στα­ση» (όσοι ήρθαν σε ρήξη μαζί του μετά το 2009-11) και πε­ρι­γρά­φει πώς κα­τέ­λη­ξαν θα­νά­σι­μοι αντί­πα­λοι. 

Η «Αρι­στε­ρά στην εξου­σία» στη­ρί­χτη­κε στους ορυ­κτούς πό­ρους για να στη­ρί­ξει τα κοι­νω­νι­κά της προ­γράμ­μα­τα, ερ­χό­με­νη όμως σε ρήξη με τις ιθα­γε­νι­κές κοι­νό­τη­τες τις οποί­ες αντι­με­τώ­πι­σε με αυ­ταρ­χι­σμό. Η «Αρι­στε­ρά στην αντί­στα­ση», υπε­ρα­σπί­στη­κε τα δι­καιώ­μα­τα των ιθα­γε­νών και το πε­ρι­βάλ­λον, αλλά τεί­νει να υιο­θε­τή­σει ένα αφή­γη­μα περί «εξο­ρυ­κτι­κού κρά­τους» ως κύριο εχθρό, επι­τρέ­πο­ντας τη «φι­λι­κό­τη­τα» σε ιδέες όπως του Γιά­κου Πέρεζ για «μεί­ω­ση του κρά­τους». 

Για την Ριο­φράν­κος, η απά­ντη­ση βρί­σκε­ται στον αντι­κα­πι­τα­λι­σμό -το στοι­χείο που απου­σιά­ζει και στις δύο προ­σεγ­γί­σεις. Ο «κο­ρε­ΐ­σμο», επι­βα­ρύ­νει το πε­ρι­βάλ­λον για να στη­ρί­ξει ανα­δια­νε­μη­τι­κές πο­λι­τι­κές, οι οποί­ες επι­πλέ­ον «δεν με­τα­σχη­μα­τί­ζουν το μο­ντέ­λο συσ­σώ­ρευ­σης ή τις τα­ξι­κές σχέ­σεις που αυτό ανα­πα­ρά­γει». Από την άλλη, αρ­κε­τοί ακτι­βι­στές τεί­νουν να αντι­λαμ­βά­νο­νται τον «εξο­ρυ­κτι­σμό» ως αυ­τό­νο­μο φαι­νό­με­νο και όχι ως «δια­δι­κα­σία που απο­τε­λεί χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό στοι­χείο του σύγ­χρο­νου κα­θε­στώ­τος συσ­σώ­ρευ­σης». Η έξο­δος από αυτόν πα­ρου­σιά­ζε­ται ως αυ­το­σκο­πός, χωρίς άλλο πο­λι­τι­κό-προ­γραμ­μα­τι­κό πρό­ση­μο. 

Η Ριο­φράν­κος ει­ση­γεί­ται μια αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή στρα­τη­γι­κή που θα μπο­ρεί να ενο­ποι­ή­σει τις υπο­τε­λείς τά­ξεις ως αντι­νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη, αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κή και οι­κο­λο­γι­κή: «συ­μπε­ρι­λαμ­βά­νο­ντας στον αγώνα και τα στρώ­μα­τα που δεν θί­γο­νται άμεσα από τις εξο­ρύ­ξεις, αλλά στέ­κο­νται αλ­λη­λέγ­γυα στις το­πι­κές κοι­νό­τη­τες γιατί ανα­γνω­ρί­ζουν την κοινή (αν και δια­φο­ρε­τι­κού τύπου) σχέση μαζί τους ως θύ­μα­τα εκ­με­τάλ­λευ­σης από το κε­φά­λαιο». 

Επό­με­νη μέρα

Σή­με­ρα το άμεσο επί­δι­κο είναι η ήττα του Λάσο στο δεύ­τε­ρο γύρο. Σε δεύ­τε­ρο χρόνο, το εν­δια­φέ­ρον θα στρα­φεί στο πώς θα πο­ρευ­τεί το «μπλοκ» του Αρα­ούζ μετά από μια πι­θα­νή νίκη, στη στάση του «Πα­τσα­του­τίκ» απέ­να­ντί του, και γε­νι­κό­τε­ρα στις σχέ­σεις με­τα­ξύ των δύο ρευ­μά­των. Αλλά σε κάθε πε­ρί­πτω­ση (είτε επι­στρο­φής του «κο­ρε­ΐ­σμο» είτε μιας ανέλ­πι­στης νίκης της Δε­ξιάς), τα πάντα θα κρι­θούν από τη δράση των  κοι­νω­νι­κών δυ­νά­με­ων που πα­ρου­σιά­στη­καν στην Εξέ­γερ­ση του Οκτώ­βρη και από τις δυ­να­τό­τη­τες δια­μόρ­φω­σης μιας αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής πρό­τα­σης στο εσω­τε­ρι­κό τους…

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά